Το δολάριο, το ευρώ και η Ελλάδα

ΕΛευθερη Λαικη Αντιστασιακη Συσπειρωση

Μπαράκ Ομπάμα και o γενικός γραμματέας της Κίνας (αντίστοιχος αρχηγός) Xi Jinping

Είναι πολύ δύσκολο να απειληθεί σοβαρά η πρωτοκαθεδρία του πράσινου νομίσματος – πόσο μάλλον όταν ο πρώτος επιλαχών, το ευρώ δηλαδή, είναι το επίσημο «συναλλαγματικό προτεκτοράτο» του

Το τεράστιο χρέος των Η.Π.Α., τα δίδυμα ελλείμματα, οι φόβοι χρεοκοπίας, ο χαμηλός ρυθμός ανάπτυξης, η αδυναμία απόσυρσης ή, έστω, περιορισμού των πακέτων πιστωτικής διευκόλυνσης εκ μέρους της Fed, η υποχρεωτική παραμονή στα χαμηλά βασικά επιτόκια, καθώς επίσης η αύξηση των επιτοκίων δανεισμού (ομόλογα), δεν έπληξαν σχεδόν καθόλου το δολάριο – το οποίο παραμένει το σημαντικότερο παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα.

Ακόμη και όταν φαίνεται καθαρά πως πλησιάζει η ώρα της κρίσης, ακριβώς εκείνη την εποχή που αλλάζει η ηγεσία της κεντρικής τράπεζας (η κατάρα της Fed), οι αγορές δεν φαίνεται να αντιδρούν με πανικό – αντίθετα, παραμένουν σχετικά ψύχραιμες, έχοντας εμπιστοσύνη στο μέλλον του δολαρίου. Στα πλαίσια αυτά, δεν δίνεται σημασία ούτε στον καινούργιο «συντελεστή κινδύνου», στο συνολικό χρέος των Η.Π.Α. (σχήμα που ακολουθεί):

.

Συνολικό χρέος Αμερικής (κρατικό και ιδιωτικό) ως % επί του ΑΕΠ.
(*Πατήστε στην εικόνα για μεγέθυνση)

.

Όπως φαίνεται από το παραπάνω σχήμα, το συνολικό χρέος των Η.Π.Α., δημόσιο και ιδιωτικό, έχει υπερδιπλασιαστεί τα τελευταία τριάντα χρόνια – ενώ είναι πολύ υψηλότερο ακόμη και από την εποχή της Μεγάλης Ύφεσης.

Εν τούτοις, παρά το ότι οι κίνδυνοι συσσωρεύονται, οι περισσότεροι πιστεύουν πως το δολάριο θα παραμείνει για πολλά χρόνια ακόμη «άτρωτο» – επειδή ο ρόλος του στο παγκόσμιο εμπόριο είναι πολύ σημαντικός. Το γεγονός αυτό τεκμηριώνεται από το ότι, τα παγκόσμια συναλλαγματικά αποθέματα σε δολάρια έχουν μειωθεί μόλις κατά 3% από το ξεκίνημα της κρίσης – από το 65% στο 62%.

Περαιτέρω, τα περισσότερα εμπορεύματα διακινούνται ανά την υφήλιο με τις τιμές τους εκπεφρασμένες σε δολάρια – λόγω του ότι οι διάφορες χώρες θέλουν να αποφύγουν τα συναλλαγματικά ρίσκα, τα οποία διατηρούνται σε λογικά επίπεδα όταν το εξαγωγικό εμπόριο συναλλάσσεται με ένα νόμισμα.

Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει ότι το «ανταλλακτικό νόμισμα» θα πρέπει να είναι υποχρεωτικά το δολάριο – πόσο μάλλον αφού υπάρχει το ευρώ, το οποίο κατέχει τη δεύτερη θέση στα παγκόσμια συναλλαγματικά αποθέματα.

Η κρίση όμως της Ευρωζώνης, η αδυναμία της Γερμανίας να κατανοήσει τη σημασία της «ιδιοκτησίας» ενός παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος, οι μεγάλες αδυναμίες του τραπεζικού συστήματος της ΕΕ (οι ανάγκες νέων κεφαλαίων στις τράπεζες της Ευρωζώνης υπολογίζονται στο 1,3 τρις €), καθώς επίσης οι άριστα σχεδιασμένες επιθέσεις των Η.Π.Α. εναντίον του ευρώ, όταν αντιλαμβάνονται ότι κινδυνεύει το δολάριο (μέσω των εταιρειών αξιολόγησης, του ΔΝΤ, των επενδυτικών κεφαλαίων κλπ.), εξασφαλίζουν την άμυνα και την παραμονή του δολαρίου στο θρόνο.

Συνεχίζοντας, ο ρόλος της Ελλάδας στην προκειμένη περίπτωση δεν είναι καθόλου αμελητέος – αφού χρησιμοποιείται πολύ συχνά από την υπερδύναμη, όταν η ίδια υποχρεώνεται να καλύψει τα δικά της προβλήματα. Στα πλαίσια αυτά, έχει ίσως ενδιαφέρον το σχήμα που διακινείται σε διάφορα μέσα ενημέρωσης των Η.Π.Α., αναφορικά με το «ελληνικό παιχνίδι».

Όπως φαίνεται από το παραπάνω σχήμα, οι συνεχώς επαναλαμβανόμενες σκηνές του ελληνικού δράματος ξεκινώντας από επάνω (όπου η Ελληνική κυβέρνηση υπόσχεται μέτρα και διαρθρωτικές αλλαγές, η Τρόικα το πιστεύει και πληρώνει, η κυβέρνηση ψεύδεται και «καταστρατηγεί» τα συμπεφωνημένα, η Τρόικα απειλεί με παύση πληρωμών και πάλι από την αρχή), είναι πλέον γνωστές σε όλους – ενώ δεν είναι καθόλου τυχαίες, αφού εντάσσονται στο συνολικό σχεδιασμό των Η.Π.Α., εις βάρος της Ελλάδας.

Δυστυχώς βέβαια, οι χειρισμοί της πατρίδας μας είναι απελπιστικά ανόητοι – αφού παρέχουν συνεχώς «τροφή στο θηρίο», όπως φαίνεται από την εξέλιξη των ελλειμμάτων (διάγραμμα της ΕΛΣΤΑΤ).

.

Ελλείμματα της Ελλάδας ανά τρίμηνο (Q).
(*Πατήστε στην εικόνα για μεγέθυνση)

.

Η τεράστια αύξηση του ελλείμματος (-16,6%) στο δεύτερο τρίμηνο, η οποία εκτόξευσε το δημόσιο χρέος στο 169,1% από 160,5% το πρώτο τρίμηνο (14 δις € νέα χρέη), οφείλεται προφανώς στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών – λόγω της αδυναμίας της κυβέρνησης να διαπραγματευθεί σωστά, απαιτώντας την ίδια αντιμετώπιση με την Ισπανία (δανεισμός απ’ ευθείας από το ESM).

Το γεγονός όμως αυτό ωφελεί το δολάριο, αφού αναζωπυρώνει την κρίση του ευρώ – ειδικά όταν και τα χρέη των υπολοίπων χωρών του Νότου, καθώς επίσης της Ευρωζώνης συνολικά, συνεχίζουν την ανοδική πορεία τους (Ιταλία 133,3%, Πορτογαλία 131,1%, Ιρλανδία 125,7%, Ευρωζώνη 93,4%)

Όμως, όσο έντεχνα και αν χειρίζεται κανείς τα προβλήματα του, όσο και αν προσπαθεί να τα καλύψει πίσω από τους άλλους, αργά ή γρήγορα έρχονται στην επιφάνεια – αφού οι αριθμοί είναι «αμείλικτοι» (σχήμα που ακολουθεί).

.

Ποσοστό ωρίμανσης χρέους ως % επί του ΑΕΠ (γκρι) και ελλείμματα προϋπολογισμού ως ποσοστό επί του ΑΕΠ (κόκκινο).
(*Πατήστε στην εικόνα για μεγέθυνση)

.

Αφήνοντας εκτός της Ιαπωνία, η κατάσταση της οποίας είναι πλέον εκτός ελέγχου, όπως έχουμε επισημάνει αρκετές φορές, φαίνεται καθαρά ότι οι Η.Π.Α., με βάση τον παραπάνω πίνακα «ωρίμανσης χρέους» (λήξη ομολόγων), ακολουθούν αμέσως μετά τη Ιταλία – ανήκοντας ουσιαστικά στις χώρες με την ονομασία PIGS (στον ευρωπαϊκό νότο).

Με δεδομένο δε το απόλυτο μέγεθος του χρέους τους, το οποίο ξεπερνάει τα 17 τρις $, έναντι 2,5 περίπου τρις $ της Ιταλίας, φαίνεται καθαρά πως η υπερδύναμη αποτελεί έναν κατά πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο για τον πλανήτη.

Επομένως, όσο και αν παραμένει στη θέση του το δολάριο, ευρίσκεται ήδη «σε πορεία συρρίκνωσης» – πόσο μάλλον όταν η Κίνα έχει ξεκινήσει ήδη τις επιθέσεις της, συνάπτοντας συμφωνίες ανταλλαγής (Swaps) τόσο με την Ευρώπη, όσο και με τη Μ. Βρετανία, έτσι ώστε να μην χρησιμοποιείται το δολάριο στις μεταξύ τους συναλλαγές, αλλά το γουάν.

Ταυτόχρονα αυξάνει τα αποθέματα της σε χρυσό, σκοπεύοντας κάποια στιγμή να συνδέσει το νόμισμα της με το «ευγενές μέταλλο» – ενδεχομένως σε συνεργασία με τη Ρωσία, γεγονός που θα ήταν εξαιρετικά επικίνδυνο για το δολάριο.

Τα τεράστια συναλλαγματικά αποθέματα της Κίνας (3,4 τρις $, εκ των οποίων τα μισά περίπου σε «προϊόντα δολαρίου») επιτρέπουν τέτοιες κινήσεις – ειδικά εάν βοηθηθούν και από άλλες χώρες με ανάλογα υψηλά αποθέματα (Ιαπωνία 1,2 τρις $ και Σαουδική Αραβία 600 δις $).

Εν τούτοις, η αντικατάσταση του δολαρίου θα απαιτήσει πολύ χρόνο – ειδικά λόγω της δυσκολίας, της απροθυμίας καλύτερα των αγορών να αλλάζουν συνήθειες, οι οποίες έχουν υιοθετηθεί για πολλές δεκαετίες. Εκτός αυτού, είναι σχεδόν βέβαιο πως, εάν τυχόν η Κίνα πλησιάσει σε κάποιο «κρίσιμο» επίπεδο», απειλώντας πραγματικά την ηγεμονία του δολαρίου, η υπερδύναμη θα λειτουργήσει άκρως επιθετικά – με τις μεθόδους που ήδη εφαρμόζει στην περίπτωση του ευρώ.

Ενδεχομένως δε η επίθεση της εναντίον της Κίνας, με τη βοήθεια των τεράστιων αεροπλανοφόρων που διαθέτει (επενδυτικά κεφάλαια, hedge fund, εταιρείες αξιολόγησης, ΔΝΤ, διεθνείς οικονομολόγοι κλπ.), θα είναι πολύ πιο βίαιη – αφού το γουάν δεν αποτελεί «νομισματικό προτεκτοράτο» της υπερδύναμης, όπως το ευρώ.

.

Πρόβλεψη πορείας του παγκόσμιου ΑΕΠ.
(*Πατήστε στην εικόνα για μεγέθυνση)

.

Σε κάθε περίπτωση, η μοναδική δυνατότητα των Η.Π.Α. για να ξεφύγουν από την παγίδα του χρέους, από ένα ανάλογο με την Ελλάδα «σπιράλ του θανάτου», είναι η ανάπτυξη – κάτι που όμως είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί αφού, σύμφωνα με το παραπάνω διάγραμμα, οι προβλέψεις για τον παγκόσμιο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ δεν είναι ευοίωνες.

Αυτό σημαίνει με τη σειρά του ότι, θα συνεχιστούν οι επιθέσεις εναντίον του ευρώ, κυρίως μέσω της Ελλάδας – παρά το ότι υπάρχουν πολλές άλλες χώρες, οι οποίες αντιμετωπίζουν ανάλογα προβλήματα. Η ευρύτερη πολιτική ηγεσία της χώρας μας όμως επιτρέπει ευκολότερα τη χρησιμοποίηση της για τους σκοπούς των Η.Π.Α. – όπως επίσης το μέγεθος της οικονομίας μας, το οποίο δεν είναι τόσο επικίνδυνο να καταστρέψει εντελώς το ευρώ, αφήνοντας εκτεθειμένο το δολάριο.

Τυχόν επιθέσεις εναντίον της Ισπανίας, της Ιταλίας, πόσο μάλλον της Γαλλίας, θα ήταν εξαιρετικά επικίνδυνες, αφού θα κατέρρεε η Ευρωζώνη – οπότε η Ελλάδα παραμένει ως ο καλύτερος υποψήφιος, ακολουθούμενη από την Πορτογαλία. Πολύ  λιγότερο βέβαια από την Ιρλανδία, επειδή είναι ουσιαστικά «αποικία» των Η.Π.Α., φορολογικός παράδεισος των αμερικανικών εταιρειών και πύλη «αδασμολόγητης» πρόσβασης των προϊόντων τους στην Ευρώπη.

analyst