Η αλήθεια για την νέα ανάπτυξη

Σοφοκλέους 10

Η ευρωζώνη μπορεί να αναπτύσσεται σιγά σιγά και πάλι, αλλά , ουσιαστικά μια οικονομία στην οποία τα εισοδήματα των περισσότερων είναι κάτω από τα επίπεδα του 2008 εξακολουθεί να βρίσκεται σε ύφεση. Όταν η αμερικανική επενδυτική τράπεζα Lehman Brothers κατέρρευσε το 2008 , προκαλώντας τη χειρότερη παγκόσμια οικονομική κρίση μετά τη Μεγάλη Ύφεση φάνηκε να αναδύεται μια ευρεία συναίνεση σχετικά με το τι προκάλεσε την κρίση.

Ένα υδροκέφαλο και δυσλειτουργικό χρηματοπιστωτικό σύστημα είχε δημιουργήσει τον κίνδυνο αντί απλά να τον διαχειρίζεται .Η χρηματοοικονομική απορρύθμιση - μαζί με το εύκολο χρήμα - είχε συμβάλει στην υπερβολική ανάληψη κινδύνων. Η νομισματική πολιτική θα είναι σχετικά αναποτελεσματική στην αναζωογόνηση της οικονομίας, αν το ακόμα πιο εύκολο χρήμα μπορεί να αποτρέψει την πλήρη κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Έτσι , μεγαλύτερη εξάρτηση από την δημοσιονομική πολιτική – δηλαδή αύξηση των κρατικών δαπανών - θα ήταν απαραίτητη.

Πέντε χρόνια αργότερα , κανείς στην Ευρώπη ή τις Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι η ευημερία έχει επιστρέψει. Η Ευρωπαϊκή Ένωση μόλις εξέρχεται από μια διπλή (και σε ορισμένες χώρες, τριπλή ) ύφεση, και ορισμένα κράτη μέλη βρίσκονται ακόμα σε βαθιά ύφεση. Σε πολλές χώρες της ΕΕ , το ΑΕΠ παραμένει χαμηλότερο από τα επίπεδα προ της ύφεσης. Σχεδόν 27 εκατομμύρια Ευρωπαίοι είναι άνεργοι.

Επίσης , 22 εκατομμύρια Αμερικανοί που θα ήθελαν μια θέση εργασίας πλήρους απασχόλησης δεν μπορούν να βρουν. Η συμμετοχή του εργατικού δυναμικού στις ΗΠΑ έχει μειωθεί σε επίπεδα που δεν έχουμε δει από τότε που οι γυναίκες άρχισαν να εισέρχονται στην αγορά εργασίας σε μεγάλους αριθμούς. Επίπεδα εισοδήματος και πλούτου για τους περισσότερους Αμερικανούς είναι κάτω από τα επίπεδα τους πριν από την κρίση. Πράγματι , το εισόδημα ενός μέσου εργαζόμενου πλήρους απασχόλησης είναι χαμηλότερο από αυτό που ίσχυε  πριν από τέσσερις δεκαετίες.

Ναι , έχουμε κάνει κάποια πράγματα για τη βελτίωση των χρηματοπιστωτικών αγορών. Υπήρξαν κάποιες αυξήσεις στις κεφαλαιακές απαιτήσεις - αλλά πολύ λιγότερο από ότι είναι ανάγκη. Μερικά από τα επικίνδυνα παράγωγα - τα χρηματοπιστωτικά όπλα μαζικής καταστροφής - έχουν μπει σε χρηματιστήρια , αυξάνοντας έτσι τη διαφάνεια και μεώνοντας το συστημικό κίνδυνο.

Το χρηματοπιστωτικό σύστημα δυστυχώς έχει γίνει ακόμη πιο συγκεντρωτικό , επιδεινώνει το πρόβλημα των τραπεζών που δεν είναι μόνο πολύ μεγάλο, αλλά και πολύπλοκα διασυνδεδεμένο , και επίσης πολύ μεγάλο για να το διαχειριστούν τα κράτη και να το κάνουν να λογοδοτήσει. Παρά το ένα σκάνδαλο μετά το άλλο , από το ξέπλυμα παράνομου χρήματος και τις πράξεις χειραγώγησης της αγοράς ως τις φυλετικές διακρίσεις στη χορήγηση δανείων και τις παράνομες κατασχέσεις, κανένας ανώτερος υπάλληλος δεν έχει λογοδοτήσει. Όταν οικονομικές κυρώσεις έχουν επιβληθεί  είναι πολύ μικρότερες από ότι θα έπρεπε να είναι , μην τυχόν και συστημικά σημαντικά ιδρύματα τεθούν σε κίνδυνο .

Οι οίκοι πιστοληπτικής ικανότητας έχουν να λογοδοτήσουν σε δύο ιδιωτικές μηνύσεις . Αλλά εδώ, επίσης , αυτό που καλούν να καταβάλουν δεν είναι παρά ένα μικρό μέρος των ζημιών που  προκάλεσαν οι ενέργειές τους. Το πιο σημαντικό , το βασικό πρόβλημα - ένα διεστραμμένο σύστημα κινήτρων βάσει του οποίου πληρώνονται από τις επιχειρήσεις που αξιολογούν - δεν έχει ακόμη αλλάξει.

Οι τραπεζίτες υπερηφανεύονται ότι έχουν επιστραφεί στο ακέραιο τα κεφάλαια διάσωσηςπου έλαβαν από τα κράτη, όταν ξέσπασε η κρίση  Αλλά ποτέ δεν φαίνεται να αναφέρουν ότι αυτά ήταν τεράστια κρατικά δάνεια με σχεδόν μηδενικά επιτόκια και ο καθένας θα μπορούσε να είχε κάνει δισεκατομμύρια απλά δανείζοντας τα χρήματα αυτά πίσω στην κυβέρνηση. Επίσης, δεν αναφέρονται τα έξοδα που επιβάλλονται στην υπόλοιπη οικονομία - μια σωρευτική απώλεια εξόδου στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ που είναι πάνω από 5 τρισ .

Εν τω μεταξύ , εκείνοι που υποστήριξαν ότι η νομισματική πολιτική δεν θα αρκεί αποδείχθηκε ότι είχαν δίκιο. Ναι , ήμασταν όλοι κεϋνσιανοί - αλλά για πολύ λίγο. Φορολογικά κίνητρα αντικαταστάθηκαν από λιτότητα , με προβλέψιμες δυσμενείς επιπτώσεις στην οικονομική απόδοση .

Κάποιοι στην Ευρώπη, είναι χαρούμενοι που η οικονομία έχει πιάσει πάτο. Με την επιστροφή στην ανάπτυξη της παραγωγής , η ύφεση - που ορίζεται ως δύο συνεχόμενα τρίμηνα οικονομικής συρρίκνωσης - έχει επίσημα τελειώσει. Αλλά μια οικονομία στην οποία το 25% των εργαζομένων (και το 50 % των νέων ) είναι άνεργοι - όπως συμβαίνει στην Ελλάδα και την Ισπανία - εξακολουθεί να βρίσκεται σε ύφεση. Η λιτότητα έχει αποτύχει και δεν υπάρχει καμία προοπτική επιστροφής στην πλήρη απασχόληση (όπως ήταν αναμενόμενο , οι προοπτικές για την Αμερική , με την ηπιότερη εκδοχή της λιτότητας , είναι καλύτερες) .

Το χρηματοπιστωτικό σύστημα μπορεί να είναι πιο σταθερό από ό, τι ήταν πριν από πέντε χρόνια , αλλά αυτό δε λέει και πολλά - τότε , ήταν στο χείλος του γκρεμού.

Εκείνοι στην κυβέρνηση και τον χρηματοπιστωτικό τομέα που συγχαίρουν τους εαυτούς τους για την επιστροφή των τραπεζών στην κερδοφορία και ήπιες - αν και με κόπο - ρυθμιστικές βελτιώσεις θα πρέπει να επικεντρωθούν σε αυτά που ακόμη πρέπει να γίνουν . Το ποτήρι είναι , στην καλύτερη περίπτωση, μόνο κατά το ένα τέταρτο γεμάτο. Για τους περισσότερους ανθρώπους είναι κατά τρία τέταρτα άδειο .