Είναι το Ύψος των Βουνών Αμετάβλητο;

ΕΛευθερη Λαικη Αντιστασιακη Συσπειρωση

Του Θεόδωρου Μαριόλη*

Στη μνήμη  της Στέλλας Ταγαρούλια

Στο κείμενο «Ο Άφρων Γέροντας που Μετακίνησε τα Βουνά» (11 Ιουνίου 1945) ενέχεται μία ωραία στιγμή της πολιτικής λογοτεχνίας: «Υπάρχει ένας αρχαίος κινέζικος μύθος με τίτλο: «Ο Άφρων Γέροντας που Μετακίνησε τα Βουνά». Διηγείται ότι μία φορά, στη βόρεια Κίνα, ήταν ένας γέροντας, γνωστός ως ο Άφρων Γέροντας των Βορείων Βουνών. Δύο μεγάλα βουνά, το Ταϊχάνγκ και το Γουανγκγού, έφραζαν το δρόμο που πήγαινε από το σπίτι του στο Νότο. Με μεγάλη αποφασιστικότητα, καθοδήγησε τους γιους του να υποσκάψουν αυτά τα δύο βουνά, με την τσάπα. Ένας άλλος γέροντας, που τον λέγανε ο Σοφός Γέροντας, τους είδε που δούλευαν, και χλευαστικά τους είπε: «Πόσο ανόητο είναι αυτό που κάνετε! Ποτέ δεν θα μπορέσετε μόνοι σας να υποσκάψετε αυτά τα δύο πελώρια βουνά».

Ο Άφρων Γέροντας απάντησε: «Όταν θα πεθάνω εγώ, θα συνεχίσουν οι γιοί μου. Όταν πεθάνουν αυτοί, θα συνεχίσουν τα εγγό­νια μου, και μετά τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους, και ούτω καθεξής έως το άπειρο. Όσο ψηλά κι αν είναι τα βουνά αυτά, δεν μπο­ρούν να μεγαλώσουν άλλο. Κάθε φορά που θα τα κτυπάμε με την τσάπα θα χαμηλώνουν. Γιατί, λοιπόν, δεν θα μπορέσουμε να τα μετακινήσουμε;». Έχοντας ανασκευάσει την εσφαλμένη άποψη του Σοφού Γέροντα, συνέχισε να σκάβει κάθε μέρα, ακλόνητος στην πεποίθησή του. Αυτό συγκίνησε το Θεό, και εστείλε κάτω δύο αγγέλους του, οι οποίοι μετακίνησαν τα βουνά στις πλάτες τους. Σήμερα, δύο μεγάλα βουνά βαραίνουν πάνω στον κινέζικο λαό: Το ένα είναι ο ιμπεριαλισμός, το άλλο ο φεουδαρχισμός. Το Κινέζικο Κομμουνιστικό Κόμμα έχει αποφασίσει, εδώ και πολύν καιρό, να τα υποσκάψει. Οφείλουμε να εμμείνουμε και να εργαζόμαστε ακατάπαυστα, και θα αγγίξουμε, και εμείς, την καρδιά του Θεού. Ο δικός μας Θεός δεν είναι άλλος από τον κινέζικο λαό. Αν αυτός εγερθεί και σκάψει μαζί μας, δεν θα μπορέσουμε να τα μετακινήσουμε;».

Σήμερα, ποια είναι, άραγε, τα μεγάλα «βουνά» για τον ελληνικό λαό; Τα κόμματα αλλά και, γενικά, η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτικών, κοινωνικών, οικονομικών και επιστημονικών οργανώσεών του, δεν θέτουν το ερώτημα. Πώς είναι, λοιπόν, δυνατόν να βρεθούν λύσεις;

Ωστόσο, στην ελληνική Αριστερά («ριζοσπαστική» και «δημοκρατική») ευδοκιμούν απόψεις (μαρξιστικοφανείς ή μη), οι οποίες συγκλίνουν σε μία, κατά βάση, απάντηση, αν και, παραδόξως, δεν εκκινούν από κάποιο ερώτημα: Δημοσιονομική-Πολιτική Ενοποίηση της Ευρώπης, με ενδιάμεσο σταθμό τη λεγόμενη Τραπεζική Ενοποίηση και χωρίς τελικό στόχο ή, εναλλακτικά, με τελικό στόχο την «Ευρώπη των Λαών/Εργαζομέμων» ή τις «Σοσιαλιστικές Πολιτείες της Ευρώπης».

Αποτελεί πικρή αλήθεια ότι ένα από τα σημαντικότερα ανοικτά ζητήματα για τον υπαρκτό μαρξισμό συμπυκνώνεται το ερώτημα: Γιατί το σοσιαλιστικό κίνημα δεν κατόρθωσε να εδραιωθεί στις «Ενωμένες Πολιτείες της Αμερικής», ενώ δύναται να λεχθεί ότι, σε συμφωνία με την ίδια τη μαρξι(στι)κή θεωρία, υπήρχαν ορισμένες, βασικές, αντικειμενικές προϋποθέσεις; Από τις όχι πολλές απαντήσεις που έχουν δοθεί, η λιγότερο, ίσως, γνωστή είναι αυτή που προσέφερε, χωρίς να παραβλέπει άλλες «διαστάσεις» του ζητήματος, ο Werner Sombart («Why is There No Socialism in the United States?», [1906] 1976) και η οποία αποδίδεται ως ακολούθως: Η «ελευθερία» μετακίνησης εμπορευμάτων, χρηματικών κεφαλαίων και εργαζομένων, διαμόρφωσε μία εργατική τάξη, η οποία δεν μπορούσε παρά να ακολουθεί τις γεωγραφικές-περιφερειακές «κυκλικές» διακυμάνσεις (επέκταση-ύφεση) της διαδικασίας επισώρευσης κεφαλαίου. Ως εκ τούτου, εμφάνισε υψηλή διαπολιτειακή κινητικότητα, αναζητώντας ευνοϊκότερες συνθήκες πώλησης της εργασιακής δύναμής της, και ποτέ δεν αποτέλεσε σταθερό πληθυσμό κάποιου συγκεκριμένου τόπου.

Υπάρχουν μέθοδοι απομείωσης του ύψους των «βουνών». Υπάρχουν, όμως, και μέθοδοι αύξησης του ύψους τους και, τελικά, γιγάντωσης. Ο κομφουζιονισμός υπάγεται στις δεύτερες.

*Αν. Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας, Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης, Πάντειο Πανεπιστήμιο