Κοινωνική δυσαρέσκεια και ευρωπαϊκή πολιτική

Σοφοκλέους 10

Η αυξανόμενη θεσμική δυσαρέσκεια έχει μετατραπεί σε μια διαβρωτική πραγματικότητα σχεδόν παντού στην Ευρώπη. Μετά από πέντε χρόνια χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης, η αντι-ευρωπαϊκή πολιτική έχει έρθει έντονα στο προσκήνιο σε πολλές χώρες της ΕΕ - Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιταλία, Αυστρία, Ολλανδία, Φινλανδία, Πορτογαλία, ακόμη και στη Γερμανία.

Mάλιστα οι τελευταίες εξελίξεις στην Ελλάδα δεν αφήνουν περιθώρια αμφιβολίας για τον κοινωνικό αναβρασμό αλλά και τις πολιτικές ανακατατάξεις που έχει επιφέρει η κρίση και κυρίως οι προσπάθειες επίλυσης της.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν μπορεί να παραμείνουν παθητικοί στο πρόσωπο του επικίνδυνου λαϊκισμού που τώρα διαπερνάει την ήπειρο, και το ξέρουν. Υπάρχει ακόμη χρόνος για να αντιδράσουν - με την επίδειξη ισχυρής ηγεσίας και την ιεράρχηση της ανάπτυξης πέρα από κοντόφθαλμες πολιτικές - αλλά ο χρόνος είναι περιορισμένος και περνά.

Οι περισσότεροι πολιτικοί ηγέτες της Ευρώπης επιθυμούν η Ευρωπαϊκή Ένωση να εξέλθει από την τρέχουσα κρίση ισχυρότερη και πιο ενωμένη. Ωστόσο, οι οικονομικές πολιτικές που έχουν εφαρμοστεί στις περισσότερες χώρες της ΕΕ, από τότε που η κρίση ξεκίνησε έχουν οδηγήσει σε μια άνευ προηγουμένου απειλή για την εμβάθυνση της ολοκλήρωσης – αλλά και σε ότι έχει ήδη επιτευχθεί.

Ο μόνος τρόπος για να ξεπεράσουμε την υπαρξιακή κρίση της Ευρώπης, και να ανταποκριθεί η ίδια στις απαιτήσεις των πολιτών για αλλαγή, είναι να αντιμετωπίσουμε τους εγχώριους αντιπάλους της Ευρώπης με μια πολιτική χωρίς ημίμετρα. Η Ευρώπη πρέπει, πρώτα απ 'όλα να σπάσει τον φαύλο κύκλο της ύφεσης, της ανεργίας, και της λιτότητας στον οποίο βρίσκεται. Αυτό προϋποθέτει, πρώτα απ 'όλα, τον επαναπροσδιορισμό της οικονομικής πολιτικής για την ανάπτυξη, την απασχόληση και τη θεσμική καινοτομία.

Είναι αδύνατο να προχωρήσουμε προς την πολιτική ένωση, ενώ φαίνεται να εγκαταλείπονται οι πολίτες της Ευρώπης στην πορεία, μια εντύπωση που έχει δημιουργήσει η αδιάκοπη λιτότητα. Η θυσίες, πιστεύουν πάρα πολλοί Ευρωπαίοι, δεν θέτουν τις βάσεις για μια καλύτερη, πιο ευημερούσα Ευρώπη, αλλά τη σέρνουν σε μια μοιραία δίνη.

Το επόμενο έτος θα είναι κρίσιμο, γιατί θα σηματοδοτήσει το τέλος του τρέχοντος πολιτικού κύκλου και την αρχή ενός νέου. Θα υπάρξει μια νέα γερμανική κυβέρνηση, εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, και, στο τέλος του έτους, μια νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Εδώ πρέπει να αφιερώσουν τις προσπάθειές τους οι πολιτικοί ηγέτες. Κανείς δεν θέλει η ΕΕ να αποτύχει εξαιτίας της δυσαρέσκειας των πολιτών της.

Για να επωφεληθεί η Ευρώπη από την πολιτική ευκαιρία που το 2014 παρουσιάζει απαιτείται η έναρξη ενός νέου κύκλου προσπαθειών τώρα. Οι Ευρωπαίοι πολίτες έχουν ήδη δείξει αίσθημα ευθύνης και ικανότητας, αλλά θα πρέπει να γνωρίζουν ότι η ελπίδα - με τη μορφή της αύξησης της απασχόλησης και του βιοτικού επιπέδου - δεν είναι μάταιη. Αν αυτό δεν συμβεί, οι ευρωπαϊκές εκλογές του επόμενου έτους μπορεί να οδηγήσουν σε ένα ατυχές παράδοξο. Απλά, όταν, ως αποτέλεσμα της Συνθήκης της Λισαβόνας, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποκτήσει περισσότερη δύναμη από ότι είχε ποτέ, ο κίνδυνος να παραγκωνιστεί είναι μεγαλύτερος.

Εάν, αντικατοπτρίζοντας τη διάθεση των κρατών μελών, το αποτέλεσμα των εκλογών αναδείξει ένα κατακερματισμένο Κοινοβούλιο - ενδεχομένως λιγότερο αντιπροσωπευτικό λόγω χαμηλής προσέλευσης ψηφοφόρων – η παράλυση, η δυσαρέσκεια, και η αναποτελεσματικότητα είναι εγγυημένες. Γι 'αυτό οι ηγέτες της Ευρώπης θα πρέπει να επωφεληθούν από τον επόμενο πολιτικό κύκλο για να διορθώσουν το θεσμικό σχεδιασμό της Ευρώπης και την ενίσχυση της δημοκρατικής νομιμότητας της, ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν στον ευρω-σκεπτικισμό και τις ad hoc διμερείς συμφωνίες με περισσότερη ολοκλήρωση.

 Εάν οι Ευρωπαίοι ξεπεράσουν το φόβο τους και εγκαταλείψουν μέρος της κυριαρχίας τους, προκειμένου να επιτευχθεί η πολιτική ένωση, μια αίσθηση σύνδεσης με την Ευρώπη και τα θεσμικά της όργανα μπορεί να αποκατασταθεί. Η επίτευξη του στόχου αυτού προϋποθέτει, μεταξύ άλλων, την αποκατάσταση του γαλλο-γερμανικού άξονα, της κινητήριας δύναμης της Ευρώπης. Προϋποθέτει, επίσης, έναν ευρωπαϊκό προϋπολογισμό που είναι επαρκής για να ανταποκριθεί στις προσδοκίες και τις προκλήσεις του μέλλοντος.

Η επίλυση αυτών των ζητημάτων είναι εξίσου σημαντική με την επίλυση των οικονομικών προβλημάτων μεμονωμένων χωρών. Πράγματι, είναι σε μεγάλο βαθμό το ίδιο πρόβλημα. Οι θεσμοί  νομιμοποιούνται εν μέρει από την αποτελεσματικότητά τους, και η ΕΕ πρέπει να ανακτήσει την εξουσία της για να υπερασπιστεί τα κοινά συμφέροντα και στην εναρμόνισή της με τις εθνικές ανησυχίες. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μπορεί να ασκήσει την εξουσία του μόνο όταν οι πολίτες αισθάνονται ότι εκπροσωπούνται από αυτό.

Το 2014 θα σηματοδοτήσει την εκατονταετηρίδα από το ξέσπασμα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Από εκείνη τη στιγμή μέχρι σήμερα, η Ευρώπη έχει άντεξει τα χειρότερα αλλά και έχει διανύσει το καλύτερο κομμάτι της ιστορίας της. Θα πρέπει να έχουμε κατά νου το τεράστιο συμβολισμό αυτής της ημερομηνίας, προκειμένου να καταλάβουμε πόσο πολύ έχει αλλάξει η Ευρώπη - και, ταυτόχρονα, να αναγνωρίσουμε την ανάγκη να υπερασπιστούμε αυτές τις αλλαγές.

Η ΕΕ είναι ένα από τα μεγάλα πολιτικά ορόσημα της ανθρωπότητας. Για το λόγο αυτό, και προκειμένου να εξέλθει ισχυρότερη από την δύσκολη κατάσταση στην οποία οι Ευρωπαίοι βρίσκονται τώρα, οι ηγέτες της Ευρώπης πρέπει να κατανοήσουν ότι το μέλλον είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με μια πιο ολοκληρωμένη και πιο ικανή Ένωση.