ΗΠΑ και Ευρώπη παλεύουν με το φάντασμα της ανάκαμψης

Σοφοκλέους 10

Με την συμφωνία στο αμερικάνικο Κονγκρέσο, οι φόβοι για μια άμεση νέα οικονομική κρίση έχουν υποχωρήσει κάπως, αλλά υπάρχουν ακόμα ανησυχίες ότι οι πολιτικές της «ποσοτικής χαλάρωσης» που ασκούνται από τις μεγάλες κεντρικές τράπεζες θα μπορούσαν να καταλήξουν ακριβώς εκεί στο εγγύς μέλλον.

Η G-20 έχει ισχυριστεί ότι, ενώ έχει σημειωθεί πρόοδος, «χρειάζονται πολύ περισσότερα για να εκπληρωθεί η δέσμευσή μας για την αντιμετώπιση της συνεχιζόμενης αδυναμίας στην παγκόσμια οικονομία.». Πηγές αναφέρουν ότι μαίνεται μια «οξεία αντιπαράθεση» μεταξύ Γερμανίας και ΗΠΑ σχετικά με το ζήτημα των σκληρών δεσμεύσεων για τη σταθεροποίηση του επιπέδου του δημοσίου χρέους.

Η Γερμανία τα έχει βάλει με ΗΠΑ και Ιαπωνία σχετικά με τα υψηλά επίπεδα δημοσίου χρέους τους. Η καθυστέρηση των αναγκαίων προσαρμογών θα επιδεινώσει περαιτέρω τους κινδύνους για τις προοπτικές μιας διαρκής και κατά βάση υγιούς παγκόσμιας ανάκαμψης. Η Γερμανία προειδοποιεί ότι κανείς δεν θα πρέπει να αναμένει ότι η Ευρώπη θα προσφέρει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια και άρα, οι υπόλοιπες χώρες θα πρέπει να είναι σε ετοιμότητα. Ιδιαίτερα τα εκτός-ευρωζώνης κράτη που εξαρτώνται από τράπεζες της ευρωζώνης μπορεί να είναι ευάλωτα σε ρυθμιστικές αποφάσεις που δεν μπορούν να επηρεάσουν.

Η κρίση εξάλλου μπορεί να επανέλθει αφού ολοκληρώθηκαν οι εκλογές της Γερμανίας, τονίζουν πολλοί κακόπιστοι. Ας μην ξεχνάμε, η νότια Ευρώπη δεν έχει κάνει αρκετά για να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητά της, ενώ η βόρεια Ευρώπη δεν έχει κάνει αρκετά για να τονώσει τη ζήτηση. Τα βάρη του χρέους παραμένουν τεράστια, καθώς και η ευρωπαϊκή οικονομία παραμένει ανίνακη αναπτυχθεί. Σε ολόκληρη την ήπειρο, ο πολιτικός διχασμός συνεχίζεται. Για όλους αυτούς τους λόγους, το φάντασμα της κατάρρευσης της ευρωζώνης τριγυρνάει ακόμα.

Οι συνέπειες της κατάρρευσης δεν θα αρέσουν σε κανένα. Όποια χώρα την προκαλέσει – η Γερμανία, απειλώντας να εγκαταλείψει το ευρώ, ή η Ελλάδα ή η Ισπανία βγαίνοντας στην πραγματικότητα από την ευρωζώνη - θα προκαλέσει οικονομικό χάος αλλά και την οργή των γειτόνων της. Για να προστατεύσουν τον εαυτό τους από την οικονομική κατάρρευση, οι κυβερνήσεις θα επικαλεστούν τις ρήτρες των συνθηκώντης ΕΕ, προκειμένου να μπουν σε εφαρμογή προσωρινοί έλεγχοι στην κίνηση κεφαλαίων και να διαχωρίσουν τα οικονομικά τους συστήματα. Θα κλείσουν τα σύνορά τους για να ανακόψουν τη φυγή κεφαλαίων. Θα ήταν κάθε χώρα για τον εαυτό της.

Όπως συμβαίνει και με τις ΗΠΑ, η γερμανική θέση παρακινείται από τα εθνικά της συμφέροντα. Η γερμανική κυβέρνηση αντιστέκεται στις απαιτήσεις των ΗΠΑ για μεγαλύτερη τόνωση, επειδή φοβάται ότι αυτό θα σημάνει τη δέσμευση περισσότερων κεφαλαίων και ότι η περαιτέρω αύξηση του χρέους θα μπορούσε να έχει δυσμενείς επιπτώσεις για τις γερμανικές τράπεζες, προς όφελος των ανταγωνιστών τους. Στην εξαμηνιαία έκθεσή του για την παγκόσμια οικονομία, το ΔΝΤ υιοθέτησε μια θετική προοπτική. Ενώ όλα δείχνουν μια μάλλον ανώμαλη πορεία και ενώ το ΔΝΤ προειδοποιεί για μια ανάκαμψη τριών ταχυτήτων -οι ΗΠΑ και ορισμένες οικονομίες έχουν ξεκινήσει την ανάκαμψη, άλλοι πάνε καλά, και άλλοι, κυρίως στην Ευρώπη, έχουν προβλήματα - το Ταμείο υποστήριξε ότι «παγκόσμιες οικονομικές προοπτικές έχουν βελτιωθεί και πάλι. "

 Κανείς δεν έδωσε πολύ σημασία, ωστόσο, επειδή οι ίδιες ελπίδες εκφράζονταν συχνά τα τελευταία χρόνια, και κατέληγαν στην έκρηξη μιας νέας χρηματοπιστωτικής κρίσης ή απλά μια αισθητά μικρότερη από την προβλεπόμενη αύξηση στο το τέλος του έτους.  Οι αποκλίσεις σχετικά με τη λεγόμενη δημοσιονομική εξυγίανση και τη μείωση του χρέους αντικατοπτρίζονται επίσης σε συζητήσεις σχετικά με την ποσοτική χαλάρωση, την πολιτική που ξεκίνησε η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ-στην οποία οι μεγάλες τράπεζες αναλαμβάνουν αγορές ομολόγων για να αυξήσουν την προσφορά χρήματος.

Όποιες και αν είναι οι δηλωμένες δημόσιες θέσεις, η επίδραση της ποσοτικής χαλάρωσης είναι να πιέζουν προς τα κάτω την αξία των στοχοθετημένων νομισμάτων. Αυτό φαίνεται καθαρά στην περίπτωση του γιεν Ιαπωνίας, το οποία έχει υποτιμηθεί κατά περισσότερο από 20 τοις εκατό κατά τους τελευταίους μήνες.  Μια σημαντική ανησυχία παραμένει η επίδραση της ανάκλησης των νομισματικών κινήτρων στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Ο τερματισμός του προγράμματος αγοράς ομολόγων θα μπορούσε να παράγει μια απότομη πτώση στην αξία αυτών των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων, με αποτέλεσμα την έξοδο των επενδυτών και την αύξηση των επιτοκίων που θα μπορούσε να προκαλέσει περαιτέρω οικονομική κρίση, αυτή τη φορά συμπαρασύροντας τις ίδιες  τις κεντρικές τράπεζες. Τίποτα δεν έχει κριθεί ακόμα ... και το 2014 θα είναι ίσως η σημαντικότερη χρονιά σε όλη αυτή τη διαδικασία ανάκαμψης.