Η Ελλάδα ως νέο El Dorado

του Κώστα Μελά

Την πρόβλεψη ότι η  Ελλάδα μπορεί να γίνει «El Dorado» για τους επενδυτές κάνει σε συνέντευξή του στους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς ο επικεφαλής του Ταμείου Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου. 

 Προτού προχωρήσω στο βασικό μέρος της ανάλυσής μου μια παρατήρηση θα έλεγα συμβολικού χαρακτήρα. Ας δούμε τι ορίζεται σαν  El Indio Dorado  . 

Πρώτον πρόκειται για έναν θρυλούμενο   τόπο , άρα ανύπαρκτο  τουλάχιστον μέχρι σήμερα , (παρότι ακόμα και σήμερα συνεχίζονται οι προσπάθειες για την ανακάλυψη της πόλης ) στον οποίο υποτίθεται ότι ευρίσκονται  τεράστιες ποσότητες χρυσού και πολύτιμων λίθων και αρχαίες  εσωτερικές γνώσεις οι οποίες εξηγούν σχεδόν τα πάντα.  Ουσιαστικά υπονοείται ένας επίγειος παράδεισος όπου όλοι οι άνθρωποι ζουν εν ειρήνη και χωρίς την ανάγκη υλικών αγαθών.

Δεύτερον όλοι όσοι θεώρησαν ότι ανακάλυψαν περιοχές που τις ταύτισαν με  το μυθικό   ElIndio Dorado,   ήταν κατακτητές ,τυχοδιώκτες , άρπαγες, κλέφτες , απατεώνες του κοινού ποινικού δικαίου που το μόνο που κατάφεραν ήταν να καταστρέψουν όλες αυτές τις περιοχές δεδομένου ότι το μόνο που τους  ενδιέφερε ήταν να αρπάξουν τον πλούτο και να τον μεταφέρουν στις πατρίδες τους. Επομένως η ρήση του προέδρου τι πραγματικά θέλει να πει; Οι απαντήσεις δικές  σας. 

Επίσης ο επικεφαλής του ΤΑΙΠΕΔ  δήλωσε   ότι οι εισπράξεις  από τις ιδιωτικοποιήσεις έως το τέλος του 2015, θα ανέλθουν σε 19 δισεκατομμυρίων ευρώ   όπως έχει συμφωνηθεί με τους διεθνείς πιστωτές. Οι πωλήσεις αυτές θα εγκαινιάσουν μια σειρά συμφωνιών γύρω από υποδομές που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν χιλιάδες θέσεις εργασίας ώστε να προωθηθεί η οικονομική ανάκαμψη.

Ας δούμε όμως πως έχουν εξελιχθεί μέχρι σήμερα οι αποκρατικοποιήσεις στην ελληνική οικονομία.

Όπως  είναι γνωστό οι αποκρατικοποιήσεις δεν είναι κάτι το άγνωστο στην ελληνική οικονομία . Από το 1991 μέχρι και σήμερα το ελληνικό δημόσιο έχει προχωρήσει σε αποκρατικοποιήσεις πολλών περιουσιακών του στοιχείων . Το ύψος των εσόδων από αυτές τις αποκρατικοποιήσεις την περίοδο 1991-2012 σύμφωνα με ακριβείς υπολογισμούς ανέρχεται σε 25 δις ευρώ.  Παρότι όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις διαλαλούσαν ότι με τα έσοδα των αποκρατικοποιήσεων θα μειωθεί το δημόσιο χρέος της χώρας είμαστε μάρτυρες μιας εντελώς διαφορετικής εξέλιξης. Επομένως η ελληνική ιστορία των αποκρατικοποιήσεων δείχνει ότι δεν επιβεβαιώθηκε η πολιτική πρόθεση σε αυτό το σημείο.

Επίσης είναι γνωστό ότι όλες οι κυβερνήσεις που πωλούν δημόσια περιουσιακά στοιχεία επιδιώκουν και υπόσχονται ότι οι αγορές  θα πραγματοποιηθούν με εισροή πόρων από το εξωτερικό .  Η  αποκλειστική  μορφή που λαμβάνουν τα εισρέοντα κεφάλαια για την εξαγορά των εγχώριων επιχειρήσεων είναι αυτή των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΑΞΕ). Συνήθως διαπιστώνεται μια σημαντική συσχέτιση μεταξύ  των αποκρατικοποιήσεων και εισροής ΑΞΕ που συμβαίνουν σε μια χώρα. Μάλιστα οι ΑΞΕ παρουσιάζουν πολλαπλάσιο μέγεθος από τις αποκρατικοποιήσεις δεδομένου ότι μετά το ποσό της εξαγοράς χρειάζονται νέα κεφάλαια για τον εκσυγχρονισμό  και  την επέκταση  των εγκαταστάσεων.

Άλλωστε αυτό τον λόγο επικαλούνται οι υποστηρικτές των αποκρατικοποιήσεων ως τον βασικό που οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στη μεγέθυνση της οικονομίας και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.  Επίσης επικαλούνται ότι η εισροή ΑΞΕ είναι χρήσιμη σε χώρες που έχουν ανάγκη  εισαγωγή νέας τεχνολογίας  κάτι που διαθέτουν οι πολυεθνικές επιχειρήσεις οι οποίες είναι οι συνήθεις αγοραστές. Όμως η προσφορά τεχνολογίας στην χώρα υποδοχής για να είναι πραγματική και να συμβάλει στην ανάπτυξη της χώρας είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων οι οποίοι δεν είναι εύκολο να αναλυθούν στο παρόν άρθρο.  Ας δούμε όμως πια είναι η ιστορική πραγματικότητα της ελληνικής περίπτωσης.

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία οι ΑΞΕ από το 1991 μέχρι και το 2012 ανέρχονται περίπου στα 24 δις ευρώ εκ των οποίων το 1,5  δις ευρώ συνιστά επανεπένδυση κερδών. Δηλαδή οι εισροή ΑΞΕ είναι μικρότερη από το συνολικό ύψος των αποκρατικοποιήσεων. Δηλαδή δεν προκύπτει για την ελληνική περίπτωση , το συμπέρασμα που θεωρητικά επικαλούνται οι υποστηρικτές της  συγκεκριμένης άποψης  ,in senso lato, ότι οι αποκρατικοποιήσεις  προκαλούν εισροή πολλαπλάσιων ΑΞΕ , ανοίγουν την αγορά και δημιουργούν πληθώρα νέων θέσεων εργασίας.

Έχει εισαχθεί νέα τεχνολογία με την εισροή των ΑΞΕ στην Ελλάδα; Δεν μπορούμε να δώσουμε μια ευθεία απάντηση . Όμως αν διερευνήσουμε τους τομείς προς τους οποίους κατευθύνθηκαν οι ΑΞΕ μπορούν να συναχθούν έμμεσα συμπεράσματα .

Το 65% του ποσού των ΑΞΕ κατευθύνθηκε στον τριτογενή τομέα. Το 30,0% του ποσού αυτού κατευθύνθηκε στον τραπεζικό τομέα, το 17,0% στο εμπόριο ( supermarkets κτλ) ,  ένα ακόμη 30,0% στις μεταφορές και logistics και το υπόλοιπο σ άλλες δραστηριότητες του τριτογενή τομέα.

Το 33,0% στο δευτερογενή τομέα εκ των οποίων το 50,0% σε βιομηχανίες τροφίμων , ποτών και καπνού, το 21,0% σε προϊόντα πετρελαίου, το 10,0% στην επεξεργασία πετρελαίου και 10,0% σε μεταλλευτικά προϊόντα.

Συνεπώς με αρκετή σιγουριά μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η εισροή τεχνολογίας μέσω των ΑΞΕ δεν είναι εκείνου του επιπέδου που απαιτούν οι καιροί και ευαγγελίζονται οι υποστηρικτές ότι η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας ταυτίζεται με την εισροή ξένων επενδύσεων και μόνο έτσι χωρίς συγκροτημένο πρόγραμμα της ελληνικής οικονομίας.  

Θα πρέπει να σημειωθεί ακόμη ότι: η Ελλάδα ενώ συμμετέχει με 1,9% στο ΑΕΠ της ΕΕ-27 έχει μόνο το 0,5% των αντιστοίχων ΑΞΕ.  Το 80,0% των εισροών ΑΞΕ προέρχονται από τις χώρες της ΕΕ.

Παρά τα όσα λέγονται  η μικρή εισροή των ΑΞΕ στην ελληνική οικονομία μπορεί να αποδοθεί βασικά και κύρια στο μικρό μέγεθος της ελληνικής οικονομίας και της εγχώριας αγοράς η οποία δεν επιτρέπει τη δημιουργία οικονομιών κλίμακος ώστε να προσελκυσθούν μεγάλες επιχειρήσεις. Δεύτερης σημασίας λόγος είναι η χαμηλή διαρθρωτική ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων . Σε αυτό που ονομάζω διαρθρωτική ανταγωνιστικότητα  περιλαμβάνονται όλοι οι άλλοι λόγοι που συνήθως έρχονται στο προσκήνιο ως πρώτοι.

Υπάρχει ακόμα και ένα ακόμα ζήτημα που αφορά στις αποκρατικοποιήσεις : με τι τιμή θα πωληθούν όλα αυτά τα περιουσιακά στοιχεί σε μια περίοδο κρίσης και ύφεσης;  Να αναφέρω ένα απλό παράδειγμα : Τον ΟΠΑΠ . Σήμερα με δεδομένο ότι η χρηματιστηριακή αξία του οργανισμού κυμαίνεται στα 1,4 δις. ευρώ το ποσοστό του δημοσίου (34%) αξίζει μόλις 476 δις. ευρώ και το ποσοστό προς πώληση (29%) λίγο πάνω από τα 400 εκατ. ευρώ. Υπενθυμίζω ότι  το 2011 είχε κέρδη 537 εκατ. ευρώ, πλήρωσε σε φόρους 162 εκατ. ευρώ, το Δημόσιο εισέπραξε μέρισμα 60 εκατ. ευρώ, ενώ οι χορηγίες, δωρεές και προωθητικές ενέργειες προσέγγισαν τα 110 εκατ. ευρώ.  

Ως συμπέρασμα : όποιος ονειρεύεται El Dorado σίγουρα δεν έχει καμιά σχέση με την ελληνική πραγματικότητα.

 Πίνακας1.    

Εξέλιξη εσόδων από αποκρατικοποιήσεις .

1991-1997 (σε εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ)

1998-2009(σε εκατομμύρια ευρώ)

Έτος	Έσοδα
1991-1993	1380
1994-1997	1780
1998	2104
1999	3971
2000	1830
2001	1651
2002	2697
2003	3148
2004	0,754
2005	2101
2006	1740
2007	1633
2008	431
2009	868
2010-2012	1000
Σύνολο	22744,185 ευρώ και 3.160 εκατ. δολάρια  ΗΠΑ.

Πηγή: Υπουργείο Οικονομικών και  Privatization Barometer.

Πίνακας 2

Εισροές Άμεσων Ξένων Επενδύσεων .

1991-2002 (σε εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ)

2003-2010 (σε εκατομμύρια ευρώ)

Έτος	Μετοχικό Κεφάλαιο	Επανεπένδυση Κερδών	Άλλα	Σύνολο
1991	1082	-	53	1135
1992	1082	-	62	1144
1993	946	-	31	977
1994	956	-	25	981
1995	1040	-	13	1053
1996	1044	-	14	1058
1997	967	-	17	984
1998	-	-	-	71
1999	676	-	-114	562
2000	973	-	136	1108
2001	1509	-	80	1589
2002	209	-	-159	50
2003	1060	544	-474	1130
2004	1393	604	-305	1633
2005	93	700	-292	501
2006	3788	693	-212	4269
2007	1741	841	-1040	1543
2008	3392	294	-615	3071
2009	2457	-367	-336	1754
2010	2199	-1672	-246	282

Πηγή : UNCTAD