Eντουάρντο Γκαλεάνο “Ο κόσμος ανάποδα” – 7o μάθημα, Α Μέρος : Μαθήματα κοπτικής και ραπτικής: πώς να κατασκευάζετε εχθρούς στα μέτρα σας

ΕΛευθερη Λαικη Αντιστασιακη Συσπειρωση

Επιμέλεια για την ΕΛ.Λ.Α.Σ. : Ν.Π.

Παρουσιάζουμε  σήμερα το πρώτο μέρος του 7ου μαθήματος (3ο μάθημα του 2ου κύκλου μαθημάτων) από το βιβλίο του Ουρουγουανού συγγραφέα και φιλοσόφου Εντουάρντο Γκαλεάνο, “Ένας κόσμος ανάποδα” (πατήστε εδώ για να δείτε όλες τα μαθήματα) που κυκλοφορεί  από τις ‘Εκδόσεις Πιρόγα’ σε μετάφραση της ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΖΑΚΟΠΟΥΛΟΥ,  Eduardo Galeano “Patas arriba” 1998. Oι παρουσίασεις αυτές αντιστοιχούν σε 18 μαθήματα ενταγμένα σε 6 κύκλους.

2ος Κύκλος  - Η Έδρα της φοβίας

Σελίδες 131 – 140,  Μάθημα 2ο ,  Α Μέρος : Μαθήματα κοπτικής και ραπτικής: πώς να κατασκευάζετε εχθρούς στα μέτρα σας

---

Πολλές από τις μεγάλες εμπορικές συναλλαγές υποκινούν το έγκλημα και ζουν από το έγκλημα. Ποτέ στα χρονικά δεν αφιερώνονταν τόσο πολλές οικονομικές επενδύσεις και επιστημονικές και τεχνολογικές γνώσεις στην παραγωγή θανάτου. Οι χώρες που πουλάνε τα περισσότερα όπλα στον κόσμο είναι οι ίδιες που ορίζουν την ειρήνη πάνω στη γη. Ευτυχώς γι’ αυτές, ο κίνδυνος μιας παγκόσμιας ειρήνης λίγο λίγο εξασθενεί˙ τα μαύρα σύννεφα της καταιγίδας έχουν ήδη υποχωρήσει και η αγορά του πολέμου ανακάμπτει προσφέροντας ελπιδοφόρες προοπτικές για αποδοτικά σφαγεία. Τα εργοστάσια όπλων δουλεύουν εξίσου καλά με τα εργοστάσια που παρασκευάζουν εχθρούς στα μέτρα των αναγκών τους.

Η πλούσια γκαρνταρόμπα του Διαβόλου

Τα νέα είναι καλά για τη στρατιωτική οικονομία, με άλλα λόγια είναι καλά για την οικονομία. Η βιομηχανία όπλων, πουλώντας θάνατο και εξάγοντας βία, δουλεύει και ακμάζει. Ο κόσμος προσφέρει σταθερά ανερχόμενες αγορές, ενώ η καλλιέργεια της αδικίας διεθνώς εξακολουθεί να αποδίδει καλή σοδειά καθώς αυξάνεται η εγκληματικότητα, οι ναρκομανείς, οι κοινωνικές αναταραχές και το εθνικιστικό, τοπικιστικό και προσωπικό μίσος.

Ύστερα από μερικά χρόνια κάμψης, μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου, οι πωλήσεις των εξοπλισμών άρχισαν και πάλι να ανεβαίνουν. Η παγκόσμια αγορά όπλων αυξήθηκε κατά οκτώ τοις εκατό το 1996, κάνοντας συνολικές πωλήσεις σαράντα δισεκατομμυρίων δολαρίων. Πρώτη ανάμεσα στις αγοράστριες χώρες έρχεται η Σαουδική Αραβία, με εννέα δισεκατομμύρια δολάρια. Εδώ και πολλά χρόνια, αυτή η χώρα  καταλαμβάνει  επίσης την πρώτη θέση στη λίστα των χωρών που παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το 1996 η Διεθνής Αμνηστία έλεγε: «εξακολουθούμε να δεχόμαστε καταγγελίες για βασανισμούς και κακή μεταχείριση των κρατουμένων. Τα δικαστήρια επέβαλαν την ποινή της μαστίγωσης, από 120 μέχρι 200 χτυπήματα, σε τουλάχιστον 27 άτομα. Ανάμεσά τους οι 24 ήταν Φιλιππινέζοι που, σύμφωνα με πληροφορίες, καταδικάστηκαν για ομοφυλοφιλική συμπεριφορά. Τουλάχιστον 69 άτομα καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν». Και συνέχιζε: «Η κυβέρνηση του Βασιλιά Φαχντ παγίωσε την απαγόρευση των πολιτικών κομμάτων και των συνδικάτων και δεν έπαψε να ασκεί αυστηρή λογοκρισία στον Τύπο».

Πολλά χρόνια τώρα αυτή η πετρελαϊκή μοναρχία είναι ο καλύτερος πελάτης της βορειοαμερικανικής βιομηχανίας οπλικών συστημάτων και των βρετανικών μαχητικών αεροσκαφών.

Απόψεις / 7

Σε έναν τοίχο στο Σαν Φρανσίσκο, κάποιο χέρι έγραψε:

«Αν η ψήφος μπορούσε να αλλάξει κάτι, θα ήταν παράνομη».

Σε έναν τοίχο του Ρίο ντα Τζανέιρο, ένα άλλο χέρι έγραψε:

«Αν γεννούσαν οι άντρες, η έκτρωση θα ήταν νόμιμη».

Άραγε στη ζούγκλα, τη συνήθεια ο μεγάλος να τρώει το μικρό, τη λένε νόμο της πόλης;

Τι να σημαίνει άραγε για έναν άρρωστο λαό το υγιές νόμισμα;

Η πώληση όπλων είναι καλά νέα για την οικονομία. Είναι όμως καλά νέα και για τα θύματά τους;

Η υγιής ανταλλαγή πετρελαίου με όπλα, δίνει τη δυνατότητα αφενός στη δικτατορία της Σαουδικής Αραβίας να πνίγει στο αίμα τις εσωτερικές διαμαρτυρίες και αφετέρου στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Μεγάλη Βρετανία να συντηρούν την πολεμική οικονομία τους και να προστατεύουν τις πηγές ενέργειάς τους από κάθε άλλη ενδεχόμενη απειλή: όπλα και πετρέλαιο, δύο παράγοντες κλειδιά της εθνικής ευημερίας. Κάποιος κακοήθης θα μπορούσε να σκεφτεί ότι, πληρώνοντας ο Βασιλιάς Φαχντ αυτά τα εκατομμύρια για όπλα, αγοράζει ταυτόχρονα ατιμωρησία. Για λόγους που μόνον ο Αλλάχ γνωρίζει, ποτέ δε βλέπουμε, δεν ακούμε ή δε διαβάζουμε στα μαζικά μέσα επικοινωνίας καμία είδηση για τις φρικαλεότητες στη Σαουδική Αραβία. Τα ίδια μέσα, ωστόσο, ενδιαφέρονται κατά κανόνα για τα ανθρώπινα δικαιώματα στις άλλες Αραβικές χώρες. Ο ισλαμικός φονταμενταλισμός είναι σατανικός μόνο όταν παρακωλύει τις εμπορικές συναλλαγές και αυτοί που αγοράζουν τα περισσότερα όπλα είναι οι καλύτεροι φίλοι μας. Η βορειοαμερικανική βιομηχανία εξοπλισμών μάχεται κατά της τρομοκρατίας πουλώντας όπλα σε τρομοκρατικές κυβερνήσεις, που η μοναδική σχέση τους με τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι ότι προσπαθούν με κάθε τρόπο να τα καταπατήσουν.

Απόψεις / 8

Μέχρι πριν από μερικά χρόνια, οι ιστορικοί που ασχολούνταν με την αθηναϊκή δημοκρατία δεν αναφέρονταν στους σκλάβους και τις γυναίκες, παρά μόνο εν συντομία. Στην αρχαία Ελλάδα η πλειοψηφία του πληθυσμού ήταν σκλάβοι και ο μισός πληθυσμός ήταν γυναίκες. Πώς να έβλεπαν άραγε οι σκλάβοι και οι γυναίκες, από τη μεριά τους, την αθηναϊκή δημοκρατία;

Η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας των Ηνωμένων Πολιτειών το 1776 κοινοποιούσε ότι «όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ίσοι». Τι να σήμαινε άραγε αυτό για το μισό εκατομμύριο μαύρων σκλάβων, οι οποίοι ακόμα και μετά τη Διακήρυξη παρέμεναν σκλάβοι; Αλλά και οι γυναίκες που εξακολουθούσαν να μην έχουν κανένα δικαίωμα, είχαν γεννηθεί ίσες με ποιόν;

Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, τα ονόματα των πεσόντων στο Βιετνάμ πρέπει να χαραχτούν πάνω σε έναν τεράστιο μαρμάρινο τοίχο στην Ουάσιγκτον. Για τους Βιετναμέζους που σκοτώθηκαν στην εισβολή των Βορειοαμερικανών, θα χρειάζονταν εβδομήντα τέτοιοι τοίχοι.

Στα χρόνια της Εποχής της Ειρήνης, όπως ονομάστηκε η ιστορική περίοδος που άνοιξε το 1946, έχουν σκοτωθεί περισσότερο από είκοσι εκατομμύρια άνθρωποι και έχουν ξεριζωθεί από τη γη τους, τα σπίτια ή τις χώρες τους περισσότερο από σαράντα εκατομμύρια, εξαιτίας των πολέμων. Πάντα υπάρχει ένας πόλεμος ή μια σύρραξη για να σερβιριστεί στους τηλεθεατές που καταναλώνουν ειδήσεις. Αλλά οι δημοσιογράφοι ποτέ δε δίνουν πληροφορίες και οι σχολιαστές ποτέ δε σχολιάζουν, δεν παρέχεται τίποτα που θα μπορούσε να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τι συμβαίνει. Για να το κάνουν αυτό θα έπρεπε να αρχίσουν απαντώντας στα βασικά ερωτήματα: Ποιος εμπορεύεται όλο αυτό τον ανθρώπινο πόνο; Ποιος θα βγάλει κέρδος από αυτή την τραγωδία; «Το κεφάλι του δήμιου είναι πάντα κρυμμένο», τραγουδούσε κάποτε ο Μπομπ Ντίλαν.

Αινίγματα 

Τι κάνει τις νεκροκεφαλές να γελούν;

Ποιος είναι ο δημιουργός των ανεκδότων χωρίς δημιουργό; Ποιος είναι αυτός ο τυπάκος που σκαρώνει και τα διασπείρει σε όλο τον κόσμο; Σε ποια σπηλιά κρύβεται;

Γιατί ο Νώε έβαλε και κουνούπια μέσα στην κιβωτό;

Ο Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης αγαπούσε και τα κουνούπια;

Τα αγάλματα που ποτέ δε στήθηκαν είναι άραγε τόσα όσα και τα αγάλματα που περισσεύουν;

Αν η τεχνολογία της επικοινωνίας εξελίσσεται με ραγδαίους ρυθμούς, γιατί άραγε οι άνθρωποι επικοινωνούν μεταξύ τους όλο και λιγότερο;

Γιατί άραγε ούτε ο Θεός δεν καταλαβαίνει τους ειδικούς της επικοινωνίας;

Γιατί τα βιβλία της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης σου κόβουν για πολλά χρόνια τη διάθεση να κάνεις έρωτα;

Στους πολέμους, ποιος πουλάει τα όπλα;

Το 1968, δύο μήνες πριν τον βρει μια σφαίρα στο κεφάλι, ο πάστορας Μάρτιν Λούθερ Κινγκ κατήγγειλε ότι η χώρα του είναι «ο μεγαλύτερος εξαγωγέας βίας στον κόσμο». Τριάντα χρόνια αργότερα οι αριθμοί το αποδεικνύουν: από τα δέκα δολάρια που ξοδεύονται σε όπλα ανά τον κόσμο, τα τεσσεράμισι δολάρια καταλήγουν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών οι καλύτεροι πωλητές όπλων είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και η Ρωσία. Στη λίστα, λίγες θέσεις πιο κάτω, εμφανίζεται και η Κίνα. Παρεμπιπτόντως αυτές είναι οι πέντε χώρες που έχουν το δικαίωμα του βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Ας μην κρυβόμαστε, δικαίωμα του βέτο σημαίνει εξουσία στις αποφάσεις. Η Γενική Συνέλευση του μεγαλύτερου διεθνούς οργανισμού, στην οποία συμμετέχουν όλες οι χώρες, διατυπώνει συστάσεις˙ τις αποφάσεις όμως τις παίρνει το Συμβούλιο Ασφαλείας. Η Συνέλευση μιλάει ή σιωπά˙ το Συμβούλιο πραγματοποιεί ή καταστρέφει. Κοντολογίς: η παγκόσμια ειρήνη βρίσκεται στα χέρια των πέντε δυνάμεων που έχουν τα μεγαλύτερα κέρδη από το εμπόριο του πολέμου.

Οι συνέπειες δεν πρέπει καθόλου να μας ξενίζουν. Τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας απολαμβάνουν το δικαίωμα να κάνουν ό,τι τους καπνίσει. Την τελευταία δεκαετία, για παράδειγμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες μπόρεσαν να βομβαρδίσουν ατιμωρητί την πιο φτωχή γειτονιά της πόλης του Παναμά και, στη συνέχεια, να ισοπεδώσουν το Ιράκ˙ η Ρωσία είχε το ελεύθερο να πνίξει στο αίμα τις φωνές ανεξαρτησίας στην Τσετσενία˙ η Γαλλία να βιάσει το Νότιο Ειρηνικό με πυρηνικές εκρήξεις και η Κίνα να συνεχίσει να εκτελεί κάθε χρόνο, νόμιμα, δέκα φορές περισσότερους ανθρώπους από όσους είχαν πέσει γαζωμένοι από σφαίρες στην πλατεία Τιεν Αν Μεν, στα μέσα του 1989. Όπως συνέβη στο παρελθόν με τον πόλεμο στα νησιά Φόκλαντ, έτσι και η εισβολή στον Παναμά έγινε για να δοκιμάσει η στρατιωτική αεροπορία την αποτελεσματικότητα των καινούργιων μοντέλων της. Η τηλεόραση μετέτρεψε την εισβολή στο Ιράκ σε μια διεθνή επίδειξη των νέων όπλων που προσφέρει η αγορά: ελάτε να δείτε τα τελευταία μοντέλα θανάτου στο μεγάλο παζάρι της Βαγδάτης.

Ούτε το θλιβερό ισοζύγιο πολέμου και ειρήνης πρέπει να μας ξενίζει. Για κάθε δολάριο που δαπανούν τα Ηνωμένα Έθνη σε αποστολές ειρήνης, ο κόσμος επενδύει δύο χιλιάδες δολάρια σε πολεμικές δαπάνες με προορισμό τη θυσία ανθρώπινων όντων, σε ένα κυνήγι όπου κυνηγός και λεία ανήκουν στο ίδιο είδος και στο οποίο πιο επιτυχημένος θεωρείται εκείνος που σκοτώνει τους προσφιλείς του. Καλά έλεγε ο κύριος Θίοντορ Ρούζβελτ ότι «καμία ειρηνική νίκη δεν είναι τόσο μεγαλειώδης όσο μια υπέρτατη πολεμική νίκη». Το 1906 του απένειμαν το Νόμπελ Ειρήνης.

Στον κόσμο υπάρχουν τριάντα πέντε χιλιάδες πυρηνικά όπλα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες κατέχουν τα μισά, τα άλλα μισά ανήκουν στη Ρωσία και, σε μικρότερο βαθμό, σε άλλες δυνάμεις. Τα αφεντικά του πυρηνικού μονοπωλίου εξαπολύουν μύδρους κατά της Ινδίας, του Πακιστάν ή οποιασδήποτε άλλης χώρας κάνει πραγματικότητα το όνειρο μιας δικής της έκρηξης, καταγγέλλοντας τον κίνδυνο που διατρέχει ο κόσμος: κάθε ένα από αυτά τα όπλα μπορεί να σκοτώσει πολλά εκατομμύρια ανθρώπους και ο συνδυασμός μερικών απ’ αυτά θα αρκούσε για να δώσει τέλος στην περιπέτεια του ανθρώπινου γένους πάνω στον πλανήτη, ακόμα και στον ίδιο τον πλανήτη. Οι μεγάλες δυνάμεις ωστόσο ποτέ δε μας λένε πότε αποφάσισε ο Θεός να τους εκχωρήσει το μονοπώλιο των πυρηνικών όπλων, ούτε γιατί εξακολουθούν να τα κατασκευάζουν. Στα χρόνια του ψυχρού πολέμου ο πυρηνικός εξοπλισμός ήταν ένα πολύ επικίνδυνο εργαλείο για αμοιβαίο εκφοβισμό. Αλλά τώρα που Ηνωμένες Πολιτείες και Ρωσία συμπορεύονται σε τι χρησιμεύουν αυτά τα τεράστια οπλοστάσια; Για να εκφοβίσουν ποιόν; Ολόκληρη την ανθρωπότητα;

Απόψεις / 9

Από οικονομική σκοπιά, η πώληση όπλων δε διαφέρει από την πώληση τροφίμων.

Η κατάρρευση ενός κτιρίου ή η πτώση ενός αεροπλάνου είναι μάλλον μειονέκτημα, κατά την άποψη όσων βρίσκονταν μέσα σ’ αυτά, αλλά είναι πλεονέκτημα για την αύξηση του ΑΕΠ, του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος, που ορισμένες φορές θα μπορούσαμε να το πούμε Ακαθάριστο Εγκληματικό Προϊόν.

Κάθε πόλεμος έχει το μειονέκτημα να χρειάζεται έναν εχθρό και, αν είναι δυνατόν, περισσότερους από έναν. Χωρίς την πρόκληση, την απειλή ή την επίθεση από έναν ή περισσότερους εχθρούς, αυθόρμητους ή κατασκευασμένους, ο πόλεμος δεν είναι τόσο πειστικός, και η προσφορά όπλων μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπη με ένα δυναμικό πρόβλημα περιορισμού της ζήτησης. Το 1989 εμφανίστηκε στην αγορά μια καινούργια κούκλα Μπάρμπι, που φορούσε πολεμική στολή και σημείωσε παταγώδη εμπορική αποτυχία. Κακή στιγμή διάλεξε η Μπάρμπι για να αρχίσει τη στρατιωτική σταδιοδρομία της. Στα τέλη εκείνης της χρονιάς έπεσε το Τείχος του Βερολίνου και, κατά συνέπεια, κατέρρευσαν όλα. Η Αυτοκρατορία του Κακού διαλύθηκε και ξαφνικά ο Θεός δεν είχε Διάβολο να αντιμετωπίσει. Ο προϋπολογισμός του Πενταγώνου και οι εμπορικές συναλλαγές όπλων βρέθηκαν αντιμέτωπες, ευθύς εξ αρχής, με μια περίπλοκη κατάσταση.

Ζητείται εχθρός. Έχουν ήδη περάσει πολλά χρόνια από τότε που οι Γερμανοί και οι Ιάπωνες μετατράπηκαν σε Καλούς˙ και τώρα οι Ρώσοι έχασαν, από τη μια μέρα στην άλλη, τους κοφτερούς τους κυνόδοντες και τη μυρωδιά του Εωσφόρου. Το σύνδρομο της απουσίας κακών βρήκε την άμεση θεραπεία του στο Χόλιγουντ. Ο Ρόναλντ Ρήγκαν είχε ήδη ανακοινώσει, ως πεφωτισμένος προφήτης, ότι έπρεπε να κερδίσουμε τον πόλεμο στο χώρο των άστρων. Όλο το ταλέντο και το χρήμα του Χόλιγουντ αφιερώθηκε στην κατασκευή εχθρών από τους γαλαξίες. Ο κινηματογράφος είχε και στο παρελθόν ασχοληθεί με την εισβολή εξωγήινων, αλλά όχι με σπουδαία αποτελέσματα. Αντίθετα τώρα, στα γρήγορα και με τεράστια εισπρακτική επιτυχία, όλα τα μεγάλα στούντιο βάλθηκαν να προβάλλουν τη φρικτή απειλή από τους αρειανούς και τους άλλους απωθητικούς ερπετοειδής ή κατσαριδοειδής ξένους, που συχνά έπαιρναν ανθρώπινη μορφή για να εξαπατούν τους αφελείς και, εντελώς συμπτωματικά, για να μειώνεται το κόστος του γυρίσματος.

Εν τω μεταξύ, εδώ στη γη, το τοπίο είχε βελτιωθεί. Η αλήθεια είναι ότι η προσφορά κακών είχε πέσει, αλλά στις χώρες του Νότου εξακολουθούσαν να υπάρχουν κακοί μακράς διαρκείας. Το Πεντάγωνο θα έπρεπε να στήσει ανδριάντα στον Φιντέλ Κάστρο για τα σαράντα χρόνια της ανιδιοτελούς προσφοράς των υπηρεσιών του. Ο Μουαμάρ Καντάφι, που ήταν δημοφιλής στο ρόλο του κακού, τώρα πια δε δούλευε σχεδόν καθόλου. Ο Σαντάμ Χουσεΐν όμως, που στη δεκαετία του ογδόντα ήταν με τους καλούς, στη δεκαετία του ενενήντα έγινε κακός, πάρα πολύ κακός και εξακολουθεί ακόμα να είναι χρήσιμος. Στις αρχές του 1998 οι Ηνωμένες Πολιτείες απείλησαν με εισβολή στο Ιράκ, για δεύτερη φορά, ώστε να σταματήσει πια ο κόσμος να μιλάει για τις σεξουαλικές συνήθειες του προέδρου Μπιλ Κλίντον. Στις αρχές του 1991 ένας άλλος πρόεδρος, ο Τζορτζ Μπους, είχε επισημάνει ότι δεν υπάρχει λόγος να ψάχνουμε εχθρούς σε μακρινούς γαλαξίες. Έχοντας ήδη εισβάλλει στον Παναμά κι ενώ εισέβαλλε στο Ιράκ, ο Μπους δήλωνε:

-Ο κόσμος είναι επικίνδυνος.

Μήπως γεννιέται ένα καινούργιο αστέρι;

Στα μέσα του 1998 ο Λευκός Οίκος ρίχνει ακόμα έναν κακό στο παγκόσμιο προσκήνιο: ακούει στο καλλιτεχνικό όνομα Οσάμα μπιν Λάντεν, είναι ισλαμιστής φονταμενταλιστής, έχει γένια, φοράει τουρμπάνι και στην αγκαλιά του κρατάει και χαϊδεύει ένα τουφέκι. Θα κάνει άραγε καριέρα αυτό το καινούργιο αστέρι; Θα έχει καλές εισπράξεις; Θα τα καταφέρει να γκρεμίσει τα θεμέλια του δυτικού πολιτισμού ή δε θα είναι τίποτα περισσότερο από έναν κομπάρσο; Στα έργα τρόμου ποτέ δεν ξέρεις.

*Αυτό το κείμενο αποτελεί απόσπασμα (σελ. 131 – 140) από το βιβλίο «ΕΝΑΣ ΚΟΣΜΟΣ ΑΝΑΠΟΔΑ» του Εντουάρντο Γκαλεάνο και κυκλοφορεί από τις ‘Εκδόσεις Πιρόγα’ σε μετάφραση της ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΖΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

Eduardo Galeano “Patas arriba” 1998