Tο νέο κούρεμα χρέους και ο παλιός πόλεμος ΗΠΑ-Γερμανίας

Σοφοκλέους 10

Ο νέος «πόλεμος» Ουάσινγκτον - Βερολίνου για το ελληνικό χρέος έχει ήδη αρχίσει, παρότι οι γερμανοί πολιτικοί, εν μέσω παρατεταμένης προεκλογικής περιόδου, αποφεύγουν κάθε δημόσιο σχετικό σχόλιο, ακόμη και όταν προκαλούνται ευθέως από το ΔΝΤ. Η Αθήνα αποφεύγει, επίσης, δημόσιες τοποθετήσεις για το καυτό ζήτημα, αλλά από το οικονομικό επιτελείο καθίσταται σαφές ότι στους οκτώ μήνες που απομένουν μέχρι το τέλος του έτους ο στόχος της επίτευξης πλεονάσματος θα πραγματοποιηθεί με κάθε κόστος, ακόμη και αν χρειασθεί η κυβέρνηση να υπαναχωρήσει από βασικές της δεσμεύσεις, όπως η μείωση του ΦΠΑ στην εστίαση.

Και τούτο διότι ο Γ. Στουρνάρας και το επιτελείο του εκτιμούν πως το πολιτικό κόστος από τέτοιες υπαναχωρήσεις είναι αμελητέο, μπροστά στα οφέλη που θα έχει η χώρα, αν επιτύχει τον στόχο για το πλεόνασμα πρόωρα (για το 2013 το Μνημόνιο προβλέπει μόνο ισοσκελισμένο δημοσιονομικό αποτέλεσμα, αλλά τοποθετεί το πλεόνασμα τον επόμενο χρόνο) και καταφέρει, έτσι, να ανοίξει τη συζήτηση για το χρέος με ευνοϊκούς όρους.

Με σύμμαχο το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, που ανοικτά θέτει και πάλι στη δημόσια συζήτηση το «ενοχλητικό» για τους Γερμανούς ζήτημα του «κουρέματος» δανείων του επίσημου τομέα προς την Ελλάδα, η κυβέρνηση ετοιμάζεται το προσεχές οκτάμηνο να τα δώσει όλα για ένα πρωτογενές πλεόνασμα μέσα στο 2013, που θα της δώσει το δικαίωμα να διεκδικήσει μια ουσιαστική «ανάσα» από τα δυσβάστακτα δανειακά βάρη, τα οποία εξακολουθούν να αποτελούν την πρώτη και σημαντικότερη απειλή για την επάνοδο της οικονομίας στην ανάπτυξη.

Το ΔΝΤ, πάντως, δεν σταματά να τονίζει, όσο και αν αυτό ενοχλεί τους Γερμανούς, πως το ελληνικό χρέος δεν είναι βιώσιμο, ενώ δεν σταματά να υπενθυμίζει ότι ένα από τα μέτρα που θα πρέπει να εξετασθούν είναι η διαγραφή δανείων του επίσημου τομέα, ώστε η Ελλάδα να έχει μια ουσιώδη ελάφρυνση υποχρεώσεων:

Στην τακτική έκθεση του Ταμείου για την Ελλάδα, που σημειωτέον δεν συντάσσεται από την ίδια ομάδα που εκπροσωπεί το ΔΝΤ στην «τρόικα», επισημαίνεται με έμφαση ότι το ελληνικό δημόσιο χρέος παραμένει υπερβολικά υψηλό και σημειώνεται με νόημα ότι είναι «πολύ καλοδεχούμενη» η αποδοχή, εκ μέρους των ευρωπαίων εταίρων της Ελλάδας, του ότι μπορεί να απαιτηθούν νέα σημαντικά μέτρα υποστήριξης της χώρας, ώστε να αποκατασταθεί η βιωσιμότητα του χρέους.

Κληθείς να σχολιάσει αυτήν την τοποθέτηση και, ειδικότερα, να ξεκαθαρίσει αν το Ταμείο ζητεί «κούρεμα» δανείων του επίσημου τομέα, ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ, Τζέρι Ράις, κατέστησε σαφές ότι το «κούρεμα» περιλαμβάνεται στα μέτρα που θα πρέπει να εξετασθούν για την ανακούφιση της Ελλάδας. «Οι Ευρωπαίοι δεν έχουν αποσαφηνίσει πώς θα προσφέρουν στην Ελλάδα ανακούφιση από το χρέος», ανέφερε, «αλλά υπάρχουν πολλές επιλογές, όπως η διαμόρφωση πιο ευνοϊκών όρων στα δάνεια, αλλά και οι απευθείας μεταβιβάσεις». Οι «απευθείας μεταβιβάσεις», για τις οποίες μίλησε ο Ράις, δεν είναι τίποτε άλλο από μια εναλλακτική λεκτική αναφορά στη διαγραφή χρέους, δηλαδή στο «κούρεμα».

Κρίσιμη η ερμηνεία

Όπως τονίζουν στελέχη του οικονομικού επιτελείου στην Αθήνα, αυτές οι αναφορές του Ταμείου έχουν ξεχωριστή σημασία, γιατί όλοι γνωρίζουν ότι η μεγάλη διαπραγματευτική μάχη που καλείται να δώσει η Ελλάδα στο άμεσο μέλλον συνδέεται με την ερμηνεία της ασαφούς διατύπωσης της συμφωνίας του Eurogroup για το ελληνικό χρέος. Εκεί γίνεται λόγος για αποκατάσταση της βιωσιμότητας του χρέους με «κάθε πρόσφορο μέσο», αλλά η Γερμανία προς το παρόν προσπαθεί να δώσει τη δική της ερμηνεία σε αυτήν τη συμφωνία, θεωρώντας ότι πρέπει εκ προοιμίου να αποκλεισθεί οποιαδήποτε συζήτηση για διαγραφή μέρους των δανείων που έχουν χορηγηθεί στην Ελλάδα και να συζητηθούν μόνο διευκολύνσεις, όπως η μείωση επιτοκίων και η αύξηση της διάρκειας των δανείων.

Σύμφωνα με πληροφορίες σε αυτήν τη μεγάλη συζήτηση για το ενδεχόμενο διαγραφής χρέους, η ελληνική κυβέρνηση κατανοεί πως δεν μπορεί να μπουν στο τραπέζι τα δάνεια από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης, καθώς η Γερμανία δεν επιθυμεί σε καμία περίπτωση να δημιουργηθεί προηγούμενο με διαγραφή δανείων αυτής της κατηγορίας, καθώς θα εγερθούν ανάλογες διεκδικήσεις από την Ιρλανδία, την Πορτογαλία, την Κύπρο και όσες άλλες χώρες λάβουν στο μέλλον στήριξη από τον μηχανισμό.

Η μεγάλη μάχη, κατά τις ίδιες πληροφορίες, θα δοθεί για τα διακρατικά δάνεια του πρώτου Μνημονίου, που δόθηκαν μόνο στην Ελλάδα, επειδή τότε δεν είχε ακόμη δημιουργηθεί ο ευρωπαϊκός μηχανισμός. Το ύψος αυτών των δανείων (53 δισ. ευρώ) δεν είναι μικρό και, σε κάθε περίπτωση, δίνει στις κυβερνήσεις της Ευρωζώνης μια σημαντική δυνατότητα ελάφρυνσης της Ελλάδας, σε συνδυασμό και με άλλα μέτρα, χωρίς να δημιουργείται ένα «κακό προηγούμενο» με «κουρέματα» στα δάνεια του ευρωπαϊκού μηχανισμού στήριξης.

 Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, η γερμανική κυβέρνηση, χωρίς να έχει ιδιαίτερη σημασία το αποτέλεσμα των προσεχών εκλογών στη χάραξη της γραμμής της, θα δώσει τη δική της μάχη, προκειμένου να αποτρέψει «κούρεμα» έστω και αυτών των διακρατικών δανείων.

Η πρώτη γραμμή άμυνας σε τέτοιες διεκδικήσεις αναμένεται ότι θα είναι μια προσπάθεια αναβολής της συζήτησης, μέχρι να αποδείξει η Ελλάδα ότι δεν έχει πετύχει μόνο πρόσκαιρα ένα πλεόνασμα το 2013, αλλά θα συνεχίσει στην ίδια κατεύθυνση και το 2014. Αν αυτή η προσπάθεια αναβολής δεν ευδοκιμήσει, οι Γερμανοί θα περάσουν σε άλλες γραμμές άμυνας, προτείνοντας ως αντιστάθμισμα σε μια διαγραφή χρέους τη λήψη επαχθών μέτρων από την Ελλάδα, όπως θα ήταν κάποια μορφή «κουρέματος» των καταθέσεων. Σε κάθε περίπτωση, η Γερμανία δεν θα δεχθεί εύκολα την πρώτη διαγραφή χρέους στην Ευρώπη και η σχετική διαπραγμάτευση θα είναι ίσως η δυσκολότερη, ως τώρα, για την ελληνική πλευρά.