Η Επιτροπή της Βασιλείας και η Παγκόσμια Τραπεζική Μαφία

Σοφοκλέους 10

Η Επιτροπή της Βασιλείας για την Τραπεζική Εποπτεία (εφεξής - η Επιτροπή) είναι συνδεδεμένη με υπερεθνικούς οργανισμούς όπως η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών στη Βασιλεία (BIS), η οποία συχνά αποκαλείται το «κλαμπ», η «έδρα» των κεντρικών τραπεζών, ή αλλιώς «Κεντρική Τράπεζα των κεντρικών τραπεζών». Τα γραφεία της Επιτροπής βρίσκονται στο κτίριο BIS.

Στο τέλος του 1974, μετά την ανισορροπία των διεθνών νομισμάτων και των τραπεζικών αγορών, που προκλήθηκε από την κατάρρευση της τράπεζας Herstatt στη Δυτική Γερμανία, οι επικεφαλής των κεντρικών τραπεζών των χωρών της G10 θεμελίωσαν την Επιτροπή υπό την αιγίδα της BIS, για την ανάπτυξη διεθνών κανόνων όσον αφορά την τραπεζική εποπτεία. Η Επιτροπή διατυπώνει κοινά πρότυπα για την εποπτεία των τραπεζών, καθώς και συστάσεις για την εφαρμογή τους, με την προϋπόθεση ότι τα εθνικά αρμόδια όργανα (πρώτα απ’ όλα οι κεντρικές τράπεζες) θα τα προωθήσουν στις χώρες τους. Όσον αφορά τη G10, πρόκειται για την ομάδα κρατών που υπέγραψαν τη γενική συμφωνία για δανεισμό με το ΔΝΤ το 1962 (Βέλγιο, Μεγάλη Βρετανία, Δυτική Γερμανία, Ιταλία, Καναδάς, Ολλανδία, Γαλλία, Σουηδία, ΗΠΑ και Ιαπωνία). Η Ελβετία, η οποία δεν ήταν μέλος του ΔΝΤ, εντάχθηκε το 1964, αλλά το όνομα της ομάδας παράμεινε όπως και πριν. Εκπρόσωποι από το Λουξεμβούργο συμπεριλήφθησαν επίσης στην Επιτροπή της Βασιλείας από την αρχή και, από το 2001, στην Επιτροπή συμμετέχουν και εκπρόσωποι από την Ισπανία. Επί του παρόντος, η Επιτροπή περιλαμβάνει εκπροσώπους από τις κεντρικές τράπεζες και τις εθνικές αρχές για την εποπτεία των τραπεζών, από 26 χώρες (τις 13 χώρες που αναφέρθηκαν ήδη, μαζί με την Αργεντινή, την Αυστραλία, τη Βραζιλία, την Κίνα, το Χονγκ Κονγκ, την Ινδία, την Ινδονησία, την Κορέα, το Μεξικό, τη Ρωσία, τη Σαουδική Αραβία, τη Σιγκαπούρη, τη Νότια Αφρική και την Τουρκία, οι οποίες προσχώρησαν όλες στην Επιτροπή το 2009). Για πάνω από σχεδόν τέσσερις δεκαετίες δραστηριοτήτων, η Επιτροπή έχει δημοσιεύσει δεκάδες έγγραφα σε διάφορους τομείς δραστηριότητας, συμπεριλαμβανομένων των γενικών θεμάτων σχετικά με την οργάνωση της εποπτείας, την κεφαλαιακή επάρκεια, όλα τα είδη του κινδύνου, την εταιρική διακυβέρνηση του δανεισμού και των οργανώσεων δανεισμού και ούτω καθεξής.

Ο βασικός τομέας δραστηριοτήτων της Επιτροπής είναι ο καθορισμός προτύπων για την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών. Όλα τα έγγραφα της Επιτροπής επικεντρώνονται γύρω από έναν απίστευτα απλό λόγο (αναλογία): ίδια κεφάλαια προς το κεφάλαιο μιας τράπεζας = δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας. 

Οι Καβαλιστές του χρηματικού κόσμου αναζητούν το μαγικό αριθμό για τον δείκτη αυτόν, ο οποίος θα εξασφάλιζε την σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος. Στην πραγματικότητα, η Επιτροπή επιδιώκει να νομιμοποιήσει αυτό που ουσιαστικά είναι εγκληματικό. Στην Ευρώπη, το σύστημα της λεγόμενης μερικής, ή ελλιπούς, κάλυψης των υποχρεώσεων των τραπεζών όσον αφορά τους δανειοληπτικούς και τους δανειοδοτικούς οργανισμούς, υπήρχε ήδη για μεγάλο χρονικό διάστημα (τουλάχιστον από το 18ο αιώνα). Μιλώντας μεταφορικά, το σύστημα αυτό επιτρέπει στις τράπεζες να βγάζουν χρήματα «από το πουθενά». Για παράδειγμα, για κάθε 1 δολάριο νόμιμου χρήματος που τοποθετούν οι καταθέτες σε έναν λογαριασμό καταθέσεων, οι τράπεζες επιτρέπεται να διαθέσουν 5 ή 10 δολάρια αχρήματων συναλλαγών μέσω πίστωσης. Αυτό κάποτε λεγόταν πλαστογράφηση και τιμωρούταν αυστηρά από το νόμο. Σήμερα, αποτελεί την τραπεζική «νόρμα» ή την «αρχή», έχοντας νομιμοποίηση από τις εθνικές νομοθεσίες. Και, στα βιβλία οικονομικών είναι πλέον γνωστό ως «πολλαπλασιαστής χρήματος». Η αρχή της «μερικής» κάλυψης (κράτηση) «προστατεύεται» από μία υπερεθνική δομή, η οποία ονομάζεται «Επιτροπή της Βασιλείας για την Τραπεζική Εποπτεία», η οποία προσφέρει στην αρχή αυτή έναν «αέρα αξιοπρέπειας».  

Ωστόσο, κανένα πονηρό πρότυπο και κανένας μαθηματικός τύπος δεν πρόκειται να βοηθήσουν στην αποφυγή της κύριας συνέπειας της «μερικής» κάλυψης (κράτησης) των υποχρεώσεων –δηλ. τις τραπεζικές κρίσεις. Στις σχεδόν τέσσερις δεκαετίες ύπαρξης της Επιτροπής, ο κόσμος έχει γίνει μάρτυρας σε έναν αμέτρητο αριθμό τραπεζικών χρεοκοπιών και κρίσεων. Προκειμένου να αποφευχθούν τέτοιου είδους προβλήματα, οι υποχρεώσεις πρέπει να καλύπτονται κατά 100 τις εκατό, αλλά σε αυτή την περίπτωση οι τράπεζες θα αναγκάζονταν να στερηθούν τη δυνατότητα να ασκούν τη δική τους «οικονομική αλχημεία». Υπάρχουν αυστηρά ταμπού όσον αφορά την έντιμη και ειλικρινή συζήτηση σε σχέση με τη «μερική» κράτηση από μέρους των κεντρικών τραπεζών και από μέρους της Επιτροπής: προσπαθούν να πείσουν το κοινό ότι είναι δυνατό να εφευρεθεί μία «μαγική φόρμουλα» για την κεφαλαιακή επάρκεια, έτσι ώστε οι τράπεζες να μπορούν να συνεχίσουν να βγάζουν χρήματα «από το πουθενά», όπως πριν. Πρόκειται για συνειδητή απάτη.  

Βασιλεία I και Βασιλεία II – καλαμάκια για να σωθούμε από τον πνιγμό 

Μέχρι το τέλος του 2012, είχαν εφαρμοστεί δύο θεμελιώδη έγγραφα από την Επιτροπή που καθιέρωσε τη «μαγική φόρμουλα» για την κεφαλαιακή επάρκεια και συνέστησε να χρησιμοποιηθεί η φόρμουλα αυτή από τις εθνικές αρχές για την εποπτεία των τραπεζών. Πρόκειται για τη Βασιλεία I και τη Βασιλεία II. Το πρώτο από αυτά τα έγγραφα πρωτοεμφανίστηκε το 1988, φέροντας τον πολύ σεβαστό τίτλο «Διεθνής Σύγκλιση Μέτρησης Ιδίων Κεφαλαίων και Κεφαλαιακών Προτύπων» (Βασιλεία Ι). Η συμφωνία αυτή καθόρισε ως ελάχιστο δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας το 8 τοις εκατό, υπολογισμένο ως το λόγο των ιδίων κεφαλαίων (που ρυθμίζεται από την εποπτική αρχή) προς τα σταθμισμένα περιουσιακά στοιχεία. Λαμβάνονται υπόψη μόνο οι πιστωτικοί κίνδυνοι (παρά το γεγονός ότι το κεφάλαιο μίας τράπεζας μπορεί να αποτελείται και από επενδύσεις, εκτός από πιστώσεις). Στην πραγματικότητα, η Επιτροπή έδωσε το πράσινο φως για ένα χρηματοπιστωτικό-νομισματικό όργιο, το οποίο αποκαλείται στα βιβλία οικονομικών με την αξιοσέβαστη ονομασία «η ανάπτυξη των νομισματικών και χρηματοπιστωτικών αγορών». Οι αγορές άρχιζαν να γεμίζουν «φούσκες», και όταν άρχισαν να σκάνε αυτές οι φούσκες, αυτοί που υπέφεραν περισσότερο ήταν η πραγματική οικονομία και οι απλοί άνθρωποι. Μέχρι σήμερα, περισσότερες από 100 χώρες στον κόσμο συμμορφώνονται με τους κανόνες της Βασιλείας Ι, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία.  

Με την αλλαγή του αιώνα, άρχισε να προετοιμάζεται μία νέα εκδοχή του προτύπου, η επονομαζόμενη Βασιλεία ΙΙ, η οποία επρόκειτο να τεθεί σε εφαρμογή το 2004. Η νέα εκδοχή περιλάμβανε τις εξαιρετικά αδύναμες προσπάθειες να ληφθούν υπόψη οι νέοι τραπεζικοί κίνδυνοι (πέραν από τους πιστωτικούς κινδύνους), ιδίως εν όψει της ταχείας ανάπτυξης των αγορών παραγώγων, της εμφάνισης των hedge funds και άλλων θεσμικών κερδοσκόπων, με τους οποίους ήταν πολύ στενά συνδεδεμένες οι τράπεζες. Στο αποκορύφωμα της εφαρμογής του νέου προτύπου, ξέσπασε η οικονομική κρίση της περιόδου 2007-2009. Για άλλη μια φορά, αποδείχθηκε ότι τα πρότυπα της Βασιλείας δεν είναι τίποτε παραπάνω από ένα φύλλο συκής που καλύπτει την τυραννία των τοκογλύφων του κόσμου.

Η Βασιλεία ΙΙ δεν ήταν σε θέση να θεραπεύσει τους τοκογλύφους του πλανήτη από την απληστία τους. Ο παγκόσμιος τραπεζικός γίγαντας Lehman Brothers κατέρρευσε μπροστά στα μάτια όλων μας και, για να σωθούν οι υπόλοιποι, η Αμερική αναγκάστηκε να δαπανήσει πάνω από τρία τρισεκατομμύρια δολάρια από τα δημόσια ταμεία, με την Ευρώπη να δαπανά περίπου τα ίδια. Έγιναν ακόμη και προσπάθειες να αποδειχθεί ότι η εφαρμογή της Βασιλείας Ι ήταν αυτή που προκάλεσε την αρχή της οικονομικής κρίσης, δεδομένου ότι, προκειμένου να αντισταθμιστεί η έλλειψη των ιδίων κεφαλαίων, οι τράπεζες αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν εξαιρετικά επικίνδυνες μεθόδους για την προσέλκυση κεφαλαίων, και χρειάστηκε να φτάσουν σε τέτοια άκρα όπως στην παραποίηση στοιχείων και στην στυγνή εξαπάτηση (λογιστικά αδικήματα, χρήση συναλλαγών εκτός ισολογισμού, κ.λπ.). Κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης, η Επιτροπή άρχισε να εισαγάγει σπασμωδικά, αλλαγές και τροποποιήσεις στο πρότυπο της Βασιλείας II.

Τα χαρακτηριστικά της Βασιλείας III

Επιτέλους, εμφανίστηκε ένα νέο έγγραφο που ονομάζεται Βασιλεία III. Οι προτάσεις για τη Βασιλεία ΙΙΙ, εγκρίθηκαν κατά τη σύνοδο κορυφής της G20 στη Σεούλ τον Νοέμβριο του 2010. Οι συμμετέχοντες στη Σύνοδο Κορυφής ενέκριναν επίσης το χρονοδιάγραμμα για τη σταδιακή εφαρμογή του προτύπου. Η 1η Ιανουαρίου του 2013 δόθηκε ως ημερομηνία έναρξης. Το νέο έγγραφο είναι εξαιρετικά πολύπλοκο και ογκώδες, και αριθμεί περίπου 800 σελίδες. Θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή σας στα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

1. Το χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή του προτύπου εκτείνεται έως το 2018· με άλλα λόγια, το πρότυπο δεν είναι «αυστηρό», αλλά δίνει στις τράπεζες αρκετό χρόνο για ελιγμούς·

 2. Ανέβηκε ο πήχης για τον δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών, αλλά όχι αρκετά για να αποφευχθούν νέες κρίσεις·

 3. Ο ρόλος του «ανθρώπινου παράγοντα» στην αξιολόγηση των τραπεζών από τις εποπτικές αρχές αυξήθηκε · και

 4. Στα ίδια κεφάλαια, δόθηκε ειδικός ρόλος στον χρυσό ως χρηματοοικονομικό περιουσιακό στοιχείο.

Κατά τη γνώμη μου, το τελευταίο χαρακτηριστικό είναι το πιο σημαντικό· πρόκειται για μία καινοτομία υψηλής ποιότητας, που διακρίνει την Βασιλεία ΙΙΙ από την Βασιλεία II.

Στα προηγούμενα πρότυπα της Βασιλείας, μόνο τα μετρητά (υπό τον τίτλο «νόμιμο νόμισμα» σε όλες τις χώρες) και τα κρατικά χρεόγραφα –ομόλογα του Υπουργείου Οικονομικών και του Δημοσίου- θεωρούνταν ως υψηλής ποιότητας κεφάλαια. Επιπλέον, αυτό δεν περιέλαβε όλα τα ομόλογα, αλλά μόνο αυτά που τους δόθηκε η υψηλότερη βαθμολογία από κορυφαίους διεθνείς οίκους αξιολόγησης. Για μεγάλο χρονικό διάστημα, την υψηλότερη ποιότητα ιδίων κεφαλαίων θεωρείτο ότι είχαν τα αμερικανικά κρατικά ομόλογα. Με άλλα λόγια, οι τράπεζες σε αυτές τις χώρες που συμμετείχαν στη Βασιλεία Ι και τη Βασιλεία ΙΙ πρέπει να είχαν βοηθήσει το «θείο Σαμ» με την αγορά ομολόγων των ΗΠΑ και καλύπτοντας τις τρύπες του προϋπολογισμού των ΗΠΑ, στηρίζοντας έτσι το δολάριο και λειτουργώντας ενάντια στο χρυσό, ως τον κύριο αντίπαλο του «Πράσινου Χαρτιού».

«Βασιλεία ΙΙΙ»: η μερική αποκατάσταση του χρυσού

Πριν από τη δεκαετία του 1970, όταν στον κόσμο επικρατούσε το νομισματικό σύστημα Bretton-Woods και δεν υπήρχαν ακόμα οποιαδήποτε πρότυπα «Βασιλείας», όλα ήταν διαφορετικά. Υπήρχε, κατά κύριο λόγο, αποτίμηση στις τράπεζες, όσον αφορά το ποσό του χρυσού στο κεφάλαιό τους. Όσο περισσότερος χρυσός υπήρχε, σε σχέση με το συνολικό ποσό του κεφαλαίου και το συνολικό ποσό των στοιχείων του ενεργητικού, τόσο ασφαλέστερη θεωρούταν ότι είναι η τράπεζα. Τα πράγματα ήταν απλά, σαφή και λογικά. Ωστόσο, οι παλιές καλές εποχές ήρθαν στο τέλος τους με την κατάρρευση του κανόνα του χρυσού και την απόφαση του ΔΝΤ να προβεί σε πλήρη και οριστική απονομισματοποίηση του χρυσού. Ο χρυσός υποβιβάστηκε σε απλή εμπορευματική ανταλλαγή, όπως το πετρέλαιο, το σιτάρι ή ο καφές. Ως έσχατη λύση, οι τράπεζες μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τον χρυσό ως μέσο επένδυσης, αλλά το μέταλλο σταμάτησε να θεωρείται ως ένα πολύτιμο χρηματοοικονομικό περιουσιακό στοιχείο.

Μέχρι σήμερα, η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS) έχει αποθηκεύσει το χρυσό στο «μαύρο σώμα» της, να το πω έτσι. Σε γενικές γραμμές, οι κανόνες του παιχνιδιού ήταν τέτοιοι, που δεν υπήρχε όφελος για τις τράπεζες στην αποθεματοποίηση του χρυσού τους. Στην καλύτερη περίπτωση, οι τραπεζίτες αντιμετώπιζαν το κίτρινο μέταλλο με την ματιά των κερδοσκόπων που αγοράζουν και πωλούν χρυσό με στόχο τα βραχυπρόθεσμα κέρδη. 

Η Βασιλεία ΙΙΙ αύξησε δραματικά το στάτους του χρυσού. Έχουν παρασχεθεί νέοι κανόνες ώστε να μπορεί να μεταφερθεί χρυσό στο κεφάλαιο Tier 1 της τράπεζας στο 100 τοις εκατό της αξίας του. Οι τράπεζες έχουν τώρα την ευκαιρία να αντικαταστήσουν τα «χάρτινα» περιουσιακά τους στοιχεία (κυρίως ομόλογα του αμερικανικού Δημοσίου), με χρυσό.

Οι ειδικοί έχουν υπολογίσει ότι μια τέτοια πρακτική θα δημιουργήσει πρόσθετη ζήτηση για το πολύτιμο μέταλλο στο βαθμό των τουλάχιστον 1700 τόνων. Υπήρξαν ακόμη υψηλότερες εκτιμήσεις, για έως και 3000 τόνους. Ορισμένοι εμπειρογνώμονες πιστεύουν ότι η ανάπτυξη της Βασιλείας ΙΙΙ διεξήχθη με ισχυρές πιέσεις από τους Ρότσιλντ, οι οποίοι έχουν συμφέροντα στην αποκατάσταση του νομισματικού στάτους του χρυσού στον πλανήτη. Τους δύο τελευταίους αιώνες, οι Ρότσιλντ έχουν τον έλεγχο των κύριων αποθεμάτων χρυσού, έχουν εμπλακεί στην εξόρυξη χρυσού και «διαμορφώνουν την αγορά» των πολύτιμων μετάλλων. Τον Σεπτέμβριο του 2012, πριν τεθεί ακόμη σε ισχύ το νέο πρότυπο της Επιτροπής της Βασιλείας, οι επικεφαλής μιας από τις μεγαλύτερες τράπεζες στον κόσμο, της Deutsche Bank AG, η οποία εμπίπτει στην σφαίρα επιρροής των Ρότσιλντ, έκαναν μια δημόσια δήλωση, λέγοντας ότι ο χρυσός είχε και πάλι μετατραπεί από εμπόρευμα σε χρήμα. Η δήλωση προκάλεσε οδυνηρές αντιδράσεις στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, πάνω απ 'όλα στο Ομοσπονδιακό Αποθεματικό Σύστημα (Fed) των ΗΠΑ. Ο πρόεδρος του Fed, Μπεν Μπερνάνκι, εξέδωσε για άλλη μια φορά μια τυπική δήλωση, λέγοντας ότι ο χρυσός απέχει πολύ από το να είναι το καλύτερο είδος χρήματος.

Δεν είναι δύσκολο να συνειδητοποιήσει κανείς ότι η Βασιλεία ΙΙΙ αποτελεί πλήγμα για το αμερικανικό δολάριο και την αμερικανική οικονομία. Η αντίδραση της Αμερικής ήταν αρκούντως άμεση και σκληρή. Στο τέλος του περασμένου έτους, οι νομισματικές και χρηματοπιστωτικές ρυθμιστικές αρχές της Αμερικής (η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, ο Οργανισμός Ασφάλισης Καταθέσεων και το Γραφείο του ελεγκτή του νομίσματος) ανέφεραν ότι είχαν λάβει μια αναφορά από κορυφαίες αμερικανικές τράπεζες δηλώνοντας ότι τα νέα πρότυπα της Βασιλείας αποτελούσαν καίριο πλήγμα για τους δανειοδοτικούς και δανειοληπτικούς οργανισμούς. Μετά από αυτό, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ και οι άλλες αμερικανικές ρυθμιστικές οικονομικές αρχές πήγαν στην επιτροπή και ανακοίνωσαν την αναβολή της εισαγωγής της Βασιλείας ΙΙΙ στην Αμερική, χωρίς να δώσουν ημερομηνία για τη μετάβαση στο νέο πρότυπο. Στο σημείο αυτό, οι ευρωπαϊκές τράπεζες άρχισαν να αισθάνονται ανησυχία, πιστεύοντας ότι αν ξεκινούσαν τη μετάβαση στο νέο πρότυπο, θα γίνονταν λιγότερο ανταγωνιστικές σε σύγκριση με τις αμερικανικές τράπεζες. Επομένως, αρνήθηκαν και αυτές με τη σειρά τους να μεταβούν στο πρότυπο Βασιλείας ΙΙΙ. 

Ποιος έμεινε λοιπόν να αγκαλιάσει τη Βασιλεία ΙΙΙ από την 1η Ιανουαρίου του 2013; Ο κατάλογος δεν είναι πολύ μεγάλος, περιέχοντας συνολικά μόνο 11 χώρες: την Αυστραλία, το Χονγκ Κονγκ, τον Καναδά, την Κίνα, το Μεξικό, τη Σαουδική Αραβία, τη Σιγκαπούρη, την Ταϊλάνδη, την Ελβετία, τη Νότια Αφρική και την Ιαπωνία. Μπορούμε επίσης να προσθέσουμε την Ινδία, η οποία ανακοίνωσε ότι θα ενσωματωθεί στη Βασιλεία ΙΙΙ από την 1η Απριλίου 2013. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η λίστα περιέχει μόνο τέσσερις χώρες από τη ζώνη των «χρυσών δισεκατομμυρίων»: την Αυστραλία, τον Καναδά, την Ελβετία και την Ιαπωνία. 

Μυστήριο αποτελεί η απουσία της Τουρκίας από τη λίστα. Η χώρα ενθαρρύνει ενεργά την ευρεία χρήση του χρυσού στις τραπεζικές δραστηριότητες, και το ποσοστό του χρυσού στα ίδια κεφάλαια και τα περιουσιακά στοιχεία των τραπεζών της Τουρκίας σε σύγκριση με άλλες χώρες είναι υψηλό. Στην πραγματικότητα, ο τουρκικός τραπεζικός τομέας είναι απολύτως έτοιμος για την εφαρμογή των προτύπων της Βασιλείας III. Όπως παρατήρησε η εφημερίδα του Λονδίνου Financial Times, η πολιτική του διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας, Erdem Başçı, απέδωσε εντυπωσιακά αποτελέσματα για τις τουρκικές τράπεζες: έχουν προσελκύσει 8,3 δις δολαρίων σε νέες καταθέσεις μέσω προγραμμάτων χρυσού κατά τη διάρκεια των τελευταίων 12 μηνών και είναι πλέον σε θέση να διοχετεύσουν τους πόρους αυτούς στο δανεισμό. 

Μπορεί κανείς να παρατηρήσει, ότι σχεδόν όλοι οι κορυφαίοι παραγωγοί χρυσού περιλαμβάνονται στον παραπάνω κατάλογο: η Κίνα, η Νότια Αφρική, ο Καναδάς και η Αυστραλία. Ορισμένες από τις χώρες που περιλαμβάνονται στον κατάλογο είναι μεγάλοι εισαγωγείς χρυσού (η Κίνα, το Χονγκ Κονγκ, η Ελβετία, η Σαουδική Αραβία και η Ινδία). Η Κίνα, η οποία έχει συμπεριληφθεί στον κατάλογο των ηγετών του «χρυσού», έχει από καιρό αφήσει υπαινιγμούς για το ενδεχόμενο της μετατροπής του Yuan σε  χρυσό πρότυπο. Η Ελβετία, εν τω μεταξύ, προωθεί ένα σχέδιο για την καθιέρωση παράλληλου νομίσματος στο εσωτερικό της χώρας, με τη μορφή ενός χρυσού φράγκου. 

«Βασιλεία III»: στροφή 180 μοιρών των τραπεζών όσον αφορά το χρυσό 

Η εφαρμογή των νέων κανόνων της Βασιλείας θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια ριζική αλλαγή στις θέσεις των τραπεζών στις επιμέρους χώρες στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Κατ 'αρχάς, αναμένεται ότι οι θέσεις των κινεζικών τραπεζών θα γίνουν ισχυρότερες, λαμβάνοντας υπόψη ότι για πολλά διαδοχικά χρόνια, η Κίνα καταλαμβάνει την πρώτη θέση παγκοσμίως όσον αφορά τον όγκο του χρυσού τόσο σε εξαγωγές όσο και σε εισαγωγές. Οι θέσεις των τραπεζών εκείνων που αγκάλιασαν με γενναιότητα τη Βασιλεία ΙΙΙ θα γίνουν ισχυρότερες, δεδομένου ότι η τιμή του χρυσού τα τελευταία 12 χρόνια έχει παρουσιάσει έναν, άνευ προηγουμένου, υψηλό ρυθμό ανάπτυξης -κατά μέσο όρο 17 τοις εκατό ετησίως. Το 2012, μια ουγγιά χρυσού κόστιζε 1700 δολάρια. Σύμφωνα με πολλούς εμπόρους χρυσού, εν τω μεταξύ, η «δίκαιη» τιμή του μετάλλου («ισορροπία»)  είναι σε ένα επίπεδο όχι μικρότερο από 5.000 δολάρια. Όποιος καταφέρει να ανέβει στο «χρυσό τρένο», αγοράζοντας φθηνά εισιτήρια, είναι πολύ πιο πιθανό να βρεθεί αύριο στον «Όλυμπο» του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος. 

Ακόμη και οι τράπεζες που δεν έχουν εισέλθει ακόμα στη ζώνη δραστηριοτήτων της Βασιλείας III, καταλαβαίνουν ότι το μέλλον τους εξαρτάται από το πόσο γρήγορα θα είναι σε θέση να στραφούν προς το χρυσό. Οι στατιστικές του ΔΝΤ και του Παγκοσμίου Συμβουλίου Χρυσού δεν προσφέρουν σαφή εικόνα των αγορών χρυσού από το σύνολο του τραπεζικού τομέα. Ωστόσο, υπάρχουν στατιστικά στοιχεία για τις δραστηριότητες αγοράς και πώλησης των κεντρικών τραπεζών στην αγορά χρυσού.

Μετά την κατάρρευση του νομισματικού συστήματος Bretton-Woods, οι κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο άρχισαν να πωλούν περισσότερο χρυσό από ό,τι αγόραζαν, για περισσότερο από τρεις δεκαετίες. Μετά την πρόσφατη οικονομική κρίση, η κατάσταση άλλαξε δραματικά. Το 2011, οι καθαρές αγορές χρυσού από τις κεντρικές τράπεζες ανά τον πλανήτη, έφτασαν τους 457 τόνους.

Αυτό αντιστοιχεί σε περισσότερο από το 10 τοις εκατό της συνολικής ζήτησης για πολύτιμα μέταλλα στην παγκόσμια αγορά (4.400 τόνοι). Εν τω μεταξύ, κατά τη διάρκεια των 15 ετών που προηγήθηκαν της κρίσης, οι καθαρές αγορές κυμάνθηκαν, κατά μέσο όρο, στους 400 τόνους ανά έτος. Έτσι, οι κεντρικές τράπεζες έκαναν στροφή 180 μοιρών, και άρχισαν να αγοράζουν χρυσό σε τέτοια μεγέθη που παρόμοιά τους δεν έχουν παρατηρηθεί από το 1960. Πέρυσι ήταν μια χρονιά ρεκόρ όσον αφορά το ποσό των καθαρών αγορών χρυσού από τις κεντρικές τράπεζες του πλανήτη, από το 1964 και μετά. Σύμφωνα με τα προκαταρκτικά στοιχεία που δημοσιεύθηκαν από το Παγκόσμιο Συμβούλιο Χρυσού, πρόκειται να δημιουργηθεί νέο ρεκόρ και για το 2012: η καθαρή αγορά χρυσού από τις κεντρικές τράπεζες του πλανήτη αυξήθηκε σε 536 τόνους. 

Όσον αφορά τις εμπορικές τράπεζες, πριν από την εισαγωγή του προτύπου της Βασιλείας III, αντιμετώπιζαν το χρυσό μόνο ως έναν τρόπο για να αυξήσουν τα κέρδη τους μέσω της κερδοσκοπίας και/ή των επενδύσεων, αλλά δεν είχαν κανένα κίνητρο να δημιουργήσουν τα δικά τους, σημαντικά αποθέματα πολύτιμων μετάλλων. Νομίζω ότι η στάση τους ως προς τον χρυσό πρόκειται να αλλάξει το 2013. Οι ίδιες θα αγοράσουν χρυσό για τον εαυτό τους με στόχο τη βελτίωση της βιωσιμότητας των επιχειρήσεων τους και την προσέλκυση πελατών. 

Η επικύρωση των προτύπων της Βασιλείας III σε αρκετές χώρες το 2013, αποτελεί σοβαρή ένδειξη ότι ο χρυσός έχει επιστρέψει στον κόσμο του χρήματος. Φυσικά, δε μιλάμε ακόμη για το κλασικό χρυσό πρότυπο, σύμφωνα με το οποίο οι τράπεζες είναι σε θέση να ανταλλάσσουν ελεύθερα χαρτονόμισμα για μέταλλο. Ωστόσο, το μέταλλο αυτό μπορεί να αρχίσει να χρησιμοποιείται ευρύτερα για την κάλυψη των υποχρεώσεων των τραπεζών και να γίνει ένα χρηματοοικονομικό περιουσιακό στοιχείο «ανώτατης ποιότητας». Ποιος ξέρει, ίσως στο μέλλον, όταν οι τράπεζες έχουν συσσωρεύσει αρκετό χρυσό, το ζήτημα της επαναφοράς του κανόνα του χρυσού να τεθεί και πάλι στην ημερήσια διάταξη...