H ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΑΚΕΛ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ ΤΗΣ ΕΞΟΔΟΥ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΕΥΡΩ διαχειριστής

iskra

ΟΛΗ Η ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΑΚΕΛ ΕΔΩ

Η Iskra παραθέτει, χωρίς προς το παρόν κρίσεις και σχόλια, ολόκληρο το πέμπτο κεφάλαιο της μελέτης του ΑΚΕΛ, το οποίο κεφαλαιο επικεντρώνει αποκλειστικά στις παραμέτρους της εξόδου της Κύπρου από το ευρώ.

Ασφαλώς το κεφάλαιο αυτό, ίσως, να είναι το πιο σημαντικό για τους αναγνώστες μας διότι η ειλικρινής και ρεαλιστική ανάλυσή του μπορεί να αφορά ειδικά την Κύπρο με το ειδικό ενδιαφέρον που η τελευταία παρουσιάζει για τους Ελλαδίτες αλλά είναι προφανές ότι οι προεκτάσεις του περιέχουν στοιχεία , εκτιμήσεις και κατευθύνσεις αξιοποιήσιμα, ίσως, για μια ιδιαίτερη μελέτη των συνεπειών μιας ενδεχόμενης εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ.

Έτσι κι αλλιώς πάντως η μελέτη του ΑΚΕΛ καταδεικνύει και στους πλέον κακόπιστους ότι μπορεί να υπάρξει ζωή και μετά την έξοδο από την ευρωζώνη και ότι αυτή ίσως αξίζει να την δοκιμάσουμε διότι μπορεί, παρά τις προσωρινές δυσκολίες, να δόσει ελπίδα και προοπτική.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΕΡΜΑΙΟΣ

Ολόκληρο το 5ο Κεφάλαιο της μελέτης του ΑΚΕΛ για τις παραμέτρους της εξόδου από το ευρώ έχει ως εξής:

ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΕΞΟΔΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΕΥΡΩ

Η απόφαση εξόδου από το ευρώ θα πρέπει να δίνει απαντήσεις σε μια σειρά από ερωτήματα που άπτονται όλου του φάσματος της οικονομίας. Η ανάλυση μας θα βασιστεί στην προσπάθεια αξιολόγησης των επιπτώσεων σε πέντε βασικές παραμέτρους της εξόδου από το ευρώ:

• Οικονομικές παράμετροι: τραπεζικό σύστημα ,δημόσιο χρέος,συναλλαγματική υποτίμηση και ανταγωνιστικότητα.

• Πολιτικές παράμετροι

• Νομικές παράμετροι

• Διαδικαστικές παράμετροι

• Τεχνικές παράμετροι: ισοτιμία, πληθωρισμός, στάση πληρωμών

Η ανάλυση δεν έχει ως αντικείμενο τη διεξοδική επίλυση όλων των ζητημάτων που ανακύπτουν από την έξοδο από το ευρώ αλλά την παρουσίαση των παραμέτρων που πρέπει να εκτιμηθούν και την απόδοση της πραγματικής διάστασης τους.

1.ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ:

1.1.ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ Η ΜΑΖΙΚΗ ΦΥΓΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ:

Ο Barry Eicengreen, καθηγητής Οικονομικών στο Berkeley , στην κλασσική πλέον μελέτη του "The break-up of the euro area " αναλύει τα εμπόδια τα οποία θα α ντιμετώπιζε μια χώρα εάν αποφάσιζε να εγκαταλείψει την ευρωζώνη. Ένα από τα κύρια συμπεράσματά του είναι ότι η απόφαση εξόδου από το ευρώ απαιτεί χρόνο και προετοιμασία και ότι στο διάστημα αυτό η υποψήφια για έξοδο χώρα θα αντιμετώπιζε μαζική φυγή κεφαλαίων η οποία θα επέφερε κατάρρευση του τραπεζικού της συστήματος. Πολλοί οικονομολόγοι, ανάμεσά τους και ο νομπελίστας οικονομολόγος Paul Krugman, βασιζόμενοι στο συμπέρασμα του Eichengreen, θεωρούν ότι η έξοδος από το ευρώ θα ήταν καταστροφική για μια χώρα της ευρωζώνης.

Ο Krugman,όμως, αναθεώρησε το συμπέρασμα αυτό σε άρθρο του με αφορμή την απομείωση του ελληνικού χρέους. Ο λόγος όπως γράφει στο άρθρο είναι απλός :" το επιχείρημα του Eichengreen αποτελεί λόγο για να μην προγραμματίσει μια χώρα την έξοδό της από το ευρώ. Τι γίνεται όμως αν έτσι κι αλλιώς η χώρα βρίσκεται ήδη σε σοβαρή οικονομική κρίση και οι τράπεζες της απειλούνται. Σε μια τέτοια περίπτωση η απόφαση δεν βρίσκεται πλέον στα χέρια των πολιτικών αλλά έχει παρθεί από τα ίδια τα γεγονότα μετατρέποντας το αδιανόητο σε αυτονόητο." Το επιχείρημα ότι η Κύπρος θα πρέπει να παραμείνει στο ευρώ επειδή έτσι διασφ αλίζει τη σωτηρία του τραπεζικού της συστήματος καταρρίπτεται από το γεγονός ότι το τραπεζικό σύστημα έχει δεχθεί ανεπανόρθωτο πλήγμα μετά τις 15 Μαρτίου 2013. Με την εφαρμογή των περιορισμών διακίνησης κεφαλαίου ως αποτέλεσμα των αποφάσεων της 15ης Μαρτίου, η Κύπρος έχει ειδικό καθεστός εντός ευρωζώνης αφού το «κυπριακό ευρώ» δεν έχει την ίδια ευκολία κυκλοφορίας όπως στις υπόλοιπες χώρες λόγω των περιορισμών που έχουν τεθεί. Όπως γράφει ο Matthew O' brien στην έκδοση Μαρτίου του γνωστού για την επιρροή του αμερικανικού περιοδικού The Atlantic "ενόσω διαρκούν οι περιορισμοί διακίνησης κεφαλαίου η Κύπρος δεν χρησιμοποιεί στην πραγματικότητα το ευρώ αλλά νομίσματα στα οποία αναγράφεται "ευρώ", χρησιμοποιεί δηλαδή κυπριακά ευρώ, τα οποία ισοδυναμούν με 95% ή 90% ή ακόμα και 80% αν όχι λιγότερα των υπολοίπων ευρώ."

1.2.ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ:

Ακόμα και μετά την κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος η Κύπρος θα μπορούσε να παραμείνει στο ευρώ εάν με την παραμονή της θα απέφευγε μια σαρωτική συρρίκνωση της οικονομίας της. Όμως, σύμφωνα με το International Institute of Finance εάν η Κύπρος παραμείνει στην ευρωζώνη η πτώση του ΑΕΠ υπολογίζεται στο 20% και η ανεργία υπολογίζεται να φτάσει το 25% ενώ πολλοί αναλυτές υπολογίζουν αύξηση του δημόσιου χρέους στο 140% του ΑΕΠ. Χωρίς επιστροφή σε ρυθμούς ανάπτυξης η Κύπρος δεν έχει προοπτικές εξυπηρέτησης του χρέους της και επομένως η έξοδος από το ευρώ αποτελεί οικονομικά λογική επιλογή.

Τα ίδια επιχειρήματα παρουσιάζονται σε άρθρο των Financial Times όπου τίθεται το ερώτημα: σε ποιο σημείο είναι οικονομικά λογικό για μία χώρα να εγκαταλείψει το ευρώ; Γράφει ο αρθρογράφος ότι υπάρχουν δύο παράγοντες που θα πρέπει να εξεταστούν: Ο πρώτος είναι εάν το τραπεζικό σύστημα είναι βιώσιμο. Ο δεύτερος είναι εάν τα χρέη του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα είναι διαχειρίσιμα, δεδομένου του ρυθμού ανάπτυξης τόσο τώρα όσο και στο μέλλον. Για την Κύπρο, συνεχίζει, η απάντηση και στα δύο ερωτήματα είναι αρνητική. Η Κύπρος μετά το bail in δεν είχε άλλη επιλογή από την επιβολή περιορισμών στις κινήσεις των κεφαλαίων. Παρά τις δηλώσεις των αξιωματούχων, οι περιορισμοί αυτοί θα διατηρηθούν για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι αρχές στην πραγματικότητα έχουν εισαγάγει ένα νέο παράλληλο νόμισμα μετατρέψιμο στο κανονικό ευρώ σε ισοτιμία 1 προς 1, αλλά μόνο μέχρι το ποσό των 5.000 ευρώ, που είναι το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο για μεταφορά κεφαλαίων. Η έξοδος από το ευρώ θα ήταν ίσως ακόμα πιο δραματική. Θα έφερνε όμως, και το πλεονέκτημα της συναλλαγματικής υποτίμησης. Η Κύπρος είναι πιθανότερο να επιστρέψει σε βιώσιμο χρέος εκτός ευρωζώνης, επειδή με χαμηλότερη συναλλαγματική ισοτιμία θα μειώσει το καθαρό της χρέος και επειδή εκτός ευρώ η επιστροφή στην οικονομική ανάπτυξη θα είναι ταχύτερη, καταλήγει ο αρθρογράφος.Διακανονισμός δημόσιου χρέους: Ο καθηγητής στο Stern School του New York University, Nouriel Roubini ο οποίος με άρθρο του το 2011 υποστήριξε την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ επίσης παραδέχεται ότι η διαδικασία επιστροφής σε εγχώριο νόμισμα θα είναι τραυματική. Ο ίδιος εντοπίζει τη ζημιά των ευρωπαϊκών δανειστών λόγω μετατροπής του χρέους στο εγχώριο νόμισμα, ως το κυριότερο πρόβλημα. Ευνοεί δε, την εισαγωγή περιορισμών στη διακίνηση κεφαλαίων ώστε να ελεγχθεί η φυγή κεφαλαίων. Παρόλο ότι θα υπάρξουν όπως λέει «παράλληλες απώλειες» η όλη διαδικασία θα μπορούσε να είναι διαχειρίσιμη με την επιλογή της συντεταγμένης εξόδου από την ευρωζώνη. Η πρόσφατη εμπειρία της Ισλανδίας αλλά και άλλων αναδυόμενων αγορών τα τελευταία 20 χρόνια, καταδεικνύει ότι η αναδιάρθρωση και η μείωση του εξωτερικού χρέους επαναφέρει την οικονομία σε ρυθμούς ανάπτυξης και επιτρέπει την εξυπηρέτηση του χρέους. Και, καταλήγει ο Roubini, ''η συντεταγμένη έξοδος από το ευρώ θα είναι σκληρή -χωρίς αμφιβολία.

Θα είναι όμως πολύ καλύτερη από την αργή και άτακτη διάλυση της οικονομίας και της κοινωνίας''. Η υποτίμηση του νομίσματος αναπόφευκτα επηρεάζει και τον δανεισμό τόσο του κράτους όσο και των ιδιωτών. Με την έξοδο από το ευρώ το δημόσιο χρέος μετατρέπεται στο εγχώριο νόμισμα, ωστόσο οι οφειλές προς το εξωτερικό θα μπορούσαν να συνεχίσουν να εξυπηρετούνται από συναλλαγματικά αποθέματα. Αυτό δεν δημιουργεί νομικά προβλήματα στον εσωτερικό δανεισμό αλλά θα μπορούσε να αποτελεί πρόβλημα σε σχέση με τον εξωτερικό δανεισμό αφού είναι δυνατό το μέρος αυτό του χρέους να διέπεται από τη νομοθεσία της χώρας του δανειστή αντί της κυπριακής νομοθεσίας. Επιπρόσθετα υπάρχει η πιθανότητα η αδυναμία αποπληρωμής να έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους δανεισμού και την τιμωρία της χώρας με χαμηλές αξιολογήσεις από τους διεθνείς οίκους. Στο θέμα αυτό γίνονται εκτενείς αναφορές στη μελέτη του Eichengreen ο οποίος καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το θέμα της αναδιάρθρωσης του χρέους δεν αποτελεί πραγματικό εμπόδιο για την έξοδο από το ευρώ. Αναπτύσσει την επιχειρηματολογία του ως εξής: "Όταν το χρέος έχει καταστεί μη διαχειρίσιμο λόγω εξωγενών παραγόντων πέραν δηλαδή του ελέγχου της κυβέρνησης μιας χώρας, οι δανειστές της θα μπορούσαν να αποδεχθούν τα δικαιολογητικά αυτά και να συναινέσουν στην απομείωση του. Ακόμα και στις περιπτώσεις που το πρόβλημα χρέους αποδίδεται στην κυβέρνηση μιας χώρας η λήψη μέτρων όπως οι αξιόπιστες διαρθρωτικές αλλαγές και αλλαγές πολιτικής (όπως η νομοθετική ρύθμιση του ύψους του δημοσιονομικού ελλείμματος ή η ενίσχυση της ανεξαρτησίας της Κεντρικής Τράπεζας) θα μπορούσαν να επαναφέρουν την εμπιστοσύνη των δανειστών. Αυτή καθαυτή η απομείωση του χρέους αυξάνει τις πιθανότητες αποπληρωμής του. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα κυβερνήσεων οι οποίες αδυνατούν να αποπληρώσουν το χρέος τους και προχωρούν είτε ανοικτά σε αναδιάρθρωση του ή σε απομείωση του εμμέσως μέσω πληθωρισμού. Σε όλες τις περιπτώσεις οι χώρες αυτές επέστρεψαν τελικά στις αγορές με την υιοθέτηση των κατάλληλων διαρθρωτικών αλλαγών. Το επιχείρημα ότι πλήττεται η φήμη και η αξιοπιστία της χώρας και ως εκ τούτου αυξάνεται το κόστος δανεισμού της δεν φαίνεται να υποστηρίζεται από τις μελέτες που προσπαθούν να τεκμηριώσουν την επιβάρυνση αυτή.". Ενισχυτικές των πιο πάνω είναι και οι απόψεις του οικονομολόγου Hans-Werner Sinn προέδρου της σημαντικής δεξαμενής σκέψης Institute for Economic Research (ifo), ο οποίος μίλησε στο SPIEGEL για την πιθανή επιστροφή της Ελλάδας στο ευρώ. Στο ερώτημα κατά πόσο οι ξένες τράπεζες και τα άλλα κράτη θα μπορούσαν να αντέξουν τις απώλειες των λεφτών που δάνεισαν στην Ελλάδα η απάντηση του ήταν ότι οι ζημιές αυτές δεν θα ξεπερνούσαν το ποσό που είχε συμφωνηθεί στην απομείωση του ελλαδικού χρέους. Τα δε κράτη θα επωφελούνταν από το γεγονός ότι δεν θα έπρεπε να συνεισφέρουν στη διάσωση της Ελλάδας. Στο ερώτημα κατά πόσο πραγματικά πίστευε ότι η Ελλάδα θα κατάφερνε να αποπληρώσει τα χρέη που σύναψε σε ευρώ με ένα ασθενές εθνικό νόμισμα απάντησε ότι μόνο εάν η Ελλάδα εγκαταλείψει το ευρώ θα καταφέρει να παρουσιάσει πλεονάσματα στο εξωτερικό ισοζύγιο και μόνο τότε θα μπορέσει να αποπληρώσει οποιοδήποτε χρέος.

Σε σχέση με το χρέος των ιδιωτών και των επιχειρήσεων, η μετατροπή του στο εγχώριο νόμισμα αντισταθμίζει τη μείωση στα πραγματικά εισοδήματα που επέρχεται λόγω της υποτίμησης του νομίσματος. Αντίθετα, παραμένοντας στο ευρώ και εφαρμόζοντας το μνημόνιο, τα δάνεια διατηρούν την υφιστάμενη αξία τους αλλά θα πρέπει να εξυπηρετούνται από τα μειωμένα λόγω ύφεσης εισοδήματα. Αυτό αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα της επιστροφής σε εγχώριο νόμισμα.

1.3.ΥΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ, ΑΥΞΗΣΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ:

Ο νομπελίστας Krugman είναι εξ αυτών που υποστηρίζουν ότι η Κύπρος δεν έχει άλλη επιλογή για ανάπτυξη, από την εισαγωγή νέου νομίσματος αφού με την έξοδο από το ευρώ και την επιστροφή σε εγχώριο νόμισμα η κυπριακή οικονομία απελευθερώνεται από τους περιορισμούς που επιβάλλονται στην ευρωζώνη. Όπως αναπτύσσει και ο Roubini, η επιστροφή σε ρυθμούς ανάπτυξης προϋποθέτει επαναφορά της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Η ανταγωνιστικότητα θα μπορούσε να βελτιωθεί μέσω (α) μιας σημαντικής πτώσης του ευρώ πράγμα πολύ απίθανο όσο η αμερικανική οικονομία αντιμετωπίζει προβλήματα και η Γερμανία παραμένει υπερανταγωνιστική (β) μιας γρήγορης μείωσης στο μοναδιαίο κόστος εργασίας μέσω διαρθρωτικών αλλαγών, πράγμα επίσης απίθανο αφού η Γερμανία χρειάστηκε 10 χρόνια για να επαναφέρει την ανταγωνιστικότητα της με τον τρόπο αυτό και (γ) μιας γρήγορης μείωσης στις τιμές και τους μισθούς δηλαδή με αυτό που αποκαλείται 'εσωτερική υποτίμηση', πράγμα που θα επέφερε τουλάχιστο μια πενταετία ύφεσης και δυσκολίας εξυπηρέτησης του χρέους. Λογικά, επομένως, συνεχίζει ο Roubini, η μόνη διέξοδος που απομένει είναι η εγκατάλειψη της ευρωζώνης. Η επιστροφή στο εγχώριο νόμισμα και η σημαντική υποτίμησή του θα επέτρεπε την γρήγορη αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας και της ανάπτυξης της οικονομίας. Αυτό συνέβηκε, για παράδειγμα, το 1933 όταν οι ΗΠΑ υποτίμησαν το δολάριο κατά 69%.

Στην περίπτωση της Κύπρου, δεδομένης της καταστροφής του τραπεζικού συστήματος και της αναμενόμενης ύφεσης λόγω των όρων που περιλαμβάνονται στο μνημόνιο της Τρόικα, η έξοδος από το ευρώ και η συνεπακόλουθη υποτίμηση του νομίσματος θα είχε τις ίδιες συνέπειες με αυτές που θα επέφερε η εσωτερική υποτίμηση των μισθών ως αποτέλεσμα της εφαρμογής του μνημονίου όπως περιγράφονται στο σχετικό μέρος της μελέτης, πιο πάνω. Όπως αποδεικνύεται από τα παραδείγματα των χωρών που υιοθέτησαν μνημόνια, τόσο το ΑΕΠ όσο και το βιοτικό επίπεδο θα επηρεαστούν αρνητικά, αλλά η επίδραση αυτή όπως υποστηρίζει ο Krugman είναι λιγότερο επώδυνη και θα έχει μικρότερη διάρκεια εάν επέλθει από την υποτίμηση του εγχώριου νομίσματος. Μαζί του συμφωνεί και ο O'brien ο οποίος γράφει στο The Atlantic ότι η εισαγωγή εγχώριου νομίσματος δεν θα αποτρέψει την επερχόμενη ύφεση στην κυπριακή οικονομία αλλά θα επιτρέψει μια πολύ πιο γρήγορη ανάκαμψη της. Η αύξηση του πληθω ρισμού και οι ψηλές τιμές στα εισαγώμενα καύσιμα και τρόφιμα είναι το τίμημα που η Κύπρος αξίζει να πληρώσει για να επιστρέψει σε ανάπτυξη, καταλήγει.

Για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της οικονομίας, η Κύπρος χρειάζεται να αυξήσει σημαντικά τις εξαγωγές της με αιχμή του δόρατος τον τουρισμό που αποτελεί το 6% του ΑΕΠ. Ο στόχος αυτός μπορεί να επιτευχθεί μέσω της υποτίμησης του νομίσματος της. Με υποτιμημένο νόμισμα, τα τουριστικά πακέτα θα ήταν πολύ πιο ελκυστικά σε σύγκριση με τις υφιστάμενες τιμές και θα ενίσχυαν τις προσπάθειες οικονομικής ανάκαμψης. Το ίδιο θα ίσχυε και για τις οικοδομές και ειδικά τις παραθαλάσσιες κατοικίες οι οποίες αγοράζονται από ξένους που επενδύουν ή επιλέγουν την Κύπρο ως χώρα διαμονής τους. Επίσης ο τομέας παροχής υπηρεσιών σε εταιρείες ξένων συμφερόντων ο οποίος δέχθηκε πλήγμα μετά το "κούρεμα" των καταθέσεων και τις δραστικές αλλαγές στο οικονομικό περιβάλλον θα καθίστατο πιο ανταγωνιστικός λόγω μείωσης των απαιτούμενων αμοιβών ως αποτέλεσμα της υποτίμησης του νέου νομίσματος. Κατά τον ίδιο τρόπο που η συναλλαγματική υποτίμηση θα οδηγήσει σε αύξηση των εξαγωγών, θα οδηγήσει σε ανάλογες αυξήσεις στις τιμές των εισαγωγών με οδυνηρότερη την αύξηση στα καύσιμα που θα επιφέρει αλυσιδωτές επιπτώσεις σε ζωτικούς τομείς της οικονομίας. Αυξημένο θα είναι το κόστος των πρώτων υλών, των τροφίμων και των φαρμάκων αλλά και των ειδών ένδυσης και υπόδησης. Είναι επίσης πιθανό να παρατηρηθούν ελλείψεις στην αγορά λόγω αδυναμίας των εισαγωγέων να ανταποκριθούν στο αυξημένο κόστος.

1.4.ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ:

Μεγάλο πλεονέκτηματης εξόδου από την ευρωζώνη αποτελεί η ανάκτηση του ελέγχου της Κεντρικής Τράπεζας της χώρας. Αυτό επιτρέπει την άσκηση από το κράτος αυτόνομης νομισματικής πολιτικής έτσι ώστε να είναι δυνατή η χωρίς περιορισμούς στήριξη του τραπεζικού συστήματος και η παροχή ρευστότητας με αντικατάσταση του Emergency Liquidity Assistance με το εγχώριο νόμισμα. Η άσκηση νομισματικής πολιτικής θα απέτρεπε την 'πιστωτική ασφυξία' από την οποία απειλείται η Κύπρος εάν εφαρμοστεί το μνημόνιο.

Έξοδος από την ευρωζώνη θα επέτρεπε και την άσκηση ηπιότερης δημοσιονομικής πολιτικής. Πραγματοποίηση δηλαδή μεγαλύτερων δαπανών προς την κατεύθυνση αναπτυξιακών έργων στην οικονομία αλλά και στήριξη των οικονομικά ασθενέστερων ομάδων του πληθυσμού. Το αποτέλεσμα θα ήταν να τονωθεί η ζήτηση. Ο κίνδυνος πληθωριστικών πιέσεων σε μια τέτοια περίπτωση είναι σημαντικός και θα πρέπει να τύχει διαχείρισης. Κατά τον Paul Volcker, πρώην διοικητή της Federal Reserve (της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ), η νομισματική κυριαρχία είναι ό,τι πολυτιμότερο για κάθε εθνική οικονομία. Νοείται όμως ότι η αυτονομία άσκησης οικονομικής πολιτικής από μόνη της δεν επιλύει τα διαρθρωτικά προβλήματα της οικονομίας τα οποία, στο βαθμό που επέφεραν την κρίση χρέους και συνέβαλαν στη μειωμένη ανταγωνιστικότητα, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν.

Η οικονομία θα πρέπει να τύχει συνολικού επανασχεδιασμού και αναδιάρθρωσης με σαφείς κοινωνικούς και αναπτυξιακούς προσανατολισμούς για ένα νέο οικονομικό μοντέλο, ώστε να στηριχθούν οι εξαγωγές και η εγχώρια παραγωγή. Η παρούσα μελέτη δεν έχει ως αντικείμενο να αναδείξει με λεπτομέρεια το περιεχόμενο της νέας αναπτυξιακής στρατηγικής. Αυτό θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο της επίσημης πολιτικής που θα ακολουθήσει η Κυπριακή Δημοκρατία. Μοναδικό σημείο που θα πρέπει να τονιστεί ωστόσο είναι η ανάγκη αναπτυξιακής στρατηγικής με κοινωνικό προσανατολισμό. Αν λάβουμε ως δεδομένη την οικονομική αστάθεια στα πρώτα στάδια μεταφοράς σε εγχώριο νόμισμα είναι σημαντικό να υπάρξουν θεσμοί που να παρέχουν συνολική αντιστάθμιση των συνεπειών.

1.5.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ:

1.Η έξοδος από το ευρώ θα αποτελούσε σοβαρό πλήγμα για το τραπεζικό σύστημα. Στην περίπτωση της Κύπρου αυτό έχει ήδη συντελεστεί.

2.Η συρρίκνωση της οικονομίας και οι επιπτώσεις στο δημόσιο χρέος είναι επίσης μια πραγματικότητα που έτσι και αλλιώς θα υπάρξει λόγω εφαρμογής του μνημονίου

3.Η επιστροφή στο εγχώριο νόμισμα μπορεί να είναι διαχειρίσημη εφόσον γίνει με οργανωμένη διαδικασία και εφαρμογή περιορισμών στη διακίνηση κεφαλαίων.

4.Η σημασία της συντεταγμένης εξόδου είναι συνυφασμένη με τη διαδικασία διαπραγμάτευσης της αποπληρωμής του εξωτερικού χρέους με τους δανειστές της χώρας.

5.Η μεταφορά σε εγχώριο νόμισμα προσφέρει μέσω της υποτίμησης του, σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.

6.Σε συνδυασμό με την απόκτηση ανεξάρτητης νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής θα προσφέρει προοπτική ανάπτυξης και θα αποτρέψει την πιστωτική ασφυξία που θα δημιουργηθεί στην οικονομία.

7.Απαραίτητη είναι η εφαρμογή ενός νέου μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης με ενίσχυση του δευτερογενούς και του πρωτογενούς τομέα. Επιπρόσθετα θα πρέπει να υπάρξει αναδιάρθρωση του τριτογενούς τομέα.

2.ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ:

Η επιλογή εξόδου από το ευρώ θα αντιμετωπίσει την πολεμική όσων πολιτικά ταυτίζουν το ευρώ με την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Οι πολιτικές πεποιθήσεις των αυτοαποκαλούμενων ευρωπαϊστών καθορίζουν τις απόψεις τους ακόμα και όταν τα οικονομικά δεδομένα δεν τους επιτρέπουν να τις τεκμηριώσουν.

Ο Tim Worstall του Adam Smith Institute έγραψε πρόσφατα στο γνωστό αμερικανικό περιοδικό Forbes: "Το ευρώ ως τέτοιο αντιμετωπίζεται από συγκεκριμένους κύκλους στην Ευρώπη με σχεδόν θρησκευτικό ζήλο. Υπάρχει μια μεγάλη μερίδα της ευρωπαϊκής πολιτικής ελίτ η οποία πιστεύει, όπως οι θρησκευόμενοι ότι η δημιουργία του ευρώ είναι μέρος της αναπόφευκτης δημιουργίας του Ευρωπαϊκού Κράτους. Και ως τέτοια είναι απολύτως μη αναστρέψιμη. Δεν είναι απλώς ότι εφόσον κάποιος μπήκε στο ευρώ δεν θα πρέπει να το εγκαταλείψει: είναι αδιανόητο ότι οποιοσδήποτε θα το εγκατέλειπε ποτέ. Είτε να επιθυμούσε να το εγκαταλείψει είτε να του επιτραπεί να το εγκαταλείψει".

Αποδεικνύοντας την τεράστια σημασία των πολιτικών αντιλήψεων στο θέμα εξόδου από το ευρώ, άρθρο του Krugman στην εφημερίδα New York Times για την Κύπρο και την αναγκαιότητα άμεσης εξόδου της από το ευρώ αναφέρει τα εξής εν κατακλείδι: "η πρόβλεψη μου είναι ότι τίποτα από αυτά δεν θα συμβεί (...), ότι η ηγεσία της χώρας θα φοβηθεί το άλμα στο άγνωστο που η έξοδος από το ευρώ σημαίνει, ανεξαρτήτως του πόσο πασιφανώς τρομακτική είναι η προσπάθεια παραμονής σε αυτό" Στη μελέτη του ο Eichengreen περιγράφει ως πολιτικά εμπόδια της εξόδου από το ευρώ ότι:

(α) η χώρα που θα εξέλθει από την ευρωζώνη θα τυγχάνει χειρισμού "μέλους δευτέρας κατηγορίας" κατά τις συζητήσεις μεταξύ των υπολοίπων εταίρων. Στο βαθμό που αυτό ενδιαφέρει την κυβέρνηση της χώρας θα αποτελεί πρόβλημα.
(β) η έξοδος από την ευρωζώνη εμπεριέχει το συμβολισμό του πλήγματος της διαδικασίας της πολιτικής ενοποίησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Χαρακτηριστικά σημειώνεται στη μελέτη η ρήση του Jacques Delors " το επιχείρημα υπέρ του ενιαίου νομίσματος πρέπει να βασίζεται στην επιθυμία να ζήσουμε μαζί εν ειρήνη".

2.1.ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΣΥΝΑΨΗΣ ΣΥΜΜΑΧΙΩΝ:

Στις πολιτικές παραμέτρους εντάσσεται και η αναγκαιότητα επιδίωξης συμμαχιών εντός και εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης με στόχο την εξασφάλιση στήριξης για:

•συντεταγμένη έξοδο από το ευρώ

•καθορισμό του χρόνου της εξόδου κατά τρόπο που να επιτρέπει την
υποστήριξη του νέου νομίσματος

•συμφωνίες απομείωσης του εξωτερικού δημόσιου χρέους

•συμφωνίες για στήριξη του νομίσματος με αγορά ομολόγων κλπ

•συμφωνίες για προμήθεια καυσίμων30, βασικών πρώτων υλών, φαρμάκων και άλλων βασικών ειδών μέχρι να δημιουργηθούν επαρκή συναλλαγματικά αποθέματα31 για αποφυγή οποιωνδήποτε κυρώσεων

2.2.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

1.Η επιλογή εξόδου από το ευρώ θα αντιμετωπίσει την πολεμική όσων πολιτικά ταυτίζουν το ευρώ με την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.

2.Η αντιμετώπιση των πολιτικών αντιλήψεων περί εξόδου από το ευρώ δύναται να αντιμετωπιστεί με τη σύναψη διεθνών συμμαχιών

3.ΝΟΜΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ:

Η μελέτη του Eichengreen σημειώνει τα νομικά προβλήματα που είναι πιθανόν να προκύψουν στην ερμηνεία των όρων των συμβολαίων είτε μεταξύ του κράτους και των δανειστών του στο εξωτερικό ως προς το νόμισμα στο οποίο υπάρχει υποχρέωση πληρωμής των οφειλόμενων ποσών είτε των συμβολαίων μεταξύ ιδιωτών/ επιχειρήσεων του κράτους που εγκαταλείπει την ευρωζώνη και ιδιωτών / επιχειρήσεων άλλων χωρών.

Το παράδειγμα της Αργεντινής έναντι των δανειστών της στο εξωτερικό καταδεικνύει ότι η κυβέρνηση της χώρας που εισάγει νέο νόμισμα βρίσκεται σχετικά σε θέση ισχύος. Αν και υπήρξαν πολλές υποθέσεις ενώπιον δικαστηρίων δεν επιδικάστηκαν αλλαγές των συμβολαίων από το πέσο πίσω σε δολάριο ή οποιαδήποτε άλλη30 Οι εισαγωγές καυσίμων ανήλθαν στα 781 εκ το 2012 από χώρες της ΕΕ και 866 εκ ευρώ από τις χώρες εκτός. Το συνολικό ύψος εισαγωγών ήταν 7,08 δις το 2012 σε σχέση με 7,6 δις το 201131

Τα τρέχοντα συναλλαγματικά αποθέματα ανέρχονται σε 0,9 δις στην ΚΤΚ και 4 δις ως εισφορά ΚΤΚ στην ΕΚΤ. Υπάρχουν επίσης 0,5 δις χρυσού δεδομένου ότι δεν θα υπάρξει πώληση του. Η κάλυψη που παρέχουν τα συναλλαγματικά αποθέματα είναι συνάρτηση της υποτίμησης του νομίσματος και του εμπορικού ισοζύγιο.

Αυτό δεν προδικάζει βεβαίως την έκβαση παρόμοιων υποθέσεων ενώπιον των Ευρωπαϊκών δικαστηρίων.

3.1.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

1. Υπάρχει ανάγκη για εξέταση και των επιπτώσεων από την ερμηνεία συμβολαίων σε σχέση με υποχρεώσεις του κράτους για πληρωμή συμβολαίων σε ευρώ καθώς και η ανάληψη ευρέων νομοθετικών ρυθμίσεων για να καλύψουν κενά που θα υπάρξουν από την μετατροπή του νομίσματος.

4.ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ:

4.1.ΔΙΑΤΙΜΗΣΗ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ:

Όπως περιγράφεται με λεπτομέρεια στη μελέτη του Bootle "Leaving the euro: a practical guide", η διαδικασία υιοθέτησης του νέου νομίσματος προνοεί την εισαγωγή του σε ισοτιμία 1:1 έναντι του ευρώ. Όλοι οι μισθοί, οι συντάξεις, τα εισοδήματα, τα δάνεια και οι καταθέσεις και γενικά κάθε νομισματική αξία μετατρέπονται στο νέο νόμισμα σε καθορισμένη ώρα την ημέρα εισαγωγής του (πχ μεσάνυκτα). Το ευρώ αποτελεί ξένο συνάλλαγμα και η κυκλοφορία του επιτρέπεται παράλληλα.

4.2.ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΣΤΗ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ:

Οι περιορισμοί που θα απαιτούνταν για την προστασία του νομίσματος και των τραπεζών βρίσκονται ήδη σε ισχύ στην Κύπρο από τις 15 Μαρτίου 2013 επιτρέποντας έτσι την εισαγωγή του νέου νομίσματος αφού προηγηθεί ανοικτή δημόσια συζήτηση (αντί για την άλλη προσφερόμενη επιλογή της απόλυτης μυστικότητας -βλέπε παράδειγμα απόσχισης Νοτίου Σουδάν).

4.3.ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΕΓΧΩΡΙΟΥ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ:

Εάν κατά την ημερομηνία υιοθέτησής του, το νέο νόμισμα έχει τυπωθεί και κοπεί32 θα πρέπει να διανεμηθεί σε ολόκληρη την επικράτεια μέσω των υποκαταστημάτων των τραπεζών και των εμπορικών καταστημάτων32 Υπολογίζεται ότι χρειάζονται περίπου 6 μήνες για τις διαδικασίες αυτές.

Διαφορετικά μέχρι αυτό να γίνει κατορθωτό θα μπορούσε να ακολουθηθεί τοπαράδειγμα της εισαγωγής της τσεχικής κορώνας μετά τη διάλυση της Τσεχοσλοβακίας. Τα τσεχοσλοβακικά χαρτονομίσματα σφραγίστηκαν και ανταλλάχθηκαν μετέπειτα με τα νέα χαρτονομίσματα. Η διαδικασία κυκλοφορίας και ανταλλαγής των σφραγισμένων χαρτονομισμάτων διήρκεσε 6 περίπου μήνες.

Μια άλλη επιλογή θα ήταν να λειτουργήσει η οικονομία χωρίς μετρητά μέχρι να ετοιμαστούν τα νέα νομίσματα. Η επιλογή αυτή είναι λιγότερο προβληματική από ότι εκ πρώτης όψεως φαίνεται αφού η συντριπτική πλειοψηφία των συναλλαγών ούτως ή άλλως γίνεται χωρίς μετρητά αλλά με επιταγές, χρεωστικές και πιστωτικές κάρτες, μεταφορές μεταξύ λογαριασμών. Η αναγκαιότητα για μετρητά περιορίζεται στις μικρές συναλλαγές (έρευνα της ΕΚΤ έδειξε ότι 87% των πράξεων κάτω των 20 ευρώ γίνονται σε μετρητά). Εάν τα μετρητά δεν βρίσκονται σε κυκλοφορία, και αυτές οι συναλλαγές θα μπορούσαν να γίνονται με άλλα μέσα (επιταγές ή κάρτες) ή με τη χρήση ευρώ σε ισοτιμία 1:1 αφού ακόμα και με την υποτίμηση η διαφορά σε τόσο μικρά ποσά θα ήταν αμελητέα.
Υπογραμμίζεται ότι σε οποιαδήποτε περίπτωση οι ηλεκτρονικές συναλλαγές συνεχίζονται απρόσκοπτα.

4.4.ΛΟΓΙΣΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ:

Τα λογισμικά συστήματα θα πρέπει να αναπροσαρμοστούν στο νέο νόμισμα όπως έγινε και κατά την εισαγωγή του ευρώ το 2008.

4.5.ΜΗΧΑΝΕΣ ΑΠΟΔΟΧΗΣ ΚΕΡΜΑΤΩΝ:

Το πρόβλημα των μηχανών που αποδέχονται κέρματα θα μπορούσε να επιλυθεί με το να επιτραπεί η κυκλοφορία των κερμάτων ευρώ για κάποια περίοδο μέχρι να γίνουν οι απαραίτητες μετατροπές. Στην περίπτωση της Τσεχίας η περίοδος κυκλοφορίας των παλαιών κερμάτων ορίστηκε στους 6 μήνες.
Τα προβλήματα προσαρμογής των μηχανών ελαχιστοποιούνται εάν τα νέα νομίσματα έχουν το ίδιο μέγεθος και σχήμα με τα χαρτονομίσματα και τα κέρματα του ευρώ.

4.6.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

1.Απαραίτητη είναι η υλοποίηση μια σειράς διαδικασιών για ομαλότερη μετάβαση στο εγχώριο νόμισμα που αφορούν τη διατίμηση και την κυκλοφορία του νέου νομίσματος

5.ΤΕΧΝΟΚΡΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΔΙΑΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΧΡΕΟΥΣ:

Σχολιάζοντας πριν 11 περίπου χρόνια, το θέμα του δημοσίου χρέους και την αδυναμία ενός κράτους να το εξυπηρετήσει ο μεγιστάνας επενδυτής George Soros ανέφερε ότι οι δανειστές έχουν κοινό συμφέρον να τιμωρούν τα κράτη αυτά: "τα κυρίαρχα κράτη δεν παρέχουν οποιαδήποτε εμπράγματη εξασφάλιση. Η μόνη εξασφάλιση που έχει ο δανειστής τους είναι ο πόνος που ο δανειζόμενος θα υποστεί σε περίπτωση που δεν αποπληρώσει. Και αυτός είναι ο λόγος που οι δανειστές αντιτίθενται τόσο έντονα σε οποιοδήποτε μέτρο που θα μετρίαζε τον πόνο αυτό". Ο Soros έκανε το σχόλιο αυτό με αφορμή την περίπτωση της Αργεντινής το 2001-2002. Το παράδειγμα της Αργεντινής αναλύουν λεπτομερώς οι Mark Weisbrot και Juan Antonio Montecino σε εργασία τους του 2012. "Η Αργεντινή μετά από 3,5 χρόνια ύφεσης και αποτυχημένης προσπάθειας εσωτερικής υποτίμησης, προχώρησε σε στάση πληρωμών τον Δεκέμβριο του 2001 και τον Ιανουάριο 2002 εγκατέλειψε την ισοτιμία του πέσο με το δολάριο. Ως αποτέλεσμα το τραπεζικό της σύστημα κατέρρευσε και το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 5% το πρώτο τρίμηνο του 2002. Στα 6 χρόνια που ακολούθησαν η οικονομία αναπτύχθηκε κατά 63% και έφτασε στο 90% στα 9 χρόνια. Η απασχόληση βρίσκεται σε πρωτοφανή επίπεδα, οι κοινωνικές παροχές τριπλασιάστηκαν και η φτώχεια μειώθηκε κατά δύο τρίτα. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι η Αργεντινή έκανε τη σωστή κίνηση, αποφασίζοντας τη στάση πληρωμών.

Πολλοί θεωρούν ότι η Αργεντινή ανέκαμψε λόγω των εξαγωγών της. Αυτό δεν ισχύει αφού σε πραγματικές τιμές, οι εξαγωγές συνεισέφεραν μόνο 12% στην ανάπτυξη του 2002-2008 και μόνο το 50% των εξαγωγών αυτών ήταν προϊόντα.

Στους πρώτους 6 κρίσιμους μήνες το μεγαλύτερο μέρος της ζήτησης προήλθε από τη μείωση στις εισαγωγές οι τιμές των οποίων αυξήθηκαν. Στην πραγματικότητα η ανάκαμψη της Αργεντινής προήλθε από την εσωτερική κατανάλωση και επένδυση(....).
Στην επαναφορά της Αργεντινής σε ανάπτυξη έπαιξαν ρόλο διάφορες πολιτικές, αλλά ο κυριότερος λόγος ήταν η απαλλαγή της χώρας από ένα δυσβάστακτο δημόσιο χρέος". Οι ίδιοι αναλυτές προχωρούν συγκρίνοντας την περίπτωση της Αργεντινής με πιθανή απόφαση της Ελλάδας για έξοδο από το ευρώ και στάση πληρωμών. " Εάν οι Ευρωπαϊκές Αρχές αποφάσιζαν να τιμωρήσουν την Ελλάδα για την απόφασή της, αυτή θα είχε πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες για άντληση ξένου συναλλάγματος από την Αργεντινή η οποία τα πρώτα χρόνια δεν είχε που να απευθυνθεί. Σήμερα υπάρχουν πολλές χώρες με αποθεματικά που θα ήταν διατεθειμένες να επενδύσουν σε μια χώρα στην οποία υπάρχει προοπτική ανάπτυξης, ανεξαρτήτως από την τυχόν επιθυμία των δανειστών της να την τιμωρήσουν. Μετά τη στάση πληρωμών η Αργεντινή αποκλείστηκε από τις διεθνείς αγορές. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) άσκησε μεγάλη πίεση στην Αργεντινή για να πληρώσει περισσότερα στους δανειστές της. Όταν η Αργεντινή αρνήθηκε εκφράζονταν μεγάλοι φόβοι ότι η χώρα θα αποστερείτο των εμπορικών πιστώσεων, αφού υποτίθεται ότι το ΔΝΤ είχε τη δύναμη να κάνει κάτι τέτοιο. Καμιά χώρα προηγουμένως δεν προέβηκε σε μη εξυπηρέτηση του δανεισμού της από το ΔΝΤ. Όταν το έπραξε η Αργεντινή το 2003, το ΔΝΤ πολύ γρήγορα υποχώρησε και ανανέωσε το δάνειο της. Αυτό το κομμάτι της ιστορίας είναι σημαντικό διότικαταδεικνύει ότι η προσπάθεια ακόμα και των πιο ισχυρών δανειστών να τιμωρήσουν την άρνηση πληρωμών δεν έχει πολλές πιθανότητες επιτυχίας.

Στην πρόσφατη Ιστορία κάποιες από τις χώρες που προχώρησαν σε στάση πληρωμών όπως η Αργεντινή το 2001, η Ρωσία το 1998, το Εκουαδόρ το 2008, είχαν καλά έως πολύ καλά αποτελέσματα. Και αποτελεί κοινή διαπίστωση των πρόσφατων εμπειρικών μελετών σε θέματα μη εξυπηρέτησης δημόσιου χρέους ότι δενεντοπίζονται στατιστικά μετρήσιμα κόστη που να απορρέουν από την άρνηση πληρωμής."

Συμπερασματικά, μια χώρα εκτός αγορών με δημόσιο χρέος το οποίο αδυνατεί εκ των πραγμάτων να εξυπηρετήσει, μπορεί να αναμένει ότι η πιστοληπτική της ικανότητα θα επανέλθει γρηγορότερα εάν απαλλαγεί από μέρος του χρέους με στάση πληρωμών παρά εάν επιλέξει να το εξυπηρετήσει.

5.1.ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΗ ΙΣΟΤΙΜΙΑ:

Στο σημερινό σύστημα κυμαινόμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών οι αξίες των νομισμάτων καθορίζονται από τις δυνάμεις της αγοράς, τις πολιτικές και οικονομικές συνθήκες και τη ζήτηση και προσφορά παρά από τη σταθερή ή συνδεδεμένη συναλλαγματική ισοτιμία. Επιπρόσθετα στον καθορισμό της αξίας ενός νομίσματος έναντι των υπολοίπων νομισμάτων, σημαντικό ρόλο διαδραματίζει το ύψος των επιτοκίων και του πληθωρισμού σε κάθε χώρα.

Όσα περισσότερα χρήματα τυπώνει μια χώρα για τις δικές της ανάγκες τόσο λιγότερη αξία θα έχει το νόμισμά της σε σχέση με άλλα νομίσματα λόγω υπερβολικής προσφοράς. Επίσης εάν υπήρχε αστάθεια στο πολιτικό ή το οικονομικό περιβάλλον της χώρας η συναλλαγματική ισοτιμία θα μειωνόταν αφού θα υπήρχε κίνδυνος στο να κρατήσει/αγοράσει κανείς το νόμισμά της. Αντιστρόφως, εάν στη χώρα τα επιτόκια ήταν αυξημένα αυτό θα αύξανε τη ζήτηση για το νόμισμά της και επομένως θα αύξανε και τη συναλλαγματική του ισοτιμία.
Ο νεοφιλελεύθερος νομπελίστας οικονομολόγος Milton Friedman σημείωνε ότι η συναλλαγματική ισοτιμία μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο για επαναξιολόγηση του δημόσιου χρέους και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Κατά τον Friedman η νομισματική υποτίμηση αποτελεί τον αποτελεσματικότερο τρόπο διαχείρισης του δημοσίου χρέους και ανάπτυξης της οικονομίας.

Ο βαθμός της υποτίμησης ενός νομίσματος που θα υιοθετηθεί μετά την έξοδο μιας χώρας από το ευρώ είναι απρόβλεπτος και διαφέρει μεταξύ οικονομιών. Είναι πρακτικά αδύνατο να προβλεφθεί, κυρίως διότι εξαρτάται από τις συγκεκριμένες συνθήκες εξόδου της χώρας από το ευρώ αλλά και τις πολιτικές που η χώρα ακολουθούσε πριν, κατά και μετά την έξοδο της.

Σε μια προσπάθεια υπολογισμού της υποτίμησης του νομίσματος η μελέτη του Bootle συνυπολογίζει παράγοντες όπως την αύξηση του μοναδιαίου κόστους εργασίας, το γενικό επίπεδο τιμών, τις αυξομειώσεις στην πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία και άλλους δείκτες κόστους και τιμών σε χώρες της ΕΕ οι οποίες σύμφωνα με τη μελέτη είναι δυνατό να αποφάσιζαν έξοδο τους από το ευρώ.

Η μελέτη καταλήγει ότι για να ανακτήσουν τη χαμένη ανταγωνιστικότητά τους, η Ελλάδα θα χρειαζόταν υποτίμηση της τάξης του 40%, η Ιταλία και η Ισπανία 30% και η Ιρλανδία 15%. Στη μελέτη υπογραμμίζεται ότι η έξοδος από το ευρώ θα είχε σοβαρές επιπτώσεις και θα προκαλούσε μεγάλη αβεβαιότητα στις οικονομίες και τις αγορές των χωρών γεγονός που καθιστά την ακριβή πρόβλεψη της υποτίμησης του νομίσματός τους πολύ δύσκολη.
Ο Δρ. Σωτήρης Κάττος ο οποίος υποστηρίζει συντεταγμένη έξοδο από το ευρώ γράφει ότι: " τεχνοκρατικά λόγω του μικρού μεγέθους της κυπριακής οικονομίας (0,2% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ) η υποτίμηση του νέου νομίσματος δεν προβλέπεται να είναι υπερβολική. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σε συνεργασία με την Κυπριακή Δημοκρατία θα μπορούσαν εκ των προτέρων να καθορίσουν ένα συγκεκριμένο πλαίσιο υποτίμησης ως επιπλέον μέτρο προληπτικής σταθεροποίησης της οικονομίας υπό την νέα κυπριακή λίρα.

Μια υποτίμηση 10-15% θα ήταν απολύτως εφικτή αφού προηγουμένως καθοριστεί η νέα συναλλαγματική ισοτιμία. Η ίδια η υποτίμηση θα ήταν βοηθητική, παρέχοντας ένα ισχυρό κίνητρο στην οικονομία καθιστώντας την ανταγωνιστική."

5.2.ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ:

Η ιστορική εμπειρία δεικνύει ότι ο πληθωρισμός τείνει να αυξηθεί σε οικονομίες με πτώση της συναλλαγματικής ισοτιμίας. Δείχνει επίσης ότι μετά το αρχικό σοκ, ο πληθωρισμός τείνει να μειωθεί σημαντικά Το 2002 στην Αργεντινή το πέσο έπεσε 70% έναντι του δολαρίου και ο πληθωρισμός έφτασε στο 40% και μειώθηκε στο 3,4% το 2004. Με την υποτίμηση του Ισλανδικού νομίσματος το 2008 ο πληθωρισμός έφτασε το 18,6% στις αρχές του 2009 αλλά μειώθηκε στο 3% περί το τέλος του 2010.
Το ύψος του πληθωρισμού εξαρτάται και από το βαθμό έκθεσης της χώρας στο διεθνές εμπόριο. Η υποτίμηση θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των τιμών των εισαγωγών οπόταν εάν για παράδειγμα οι εισαγωγές αποτελούν το 48% του ΑΕΠ και το νόμισμα υποτιμηθεί κατά 30% η άμεση επίδραση της αύξησης στις τιμές των εισαγωγών θα αυξήσει το επίπεδο τιμών κατά περίπου 14%. Η αύξηση στο επίπεδο τιμών θα εξαρτηθεί από μια σειρά άλλους παράγοντες όπως η αύξηση στις τιμές των προϊόντων που παράγονται στη χώρα, το ύψος των δασμών που περιλαμβάνονται στις τιμές, ο βαθμός μετακύλησης των αυξημένων κόστων στους καταναλωτές κλπ
Οι μέθοδοι ελέγχου του πληθωρισμού που παραδοσιακά εφαρμόζονται από τις Κεντρικές Τράπεζες περιλαμβάνουν την αύξηση των επιτοκίων και τη μείωση της προσφοράς χρήματος.
Έλεγχος του πληθωρισμού είναι δυνατό να επιδιωχθεί και μέσω της άσκησης δημοσιονομικής πολιτικής με μείωση των κρατικών δαπανών ή αύξηση των φορολογιών.

5.3.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ:

1.Μια χώρα εκτός αγορών με δημόσιο χρέος που αδυνατεί εκ των πραγμάτων να εξυπηρετήσει, μπορεί να αναμένει ότι η πιστοληπτική της ικανότητα θα επανέλθει γρηγορότερα εάν απαλλαγεί από μέρος του χρέους με στάση πληρωμών παρά εάν επιλέξει να το εξυπηρετήσει.

2. Ο βαθμός της υποτίμησης ενός νομίσματος είναι απρόβλεπτος και διαφέρει μεταξύ οικονομιών. Είναι πρακτικά αδύνατο να προβλεφθεί επακριβώς κυρίως διότι εξαρτάται από τις συγκεκριμένες συνθήκες

Τρίτη 7 Μαίου 2013