Η γεωπολιτική σκακιέρα

analyst

Η βασική περιοχή του πλανήτη είναι η Ευρασία – η οποία συμπεριλαμβάνει δύο από τις τρεις πλέον ανεπτυγμένες περιοχές παγκοσμίως, το μεγαλύτερο μέρος του υλικού πλούτου, το 60% του ΑΕΠ, καθώς επίσης το 75% των ενεργειακών αποθεμάτων της γης

Σύμφωνα με τον Z.Brzezinski, ένα από τα ηγετικά πολιτικά και στρατηγικά «μυαλά» των Η.Π.Α., καθώς επίσης το βιβλίο του «Η μεγάλη σκακιέρα», η Ευρασιατική ήπειρος αποτελεί τη βασική «περιοχή προβολής» της αμερικανικής παγκόσμιας πολιτικής – με την έννοια πως μόνο ο απόλυτος έλεγχος της θα μπορούσε να εξασφαλίσει την παγκόσμια ηγεμονία των Η.Π.Α.

Κατά τον ίδιο, η θέση των Η.Π.Α. ως μία μοναδική παγκόσμια υπερδύναμη δεν αποτελεί μία απαίτηση, αλλά ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός, το οποίο στηρίζεται σε τέσσερις βασικούς πυλώνες: ικανότητα για παγκόσμια παρουσία, επαρκή οικονομική ισχύς για την εξασφάλιση της παγκόσμιας ανάπτυξης, υπεροχή σε τεχνολογίες-κλειδιά, καθώς επίσης παγκόσμια «υιοθέτηση» ή/και αποδοχή της αμερικανικής κουλτούρας, ειδικά από τους νέους. Ο συνδυασμός των τεσσάρων αυτών παραγόντων είχε σαν αποτέλεσμα να αναδειχθούν οι Η.Π.Α. ως η μοναδική παγκόσμια υπερδύναμη.

Έχοντας καταλάβει τη συγκεκριμένη θέση οι Η.Π.Α., είναι υποχρεωμένες να εμποδίσουν την άνοδο μίας άλλης δύναμης, η οποία θα μπορούσε να απειλήσει την ηγεμονία τους, καθώς επίσης τα εθνικά τους συμφέροντα – μία ηγεμονία που δεν τη θεωρεί ως αυτοσκοπό, αλλά ως βασική προϋπόθεση της παγκόσμιας σταθερότητας.

Σύμφωνα με τον Z.Brzezinski, οι Η.Π.Α. πρέπει να έχουν βασικό στόχο τη διασφάλιση ενός μακροπρόθεσμου πλαισίου παγκόσμιας γεωπολιτικής συνεργασίας, επειδή η ηγεμονία τους στον πλανήτη δεν θα έχει μεγάλη διάρκεια – ενώ δεν είναι μόνο η πρώτη και μοναδική παγκόσμια υπερδύναμη, αλλά και η τελευταία.

Πάντοτε κατά τον ίδιο (όπως επίσης κατά τον Hitler, το Γερμανό οικονομολόγο Friedrich List και άλλους), η βασική περιοχή στην παγκόσμια σκακιέρα είναι η Ευρασία – η οποία συμπεριλαμβάνει δύο από τις τρεις πλέον ανεπτυγμένες και οικονομικά παραγωγικότερες περιοχές του πλανήτη, το μεγαλύτερο μέρος του υλικού πλούτου, το 60% του παγκοσμίου ΑΕΠ, καθώς επίσης το 75% των ενεργειακών αποθεμάτων της γης (διάγραμμα που ακολουθεί).

Όλοι δε οι πιθανοί μελλοντικοί διεκδικητές της ηγεμονικής θέσης των Η.Π.Α. (το βιβλίο του γράφτηκε το 1997), ευρίσκονται στην ευρύτερη ευρασιατική περιοχή (από τη Λισαβόνα έως το Βλαδιβοστόκ).

.

(*Πατήστε στο χάρτη για μεγέθυνση)

.

Περαιτέρω, οι τέσσερις περιοχές-κλειδιά της Ευρασίας είναι η ΕΕ (το δημοκρατικό προπύργιο), η Ρωσία, η Κεντρική Ασία και η Νότια Ασία με την Κίνα. Τα βασικά δε ερωτήματα που θέτει στο βιβλίο του είναι τα εξής:

 .

(α)  Ποια ακριβώς Ευρώπη επιθυμούν οι Η.Π.Α. και πως θα έπρεπε να την προωθήσουν;

(β)  Ποια Ρωσία θα εξυπηρετούσε καλύτερα τα συμφέροντα των Η.Π.Α. και τι μπορεί να κάνει η Αμερική για να δημιουργηθεί μία τέτοια Ρωσία;

(γ)  Ποιες είναι οι πιθανότητες να δημιουργηθούν στο κέντρο της Ευρασίας «καινούργια Βαλκάνια» και πως θα έπρεπε να ενεργήσουν οι Η.Π.Α. για να ελαχιστοποιηθούν τα ρίσκα που θα προκύψουν, εάν συμβεί κάτι τέτοιο;

(δ)  Ποιος ρόλος πρέπει να ανατεθεί στην Κίνα στην Άπω Ανατολή και ποιες οι απαιτήσεις που θα προκύψουν αφενός μεν για τις Η.Π.Α., αφετέρου για την Ιαπωνία; Ποιοι καινούργιοι ευρασιατικοί συνασπισμοί μπορεί να υπάρξουν, χωρίς να πληγούν τα συμφέροντα των Η.Π.Α. και τι θα πρέπει να γίνει, για να δημιουργηθούν αυτοί οι συνασπισμοί;

 .

Οι θέσεις τώρα του Brzezinski είναι οι εξής:

(α)  Οι Η.Π.Α. πρέπει να ενισχύσουν την ηγετική θέση του «Γαλλο-Γερμανικού άξονα», καθώς επίσης να φροντίσουν να υπάρχει η απαιτούμενη συνοχή στο υφιστάμενο δημοκρατικό προπύργιο, στη δυτική περιφέρεια της Ευρασίας – να το ισχυροποιήσουν και να το επεκτείνουν.

(β)  Η μέση Ευρασία πρέπει να παραμείνει «απροσδιόριστη» και ανασφαλής για εκείνο το χρονικό διάστημα, όπου η Ρωσία δεν έχει αποσαφηνίσει το ρόλο της, όσον αφορά το δημοκρατικό και δυτικό προσανατολισμό της.

(γ)  Η κεντρική Ευρασία απειλείται να μετατραπεί σε «ευρασιατικά Βαλκάνια», με εθνικές αντιπαραθέσεις και αντιπαλότητες των μεγαλύτερων κρατών – εάν δεν γίνει εφικτή η πρόσβαση της περιοχής διεθνώς.

Οι διεθνείς επενδύσεις, καθώς επίσης η απόκτηση των ενεργειακών πηγών και του εδαφικού πλούτου, θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην αύξηση του βιοτικού επιπέδου της περιοχής – κάτι που θα είχε σαν αποτέλεσμα την ασφάλεια και τη σταθερότητα της.

(δ)  Η νότια Ασία, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, θα υπεισέρχεται όλο και περισσότερο στο επίκεντρο των γεγονότων – οπότε οι Η.Π.Α. θα πρέπει να εγκατασταθούν πολιτικά στην ασιατική ηπειρωτική χώρα. Μόνο έτσι θα μπορέσουν να εξασφαλίσουν μία επιτυχημένη γεωστρατηγική συμφωνία με την Κίνα – στην οποία η Ιαπωνία θα γίνει σεβαστή ως ο σημαντικότερος συνεργάτης των Η.Π.Α. στην περιοχή του Ειρηνικού, ο οποίος όμως δεν θα έχει τον ανεξάρτητο ρόλο μίας τοπικής δύναμης, στην περιοχή του «ασιατικού ειρηνικού».

.

Ο Brzezinski θέλει λοιπόν να διατηρήσει τη θέση ισχύος των Η.Π.Α., προωθώντας μία θεσμοθετημένη παγκόσμια συνεργασία σε μακροπρόθεσμη βάση. Με μία σταδιακή διαδικασία, οι Η.Π.Α. οφείλουν να προωθήσουν τις στρατηγικές συμμαχίες με τις περιοχές-κλειδιά της Ευρασίας – κυρίως με μία ευρύτερη ΕΕ (είσοδος και άλλων χωρών), καθώς επίσης με την Κίνα, στο ρόλο μίας τοπικής ηγετικής δύναμης.

Σε μακροπρόθεσμη βάση, οι συγκεκριμένες στρατηγικές συμμαχίες θα μπορούσαν να αποτελέσουν τον πυρήνα μίας «υπερατλαντικής ευρασιακής ένωσης» – ενός συστήματος ασφαλείας που θα συμπεριελάμβανε τις Η.Π.Α., την Ευρώπη, την Κίνα, την Ιαπωνία, τη Ρωσία και την Ινδία (ενδεχομένως και άλλες χώρες).

Η παραπάνω «υπερατλαντική ευρασιακή ένωση» θα μπορούσε να εξελιχθεί σε ένα σύστημα σταθερότητας, το οποίο θα διαδεχόταν τη σημερινή παγκόσμια υπερδύναμη – τις Η.Π.Α.

Από την παραπάνω σκοπιά, τόσο η εισβολή στο Ιράκ, όσο και οι εξελίξεις στην Τουρκία, η οποία ουσιαστικά  πρόδωσε τις Η.Π.Α. (άρθρο της Zaman), όσον αφορά το εμπάργκο του Ιράν (διευκόλυνε τη οικονομία της χώρας, αγοράζοντας φυσικό αέριο έναντι χρυσού και εξάγοντας στο Ιράν 13 δις $ χρυσού – γεγονός που δημιούργησε μεταξύ άλλων τεράστια προβλήματα στις Η.Π.Α., όσον αφορά το μονοπώλιο του δολαρίου στις ενεργειακές συναλλαγές), καθώς επίσης αυτά που συμβαίνουν στην ΕΕ, αποκτούν μία εντελώς διαφορετική σημασία.

Επίσης τα σχέδια του «εκπροσώπου» των Η.Π.Α. στη Μέση Ανατολή, του Ισραήλ, σε σχέση με την Κύπρο και την Ελλάδα – όπως και με τον ενεργειακό πόλεμο που ευρίσκεται σε εξέλιξη.

Τέλος, μία άλλη σημασία αποκτούν και οι συνεχείς αγορές χρυσού εκ μέρους της Κίνας (διάγραμμα), η οποία θα μπορούσε είτε να τον χρησιμοποιήσει ως αντίκρισμα του νομίσματος της (ένα τεράστιο πλήγμα για τοδολάριο), είτε για απ’ ευθείας συναλλαγές, όπως το Ιράν, αντικαθιστώντας το δολάριο.

.

Συνολικές εισαγωγές χρυσού της Κίνας από το Hong Kong

.

Ολοκληρώνοντας, διαπιστώνεται πως η τιμή του χρυσού συνεχίζει την πτωτική της πορεία, παρά τις αυξημένες αγορές τόσο από την Κίνα, όσο και από άλλες χώρες. Θεωρείται δε βέβαιη η χειραγώγηση της από τοΑμερικανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα, ιδίως λόγω της συνεχούς εκτύπωσης πληθωριστικών δολαρίων, η οποία θα έπρεπε επίσης να αυξήσει την τιμή του χρυσού – με πολλούς να τοποθετούν την τιμή, στο απώτερο μέλλον, στην περιοχή των 10.000 $ (από 1.230 περίπου σήμερα).

Ένα πολύ ενδιαφέρον κείμενο, σε σχέση με το μεγάλο σημερινό γεωπολιτικό παιχνίδι, μπορεί να διαβάσει κανείς στα αγγλικά, πατώντας τον παρακάτω σύνδεσμο (The New New Great game).