Υπάρχει Παγκόσμια Οικονομική Κρίση;

ΕΛευθερη Λαικη Αντιστασιακη Συσπειρωση 

 Tου Θεόδωρου Μαριόλη

 

Αν. Καθηγητή Πολιτικής Οικονομίας

του τμήματος  Δημόσιας Διοίκησης του Παντείου Πανεπιστήμιου

Από ό,τι δύναμαι να αντιληφθώ, εντός της ελληνικής Αριστεράς (κομμουνιστικής και μη), αλλά και σε ευρύτερα τμήματα της κοινωνίας, ευδοκιμεί η άποψη ότι η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε κατάσταση παρατεταμένης οικονομικής κρίσης, η οποία ξέσπασε από τα τέλη του 2007. Με αυτό, λοιπόν, ως απαραβίαστο δεδομένο, προτείνονται, εν συνεχεία, διάφορες ερμηνείες του φαινομένου, ενώ η «ελληνική κρίση» παρουσιάζεται ως όχι ιδιαίτερα σημαντική: αποτελεί μία ειδική περίπτωση-έκφανση της δυσμενούς παγκόσμιας κατάστασης ή, αλλιώς, ασήμαντη λεπτομέρεια των δυσκολιών διευρυμένης αναπαραγωγής του κεφαλαίου σε πλανητική κλίμακα.
Σκοπός μου, εδώ, δεν είναι ούτε να πραγματευθώ τις διάφορες, ερμηνείες-θεωρίες των κεφαλαιοκρατικών κρίσεων, ούτε τη διεθνή κρίση της περιόδου 2008-2009, ούτε, τέλος, την «ελληνική περίπτωση» (το έχω κάνει σε άλλες περιστάσεις). Είναι η παράθεση τετριμμένων (πλην, όμως, παραδόξως λησμονημένων) στοιχείων, δηλαδή των ποσοστιαίων ρυθμών μεγέθυνσης του πραγματικού Ακαθάριστου Προϊόντος της παγκόσμιας οικονομίας και ορισμένων εθνικών οικονομιών.


Αυτοί οι ρυθμοί είναι οι εξής:

1. Το έτος 2010, το Ακαθάριστο Παγκόσμιο Προϊόν αυξήθηκε κατά 4.9% με 5.3%. Το 2011 αυξήθηκε κατά 3.6% με 3.9% (Για λόγους πληρότητας, παραθέτω εναλλακτικές εκτιμήσεις, τις οποίες εντόπισα στα διεθνώς διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία. Εφεξής, θα παραθέτω, χάριν συντομίας, μόνον μία από τις υφιστάμενες εκτιμήσεις). Τέλος, το 2012 η αύξησή του ήταν της τάξης του 3.0%.

2. Το 2011, μάλλον όλες οι γειτονικές μας, βαλκανικές οικονομίες εμφάνισαν θετικούς ρυθμούς μεγέθυνσης, όπως, για παράδειγμα, η Τουρκία (8.5%), η ΠΓΔΜ (3.2%), η Αλβανία (3.0%), η Ρουμανία (2.5%), και η Βουλγαρία (1.9%).

3. Το 2011, μόνον 19 από τις 216 εθνικές οικονομίες του πλανήτη (για τις οποίες υπάρχουν στοιχεία) εμφάνισαν μείωση του ΑΕΠ τους: Σε αυτές βρίσκονται η Πορτογαλία (θέση 207, μείωση ΑΕΠ κατά 1.7%), το Πουέρτο Ρίκο (θέση 213, μείωση κατά 5.8%), η Ελλάδα (θέση 214, μείωση κατά 6.9%), η Ανγκουίλα (θέση 215, μείωση κατά 8.5%), και η Υεμένη (θέση 216, μείωση κατά 10.5%).

4. Όσον αφορά στο 2013, οι προβλεπόμενοι ποσοστιαίοι ρυθμοί μεταβολής των ΑΕΠ είναι οι εξής: ΗΠΑ, 2.2%, Καναδάς, 1.9%, Ζώνη του Ευρώ, -0.2%, Γερμανία, 0.8%, Γαλλία, 0.2%, Ιταλία, -1.1%, ΗΒ, 1.0%, ΕΕ-27, 0.1%, Ιαπωνία, 0.4%,  Κίνα, 8.1%, Ινδία, 5.7%, Ινδονησία, 6.2%, Ρωσία, 3.4%, Βραζιλία, 3.9%, Αργεντινή, 3.0%, «Αναδυόμενες Αγορές», 4.9%, G7, 1.3%. Τέλος, ο ρυθμός αύξησης του παγκόσμιου εμπορίου  προβλέπεται στο 4.2%, από 2.0% το 2012 και 6.9% το 2011 (για όλα αυτά, βλέπε World Economic Prospects. Economic Outlook, 36, December 2012, http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1468-0319.2012.00936.x/abstract).

Δεν βλέπω, επομένως, πώς μπορεί να θεωρείται αυτονόητη η ύπαρξη παγκόσμιας κρίσης. Εκτός εάν, «πίσω» από τα προαναφερθέντα, υπονοούνται άλλα μεγέθη, έννοιες και δυναμικές αλληλεπιδράσεων, πράγμα που προαπαιτεί, όμως, τη ρητή έκθεση συγκεκριμένου – εννοιολογικού, αναλυτικού και εμπειρικού – υποδείγματος. Σε κάθε περίπτωση, βέβαια, το τι πράγματι θα συμβεί στο – ορατό και αόρατο – μέλλον, είναι διαφορετικό ζήτημα.

Προς το παρόν, θα άξιζε:

1. Να κινηθούμε αντιστρόφως, δηλαδή να προβάλλουμε τους «ελληνικούς αριθμούς» (π.χ. το ποσοστό της μείωσης, επί τέσσερα συνεχή έτη, του ΑΕΠ ή αύξησης της ανεργίας) στην παγκόσμια οικονομία. Έτσι, θα συνειδητοποιήσουμε, επακριβώς, τι θα σήμαινε μία παγκόσμια κρίση à la Ελλάδα.

2. Να αναρωτηθούμε μήπως ακόμα και αυτό που συνηθίσαμε να αποκαλούμε «ελληνική κρίση» ή, γενικότερα, «κρίση του ευρωπαϊκού Νότου», δεν συνιστά κρίση, με την αυστηρή, οικονομική έννοια του όρου, αλλά μεταβατικό φαινόμενο νομοτελειακής αναπροσαρμογής εντός του Συστήματος του Ευρώ. Το εάν αυτή η αναπροσαρμογή, αυτή «η κίνηση του πράγματος προς την έννοιά του», ενέχει τα σπέρματα κύκλου ευστάθειας ή αστάθειας, για το ευρωπαϊκό ή/και το παγκόσμιο σύστημα, είναι, και πάλι, ζήτημα άλλης τάξεως.