Τουρκικά παιχνίδια με την Κρήτη

Νέα Κρήτη

Η αναθέρμανση των τουρκικών διεκδικήσεων στο Αιγαίο, και μάλιστα θέτοντας στο τραπέζι ζητήματα που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν "φετίχ" και για την ίδια, αυτή τη φορά όχι απλά φέρνει στο προσκήνιο και το γεωστρατηγικό ρόλο της Κρήτης και της Δωδεκανήσου (ιδίως το νησιωτικό σύμπλεγμα του Καστελόριζου), αλλά μετατρέπει το Ηράκλειο σε κομβικής σημασίας περιοχή, ως προς την έκδοση των απαραίτητων ναυτικών οδηγιών και δεσμεύσεων που εμπλέκουν ή όχι θέματα εθνικής κυριαρχίας.

Του Γιώργου Σαχίνη

Άλλωστε το τελευταίο διάστημα είναι προφανές πως η Άγκυρα δεν περιορίζεται στην επικαιροποίηση των διεκδικήσεών της στο Αιγαίο, αλλά υπεισέρχεται και στο μόνο πρακτικό θέμα που η Ελλάδα αναγνωρίζει ως πλαίσιο συζήτησης, την υφαλοκρηπίδα, αλλά όχι με τους όρους αμφισβήτησης που θέτει η Άγκυρα. Όλα αυτά σε μία περίοδο που υποτίθεται ότι οι δύο πλευρές θα έπρεπε να έχουν αποκαταστήσει πλήρως ακόμη και στρατιωτικούς διαύλους επικοινωνίας για το εκρηκτικό προσφυγικό ζήτημα.

Ξαφνικά, και ενώ μέχρι σήμερα κατά βάση η Τουρκία έθετε τρεις θεματικές ενότητες στο Αιγαίο ως προς την αμφισβήτηση της ελληνικής υφαλοκρηπίδας ιδίως νησιών μας, τώρα στις αμφισβητήσεις προστέθηκαν τέσσερις τουλάχιστον μεγάλες περιοχές του Αιγαίου αλλά και νότια της Κρήτης. Ως πρόσχημα για αυτό, είχαμε την ανακοίνωση του προγράμματος "Deniz Arastima Sefer Planlan-2016Plani", που είναι το ετήσιο πρόγραμμα θαλάσσιων ερευνών για το 2016 της Τουρκίας.

Το πρόγραμμα ανακοινώθηκε μόλις την προηγούμενη εβδομάδα και υποτίθεται ότι αφορά έρευνες για την κλιματική αλλαγή και την τυχόν επίδρασή της στη μορφοποίηση του Αιγαίου. Οι έρευνες αυτές θα γίνουν από το "περιώνυμο" τουρκικό ερευνητικό σκάφος "PIRI REIS", μεταξύ 1ης και 10ης Μαρτίου, με επικεφαλής του προγράμματος το Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Θαλάσσιας Επιστήμης και Τεχνολογίας της Τουρκίας.

Αλλά το ενδιαφέρον εδώ είναι οι συντεταγμένες στο θαλάσσιο χώρο όπου θα γίνουν οι έρευνες, και όχι το κατά τα άλλα αξιοπρόσεκτο ερευνητικό έργο του Πανεπιστημιακού Ερευνητικού Κέντρου της Τουρκίας. Όλως περιέργως και προφανώς καθόλου συμπτωματικά, οι συντεταγμένες εντός των οποίων θα γίνουν οι έρευνες αφορούν δύο κρίσιμες περιοχές στις οποίες η Τουρκία παγίως επιδιώκει να αμφισβητήσει την ελληνική υφαλοκρηπίδα.

Η πρώτη είναι στο κεντρικό Αιγαίο, σε θαλάσσια περιοχή που σημαντικό τμήμα της ορίζονται ως διεθνή ύδατα μεταξύ της Λέσβου, της Χίου, της Σκύρου, μέχρι τη Νάξο και την Ικαρία. Η δεύτερη περιοχή εκτός του τριγώνου Ρόδου-Κω-Κρήτης περιλαμβάνει σχεδόν ολόκληρη την κρίσιμη περιοχή της υφαλοκρηπίδας του νησιωτικού συμπλέγματος Καστελόριζου την οποία αμφισβητεί και διεκδικεί η Τουρκία.

Ο ρόλος του Ηρακλείου στις NAVTEX

Σε αυτή την ιδιότυπη "κούρσα" αμφισβητήσεων, η Τουρκία στις 12 Φεβρουαρίου εκδίδει τη με αριθμό 119/16 NAVETX, γνωστοποιώντας τις «έρευνες επιστημονικού ενδιαφέροντος» στο κέντρο του Αιγαίου από το ερευνητικό σκάφος "CESME" για το διάστημα 16-28 Φεβρουαρίου. Το NAVTEX είναι ένα σύστημα πληροφοριών για τη μετάδοση MSI (Πληροφοριών Ναυτικής Ασφάλειας, που είναι προειδοποιήσεις πλεύσης και καιρού, μετεωρολογικές προβλέψεις και άλλα επείγοντα μηνύματα σχετικά με την ασφάλεια). Οι εκπομπές της NAVTEX γίνονται και στέλνονται από πομπούς (Radio Telex) στους CRS παράκτιους ραδιοσταθμούς, διεθνώς αναγνωρισμένους για κάτι τέτοιο σε συγκεκριμένο χώρο ευθύνης.

Τότε ακριβώς έχουμε για πρώτη φορά την εμπλοκή του Ηρακλείου στην υπόθεση. Το αρμόδιο κέντρο του συστήματος για NAVTEX του Ηρακλείου, με τη δική του αναγγελία (226/16) που εκδόθηκε στις 15 Φεβρουαρίου, προειδοποιεί για «μετάδοση μηνύματος NAVTEX από αναρμόδιο σταθμό», χαρακτηρίζοντας ουσιαστικά άκυρη την τουρκική NAVTEX 119/16. Το σύστημα του Ηρακλείου, μάλιστα, γνωστοποιεί πως «οι μοναδικοί εγκεκριμένοι από τον ΙΜΟ και ΙΗΟ σταθμοί NAVTEX είναι οι ελληνικοί σταθμοί Λήμνου, Ηρακλείου και Κέρκυρας, στα πλαίσια εφαρμογής του CMDSS για εκπομπές πληροφοριών ναυτιλιακής ασφάλειας και πληροφοριών έρευνας και διάσωσης για ολόκληρη την ελληνική περιοχή αρμοδιότητας NAVTEX».

Με το καλώδιο και νέα πρόκληση

Αλλά η παρέμβαση του σταθμού NAVTEX του Ηρακλείου, αντί να συνετίσει την τουρκική πλευρά, την οδηγεί σε μία ακόμη πιο αναβαθμισμένη πρόκληση. Η Τουρκία επανέρχεται και, με τη NAVTEX 141/16, ουσιαστικά επιχειρεί να παρέμβει, και μάλιστα παράνομα, στις εργασίες τοποθέτησης υποβρύχιου καλωδίου από το ιταλικό σκάφος "CS TELIRI" από 22 Φεβρουαρίου έως 6 Απριλίου 2016. Οι εργασίες αφορούν περιοχή νότια της Κρήτης και νοτιοανατολικά της Ρόδου, σε περιοχές που δεν αφορούν πλέον μόνο την υφαλοκρηπίδα του Καστελόριζου, αλλά και εκείνη της Κρήτης. Πρόκειται για την προπαρασκευή εργασιών στα πλαίσια της καλωδιακής ζεύξης για ηλεκτρικό ρεύμα που θα παράγεται από φυσικό αέριο, στα πλαίσια της τριμερούς συμφωνίας Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδας, ο τεχνικός φάκελος της οποίας έκλεισε πριν τα Χριστούγεννα στη Λευκωσία, παρουσία τότε και της αρμόδιας αντιπεριφερειάρχου Κρήτης Βιργινίας Μανασάκη. Το έργο, ενταγμένο στο σύστημα "EuroAsia Interconnector", αφορά υποθαλάσσιο 600 kV DC καλώδιο για τη διασύνδεση των ηλεκτρικών συστημάτων Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδας. Το έργο θα έχει μεταφορική ικανότητα 2.000 MW και συνολικό μήκος περίπου 820 ναυτικών μιλίων, δηλαδή περίπου 1.518 km. Ειδικότερα θα περιλαμβάνει τρεις διασυνδέσεις ως εξής: α) 329 km μεταξύ Ισραήλ-Κύπρου, β) 879 km μεταξύ Κύπρου και Κρήτης και γ) 310 Km μεταξύ Κρήτης και ηπειρωτικής Ελλάδας. Θα επιτρέπει δε τη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας και προς τις δυο κατευθύνσεις. Φορέας υλοποίησης για το τμήμα Κύπρος-Κρήτη είναι η ΔΕΗ Quantum Energy Ltd και για το τμήμα Κρήτη-ηπειρωτική Ελλάδα η ΔΕΗ Quantum Energy Ltd σε συνεργασία με τον ΑΔΜΗΕ.

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΟΥ NAVTEX

Σκηνικό έντασης για το καλώδιο

Μόλις πριν 5 μέρες η Τουρκία δεν περιορίστηκε απλά σε έκδοση παράνομης NAVTEX, αλλά προχώρησε σε παρενόχληση του ιταλικού σκάφους "ODIN FINDER", το οποίο, βάσει της NAVTEX που είχε εκδώσει ο σταθμός του Ηρακλείου, πραγματοποιούσε επιστημονικές έρευνες για την πόντιση καλωδίου στην περιοχή νότια της Καρπάθου. Το ιταλικό σκάφος είχε μισθωθεί από την εταιρεία που έχουν συστήσει από κοινού Ελλάδα, Κύπρος και Ισραήλ για την πόντιση καλωδίου, το οποίο θα συνδέσει τη Μέση Ανατολή με την Ευρώπη μεταφέροντας ηλεκτρικό ρεύμα που θα παράγεται από το φυσικό αέριο.

Τουρκική φρεγάτα απαίτησε από τον καπετάνιο του πλοίου να αποχωρήσει, με το επιχείρημα ότι πρόκειται για περιοχή τουρκικής δικαιοδοσίας. Με την παρέμβαση της φρεγάτας "Σπέτσαι", το πλοίο παρέμεινε στην περιοχή μέχρι που εκδόθηκε και νέα NAVTEX από το κέντρο του Ηρακλείου, που ανανέωνε «μέχρι νεωτέρας» την άδεια ερευνών του συγκεκριμένου σκάφους.

Οι σχεδιασμοί των τουρκικών αυτών κινήσεων συμπίπτουν με την παγιωμένη διεκδίκηση της Τουρκίας για πλήρη αμφισβήτηση της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, όπου ειδικά στη Μεσόγειο η γείτονα θεωρεί ότι ταυτίζεται με τα χωρικά ύδατα της Ρόδου, της Καρπάθου, της Κάσου και του Καστελόριζου (στα 6 ν.μ.) και συνεπώς όλη η υπόλοιπη περιοχή μεταξύ Κύπρου, Αιγύπτου, Τουρκίας, Ρόδου και Κρήτης αφορά τουρκική υφαλοκρηπίδα!!!

Σε πολλά σημεία τους οι τωρινές NAVTEX συμπίπτουν και με περιοχές που η Τουρκία, με απόφαση που έχει δημοσιευτεί στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης, παραχώρησε το 2012 στην κρατική πετρελαϊκή εταιρεία ΤΡΑΟ άδεια ερευνών και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων. Μια πρωτοβουλία που είχε προκαλέσει κρίση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, όμως η Τουρκία ουδέποτε ακύρωσε αυτές τις άδειες που επικαλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής υφαλοκρηπίδας του Καστελόριζου και νοτιοανατολικά της Ρόδου. Όλα αυτά, ενώ υποτίθεται ότι επίκειται η διακυβερνητική συνάντηση, αρχές Μαρτίου, μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, με επικεφαλής τους πρωθυπουργούς Τσίπρα και Νταβούτογλου.

Η προετοιμασία πάντως αυτής της συνάντησης, με τα επεισόδια στα οποία πλέον ο σταθμός NAVTEX του Ηρακλείου έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στην άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων και την υπόδειξη παράνομων διεκδικήσεων της Τουρκίας, κάθε άλλο παρά ανέφελη αποδεικνύεται για την ώρα.