Οι αραβικές “εξεγέρσεις” και “η σεξουαλική φτώχεια του αραβικού κόσμου”

FILE PHOTO: Police officers stand outside the main station in Cologne, Germany. After sexual assaults on women at New Year, there is an increased police presence at the main station. EPA, MAJA HITIJ

Του Κάμελ Νταούντ*

Μετά την Ταχρίρ, ήλθε η Κολωνία. Μετά την πλατεία, ήλθε το σεξ. Οι αραβικές εξεγέρσεις του 2011 προκάλεσαν αρχικά ενθουσιασμό, ο οποίος όμως στη συνέχεια υποχώρησε.

Τα κινήματα εκείνα αποδείχθηκαν ατελή, ίσως και δυσάρεστα. Δεν μπόρεσαν να επηρεάσουν τις ιδέες, την κουλτούρα, τη θρησκεία ή τους κοινωνικούς κανόνες, ιδιαίτερα τους κανόνες που αφορούν το σεξ. Επανάσταση δεν σημαίνει νεωτερικότητα.

Οι επιθέσεις εναντίον δυτικών γυναικών στην Κολωνία, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, θύμισαν την κακοποίηση των γυναικών στην πλατεία Ταχρίρ στις θυελλώδεις ημέρες της αιγυπτιακής επανάστασης. Και οι άνθρωποι στη Δύση συνειδητοποίησαν ότι μια από τις μάστιγες του λεγόμενου αραβικού κόσμου, και του μουσουλμανικού κόσμου γενικότερα, είναι η άρρωστη σχέση του με τις γυναίκες. Σε ορισμένες χώρες, οι γυναίκες αναγκάζονται να καλύψουν το πρόσωπό τους, αλλού λιθοβολούνται και σκοτώνονται. Σε κάθε περίπτωση, κατηγορούνται ως υπεύθυνες για τα προβλήματα που έχει μια ιδανική κοινωνία.

Το σεξ είναι ένα σύνθετο ταμπού, το οποίο σε χώρες όπως η Αλγερία, η Τυνησία, η Συρία ή η Υεμένη είναι προϊόν της πατριαρχικής κουλτούρας, των νέων κωδίκων των ισλαμιστών και του πουριτανισμού που χαρακτηρίζει τους διάφορους σοσιαλισμούς της περιοχής. Ο συνδυασμός όλων αυτών των στοιχείων είτε εμποδίζει την επιθυμία είτε απομονώνει εκείνους που την αισθάνονται.

Σήμερα, το σεξ αποτελεί ένα μεγάλο παράδοξο σε πολλές χώρες του αραβικού κόσμου: Οι άνθρωποι συμπεριφέρονται σαν να μην υπάρχει, παρόλο που επηρεάζει τα πάντα. Οι γυναίκες μπορεί να καλύπτουν το πρόσωπό τους, αλλά βρίσκονται στο κέντρο των ανησυχιών μας και των ενδιαφερόντων μας. Σε ορισμένες χώρες, η πρόσβασή τους στη δημόσια σφαίρα επιτρέπεται μόνο αν αποκηρύξουν τα σώματά τους: Εάν τους επιτρεπόταν να αποκαλυφθούν, θα αποκαλυπτόταν και η επιθυμία που ο ισλαμιστής, ο συντηρητικός και ο αδρανής νέος αισθάνονται και θέλουν να αρνηθούν. Οι γυναίκες θεωρούνται πηγή αποσταθεροποίησης – οι κοντές φούστες, λένε κάποιοι, προκαλούν σεισμούς – και γίνονται σεβαστές μόνο όταν αναφέρονται σε σχέση με κάποιον άνδρα: Η γυναίκα του τάδε, η κόρη του δείνα.

Οι αντιφάσεις αυτές προκαλούν αφόρητες εντάσεις. Η επιθυμία δεν έχει διέξοδο. Το ζευγάρι δεν είναι πλέον ένας χώρος που χαρακτηρίζεται από διακριτικότητα, αλλά ένα πρόβλημα για όλη την ομάδα. Η σεξουαλική φτώχεια που απορρέει από την κουλτούρα αυτή μπορεί να οδηγήσει στην παράνοια και την υστερία. Κι εδώ ελπίζει κανείς να γνωρίσει τον έρωτα, αλλά οι μηχανισμοί του έρωτα – τα ραντεβού, το φλερτ – παρεμποδίζονται: Οι γυναίκες παρακολουθούνται, έχουμε εμμονή με την παρθενιά τους, η αστυνομία των ηθών περιπολεί.

Σε ορισμένες από τις χώρες του Αλλάχ, ο πόλεμος εναντίον των γυναικών και των ζευγαριών έχει τη μορφή ιεράς εξέτασης. Τα καλοκαίρια στην Αλγερία, ομάδες σαλαφιστών και νεαρών που έχουν φανατιστεί από τις ομιλίες των ιμάμηδων και των τηλε-ιεροκηρύκων ξεχύνονται στους δρόμους και τις παραλίες και ελέγχουν το ντύσιμο και τη συμπεριφορά των γυναικών. Η αστυνομία σταματά τα ζευγάρια, ακόμη και τα παντρεμένα, στις πλατείες. Οι κήποι είναι απαγορευμένοι για τα ζευγάρια που κάνουν περίπατο. Οι πάγκοι πριονίζονται στη μέση για να μην μπορούν τα ζευγάρια να κάθονται κοντά.

Το αποτέλεσμα είναι οι άνθρωποι να φαντασιώνονται είτε τη Δύση με τις χαρές και τις απολαύσεις της είτε τον μουσουλμανικό παράδεισο με τις παρθένες του.

Η επιλογή αυτή αποτυπώνεται καθαρά στα πράγματα που προσφέρουν τα αραβικά μέσα ενημέρωσης. Οι θεολόγοι εκφωνούν με έξαλλο τρόπο τα κηρύγματά τους, αλλά το ίδιο κάνουν και οι λιβανέζες χορεύτριες και τραγουδίστριες της «Σίλικον Βάλεϊ». Τα άκρα χαρακτηρίζουν και το ντύσιμο: Από τη μια πλευρά είναι η μπούρκα κι από την άλλη το χιτζάμπ μουταμπαράτζ («το πέπλο που αποκαλύπτει»), που συνδυάζει τη μαντήλα με το στενό τζιν. Στις παραλίες, το μπουρκίνι συγκρούεται με το μπικίνι.

Οι σεξολόγοι είναι ελάχιστοι στον μουσουλμανικό κόσμο και οι συμβουλές τους σπανίως εισακούονται. Οι ισλαμιστές έχουν έτσι το μονοπώλιο σε θέματα που αφορούν το σεξ, το σώμα και τον έρωτα. Με το Διαδίκτυο και τα θρησκευτικά τηλεοπτικά σόου, μερικές από τις ομιλίες τους λαμβάνουν τερατώδη χαρακτήρα, θυμίζοντας ένα είδος πορνο-ισλαμισμού. Οι θρησκευτικές αρχές εκδίδουν απίθανα διατάγματα. Το να κάνεις έρωτα γυμνός απαγορεύεται. Οι γυναίκες απαγορεύεται να αγγίζουν μπανάνες. Ένας άνδρας μπορεί να είναι μόνος με μια γυναίκα μόνο αν τον έχει θηλάσει.

Το σεξ είναι παντού. Ιδιαίτερα, μετά θάνατον.

Οι οργασμοί επιτρέπονται μόνο μετά τον γάμο – αλλά και τότε υπόκεινται σε περιορισμούς που αποκλείουν την επιθυμία – ή μετά τον θάνατο. Ο Παράδεισος και οι παρθένες του είναι το αγαπημένο θέμα των ιεροκηρύκων, που τα παρουσιάζουν ως ανταμοιβή για τους πιστούς. Οι βομβιστές αυτοκτονίας παραδίδονται σε αυτήν ακριβώς την τρομακτική, σουρεαλιστική λογική: Ο δρόμος για τον οργασμό περνά από τον θάνατο, όχι από τον έρωτα.

Η Δύση έβρισκε για καιρό καταφύγιο στον εξωτισμό. Η Σεχραζάτ και τα χαρέμια εμπόδιζαν τους Δυτικούς να ασχοληθούν με την τύχη των γυναικών στον μουσουλμανικό κόσμο. Καθώς όμως τώρα οι πρόσφυγες συρρέουν στη Δύση, η παθολογική σχέση που έχουν ορισμένες αραβικές χώρες με τις γυναίκες έρχεται εκρηκτικά στην επιφάνεια. Οι διαφορές που κάποτε λειαίνονταν εξαιτίας της απόστασης και μιας αίσθησης ανωτερότητας έχουν γίνει τώρα απειλή. Οι άνθρωποι στη Δύση ανακαλύπτουν με άγχος και φόβο ότι το σεξ στον μουσουλμανικό κόσμο είναι άρρωστο και ότι η αρρώστια εξαπλώνεται στη γη τους.

Πηγή: The New York Times, ΑΠΕ-ΜΠΕ

• Ο Κάμελ Νταούντ είναι Αλγερινός συγγραφέας και αρθρογράφος στη γαλλόφωνη ημερησία Le Quotidien d’Oran. Τα σχόλιά του φέρουν τον τίτλο «Η γνώμη μου, η γνώμη σου». Το πρώτο του μυθιστόρημα («Mersault, contre-enquete») κέρδισε το βραβείο Γκονκούρ 2015 για πρώτο μυθιστόρημα, το βραβείο Φρανσουά Μοριάκ και το βραβείο των Πέντε Ηπείρων της Γαλλοφωνίας.

mignatiou.com