ardin-rixi
του Δρ Χρίστου Γαλλή*
Ακόμα κι αν ο Αμαζόνιος (σύνολο οικοσυστημάτων είναι) δεν είναι ο «πνεύμονας» της Γης, αν και είναι τόσο μεγάλος όσο η Ευρωπαϊκή Ένωση, αν και δεν καίγονται όλα, η κατάσταση είναι πολύ σοβαρή και πρέπει να ανησυχούμε και να δράσουμε. Δείτε πώς και γιατί:
1.Ο Αμαζόνιος έχει πολλά οικοσυστήματα. Αυτό που ονομάζουμε τροπική ζούγκλα δεν καίγεται. Φαίνεται καθαρά στις δυο δορυφορικές εικόνες που σας κοινοποιώ. Στην πρώτη φαίνονται οι εστίες φωτιάς και στην δεύτερη, της ΝΑΣΑ προ δυο ημερών, οι φωτιές και το πράσινο. Με πράσινο φαίνεται καθαρά η τροπική ζούγκλα του Αμαζονίου άθικτη ακόμα από την φωτιά.
2) Κάθε χρόνο στην ξηρή περίοδο (Ιούλιος-Οκτώβριος) οι δορυφόροι εντοπίζουν πολλές πυρκαγιές στη λεκάνη του Αμαζονίου. Το 2019 καταγράφηκαν 79000 «σημεία εστίας-φωτιάς» σε όλη τη Βραζιλία, δηλαδή σχεδόν διπλάσια σε σχέση με πέρυσι και κατά 15% πάνω από τον μέσο όρο από το 2013 (http://queimadas.dgi.inpe.br/
Στο παρελθόν, έχουν καταγραφεί περισσότερες πυρκαγιές, ιδιαίτερα σε περιόδους ξηρών ετών, όπως αυτές που συνδέονται με το El Nino (όπως το 2007 ή το 2016). Φέτος οι βροχοπτώσεις ήταν μόλις κάτω από τον μέσο όρο, αλλά σε ορισμένες περιοχές του Αμαζονίου (π.χ. Ροντονία) ο αριθμός των πυρκαγιών αυξάνεται. Παρόμοιες καταστάσεις συμβαίνουν στη Βολιβία. Στην Βολιβία κάηκαν μέχρι τώρα περίπου 9 εκατομμύρια στρέμματα!
3) Το 99% αυτών των πυρκαγιών έχει εσκεμμένη ανθρώπινη προέλευση (εμπρησμός): οι δορυφορικές φωτογραφίες δείχνουν ότι καίγονται δάση στα σύνορα με καλλιεργούμενα χωράφια και βοσκοτόπους και σε περιοχές που χρησιμοποιούνται από τον άνθρωπο. Οι πυρκαγιές είναι ένα από τα «εργαλεία» της αποψίλωσης των δασών, που σημαίνει να αντικαταστήσουμε το δάσος με κάτι άλλο, μόνιμα. Οι κτηνοτρόφοι επίσης την περίοδο της ξηρασίας βάζουν φωτιά στα βοσκοτόπια τους για να καεί η ξηρή συσσωρευμένη βοσκήσιμη ύλη και να αντικατασταθεί με νέα!
4) Η Αμαζονία (με τα διάφορα οικοσυστήματα της) είναι σχεδόν 6 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα, λίγο περισσότερο από την Ευρωπαϊκή Ένωση! Σύμφωνα με τον Guardian, από τον Ιανουάριο έως τον Ιούλιο του 2019, κάηκαν 18600 τετραγωνικά χιλιόμετρα (18 600 000 στρέμματα), ήτοι το 0,3%. Φαίνεται λίγο;
Στις αρχές Αυγούστου, ο αριθμός αυτός ήταν διπλάσιος σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο, αν και απέχουμε πολύ από το ρεκόρ της περιόδου 2000-2018. Το φαινόμενο επομένως δεν είναι ακραίο, αλλά συνεχίζεται εδώ και αρκετά χρόνια!. Εξαιρετικά προβληματική αυτή η κατάσταση! Γιατί;
5) Όχι για το οξυγόνο. Η Αμαζονία δεν είναι ο «πνεύμονας του κόσμου». Μεταξύ 50 και 70% του οξυγόνου στη Γη παράγεται με τη φωτοσύνθεση των φυκιών στους ωκεανούς. Το υπόλοιπο οξυγόνο παράγεται από τα λιβάδια, από τα καλλιεργούμενα χωράφια (ναι, κι από αυτά), και από τα δάση που αναπτύσσονται γρήγορα, συσσωρεύοντας έτσι άνθρακα και απελευθερώνοντας οξυγόνο.
Η Αμαζονία δεν παράγει το 20% του οξυγόνου στον κόσμο (ένα λάθος δεδομένο που αναπαράγεται ακόμα και από τις πιο έγκριτες εφημερίδες). Ο αριθμός κυμαίνεται από 0 έως 6%: τα δέντρα απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα (CO2) και εκπέμπουν οξυγόνο με φωτοσύνθεση, αλλά καθώς μεγαλώνουν, πρέπει να διατηρούν τους δικούς τους ιστούς, καταναλώνουν οξυγόνο και εκπέμπουν CO2. Όσο μεγαλύτερο είναι το δέντρο, τόσο πιο κοντά το καθαρό υπόλοιπο είναι μηδέν. Επιπλέον, τα φύλλα και το νεκρό ξύλο υποβαθμίζονται από βακτήρια και μύκητες, εκπέμπουν περισσότερο CO2 και καταναλώνουν περισσότερο οξυγόνο. Σε γενικές γραμμές, ο προϋπολογισμός είναι μόνο ελαφρώς υπέρ του οξυγόνου, και στα χρόνια που πολλά δέντρα πεθαίνουν από την αποψίλωση ή την ξηρασία, πλησιάζει το μηδέν.
6) Ακόμη και αν το δάσος παράγει καθαρό οξυγόνο, αυτό δεν είναι ο λόγος ανησυχίας: στην ατμόσφαιρα υπάρχει 21% οξυγόνο και 0,0415% CO2. Το διοξείδιο του άνθρακα είναι η κύρια αιτία του φαινομένου του φαινομένου του θερμοκηπίου και δεδομένου ότι υπάρχει μικρή ποσότητα στην ατμόσφαιρα, η προσθήκη ή η αφαίρεση λίγων είναι πολύ πιο αποτελεσματική από την προσθήκη ή την αφαίρεση λίγο οξυγόνου. Όταν ένα δάσος καίει, ο άνθρακας από τον οποίο παράγονται «απελευθερώνεται» από τα δέντρα και το χώμα. Σύμφωνα με την υπηρεσία του Ευρωπαϊκού Κοπέρνικου, οι πυρκαγιές του φετινού Αμαζονίου έχουν ήδη παράγει 230 εκατομμύρια τόνους CO2 (αρκετά περισσότερο σχετικά με τις πυρκαγιές στην Σιβηρία). Η αύξηση του CO2 σημαίνει επιδείνωση της υπερθέρμανσης του πλανήτη, γεγονός που καθιστά πιθανές άλλες πυρκαγιές και ούτω καθεξής σε έναν φαύλο κύκλο. Εδώ είναι το κύριο πρόβλημα.
7) Επιπλέον, Η Αμαζονία είναι τόσο μεγάλη που παράγει τα «δικά» της σύννεφα και τη «δική της» βροχή μέσω της εξάτμισης από τα δέντρα. Εάν οι πυρκαγιές και η αποδάσωση φτάσουν το 25% -40% του δάσους (τα τώρα είναι γύρω στο 15%), το οικοσύστημα δεν θα είναι πλέον σε θέση να ρυθμίσει το κλίμα του και θα μπορούσε να μετατραπεί σε σαβάνα (όπως ήταν ήδη 55 εκατομμύρια πριν), απελευθερώνοντας τεράστιες ποσότητες CO2 στην ατμόσφαιρα και θέτοντας σε κίνδυνο εκατομμύρια είδη ζώων και φυτών, τα περισσότερα από τα οποία είναι άγνωστα, συμπεριλαμβανομένου του 25% των φαρμακευτικών φυτών που χρησιμοποιεί η ανθρωπότητα για την παρασκευή όλων των ειδών φαρμάκων!!! Για να μην αναφέρουμε τα προβλήματα που μπορεί να προκαλέσει σε ανθρώπους που εξαρτώνται από το δάσος για πρόσβαση σε τρόφιμα και νερό.
8) Μέχρι το 2017, η τάση αποδάσωσης στον Αμαζόνιο, η οποία προκαλείται κυρίως από την μετατροπή σε αγροτική γη για την καλλιέργεια σόγιας (για ζωοτροφές) και την εκτεταμένη βόσκηση (όχι εντατική!) ήταν μειούμενη σημαντικά. Το 2018 και το 2019 είχαμε μια πολύ ταχεία αύξηση των περιοχών που μετατράπηκαν μόνιμα σε μη δάση. Σύμφωνα με το βραζιλιάνικο διαστημικό οργανισμό φέτος, θα μπορούσαμε να φτάσουμε τα 10.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης που αλλάζει χρήση για πρώτη φορά. Οι πυρκαγιές σχετίζονται με την αποψίλωση των δασών, καθώς αποτελούν ένα από τα κύρια εργαλεία αλλαγής χρήσης γης.
9) Κατά τη διάρκεια της θητείας του, ο Πρόεδρος Bolsonaro ενθάρρυνε την αλλαγή χρήσης του δάσους για παραγωγικούς και οικονομικούς σκοπούς με λόγια και πράξεις, αφαιρεί κεφάλαια για παρακολούθηση και προστασία του περιβάλλοντος (-20% σύμφωνα με τους New York Times) και χαλαρώνει τους ελέγχους για τις παρατυπίες (τροποποιήσεις στο διάταγμα 6514). Ωστόσο, η αποψίλωση των δασών και οι πυρκαγιές είναι επίσης ταχείες και στον βολιβιανό Αμαζόνιο (κυρίως λόγω της εξόρυξης), όπου ο πρόεδρος Evo Morales σίγουρα δεν μπορεί να ονομαστεί καπιταλιστής και ακροδεξιός!!!
Ως εκ τούτου, το πρόβλημα δεν είναι μόνο σχετικά με τους εκάστοτε επικεφαλής του κράτους, αλλά για ένα διεθνές σύστημα αγοράς που συνδέεται με τις εξαγωγές σόγιας, κρέατος και ορυκτών στην Κίνα, Ευρώπη, στις ΗΠΑ κτλ.
10) Το κρέας είναι ένα από τα κύρια προϊόντα εξαγωγής της Βραζιλίας. Το 60% της παραγωγής κρέατος της Βραζιλίας εξάγεται. Και η ζήτηση από το εξωτερικό συνεχώς αυξάνεται! Η εμπορική συμφωνία ΕΕ-Mercosur που υπεγράφη την περασμένη εβδομάδα διευκολύνει την εισαγωγή άλλων 100 000 τόνων βόειου κρέατος ετησίως από τη Νότια Αμερική στην Ευρώπη. Τα ζώα στην Ευρώπη δεν εκτρέφονται σε εκτάσεις που προέρχονται από πρωτογενή δάση, αλλά συχνά τρέφονται με σόγια από τη Νότια Αμερική, η καλλιέργεια της οποίας ευθύνεται ένα μέρει για την αποδάσωση (κυρίως κοτόπουλο, χοιρινό και μεταποιημένα κρέατα).
Έμμεσα οι χώρες εισαγωγής σόγιας, κρέατος και ορυκτών από τις χώρες της Ν. Αμερικής συμβάλλουν στην αποψίλωση των δασών.
11) Τι μπορούμε εμείς να κάνουμε!? Οι πιο αποτελεσματικές ενέργειες είναι οι συλλογικές πολιτικές. Πρέπει να ασκήσουμε πιέσεις, κυρίως σε επίπεδο ΕΕ, για αλλαγές στους μηχανισμούς εισαγωγής που δεν θα πρέπει να υποστηρίζουν την εισαγωγή και κατανάλωση προϊόντων που ευθύνονται για την αποψίλωση των δασών, όπως κρέατος και σόγιας! Δύσκολο….
* Ο Δρ.Χρίστος Θ. Γαλλής, είναι Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Ελσίνκι, και Διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου