Τορόντο 1918. Ο Βίαιος Αύγουστος. Το ρατσιστικό πογκρόμ εναντίον των Ελλήνων μεταναστών

iskra

Τον Αύγουστο του 1918, για τέσσερις μέρες, από τις 2 ως τις 5 Αυγούστου,10.000 Καναδοί βετεράνοι του  Α’  Παγκόσμιου Πολέμου μαζί με ένα πλήθος 40.000 «πατριωτών» Καναδών, εξαπέλυσαν ένα ανελέητο πογκρόμ σε βάρος των Ελλήνων μεταναστών του Τορόντο. Το αποτέλεσμα αυτού του ρατσιστικού πογκρόμ ήταν ο θάνατος αρκετών μεταναστών, μεταξύ των οποίων 29 γυναίκες και 6 ανήλικα παιδιά καθώς και υλικές ζημιές πάνω από 1.000.000 δολάρια.

Από τη δημιουργία του σύγχρονου ανεξάρτητου ελληνικού κράτους, το 1830, οι άθλιες οικονομικές συνθήκες δημιουργούν τα πρώτα μεγάλα μεταναστευτικά ρεύματα. Από την Πελοπόννησο,  τη Στερεά Ελλάδα και τα νησιά του Αιγαίου χιλιάδες Έλληνες προσπαθούν να ξεφύγουν από την άθλια οικονομική κατάσταση και τις συνέπειες της πρώτης πτώχευσης του 1827 και να βρουν καλύτερες συνθήκες ζωής κύρια προς τις επαρχίες της …Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στην Κωνσταντινούπολη και τις μικρασιατικές ακτές.

Ακολούθησαν η δεύτερη πτώχευση του 1843, η Τρίτη πτώχευση, του Τρικούπη, το 1893, ο ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897 και οι Βαλκανικοί πόλεμοι του 1912 – 1913 που συνοδεύτηκαν από τα μεγάλα μεταναστευτικά ρεύματα προς την Ευρώπη και την Αμερική.

Η μικρασιατική καταστροφή του 1922 οδήγησε πάνω από 1.500.000 Ελληνες πρόσφυγες στη χώρα μας από την Τουρκία, οι οποίοι αντιμετώπισαν άθλιες συνθήκες επιβίωσης και την αντιπροσφυγική, ξενοφοβική συμπεριφορά αρκετών Ελλήνων της «παλαιάς Ελλάδας».

Οι Ελληνες μετανάστες, αντιμετώπισαν εχθρότητα, ρατσισμό, υποτίμηση. Αισθάνθηκαν ανεπιθύμητοι, πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Αυτές οι συμπεριφορές έφτασαν ακόμα και σε επίπεδα πογκρόμ. Χαρακτηριστικά ήταν τα γεγονότα στις ΗΠΑ το 1909, και στην Αυστραλία το 1935. Περισσότερα για αυτά πογκρόμ εναντίον των Ελλήνων μεταναστών εδώ.

Καναδάς, Τορόντο 1918

Οι Ελληνες μετανάστες, ήταν κυρίως ιδιοκτήτες εστιατορίων ή δούλευαν σαν μάγειροι, ψήστες, σερβιτόροι ή υπάλληλοι εμπορικών καταστημάτων. Στο Τορόντο, στις αρχές του 20ου αιώνα, αν και οι Ελληνες αποτελούσαν μόνο το 0,5% του πληθυσμού της πόλης, είχαν στην ιδιοκτησία τους πάνω από το  35% από τα εστιατόρια και τις καφετέριες. Οι ξενοφοβικοί και ρατσιστές Καναδοί τους αποκαλούσαν υποτιμητικά Slackers (τεμπέληδες), επειδή ασχολούνταν με τον επισιτισμό και κατά τους ρατσιστές απέφευγαν τις βαριές δουλειές του φορτοεκφορτωτή, του ξυλοκόπου ή του βιομηχανικού εργάτη.

Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου η Ελλάδα ήταν επισήμως ουδέτερη για το μεγαλύτερο μέρος του πολέμου, με αποτέλεσμα οι Ελληνες του Καναδά να μην κατατάσσονται στον στρατό, η δε Καναδική κυβέρνηση ήταν εχθρική προς την ιδέα της στρατολόγησης  των Ελλήνων  και της πρόσληψής τους στο δημόσιο από φόβο μήπως τελικά η Ελλάδα μπει στον πόλεμο με τη πλευρά της Γερμανίας.

Από τη διαμαρτυρία των βετεράνων πολέμου στο Τορόντο, 1918

Στις 2 Αυγούστου χιλιάδες βετεράνοι του πολέμου είχαν προγραμματίσει το συνέδριο του Μεγάλου Συνδέσμου Βετεράνων Πολέμου στο Τορόντο για την αντιμετώπιση των οξυμένων προβλημάτων που αντιμετώπιζαν γυρνώντας από το μέτωπο, ανάπηροι, ταλαιπωρημένοι και σε άθλια κατάσταση. . Επιστρέφοντας οι χιλιάδες των βετεράνων Καναδών από τη σφαγή των χαρακωμάτων του Α’ παγκοσμίου πολέμου, πολλοί απ’ αυτούς, ανάπηροι και σε άθλια οικονομική κατάσταση, βρήκαν τους Ελληνες μετανάστες να ευημερούν έχοντας στην κατοχή τους το 35% των μικρομεσαίων καταστημάτων.  Για αυτή τους τη κατάσταση πολύ εύκολα θεώρησαν υπεύθυνους τους Slackers Ελληνες.

Η κυρίαρχη αντίληψη μεταξύ του πληθυσμού, και των βετεράνων ιδιαίτερα,  ήταν ότι ενώ οι Άγγλο-Καναδοί συμμετείχαν στον Πόλεμο, οι «Slackers, αντί να πολεμούν και αυτοί όπως έπρεπε, κέρδιζαν χρήματα στο Τορόντο».

Από 2 έως 5 Αυγούστου 1918, όχλος 50.000 βετεράνων και πολιτών διαδήλωσαν στους δρόμους του Τορόντο, λεηλατώντας και καταστρέφοντας τις ελληνικές επιχειρήσεις (Ειδικές Συλλογές, University of Washington Libraries).

Η αφορμή

Το απόγευμα της 1ης Αυγούστου, ένας από τους χιλιάδες απογοητευμένους βετεράνους , ο Κλόντ Κλιντερνάι (Claude Cludernay), στρατιώτης πεζικού, οποίος είχε χάσει το ένα του πόδι στη μάχη, μεθυσμένος και σε άθλια κατάσταση μπήκε στο ελληνικής ιδιοκτησίας White City Café, στην Yonge Street  του Τορόντο, προκάλεσε καυγά και χτύπησε έναν σερβιτόρο, ο οποίος αφού τον πέταξε έξω από το μαγαζί, κάλεσε την αστυνομία.

Ο Κλιντερνάι συνελήφθη και πέρασε το βράδυ του, μεθυσμένος, σε ένα κελί ενός κοντινού αστυνομικού τμήματος. Την άλλη μέρα επέστρεψε στο White City Café, του οποίου ήταν τακτικός θαμώνας, για να ζητήσει συγγνώμη.

Το επεισόδιο όμως δεν έληξε εκεί. Η αφορμή είχε βρεθεί. Το γεγονός ότι ο Κλιντερνάι δεν επέστρεψε σπίτι του το προηγούμενο βράδυ, σε συνδυασμό με τις έντονες φήμες που κυκλοφόρησαν ότι οι «βρωμο-Έλληνες» τον είχαν ξυλοκοπήσει, απελευθέρωσε το ρατσιστικό μίσος. Ο «Βίαιος Αύγουστος» είχε ήδη ξεκινήσει. Την επόμενη μέρα, Παρασκευή 2 Αυγούστου και για 4 μέρες (2 – 5 Αυγούστου 1918) 50.000 πολίτες του Τορόντο εξαπέλυσαν πογκρόμ εναντίον των Ελλήνων και των επιχειρήσεών τους. Η περιοχή που περικλείεται από τις οδούς  Jarvis, Yonge, Carleton και Dundas παραδόθηκε στους βάνδαλους που κατέστρεφαν ότι έβρισκαν μπροστά τους.

Το ανθρωποκυνηγητό και ο ξυλοδαρμός των Ελλήνων ξεκινούσε το πρωί και σταματούσε στις 3 τα ξημερώματα. Το White City Café καταστράφηκε τελείως, δεκάδες άλλες επιχειρήσεις και σπίτια μεταναστών λεηλατήθηκαν και καταστράφηκαν.

Η περιφερειακή εθνοφυλακή και η αστυνομία όλο αυτό το διάστημα παρακολουθούσε χωρίς να επεμβαίνει, ενώ δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις όπου Καναδοί αστυνομικοί έπαιρναν ενεργά μέρος στο πογκρόμ σε βάρος των Ελλήνων.

Το ανθελληνικό πογκρόμ, ο «Βίαιος Αύγουστος» τέλειωσε τις πρώτες πρωινές ώρες της  6ης Αυγούστου, αφήνοντας πίσω του αδιευκρίνιστο αριθμό νεκρών (ανάμεσά τους 29 γυναίκες και 6 ανήλικα παιδιά), εκατοντάδες τραυματίες και ζημιές σε ελληνικές περιουσίες και σπίτια ύψους 1.250.000 δολαρίων, όταν ο δήμαρχος της πόλης αναγκάστηκε να επιβάλλει απαγόρευση της κυκλοφορίας και την επέμβαση του στρατού για να καθαρίσει τους δρόμους.

Κανένας Ελληνας δεν αποζημιώθηκε ποτέ για τις ζημιές με πρόσχημα τις διαφορές που υπήρχαν ανάμεσα στην ελληνική την καναδική και την βρετανική κυβέρνηση.

Η Yonge Street βόρεια από την King Street, το 1911, ο τόπος όπου σημειώθηκαν οι μεγαλύτερες ζημιές κατά τη διάρκεια του πογκρόμ εναντίον των Ελλήνων μεταναστών το 1918 (φωτό από τα Αρχεία της πόλης του Τορόντο).

Οι μνήμες του ρατσιστικού πογκρόμ της πόλης του Τορόντο έχουν μετατραπεί σήμερα σε φιέστα όπου αντιρατσιστές συγκεντρώνονται στις συνοικίες των ελληνόφωνων και τρώνε μαζικά greek souvlaki, tzatziki, mousaka κλπ μεσογειακά εδέσματα.

Βίαιος Αύγουστος: Ένα ντοκιμαντέρ για το πογκρόμ

εναντίον των Ελλήνων μεταναστών στο Τορόντο το 1918

Το 2009 γυρίστηκε το ντοκιμαντέρ «Violent August» από τον John Burry που έχει θέμα το πογκρόμ του Τορόντο, με βίντεο από σκληρές εικόνες της εποχής και κυκλοφορεί σε dvd με υπότιτλους στα ελληνικά:

Ο λαός μας έχει υποστεί την τύχη του ξεριζωμένου πρόσφυγα, του απελπισμένου και εξαθλιωμένου μετανάστη, έχει ζήσει το ρατσισμό, το κυνήγι, την απαξίωση, την βία των πογκρόμ και τα ολοκαυτώματα του φασισμού. Είναι υποχρέωσή μας να κρατήσουμε τις μνήμες μας ζωντανές. Είναι ανάγκη να ενισχυθούν τα χαρακτηριστικά της αλληλεγγύης μας προς τους κολασμένους αυτής της γης. Είτε πρόκειται για Ελληνες θύματα της οικονομικής κρίσης, είτε για μετανάστες και πρόσφυγες θύματα των οικονομικών ή πολεμικών παρεμβάσεων των ιμπεριαλιστών.

Πηγή: imerodromos.gr