Εθνικά Συμφέροντα και Ερευνες Υδρογονανθράκων Πάνε Μαζί

του Κ.Ν. Σταμπολή

Καθώς τους τελευταίους μήνες κλιμακώνονται οι τουρκικές προκλήσεις με οργανωμένες γεωτρήσεις εντός της κυπριακής ΑΟΖ από πλωτά γεωτρύπανα της κρατικής εταιρείας πετρελαίων TPAO και ενώ άλλα σκάφη της εδώ και χρόνια διεξάγουν σεισμικές έρευνες εντός της ελληνικής 

υφαλοκρηπίδας, οι αντιδράσεις από ελληνικής πλευράς περιορίζονται στο διπλωματικό επίπεδο. Σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχει επιφυλακή από το Πολεμικό Ναυτικό, το οποίο παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς τον πλου των ερευνητικών σκαφών χωρίς, όμως, να μπορεί να επέμβει δυναμικά δίχως τον κίνδυνο δημιουργίας θερμού επεισοδίου. 

Εξάλλου ένα θερμό επεισόδιο εν μέσω τουριστικής σεζόν δε θα ήταν ότι το καλύτερο, ιδιαίτερα σε μια περίοδο όπου η χώρα που προσπαθεί να επανακτήσει την οικονομική της υπόσταση.

Μια γενικότερη ματιά στο γεωπολιτικό ορίζοντα του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου τα τελευταία χρόνια δείχνει την Τουρκία ιδιαίτερα δραστήρια στη διεκδίκηση ζωτικού για αυτή χώρου είτε μέσω της διεξαγωγής ερευνών, είτε μέσω της αμφισβήτησης του ιδιοκτησιακού καθεστώτος ολόκληρων νήσων και νησίδων (θεωρία γκρίζων ζωνών). Μια ακόμα έκφανση της τουρκικής προκλητικότητας είναι η συστηματική δημοσιοποίηση χαρτών που εμφανίζουν την αυθαίρετη ερμηνεία των θαλασσίων συνόρων και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) της Τουρκίας σε συνάρτηση με αυτήν άλλων γειτονικών χωρών στις οποίες η Άγκυρα εκχωρεί κατά το δοκούν μέρος της ελληνικής ΑΟΖ.

Η πρόταση της Τουρκίας προς τη Λιβύη για τον καθορισμό ΑΟΖ, βάσει της οποίας η Τουρκία καταπατά πλήρως τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας νότια και βορειοανατολικά της Κρήτης, εκχωρώντας στη Λιβύη μια τεράστια περιοχή (39.000 τ. χλμ.) από την ελληνική ΑΟΖ.

Χαρακτηριστικό και πλέον πρόσφατο παράδειγμα η εξωφρενικά προκλητική πρόταση της Άγκυρας προς τη Λιβύη για την οριοθέτηση μεταξύ των ΑΟΖ η οποία δε λαμβάνει καθόλου υπόψη την ελληνική υφαλοκρηπίδα και τα κυριαρχικά δικαιώματα μεγάλων ελληνικών νήσων όπως η Ρόδος, η Κάρπαθος, η Κρήτη, ενώ αγνοεί πλήρως το Καστελόριζο, ως να μην υπάρχει (βλέπε χάρτη με θαλάσσια σύνορα Λιβύης). Κανονικά και βάσει της αρχής της μέσης γραμμής, τουρκική υφαλοκρηπίδα ή ΑΟΖ σε καμία περίπτωση δεν εφάπτεται με την αντίστοιχη της Λιβύης. Βάσει τελευταίων πληροφοριών, η Άγκυρα ευρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο διαπραγματεύσεων με την αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ κυβέρνηση Φαγέζ Αλ Σάρατζ, η οποία υποστηρίζεται διπλωματικά και στρατιωτικά από την Τουρκία, παρά την εμπόλεμη κατάσταση που επικρατεί στην Κυρηναϊκή (βλέπε επέλαση των δυνάμεων του στρατηγού Χαλιφά Χαφτάρ εναντίον της Λιβύης), με στόχο την υπογραφή διακρατικής συμφωνίας καθορισμού ορίων ΑΟΖ. Η συμφωνία αυτή, εάν υπογραφεί και παρά την πιθανολογούμενη αλλαγή κυβέρνησης (οπότε και θα αμφισβητηθεί για την εγκυρότητα της), δημιουργεί ένα κακό προηγούμενο και εμφανίζει την Ελλάδα αδύναμη να αντιδράσει, αποδεχόμενη τη δικαιοδοσία Τουρκίας - Λιβύης επί της ΑΟΖ της.

Εν όψει όλων των ανωτέρω λίαν ανησυχητικών εξελίξεων, το ερώτημα που τίθεται μετ’ επιτάσεως είναι τι μπορεί να πράξει η χώρα μας για τη διαφύλαξη των κυριαρχικών της δικαιωμάτων εντός της ΑΟΖ της που αποτελούν πολύτιμο κεφάλαιο με συγκεκριμένη αξία λόγω των οικονομικών δραστηριοτήτων που μπορούν να αναπτυχθούν εντός αυτής. Αντίθετα με την ευρέως διαδεδομένη άποψη ότι πρέπει να ανακηρύξουμε το συντομότερο δυνατό ΑΟΖ σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, όπου εκτείνονται τα όρια της θαλάσσιας περιοχής μας, προκειμένου να διαφυλάξουμε και να εξασκήσουμε τα κυριαρχικά μας δικαιώματα, εμείς θα υποστηρίξουμε ότι αυτό που προέχει είναι η προκήρυξη και αδειοδότηση όσων περισσότερων θαλασσίων τεμαχίων γίνεται σε περιοχές που μπορεί να παρουσιάζουν ερευνητικό ενδιαφέρον όπως λχ. Νότια και ΝΑ της Κρήτης, πέριξ της Ρόδου και της Καρπάθου, νότια και δυτικά του Καστελόριζου, πέριξ της Λήμνου και της Μυτιλήνης, νότια της Σαμοθράκης κλπ. Ο λόγος δεν είναι άλλος από την υποχρέωση που έχουμε ως χώρα να υποβάλλουμε στον ΟΗΕ (στη Γραμματεία που χειρίζεται τα θέματα που απορρέουν από το Νέο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας - ΝΔΔΘ) τις συντεταγμένες των προς έρευνα θαλασσίων τεμαχίων, οι οποίες ορίζονται βάσει των προβλέψεων του ΔΔΘ και με γνώμονα τη μέση γραμμή.

Άτυπη ελληνική ΑΟΖ στη δυτική Ελλάδα και νότια της Κρήτης. Τα εξωτερικά όρια των υπό έρευνα περιοχών συμπίπτουν με τα όρια της ΑΟΖ στη δυτική και νοτιοδυτική θαλάσσια περιοχή της χώρας.

Ακολουθώντας αυτήν την λογική, η κυβέρνηση ΝΔ - ΠΑΣΟΚ το καλοκαίρι του 2014 όρισε τις συντεταγμένες των θαλασσίων οικοπέδων νότια της Κρήτης και Νοτιοδυτικά και Δυτικά της Πελοποννήσου και στο Ιόνιο πέλαγος και ευθύς αμέσως προχώρησε στην προκήρυξη του Β΄ Διεθνούς Γύρου Παραχωρήσεων, αφού προηγουμένως δημοσίευσε την πρόσκληση (όπου εμφανίζονται οι εν λόγω συντεταγμένες) στην εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Official Journal of the EU). Με αυτό τον τρόπο, η Ελλάδα καθόρισε τα όρια της ΑΟΖ της νότια της Κρήτης (απ’ άκρο σε άκρο) και σε όλο το Ιόνιο ( βλέπε χάρτη). Βάσει δε της ανωτέρω χάραξης, διενεργήθηκαν όλοι οι επόμενοι διαγωνισμοί και κατοχυρώθηκαν έξι (6) θαλάσσιες παραχωρήσεις. Με διεθνείς κοινοπραξίες εγκατεστημένες και διενεργώντας έρευνες στις εν λόγω παραχωρήσεις, η Ελλάδα εξασκεί έμπρακτα τα κυριαρχικά της δικαιώματα στην ΑΟΖ της, ακόμα και εάν δεν την έχει ανακηρύξει επίσημα. Η ανακήρυξη μπορεί (και πρέπει) να γίνει σε κατάλληλη χρονική στιγμή, δηλαδή όταν θα έχουμε οριοθετήσει επιπλέον ικανό αριθμό ερευνητικών περιοχών βάσει των προβλέψεων του ΝΔΔΘ.

Συμπερασματικά, η απάντηση στην κλιμακούμενη τουρκική προκλητικότητα, και με δεδομένες τις ευρύτερες γεωπολιτικές ισορροπίες (αδυναμία ΕΕ να υποστηρίξει έμπρακτα Ελλάδα και Κύπρο από τις αρπακτικές διαθέσεις της Άγκυρας και η μάλλον ουδέτερη πολιτική ΗΠΑ) δε μπορεί να είναι άλλη από μια συνεχή προσπάθεια κατοχύρωσης των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων μέσω νέων παραχωρήσεων, σε όσο το δυνατό μεγαλύτερο τμήμα του αιγαιακού θαλάσσιου χώρου. Με την κατοχύρωση των νέων ερευνητικών περιοχών να γίνεται βάσει των αρχών του ΝΔΔΘ, έτσι που εάν η Τουρκία επιθυμεί να αμφισβητήσει νομικά τις νέες παραχωρήσεις να υποχρεωθεί να προσφύγει στην αρμόδια επιτροπή του ΟΗΕ και από εκεί στο ναυτικό δικαστήριο του Αμβούργου που έχει σχετική δικαιοδοσία, όπως ορίζει το ΝΔΔΘ. Κάτι που η γείτονα δεν το έχει, ούτε πρόκειται να πράξει αφού δεν αναγνωρίζει το ΝΔΔΘ, παρά το γεγονός ότι έχει διεθνή ισχύ μετά την κατοχύρωση από 160 και πλέον χώρες, προτιμώντας τη δια στρατιωτικών μέσων διεκδίκηση περιοχών που αυθαίρετα θεωρεί δικές της. Για αυτό, εάν πράγματι η Ελλάδα επιθυμεί να προασπίσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα στον ευρύ θαλάσσιο χώρο της (αφού πρώτα τα προσδιορίσει), θα πρέπει να ενισχύσει συνολικά τη ναυτική της παρουσία και όχι μόνο.

Πηγή energia