Η Κύπρος ως χρησικτησία

Στην πραγματικότητα, ακόμα και αυτή τη στιγμή, η Κύπρος υφίσταται τις επιπτώσεις εκείνης ακριβώς της μυστικής Συμφωνίας, με την οποία περνούσε από τους Οθωμανούς στους Βρετανούς

του Γεώργιου Π. Μαλούχου

Τα καλοκαίρια στοιχειώνουν την Κύπρο. Από την πρώτη στιγμή που το νησί είχε γίνει αντικείμενο δοσοληψιών των μεγάλων δυνάμεων μέχρι και σήμερα, με έναν περίεργο τρόπο, οι θερινοί μήνες συμβαίνει να σφραγίζουν πικρά τη μοίρα του.

Το Κυπριακό ξεκινά ουσιαστικά το καλοκαίρι του 1878 – είναι ένα από τα παλαιότερα ενεργά ζητήματα σήμερα στον κόσμο. Ηταν μόλις λίγες ημέρες πριν από το Συνέδριο του Βερολίνου που αναδιαμόρφωσε τον τότε κόσμο μετά τον Ρωσοτουρκικό Πόλεμο του προηγούμενου έτους. Το Συνέδριο του Βερολίνου ξεκίνησε στις 13 Ιουνίου και τελείωσε έναν μήνα αργότερα.

Ομως, λίγες ημέρες πριν από την έναρξή του, στις 4 Ιουνίου, ο πρωθυπουργός της Αγγλίας Ντισραέλι είχε συνάψει μυστική συμφωνία με την Υψηλή Πύλη με την οποία η δεύτερη παραχωρούσε στο Λονδίνο την Κύπρο ως «δώρο» για τη βοήθειά της στον πόλεμο και τις διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία. Ετσι, στις 28 Ιουνίου 1878, εν μέσω των εργασιών του Συνεδρίου υπό τον Μπίσμαρκ στο Βερολίνο, η αγγλική σημαία υψώνεται για πρώτη φορά επίσημα στο νησί, δημιουργώντας ένα τετελεσμένο που τη βαθύτερη σημασία του πιθανότατα να είχε αντιληφθεί τότε μόνον η Αγγλία. Από εκεί ξεκινούν όλα.

Στην πραγματικότητα, ακόμα και αυτή τη στιγμή, η Κύπρος υφίσταται τις επιπτώσεις εκείνης ακριβώς της μυστικής Συμφωνίας, με την οποία περνούσε από τους Οθωμανούς στους Βρετανούς, χωρίς όμως οι πρώτοι να χάνουν την παρουσία και τα «δικαιώματά» τους στο νησί. Η αντίληψη και οι δομές που ενυπάρχουν σε εκείνη τη Συμφωνία είναι πίσω από όλα τα δεινά της Κύπρου από τότε μέχρι τώρα, συμπεριλαμβανομένης της τρέχουσας τουρκικής απειλής για τις έρευνες στην κυπριακή ΑΟΖ.

Η διαμόρφωση του καθεστώτος της αγγλικής κυριαρχίας με ένα ιδιότυπο άτυπο ποσοστό «χρησικτησίας» για τους Οθωμανούς έδειχνε έκτοτε τα αποτελέσματά της κάθε φορά που τα πράγματα γίνονταν δύσκολα στο Κυπριακό. Το πιο ουσιαστικό παράδειγμα είναι τα όσα συνέβησαν μετά το 1954 και την αυτοκτονική προσφυγή του Παπάγου στον ΟΗΕ εναντίον της Αγγλίας για την Κύπρο.

Τότε ήταν που το Λονδίνο έβαλε για πρώτη φορά στην εξίσωση τον παράγοντα «τουρκοκυπριακή κοινότητα», αλλά και που έγιναν, λίγο μετά, τα Σεπτεμβριανά στην Κωνσταντινούπολη, το μεγάλο πογκρόμ κατά της Ελληνικής Μειονότητας που οργάνωσε το τουρκικό παρακράτος. Είκοσι χρόνια αργότερα, το 1974, καλοκαίρι ήταν πάλι όταν άρχισε ο Αττίλας, αλλά και όταν πέρασε, λίγο μετά, στη δεύτερη και πιο καταστρεπτική φάση του εν μέσω μάλιστα των διαπραγματεύσεων στη Γενεύη. Καλοκαίρι χάθηκαν οι ήρωες Ισαάκ και Σολωμού που έπεσαν από τις σφαίρες των Τούρκων.

Οπως παλαιότερα με την Υψηλή Πύλη, έτσι και αργότερα με την Αγκυρα, το Λονδίνο βρισκόταν πάντοτε σε μία διαδικασία «εσωτερικής» συνεννόησης για την Κύπρο: οι Βρετανοί δεν ξέχασαν ποτέ ούτε την εξέγερση του 1931, ούτε τον αγώνα της Ενωσης του 1955. Χρησιμοποίησαν τους Τούρκους ως ένα είδος μηχανισμού εξισορρόπησης εναντίον των Ελληνοκυπρίων για τα συμφέροντά τους στην Κύπρο. Ομως, μετά τη δεκαετία του ’50, η Τουρκία δεν αρκέστηκε πια σε αυτό. Ετσι, ακόμα και σήμερα η Αγγλία είναι η μόνη από τις δυνάμεις της Δύσης που η θέση της προσεγγίζει εκείνη της Τουρκίας για τα ζητήματα της ΑΟΖ, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, τη Γαλλία, ή την Ιταλία. Η Γερμανία επίσης δεν έχει καθαρή θέση, αλλά ο ρόλος της είναι συγκριτικά πολύ πιο περιορισμένος από εκείνον της Αγγλίας.

Πηγή in.gr