Ο κόσμος σε αριθμούς: Η αυθαίρετη εικόνα από την Goldman Sachs

Φωτογραφία αρχείου: Ρύπανση από πετρελαιοκηλίδα, μήκους άνω των 1.000 μέτρων δημιουργήθηκε στη θάλασσα αλλά και σε ακτές των Κυθήρων. ΑΠΕ-ΜΠΕ

Του Μοϊσές Ναΐμ*

Ο κόσμος αλλάζει τόσο γρήγορα που μας είναι δύσκολο να ερμηνεύσουμε, να διαχειριστούμε και να αφομοιώσουμε αυτές τις αλλαγές. Και, πολύ περισσότερο, να προβλέψουμε τις συνέπειές τους.

Μια έκθεση της τράπεζας Goldman Sachs παρουσιάζει μια αυθαίρετη, αλλά αποκαλυπτική εικόνα των αλλαγών που σημειώθηκαν ανάμεσα στο 2010 και το 2015.

Την περίοδο αυτή, η παγκόσμια προσφορά πετρελαίου αυξήθηκε κατά 11% και η τιμή του μειώθηκε κατά 60%. Η τιμή του σιδήρου μειώθηκε ακόμη περισσότερο, κατά 77%, και των τροφίμων κατά 30%. Ποιων προϊόντων οι τιμές αυξήθηκαν; Του κακάου, μεταξύ άλλων, κατά 11%, και του λιθίου, κατά 27%. Οι αυξήσεις αυτές οφείλονται στη συμπεριφορά μιας νέας και πιο πολυπληθούς μεσαίας τάξης, που τρώει περισσότερη σοκολάτα και αγοράζει περισσότερα κινητά τηλέφωνα με μπαταρίες λιθίου. Οι χρήστες αυτών των τηλεφώνων αυξήθηκαν από το 19% του παγκόσμιου πληθυσμού στο τεράστιο ποσοστό του 75%, ενώ η τιμή των τηλεφώνων έπεσε κατά 58%. Όλη σχεδόν η ανθρωπότητα θα έχει σύντομα πρόσβαση στην κινητή τηλεφωνία, γεγονός που οδηγεί στην ταχύτατη ψηφιοποίηση της καθημερινής ζωής.

Το 2010, το Facebook είχε 600 εκατομμύρια ενεργούς χρήστες τον μήνα. Σήμερα έχει 1,6 δισεκατομμύρια. Το YouTube δεχόταν τότε 24 ώρες βίντεο το λεπτό, ενώ την περασμένη χρονιά δεχόταν 400 ώρες το λεπτό. Στο eBay πωλούνταν το 2010 έξι κοστούμια το λεπτό, ενώ σήμερα πωλούνται 90. Την ίδια περίοδο, ο αριθμός των ταξιδιωτών που μένουν σε διαμερίσματα και σπίτια τα οποία βρίσκουν μέσω Airbnb αυξήθηκε από 47.000 σε 17 εκατομμύρια. Τα άρθρα που διατίθενται στην Wikipedia αυξήθηκαν από 17 σε 37 εκατομμύρια.

Τα πέντε αυτά χρόνια σημειώθηκε επίσης μια επανάσταση στην ενέργεια. Όχι μόνο μειώθηκε σημαντικά η τιμή του πετρελαίου, αλλά οι ΗΠΑ ξεπέρασαν τη Σαουδική Αραβία και τη Ρωσία σε ό,τι αφορά την παραγωγή αργού πετρελαίου. Η τιμή ενός λαμπτήρα LED μειώθηκε κατά 78%, μιας μπαταρίας Li-ion κατά 60%, ενώ το κόστος της ηλιακής ενέργειας μειώθηκε κατά 37%. Η αποδοτικότητα της χρήσης καυσίμου από ένα φορτηγό Ford (F150) αυξήθηκε κατά 29%. Το 2010, η πιο πολύτιμη εταιρεία του κόσμου ήταν η Petrochina. Το 2015, ήταν η Apple.

Σημαντικές αλλαγές έγιναν και στον κόσμο της εργασίας. Οι μισθοί παρέμειναν καθηλωμένοι στις πιο ανεπτυγμένες χώρες, ενώ στην Κίνα αυξήθηκαν κατά 54%. Πολλοί νομίζουν ότι η ανεργία και οι χαμηλοί μισθοί οφείλονται στην αυτοματοποίηση και στην αντικατάσταση των εργαζομένων από ρομπότ. Είναι αλήθεια ότι ο αριθμός βιομηχανικών ρομπότ που πουλήθηκαν την τελευταία πενταετία στις Ηνωμένες Πολιτείες αυξήθηκε κατά 89%. Όμως ο συνολικός τους αριθμός είναι ακόμη πολύ χαμηλός και οι επιπτώσεις τους στην εργασία αμελητέες. Αυτό βέβαια μπορεί να αλλάξει.

Η ανησυχία για τους μισθούς και την απασχόληση φέρνει στην επιφάνεια και άλλες συνταρακτικές αλλαγές. Οι οικονομικές ανισότητες πάντα υπήρχαν, αλλά την τελευταία πενταετία έγιναν πολύ εμφανείς. Κι αυτό επειδή σε παγκόσμιο επίπεδο μπορεί να μειώθηκαν, αλλά στις πιο ανεπτυγμένες χώρες αυξήθηκαν και αποτέλεσαν κεντρικό θέμα στις εθνικές συζητήσεις. Αυτό είναι καλό. Το κακό είναι ότι οι δημαγωγοί εκμεταλλεύονται το πρόβλημα αυτό και υιοθετούν μέτρα που, αντί να μειώσουν τις ανισότητες, τις αυξάνουν ακόμη περισσότερο.

Μια άλλη μελέτη που δημοσιεύτηκε πρόσφατα ρίχνει επίσης φως στις μεγάλες αλλαγές που σημειώνονται στον πλανήτη. Λέγεται «Ετήσια Έκθεση των Παγκοσμίων Κινδύνων», εκδίδεται εδώ και δέκα χρόνια από το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ και βασίζεται στις εκτιμήσεις 750 ειδικών. Για πολλά χρόνια, στο επίκεντρο των ανησυχιών τους βρισκόταν η οικονομική κρίση. Σήμερα, έχει πάρει τη θέση της η κλιματική αλλαγή, ενώ ακολουθούν η εξάπλωση των όπλων μαζικής καταστροφής, οι πόλεμοι του νερού και το προσφυγικό πρόβλημα. Όπως σημειώνεται στην έκθεση, τα 60 εκατομμύρια των προσφύγων θα βρίσκονταν, αν ήταν χώρα, στην 24η θέση στην παγκόσμια κατάταξη, από την άποψη του πληθυσμού. Η έκθεση δίνει επίσης μεγάλη σημασία στην εγκληματικότητα στον κυβερνοχώρο, που προκαλεί ήδη ετήσια ζημιά 445 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Η σημαντικότερη όμως αλλαγή των τελευταίων χρόνων ίσως να είναι, μαζί με την κλιματική αλλαγή, η αύξηση της ικανότητάς μας να αλλάξουμε τη βιολογία. Το 2010, η χαρτογράφηση ενός γονιδιώματος κόστιζε 47.000 δολάρια. Σήμερα κοστίζει μόλις 1.300 δολάρια. Και η τιμή μειώνεται συνεχώς. Να πρόκειται άραγε για κίνδυνο ή για ευκαιρία;

• Ο Βενεζουελάνος Μοϊσές Ναΐμ (http://moisesnaim.com/) είναι αρθρογράφος διεθνούς φήμης, συγγραφέας και καθηγητής στο Carnegie Endowment for International Peace. Οι μεταπτυχιακές σπουδές του, στο MIT. Τη δεκαετία του ’90, διετέλεσε υπουργός Εμπορίου και Βιομηχανίας της Βενεζουέλας και εκτελεστικός διευθυντής στην Παγκόσμια Τράπεζα. Είναι επικεφαλής αρθρογράφος για διεθνή θέματα τόσο στην El Pais όσο και στη La Repubblica, τις εφημερίδες με τη μεγαλύτερη κυκλοφορία στην Ισπανία και Ιταλία, αντιστοίχως. Με την επανέκδοση του Foreign Policy, κατά τη 14ετή θητεία του εκεί (1996- 2000) συνέβαλε στην καθιέρωση της επιθεώρησης ως ένα σύγχρονο περιοδικό για διεθνή πολιτικά και οικονομικά θέματα. Το βιβλίο του, «Illicit», επιλέχθηκε το 2005, από την Washington Post ως ένα από τα καλύτερα nonfiction βιβλία εκείνης της χρονιάς. Για το βιβλίο του «The End of Power», ο Πρόεδρος Μπιλ Κλίντον είπε ότι «θα αλλάξει τον τρόπο που διαβάζετε ειδήσεις, τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεστε για την πολιτική και τον τρόπο με τον οποίο βλέπετε τον κόσμο».

mignatiou.com