Παγκόσμιες εξελίξεις

analyst

Οι εξελίξεις στον υπερχρεωμένο πλανήτη είναι τέτοιες που δεν προκαλεί καμία εντύπωση το έντονο κόκκινο, στο οποίο βυθίστηκαν τα χρηματιστήρια – ελπίζοντας να μην είναι η αφετηρία της αναμενόμενης καταιγίδας των καταιγίδων ή/και της επιστροφής της ύφεσης.

.

Ανάλυση

- του Βασίλη Βιλιάρδου

Υπάρχουν διαφόρων μορφών οικονομικές κρίσεις, οι σημαντικότερες από τις οποίες είναι οι εξής: (α) η κρίση δημοσίου χρέους που μειώνει την πιστοληπτική ικανότητα του κράτους (β) η κρίση ιδιωτικού χρέους με αντίστοιχες συνέπειες για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, (γ) η τραπεζική κρίση που συνήθως προκαλείται από τις δύο προηγούμενες – από την κρίση δημοσίου χρέους δηλαδή επειδή τα κρατικά ομόλογα που κατέχουν μεγάλο μέρος τους οι τράπεζες χάνουν την αξία τους λόγω της αύξησης των επιτοκίων δανεισμού της χώρας (με τα οποία επιτόκια όμως δανείζονται και οι τράπεζες), καθώς επίσης από το ιδιωτικό χρέος λόγω του ότι αυξάνονται οι επισφάλειες τους (κόκκινα δάνεια) και (δ) η κρίση εξωτερικού χρέους (νομισματική κρίση) που εμφανίζεται όταν τα χρέη των κρατών σε ξένο συνάλλαγμα υπερβαίνουν το 50% του ΑΕΠ τους, ενώ οφείλεται κυρίως στα ελλείμματα του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών (υποδηλώνει μείωση της ανταγωνιστικότητας τους) που προκαλούν τις υποτιμήσεις των νομισμάτων τους.

Εν προκειμένω, είναι περιττό να αναφερθεί κανείς στην Ελλάδα, αφού υποφέρει και από τις τέσσερις παραπάνω μορφές κρίσεων, έχοντας ξεπεράσει προ πολλού όλα τα ανώτατα όρια – όπου, όσον αφορά το εξωτερικό χρέος, με δεδομένη τη φύση του ευρώ, σύμφωνα με την οποία είναι ξένο νόμισμα για όλες τις χώρες του, πόσο μάλλον όταν η ΕΚΤ δεν ελέγχεται από καμία, το χρέος της είναι εξ ολοκλήρου εξωτερικό και άρα εντελώς εκτός ελέγχου.

Από μία κρίση δημοσίου χρέους τώρα υποφέρει σήμερα η Ιταλία, με πλεονέκτημα της το ότι ένα μεγάλο μέρος του είναι εσωτερικό, αλλά με μειονέκτημα την παράλληλη τραπεζική κρίση και το ευρώ – ενώ η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Γαλλία δεν απέχουν πολύ (η SOSGEN συμφώνησε να πληρώσει πρόστιμο στις Η.Π.Α. 1.3 δις $, πηγή), σημειώνοντας πως οι χώρες της Ευρωζώνης λειτουργούν όπως τα συγκοινωνούντα δοχεία. Για παράδειγμα, οι γαλλικές τράπεζες είναι εκτεθειμένες στην Ιταλία με 270 δις € περίπου – ενώ οφείλουμε να τονίσουμε πως οι ισπανικές τράπεζες έχουν δανείσει πολύ περισσότερα χρήματα από το 2008 στις αναπτυσσόμενες οικονομίες, μεταξύ των οποίων στην Τουρκία που συμμετέχουν επί πλέον μετοχικά σε τράπεζες της.

Περαιτέρω, το θέμα του BREXIT θα επηρεάσει αρκετά την ΕΕ, παρά το ότι η Βρετανία θα υποφέρει περισσότερο, επειδή εισάγει εμπορεύματα και εξάγει χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες στην ευρωπαϊκή αγορά – όπου για μεν τα εμπορεύματα θα αναγκασθεί να υιοθετήσει τους κανόνες του ΠΟΕ, ενώ για της υπηρεσίες δεν υπάρχουν ανάλογοι. Υπολογίζεται λοιπόν, με δεδομένο πως ο χρηματοπιστωτικός της τομέας «παράγει» το 12% των φορολογικών εσόδων και το 14% του ΑΕΠ της (πάνω από το 20% μαζί με τις παράπλευρες δραστηριότητες, όπως οι ελεγκτικές εταιρείες κλπ), πως η πτώση του ΑΕΠ της θα υπερβεί σταδιακά το 10% – ένα πολύ σημαντικό μέγεθος, ειδικά στη δύσκολη οικονομική θέση που βρίσκεται σήμερα.

Αξίζει να σημειώσουμε εδώ πως η Τράπεζα της Αγγλίας αρνήθηκε να επιστρέψει στη Βενεζουέλα τους 14 τόνους χρυσού που της ανήκουν και τους έχει μόνο για φύλαξη (πηγή), προφανώς κατ’ εντολή των Η.Π.Α., επικαλούμενη το νόμο περί ξεπλύματος μαύρου χρήματος (!) – ενώ η Γερμανία, παρά τα μεγάλα λόγια της, έχει πάρει μόνο 300 τόνους του χρυσού της από τη Fed, υποσχόμενη όμως πως δεν θα ζητήσει τα υπόλοιπα (1.236 τόνους).

Όσον αφορά την Ιαπωνία, καταφέρνει μεν να επιβιώνει με δημόσιο χρέος στο 250% του ΑΕΠ της επειδή είναι σχεδόν κατά 90% εσωτερικό, αλλά με τη βοήθεια της κεντρικής της τράπεζας – η οποία, για πρώτη φορά στην παγκόσμια ιστορία, κατέχει χρέος μεγαλύτερο από το ΑΕΠ της χώρας! Σε σχέση με τη Ρωσία, η οποία είναι μεν ισχυρή στρατιωτικά αλλά καθόλου οικονομικά, με ΑΕΠ της τάξης των 1,58 τρις $ όταν της Ιταλίας υπερβαίνει το 1,9 τρις $ (από 2,39 τρις $ το 2008, πηγή), οδηγείται ξανά σε ύφεση λόγω των αμερικανικών κυρώσεων – πόσο μάλλον εάν συνεχιστεί η πτώση των τιμών του πετρελαίου. Σε ακόμη χειρότερη θέση βρίσκεται το Ιράν από τις κυρώσεις, βιώνοντας εφιαλτικές καταστάσεις – ενώ η ΕΕ δεν φαίνεται να μπορεί τελικά να το βοηθήσει, έχοντας υποκύψει στις πιέσεις των Η.Π.Α.   

Ο υπόλοιπος πλανήτης

Συνεχίζοντας, επικίνδυνες νομισματικές κρίσεις (κρίσεις εξωτερικού χρέους) βιώνουν πάρα πολλές αναπτυσσόμενες οικονομίες, όπως η Αργεντινή, η Βραζιλία, η Ν. Αφρική, η Τουρκία, η Ινδία, η Ινδονησία κοκ. – όταν την ίδια στιγμή οι Η.Π.Α. έχουν αυξήσει τα βασικά επιτόκια και λαμβάνουν μέτρα μείωσης των διδύμων ελλειμμάτων τους (ισοζύγιο, προϋπολογισμός), για να επιβραδυνθεί η άνοδος του δημοσίου (περί τα 21 τρις $) και του ιδιωτικού (13,5 τρις $) χρέους τους, πριν προκληθεί μία ακόμη τραπεζική κρίση, όπως το 2008.

Τα μέτρα αυτά είναι φορολογικά (μειώσεις φόρων και επαναπατρισμός κεφαλαίων που θα προκαλέσουν προβλήματα σε φορολογικούς παραδείσους, όπως η Ιρλανδία – η οποία θεωρητικά μόνο έχει ξεπεράσει την κρίση, μεταξύ άλλων με βρώμικα στατιστικά παιχνίδια) και δασμολογικά – κυρίως ο εμπορικός πόλεμος που έχουν κηρύξει στην ΕΕ(Γερμανία, με αδύναμο κρίκο την αυτοκινητοβιομηχανία, καθώς επίσης τη Deutsche Bank) και ιδίως στην Κίνα, η οποία αδυνατεί να απαντήσει αφού εξάγει πολύ περισσότερα στις Η.Π.Α. (506 δις $ το 2017) από ότι εισάγει (130 δις $).

Ειδικά όσον αφορά την Κίνα, αφού κατάφερε να αποσυμπιέσει σταδιακά τη φούσκα των χρηματιστηρίων της, χωρίς να προκληθεί ένα μεγάλο κραχ, υποφέρει σήμερα από τα παρακάτω:

(α) Υπάρχουν πάνω από 50.000.000 κενά διαμερίσματα (πηγή), τεκμηριώνοντας πως η φούσκα ακινήτων παραμένει ως είχε – ενώ τα ενυπόθηκα δάνεια έχουν αυξηθεί οκτώ φορές μέσα στην τελευταία δεκαετία!

(β) Οι τιμές των ακινήτων διατηρούνται μεν σταθερές, αλλά με τη βοήθεια της στήριξης τους από το κράτος, όπως φαίνεται στο γράφημα που ακολουθεί – η οποία όμως δεν μπορεί παρά να έχει ημερομηνία λήξης.

(γ) Σε κάποιες περιοχές παρατηρείται παρόλα αυτά πτώση των τιμών των ακινήτων (αποτελούν το βασικό αποταμιευτικό εργαλείο του 75% των Κινέζων έναντι μόλις 28% των Αμερικανών) της τάξης του 30%, με αποτέλεσμα οι ιδιοκτήτες να ξεσηκώνονται και να διατηρούνται στην τάξη από τις πολιτοφυλακές – σημειώνοντας πως οι κοινωνικές αναταραχές αποτελούν το νούμερο ένα εφιάλτη της κυβέρνησης.

(δ) Οι αθετήσεις πληρωμών των επιχειρηματικών ομολόγων αυξάνονται συνεχώς(γράφημα), ενώ υπάρχει φόβος να εκπέσουν οι διασυνοριακές εγγυήσεις που έχουν δοθεί κυρίως από τις τράπεζες στις εταιρείες – γεγονός που ανάγκασε την κυβέρνηση στις 8 Νοεμβρίου να προβεί σε μία πρωτοφανή οδηγία (εντολή) δανεισμού προς τις τράπεζες που τις θέτει σε κίνδυνο, υποδηλώνοντας την αγωνία της (πηγή).

Χωρίς να επεκταθούμε σε λεπτομέρειες, αυτή τη στιγμή φαίνεται πως η μηχανή του υπερχρεωμένου πλανήτη έχει σπάσει, παύοντας να λειτουργεί από τα δεκάδες προβλήματα που έχουν συσσωρευτεί παντού – τα οποία δεν θα αφήσουν ανέπαφους πολλούς κλάδους όπως αυτόν της ναυτιλίας, των μεταφορών γενικότερα που συμβαδίζουν με την ανάπτυξη ή της τεχνολογίας.

Εάν πάντως παρ’ ελπίδα ξεσπάσει η καταιγίδα των καταιγίδων, παρά το ότι οι προβλέψεις αναφέρονταν σε μία «ιαπωνικού τύπου» στασιμότητα αντί σε κραχ,θα τεθεί σε μεγάλη δοκιμασία τόσο η Ευρωζώνη (το ευρώ), όσο και η παγκόσμια ειρήνη – υπενθυμίζοντας πως για πρώτη φορά δεν υπήρξε κοινό ανακοινωθέν στη συνάντηση των Η.Π.Α. με την Κίνα την Κυριακή.