Σφάζονται και παζαρεύουν: Ουάσιγκτον και Άγκυρα δοκιμάζουν τις αντοχές τους

Το Ποντίκι

του Δημήτρη Μηλάκα

Με μαστίγιο και καρότο η Ουάσιγκτον συνεχίζει την προσπάθειά της να κρατήσει την Τουρκία εντός της αμερικανικής σφαίρας επιρροής.

Οι πετρελαϊκές έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο εντός της κυπριακής ΑΟΖ είναι αυτήν την περίοδο ένα ακόμη σημείο τριβής στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, καθώς η Άγκυρα αμφισβητεί τα δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας και κατ’ επέκταση τα συμβόλαια που η Λευκωσία έχει υπογράψει με πετρελαϊκούς (ανάμεσά τους και αμερικανικούς) γίγαντες. Θα πρέπει να θυμίσουμε ότι πριν από μερικούς μήνες η Τουρκία κατάφερε να αναστείλει προγραμματισμένες γεωτρήσεις σε οικόπεδο της κυπριακής ΑΟΖ που είχε κερδίσει σύμπραξη των εταιριών ΕΝΙ – TOTAL.

 

Με παρόμοιες κινήσεις η Άγκυρα το προηγούμενο διάστημα διακήρυξε τις θέσεις της ενόψει των εργασιών που έχει προγραμματίσει να εκτελέσει στο θαλάσσιο τεμάχιο 10 η αμερικανική EXON-MOBIL. Οι θέσεις της Αγκυρας ωστόσο δεν πτόησαν τον αμερικανικό κολοσσό, ο οποίος έχει ήδη ξεκινήσει εργασίες στην περιοχή.

 

Ο Πιλάτος της Ουάσιγκτον

Ο εκπρόσωπος του αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών ρωτήθηκε σχετικά με τις τουρκικές αντιδράσεις στο πρόγραμμα της αμερικανικής πετρελαϊκής εταιρίας (σ.σ.: από τον ανταποκριτή Μιχάλη Ιγναντίου) και φρόντισε να επαναλάβει τις αμερικανικές θέσεις, οι οποίες από τη μία υπογραμμίζουν την απόφαση της Ουάσιγκτον να μην αφήσει τίποτε και κανέναν να σταματήσει τις έρευνες και από την άλλη φροντίζουν να υπενθυμίζουν ότι είναι υπέρ της δίκαιης διανομής των πόρων μεταξύ ελληνοκυπριακής και τουρκοκυπριακής κοινότητας.

 

«Η πολιτική των ΗΠΑ για την ΑΟΖ της Κύπρου είναι μακρά και δεν έχει αλλάξει: οι Ηνωμένες Πολιτείες αναγνωρίζουν το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να αναπτύξει τους πόρους στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της. Συνεχίζουμε να πιστεύουμε ότι οι πόροι πετρελαίου και φυσικού αερίου του νησιού, όπως και όλοι οι πόροι του, θα πρέπει να μοιράζονται ισομερώς μεταξύ και των δύο κοινοτήτων στο πλαίσιο μιας συνολικής διευθέτησης. Αποθαρρύνουμε κάθε ενέργεια ή ρητορική που αυξάνει τις εντάσεις στην περιοχή».

 

Στην Ελλάδα (και την Κύπρο) οι εν λόγω διατυπώσεις είναι ικανοποιητικές σε όσους έχουν επενδύσει στην αμερικανική υποστήριξη για τη συγκράτηση της τουρκικής επιθετικότητας. Ωστόσο, όλοι όσοι επενδύουν στις αμερικανικές παρεμβάσεις – κατά κύριο λόγο οι κυβερνήσεις σε Αθήνα και Λευκωσία – αποσιωπούν το γεγονός ότι για την Ουάσιγκτον τα οφέλη που πιθανώς θα προκύψουν αποτελούν αντικείμενο ίσης διανομής και ταυτόχρονα κίνητρο για την εξεύρεση μιας λύσης στο Κυπριακό. Με αυτήν τη λογική, όπως τουλάχιστον διαφαίνεται από τις επίσημες αμερικανικές διατυπώσεις, η Ουάσιγκτον φαίνεται να τοποθετεί τη Δημοκρατία της Κύπρου σε ίση μοίρα με το ψευδοκράτος, προδιαγράφοντας έτσι και το πλαίσιο της επιδιωκόμενης επίλυσης του Κυπριακού.

 

Σε ό,τι έχει να κάνει λοιπόν με τη διανομή στα ενεργειακά της Ανατολικής Μεσογείου η Ουάσιγκτον εμφανίζεται να υπόσχεται τη διασφάλιση του μεριδίου που αναλογεί στους Τουρκοκύπριους. Επίσης θα πρέπει να επισημανθεί ότι η Ουάσιγκτον, παρά τις «θερμές» σχέσεις και την αυξημένη συνεργασία που έχει με την ελληνική κυβέρνηση, δεν έχει μέχρι στιγμής μετακινηθεί ούτε ελάχιστα από την αυστηρή ουδετερότητα με την οποία τοποθετείται αναφορικά με το γκριζάρισμα που επιχειρεί η Τουρκία τόσο στο Αιγαίο όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο και νότια της Κρήτης.

 

Τα… βουβάλια

Ενδεχομένως, η προσεκτική αμερικανική στάση έχει να κάνει με το παζάρι που κάνει με την Άγκυρα για μια σειρά άλλων ζητημάτων τα οποία έχουν να κάνουν με τα εξοπλιστικά προγράμματα της Τουρκίας. Για την ακρίβεια, με την προσπάθεια αυτονόμησης των στρατιωτικών δυνατοτήτων της Τουρκίας από την αμερικανική αμυντική βιομηχανία.

 

Στο τραπέζι αυτού του παζαριού βρίσκεται η συμφωνία που έχει υπογράψει η Τουρκία με τη Ρωσία για την προμήθεια του αντιπυραυλικού αμυντικού συστήματος S-400. Για την υπονόμευση αυτής της συμφωνίας οι ΗΠΑ απειλούν ότι αν η Τουρκία επιμείνει στην απόφασή της τότε θα ανασταλούν άλλα εξοπλιστικά προγράμματα, όπως είναι η αγορά των αμερικανικών νέας γενιάς αεροσκαφών F-35 που ήδη έχει αγοράσει αλλά δεν έχει παραλάβει η Άγκυρα.

 

Η αγορά του ρωσικού συστήματος αντιαεροπορικής άμυνας S-400 από την Τουρκία είναι μια συμφωνία που έχει συναφθεί και δεν μπορεί να ακυρωθεί, τόνισε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου στην Ουάσινγκτον την Τρίτη.

Ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας πάντως πρόσθεσε ότι η Άγκυρα χρειάζεται κι άλλους εξοπλισμούς, τους οποίους θα μπορούσε κάλλιστα να αγοράσει από τις ΗΠΑ.

Η αγορά αυτού του ρωσικού συστήματος πυραύλων επιφανείας-αέρος S-400, το οποίο δεν είναι συμβατό με τα συστήματα του NATO, έχει προκαλέσει μεγάλη νευρικότητα στην κυβέρνηση των ΗΠΑ και αυτές άλλων χωρών - μελών της συμμαχίας, που ήδη εκφράζουν ανησυχίες για την επιρροή και την παρουσία της Ρωσίας στη Μέση Ανατολή.

 

«Η τρέχουσα συμφωνία είναι κλεισμένη συμφωνία, δεν μπορώ να την ακυρώσω», είπε μεταξύ άλλων ο Τσαβούσογλου στις δηλώσεις του σε δημοσιογράφους μετά τη συνάντησή του με τον αμερικανό ΥΠΕΞ Μάικ Πομπέο. «Όμως χρειάζομαι περισσότερους (σ.σ.: εξοπλισμούς) (...) και προτιμώ να αγοράζω από τους συμμάχους μου», πρόσθεσε ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας.

 

Κάποιοι στην Αθήνα, αυτήν τη δύσκολη περίοδο στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, τη θεωρούν «παράθυρο ευκαιρίας» για την προώθηση ελληνικών επιδιώξεων όπως η επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 μίλια, τουλάχιστον στο Αιγαίο και νότια της Κρήτης. Άλλοι, περισσότερο συνετοί, υπενθυμίζουν ότι όπου παλεύουν τα βουβάλια την πληρώνουν τα βατράχια…

* Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 2048 στις 22-11-2018