Γάγγραινα η λιτότητα!

Αναδημοσιεύτηκε από την Ελεύθερη Λαϊκή Αντιστασιακή Συσπείρωση

Tου Λεωνίδα Βατικιώτη

Επίκαιρα, 11-17 Οκτωβρίου 2012

Σε ωρολογιακή βόμβα που απειλεί τα θεμέλια των κοινωνιών της Δυτικής Ευρώπης έχει εξελιχθεί η πολιτική λιτότητας που με θρησκευτική ευλάβεια εφαρμόζουν όλες οι κυβερνήσεις, είτε είναι δεξιές είτε σοσιαλδημοκρατικές και κεντροαριστερές. Τα πρωτεία φυσικά κρατάει η Ελλάδα, δεδομένου ότι κατά κοινή ομολογία σε καμία άλλη χώρα της Ευρώπης δεν υλοποιείται ένα τόσο αυστηρό, αιματηρό πρόγραμμα λιτότητας, όπως αυτό που είναι ήδη σε εφαρμογή στη χώρα μας τα τελευταία 2,5 χρόνια και με την υιοθέτηση των νέων περικοπών ύψους 13, 5 δισ. ευρώ θα γίνει ακόμη πιο απάνθρωπο.

«Στην περίπτωση της Ελλάδας, κάτω από πιέσεις της τελευταίας στιγμής από τους διεθνείς πιστωτές της, ο κυβερνητικός συνασπισμός συμφωνεί διστακτικά σε ένα πακέτο λιτότητας που περιλαμβάνει ορισμένες από τις πιο αυστηρές περικοπές που εφαρμόστηκαν ποτέ στις δημόσιες συντάξεις σε ανεπτυγμένη χώρα», έγραφε πολύ χαρακτηριστικά η International Herald Tribune την Δευτέρα 1 Οκτωβρίου 2012. Το ρεκόρ που διατηρεί η Ελλάδα στην κοινωνική οπισθοδρόμηση τεκμηριωνόταν με μια απλή συγκριτική αναφορά στο τι συμβαίνει σε άλλες χώρες όπου εφαρμόζουν προγράμματα λιτότητας. Στην Ισπανία, για παράδειγμα, η κυβέρνηση του Μαριάνο Ραχόι αρνήθηκε όχι απλώς να κόψει συντάξεις αλλά ακόμη και να τις παγώσει.

Έτσι για το 2012 προβλέπεται αύξηση κατά 1% σε όλους τους συνταξιούχους. Στη δε Γαλλία, ο πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ, μείωσε την ηλικία συνταξιοδότησης από τα 60 στα 62 έτη, αποτελώντας την εξαίρεση στον κανόνα των αυξήσεων στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης και τα απαιτούμενα έτη εργασίας. Τα συγκεκριμένα παραδείγματα σχετικά με τον Ραχόι και τον Ολάντ δεν σημαίνουν ότι οι πολιτικές τους είναι φιλολαϊκές ή αναδιανεμητικές. Απλώς υπογραμμίζουν πόσο σκληρή είναι η πολιτική λιτότητας που εφαρμόζεται ήδη στην Ελλάδα, ξεπερνώντας συνεχώς ακόμη και τις κόκκινες γραμμές, όπως είναι οι περικοπές στις συντάξεις. Υπογραμμίζουν επίσης πόσα έντονα ταξική είναι η πολιτική που εφαρμόζεται στην Ελλάδα. Αρκεί να δούμε ένα ακόμη γεγονός: όταν η κυβέρνηση Σαμαρά εξετάζει την μείωση του φορολογικού συντελεστή από το 45% στο 35%, μειώνοντας έτσι κατά ένα τρίτο την συμμετοχή στα φορολογικά βάρη όσων αποδεδειγμένα έχουν υψηλά εισοδήματα (οξύνοντας έτσι την δημοσιονομική κρίση) στη Γαλλία ο πρόσφατα εκλεγείς πρόεδρος αύξησε τον συντελεστή φορολόγησης στο 45% για όσους έχουν εισόδημα άνω των 150.000 ευρώ και δημιούργησε έναν επιπλέον συντελεστή της τάξης του 75% για όσους έχουν ετήσιο εισόδημα άνω του 1 εκ. ευρώ. Πρόκειται για κάθε άλλο παρά συμβολική κίνηση δεδομένου ότι αφορά 3.000 φορολογούμενους.

Αυξήθηκε το δημόσιο χρέος

Ο καταστροφικός χαρακτήρας της λιτότητας, σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, τινάζει στον αέρα πριν απ’ ό,τιδήποτε άλλο τους στόχους μείωσης του χρέους χάρη των οποίων υποτίθεται ότι εφαρμόζονται τα αιματηρά μέτρα περικοπών. Στο προσχέδιο του νέου κρατικού προϋπολογισμού που δόθηκε στη δημοσιότητα την 1^η Οκτωβρίου διαβάζουμε πως η μείωση του ΑΕΠ το τρέχον έτος, λόγω της ύφεσης, θα έχει ως συνέπεια το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ να αυξηθεί! Έτσι ενώ το 2011 ήταν 165,3% του ΑΕΠ (355,6 δισ. ευρώ), το 2012 θα κλείσει στο 169,5% (340,6 δισ. ευρώ) και το 2013 στο 179,3% (346,2 δισ. ευρώ). Κατά συνέπεια ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός συνεχίζεται, ελέω ύφεσης, φέρνοντας πιο κοντά την επόμενη αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους, δηλαδή μια νέα χρεοκοπία. Κι όσο για το κούρεμα του Φεβρουαρίου αποδείχτηκε μια τρύπα στο νερό, αφού το αποτέλεσμα τελικά είναι να έχει αυξηθεί το δημόσιο χρέος!

Η λιτότητα πριν απ’ όλα όμως δοκιμάζει την κοινωνική συνοχή. Εντύπωση για παράδειγμα προκαλεί πως οι χώρες με την μεγαλύτερη ανεργία, με βάση στοιχεία της Eurostat, είναι αυτές όπου εφαρμόζονται τα πιο σκληρά προγράμματα λιτότητας: Ισπανία (25,1%), Ελλάδα (24,4%), Πορτογαλία (15,9%) και Ιρλανδία (15%).

Αν όμως η ανεργία, παρά τα τεράστια κοινωνικά προβλήματα που δημιουργεί, μπορεί να μειωθεί σχετικά εύκολα υπάρχουν ρήγματα που προκαλεί η πολιτική των περικοπών πολύ πιο σοβαρά, τα οποία αφορούν την εθνική συνοχή και την ενιαία κρατική υπόσταση. Χωρίς περιστροφές μπορούμε να πούμε πως η παρατεταμένη λιτότητα απειλεί να μετατρέψει σε σωρούς ερειπίων κρατικές οντότητες που η συγκρότησή τους απαίτησε δεκαετίες. Τα όσα συμβαίνουν στην Ισπανία συγκεκριμένα είναι εξόχως διδακτικά κι ανησυχητικά. Η κυβέρνηση του Μαριάνο Ραχόι από τον Δεκέμβρη του 2011 που ανέλαβε έχει εφαρμόσει μέτρα λιτότητας ύψους 65 δισ. ευρώ και τώρα βρίσκεται προ των θυρών ένα επιπλέον πακέτο ύψους 40 δισ. ευρώ. Είναι το τίμημα που πληρώνει η Ισπανία για την διάσωση των χρεοκοπημένων τραπεζών της οι οποίες, για να θυμηθούμε τα λόγια του άγγλου κεντρικού τραπεζίτη Μέρβιν Κινγκ, «είναι παγκόσμιες όσο ζουν και εθνικές όταν πεθαίνουν». Η ρήση του επιβεβαιώνεται με όσα συνέβησαν τα τελευταία από τις ΗΠΑ και την Αγγλία μέχρι την Ιρλανδία και την Κύπρο. Επιστρέφοντας στην Ισπανία ένα από τα θύματα των συνεχών περικοπών στους κρατικούς προϋπολογισμούς ήταν οι αυτόνομες περιφέρειες. Μέχρι στιγμής 5 από τις 17 έχουν σηκώσει τα χέρια ψηλά απευθυνόμενες στην Μαδρίτη για διάσωση.

Το πρόβλημα όμως είναι ότι αυτή η ακραία κατάσταση επιτείνει τις φυγόκεντρες τάσεις. Στην πρώτη γραμμή των περιφερειών που αμφισβητούν ευθέως πλέον την σκοπιμότητα της συνύπαρξης κάτω από μια εθνική σημαία βρίσκεται η καταχρεωμένη Καταλονία, τα οικονομικά μεγέθη της οποίας συγκρίνονται με αυτά της Πορτογαλίας. Η οργή των Καταλανών εναντίον της Μαδρίτης έχει ως σημείο αφετηρίας τις μεταβιβάσεις πόρων, που υπερβαίνουν τα 18 δισ. ευρώ ετησίως, επιτρέποντας στο ισπανικό κράτος να ενισχύει τις πιο φτωχές περιοχές της χώρας στο νότο. Στο παρελθόν ένας τέτοιος «φόρος των πλουσίων» μπορούσε να γίνει ανεκτός, όχι όμως σε καιρό κρίσης, όταν η Καταλονία οδεύει σε χρεοκοπία και ταυτόχρονα αιμορραγεί οικονομικά αδυνατώντας να διαχειριστεί τους δικούς της πόρους. Οι εκλογές που αποφασίστηκαν αιφνιδιαστικά θα μετατραπούν σε δημοψήφισμα βαθαίνοντας το ρήγμα με την Μαδρίτη κι αποδεικνύοντας τον βαθύ κίνδυνο που συνιστά η λιτότητα για την εθνική συνοχή.

Πολιορκητικός κριός οι Βρυξέλλες

Πρωταγωνιστικό ρόλο στην πολιτική της λιτότητας διαδραματίζει η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση. Κατ’ αρχήν με όσα έχει ήδη επιβάλλει. Είναι πολύ χαρακτηριστικό ότι στις κινητοποιήσεις που έγιναν στην Γαλλία την Κυριακή 30 Σεπτεμβρίου στο στόχαστρο των διαδηλωτών βρέθηκε το Δημοσιονομικό Σύμφωνο που ψηφίστηκε στη σύνοδο κορυφής της ΕΕ. Ο Φρανσουά Ολάντ είχε επικρίνει τον Σαρκοζύ που το υπερψήφισε μιας και ισοδυναμεί με αιώνια λιτότητα υποσχόμενος, τότε, την διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την υιοθέτησή του στη Γαλλία κι επίσης την επαναδιαπραγμάτευσή του με την Γερμανία. Υπόσχεση την οποία αθέτησε με αποτέλεσμα τώρα να χαρακτηρίζει επαρκή την ψήφιση του από τη Βουλή.

Η ευθύνη της ΕΕ όμως δεν περιορίζεται μόνο στο Δημοσιονομικό Σύμφωνο ή τα μέτρα λιτότητας που έχει μέχρι τώρα επιβάλλει σε εκείνες τις χώρες που προσέφυγαν στον μηχανισμό στήριξης (Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία). Με βάση αποκάλυψη των Financial Times στις 2 Οκτωβρίου, οι Βρυξέλλες σκοπεύουν να απαιτήσουν από τις χώρες μέλη της ευρωζώνης στενότερο έλεγχο επί των δημόσιων οικονομικών τους. «Μνημόνια για όλους» ήταν ο τίτλος της βρετανικής εφημερίδας, που προμήνυε αιματηρές περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες από την μια άκρη της Ευρώπης ως την άλλη. Το ρεπορτάζ ανέφερε πως «αν υιοθετηθεί το σχέδιο θα βοηθήσει να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις της Γερμανίας για στενότερο έλεγχο στις οικονομίες υπερχρεωμένων χωρών όπως η Ιταλία και η Γαλλία που έχουν αντιφατικές επιδόσεις στον τομέα των οικονομικών μεταρρυθμίσεων». Κατ’ αυτό τον τρόπο η λιτότητα αποδεικνύεται αιχμή του δόρατος της Γερμανίας για πολιτικές παρεμβάσεις και την αμφισβήτηση της κυριαρχίας ανεξάρτητων κρατών μελών.