Το ΔΝΤ βάζει τέλος στη (δικιά του) θεωρία υπέρ της λιτότητας

Σοφοκλέους 10

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει δημοσιεύσει τα αποτελέσματα μιας μελέτης, τα οποία δείχνουν ότι ο αντίκτυπος της δημοσιονομικής λιτότητας στην ανάπτυξη είναι υψηλότερος από ότι είχε προηγουμένως εκτιμηθεί. Το πολιτικό συμπέρασμα είναι προφανές: η υπερβολική λιτότητα δεν οδηγεί πουθενά. Θα πρέπει να σταματήσει.

Κάποιος πρέπει να είναι σαφής σχετικά με το τι λέει αυτή η δήλωση, και τι δεν λέει. Το ΔΝΤ δεν λέει ότι η λιτότητα είναι πάρα πολύ σκληρή, πολύ άδικη, προκαλεί πολύ πόνο σε σύντομο χρονικό διάστημα ή χτυπά τους φτωχούς περισσότερο από τους πλούσιους. Λέει απλώς ότι η λιτότητα δεν μπορεί να επιτύχει το στόχο της μείωσης του χρέους μέσα σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα.

Το άρθρο κάνει δύο παρατηρήσεις. H πρώτη είναι ότι οι περισσότεροι πολλαπλασιαστές επί του ΑΕΠ για κάθε ευρώ που ξοδεύει το κράτος στα συνήθη μοντέλα πρόβλεψης, συμπεριλαμβανομένου και του ΔΝΤ, είναι περίπου της τάξης του 0,5. Αυτό σημαίνει ότι για κάθε επιπλέον δολάριο ή ευρώ σε μειωμένες δημόσιες δαπάνες, η οικονομία μειώνεται κατά 50 σεντς. Αυτό δεν είναι μια ρεαλιστική υπόθεση για μια στιγμή όπως αυτή. Ακόμα και η διαίσθηση μας λέει ότι ο πολλαπλασιαστής πρέπει να είναι τουλάχιστον ένα - απλώς και μόνο επειδή η αυστηρότερη δημοσιονομική πολιτική δεν αντισταθμίζεται από τη μείωση των επιτοκίων. Κανείς δεν μπορεί να ισορροπήσει το χάος που προκαλείται από τη λιτότητα.

Ο δεύτερος ισχυρισμός είναι ότι τα περισσότερα μοντέλα πρόβλεψης υποτιμούν τον πολλαπλασιαστή από 0,4 έως 1,2. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να είναι σε ένα εύρος μεταξύ 0,9 και 1,7. Η εκτίμηση για την περιφέρεια της ευρωζώνης είναι πιο κοντά στο υψηλότερο άκρο του φάσματος αυτού. Έτσι, ας υποθέσουμε ότι είναι 1,5. Αυτό σημαίνει ότι μια δημοσιονομική προσαρμογή του 3 τοις εκατό του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος θα μεταφραστεί σε μια συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 4,5 τοις εκατό. Αυτό είναι περίπου ό,τι πρέπει να κάνει η Ισπανία για να φτάσει το δημοσιονομικό στόχο το επόμενο έτος. Ο πολλαπλασιαστής μας δείχνει έτσι το ύψος της ύφεσης που μπορεί να περιμένει η Ισπανία. Και μας λέει ότι η πρόγνωση της ισπανικής κυβέρνησης για πτώση 0,5 τοις εκατό του ΑΕΠ το 2013 είναι απατηλή.

Ποιες είναι οι συνέπειες της πολιτικής αυτής ανάλυσης; Τουλάχιστον, κάποιος θα ήλπιζε, ότι θα πείσει τις ευρωπαϊκές αρχές να περάσουν από μια αμείλικτη και τελικά μάταιη αναζήτηση στόχων γύρω από τα ελλείμματα σε νέους διαρθρωτικούς στόχους. Αν το έκαναν θα έβαζαν τέλος στο φαύλο κύκλο όπου οι κυβερνήσεις αποτυγχάνουν σε ένα πρόγραμμα λιτότητας μετά το άλλο κυνηγώντας έναν αυθαίρετο ονομαστικό στόχο. Έναν που δεν έχει καμία εγγενή λογική, εκτός από το ότι υπάρχει.

Κάποιος θα μπορούσε να προχωρήσει περισσότερο, αν υποθέσει υστέρηση, η ιδέα δηλαδή ότι η ύφεση θα προκαλέσει μακροπρόθεσμες βλάβες που δεν θα αναστραφούν στην επακόλουθη ανάκαμψη. Για παράδειγμα, αν η κυκλική ανεργία γίνει διαρθρωτική. Η Ιταλία ανέφερε πρόσφατα ότι το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών στο νότο έχει πέσει πίσω στα επίπεδα του 2004. Όταν μια δεκαετία προσπαθειών για την αύξηση της απασχόλησης των γυναικών αντιστρέφεται από μια ύφεση, τότε έχετε υστέρηση.

Σε ένα πρόσφατο έγγραφο, οι οικονομολόγοι Brad DeLong και Lawrence Summers ξεκίνησαν με την παρατήρηση ότι ο δημοσιονομικός πολλαπλασιαστής αυξάνεται όταν η νομισματική πολιτική φτάνει το μηδέν. Στη συνέχεια πρόσθεσαν το αποτέλεσμα υστέρησης, και έκαναν μια σειρά από λογικές υποθέσεις σχετικά με την κατάσταση, και διαπίστωσαν ότι οι δαπάνες-κίνητρα μπορεί να γίνουν αυτοχρηματοδοτούμενες.

Το ΔΝΤ δεν πάει τόσο μακριά. Αλλά ακόμη και οι πιο μετριοπαθείς δηλώσεις που προκύπτουν από την ανάλυση του ΔΝΤ έχουν σοκαρίσει τους Ευρωπαίους, οι οποίοι αντέδρασαν με έντονη ενόχληση στο Τόκιο την περασμένη εβδομάδα. Είπαν ότι ήταν δεν βοηθά ότι το ΔΝΤ θα τολμούσε να αμφισβητήσει την συναίνεση υπέρ της λιτότητας, με δεδομένο το πόσο δύσκολο ήταν να επιτευχθεί.

Αυτό αφήνει αναπάντητο το ερώτημα: γιατί το κάνει το ΔΝΤ; Το ΔΝΤ μάλλον πρέπει να έχει συνειδητοποιήσει ότι η παρούσα πολιτική δεν λειτουργεί και έχει εγείρει ένα σημαντικό ερώτημα, και αξίζει τα εύσημα για κάτι τέτοιο, ειδικά δεδομένου ότι συνεπάγεται αυτοκριτική.

Φυσικά, κανείς δεν πιστεύει ότι η ευρωζώνη θα απορρίψει έτσι απλά τις πολιτικές της, ως αποτέλεσμα της οικονομετρικής ανάλυσης.

Το τι μπορεί να αναμένει κανείς από την πρόκληση του ΔΝΤ είναι ότι θα μπορούσε να μετατοπίσει τη συζήτηση σε βάθος χρόνου. Δεν θα έχει καμία επίπτωση στα δημοσιονομικά μεγέθη του 2013.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι πολύ συμβολικό το γεγονός ότι όλο αυτό συνέβη στην Ιαπωνία. Δυστυχώς, κάνουμε βαθιά λάθη πολιτικής όπως έκαναν οι Ιάπωνες στη δεκαετία του 1990. Αν δεν λάβουμε σοβαρά υπόψη τις συμβουλές του ΔΝΤ, η πορεία μας θα είναι χειρότερη.