Πώς θα καταστραφεί το ευρώ

sofokleous10

Η Ελλάδα απλά θα ξεμείνει από ρευστό. Στη συνέχεια η φούσκα ακινήτωντης Ισπανίας θα καταστρέψει μια οικονομία με πραγματική βαρύτητα και σημασία. Το ευρώ είναι το πρώτο νόμισμα στον κόσμο που εφευρέθηκε από την αρχή - πρόκειται για ένα νόμισμα χωρίς πατρίδα.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι ομοσπονδιακό κράτος, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά απλά ένα σύνολο κυρίαρχων κρατών. Οι ευρωπαϊκές χώρες μαστίζονται από δυσκαμψίες, συμπεριλαμβανομένων των διαφορών στις αγορές εργασίας-όπου η γλώσσα και ο προστατευτισμός των επαγγελμάτων σε πολλές χώρες εμποδίζουν την κινητικότητα εργατικού δυναμικού. Αυτό καθιστά δύσκολο για τις οικονομίες τους να προσαρμοστούν στις συγκυριακές και διαρθρωτικές οικονομικές αλλαγές.

Για τους λόγους αυτούς, όταν το ευρώ δημιουργήθηκε το 1999, ο Milton Friedman προέβλεψε το 'θάνατο' του μέσα σε μια δεκαετία. Το χρονοδιάγραμμα ήταν εκτός, αλλά μπορεί ακόμη να αποδειχθεί σωστός.

Η Ελλάδα αποτελεί το επίκεντρο της δημοσιονομικής κρίσης στη ζώνη του ευρώ. Οι αγορές φοβούνται το Grexit, δηλαδή την ελληνική έξοδο από το ευρώ αλλά η έξοδος αυτή είναι σχεδόν δεδομένη. Η τελική πράξη του ευρώ θα πρέπει να παιχτεί στην Ισπανία.

Αλλά πρώτα στην Ελλάδα, η οποία αποσυντίθεται οικονομικά. Οι επιχειρήσεις, τα νοικοκυριά, ακόμη και η κυβέρνηση δεν έχουν μετρητά. Το δημόσιο δεν πληρώνει τους προμηθευτές και εργαζόμενους της σε εύθετο χρόνο, έτσι τα νοικοκυριά δεν μπορούν να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους και τις επιχειρήσεις με τις οποίες συναλλάσσονται. Οι επιχειρήσεις, με τη σειρά τους, δεν μπορούν να πληρώσουν τους προμηθευτές τους.  Όλο αυτό δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο με την έλλειψη μετρητών στο κέντρο.

Η ελληνική τραγωδία άρχισε ως δημοσιονομική κρίση – λόγω πρωτογενών ελλειμάτων στον κυβερνητικό προϋπολογισμό για χρόνια – και μετατράπηκε σε τραπεζική κρίση. Στην Ισπανία, υπάρχει μια δημοσιονομική κρίση που επιδεινώνει μια τραπεζική κρίση.

Οι ισπανικές τράπεζες πάσχουν, όχι μόνο από τα μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα της ισπανικής κυβέρνησης, αλλά και λόγω των επισφαλών δανείων προς τον ιδιωτικό τομέα. Πολλές ισπανικές τράπεζες δανείζαν τεράστια ποσά σε κατασκευαστές με σκοπό την ανάπτυξη ακινήτων αλλά και σε πολίτες που ήθελαν να αγοράσουν τα ακίνητα αυτά. Ο κατασκευαστικός τομέας στην Ισπανία είναι πολύ μεγαλύτερος σε σχέση με την οικονομία της από ότι ο κατασκευαστικός τομέας σε άλλες χώρες της ευρωζώνης ή στις ΗΠΑ. Και το τραπεζικό χρέος για τη χρηματοδότηση του εν λόγω τομέα αυξήθηκε πολύ ταχύτερα από οπουδήποτε αλλού.

Η ισπανική κυβέρνηση έχει τελικά παραδεχθεί ότι δεν έχει τα κεφάλαια για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών της. Οι υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ έχουν δεσμεύσει έως και 100 δισ. ευρώ για την εν λόγω προσπάθεια. Η εμπειρία με τις τραπεζικές κρίσεις σε γενικές γραμμές δείχνει ότι με τον καιρό η εκτίμηση των ζημιών θα αποδειχθεί πολύ χαμηλή. Οι πολιτικοί ηγέτες ξεκινούν με άρνηση της πραγματικόητας και στη συνέχεια προσφέρουν καθυστερημένα μια λύση μικρότερη των προσδοκιών και των αληθινών  τραπεζικών προβλημάτων. Αυτό ίσχυε στις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της κρίσης της δεκαετίας του 1980 και του 2007-08 στον τομέα των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων, στην τραπεζική κρίση στην Ιρλανδία, και μέχρι στιγμής και στην Ισπανία.

Τα ισπανικά τραπεζικά προβλήματα δεν είναι το τέλος, αλλά μόνο η αρχή, των ευρωπαϊκών τραπεζικών πονοκεφάλων. Οι τράπεζες στη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γερμανία κατέχουν επίσης μεγάλα ποσά δημόσιου και ιδιωτικού χρέους της Πορτογαλίας, Ιταλίας, Ιρλανδίας, Ελλάδας και Ισπανίας. Η κυβέρνηση της Κύπρου έχει κάνει ήδη ένα «εξαιρετικά επείγον» αίτημα για την καταβολή κεφαλαίων για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών της, και οι αγορές πλέον ανησυχούν για το χρέος της Ιταλίας, η οποία περιορίζει τη δυνατότητά της Ρώμης να αντιμετωπίσει τα τραπεζικά προβλήματα.

Η ζώνη του ευρώ βρίσκεται σε κρίση, με τη σωστή έννοια της λέξης, ένα σημείο καμπής από την οποία είτε θα επανέλθει ή θα οδηγηθεί στην καταστροφή. Ένας σημαντικός παράγοντας που μπορεί να καθορίσει το αποτέλεσμα είναι η ουσιαστική ηγεσία στην Ευρώπη.

Σε γενικές γραμμές, οι πολιτικοί ηγέτες στην Ευρώπη είναι μάλλον αδύναμοι. Υπάρχουν εξαιρέσεις, ιδιαίτερα σε ορισμένες από τις βόρειες χώρες (π.χ. Εσθονία), αλλά η απουσία ηγεσίας μπορεί να είναι ο αποφασιστικός παράγοντας που θα οδηγήσει στην κατάρρευση του ευρώ. Στην Ισπανία και αλλού, οι ηγέτες ήταν πρόθυμοι να εφαρμόσουν προσωρινές διορθώσεις στα τραπεζικά προβλήματα τους αντί να αναγνωρίσουν το πραγματικό μέγεθος του προβλήματος. Οι τράπεζες, και όχι τα δημοσιονομικά ελλείμματα θα σημάνουν το τέλος του ευρώ.

Στο τέλος, μπορεί να συμφωνήσουμε με τον Milton Friedman. Αν η Ευρώπη είχε πάρει την πολιτική απόφαση να γίνει ομοσπονδιακό κράτος, το ενιαίο νόμισμα θα ήταν ένα φυσικό αποτέλεσμα. Όταν οι 17 χώρες αποφάσισαν να υιοθετήσουν το ευρώ χωρίς πρώτα την πολιτική ένωση, ξεκίνησαν ανάποδα.