Η Θάτσερ και η συντριβή του απεργιακού κινήματος των Ανθρακωρύχων (1984-1985)

Νέα Πολιτική

του Τάσου Πανουτσόπουλου*

Η κυβερνητική θητεία της Thatcher ξεκίνησε με τρεις απεργιακές κινητοποιήσεις. Η πρώτη ξέσπασε στον κρατικό τομέα της βιομηχανίας χάλυβα, τον Ιανουάριο του 1980 και οδήγησε στην ήττα της Iron and Steel Trades Federation. Μία ακόμα απεργία των δημοσίων υπαλλήλων σημειώθηκε μεταξύ Ιανουαρίου και Ιουλίου του 1981. Το 1982, ηττήθηκαν τα συνδικάτα των σιδηροδρομικών και της Εθνικής Υπηρεσίας Υγείας (NHS) που επίσης απεργούσαν.

Το 1972 η Εθνική Ένωση Ανθρακωρύχων (NUM) είχε πραγματοποιήσει απεργία επτά εβδομάδων και το 1974 πραγματοποίησε μία ακόμα, τεσσάρων. Ο πρωθυπουργός Edward Heath απέτυχε να τους αντιμετωπίσει. Από το 1975 το Συντηρητικό Κόμμα υποστήριξε τον «εκδημοκρατισμό» των συνδικάτων και των δικαιωμάτων των μελών έναντι της ηγεσίας και των καταστατικών. Το 1977 ο Nicholas Ridley συνέταξε Έκθεση (Ridley Report), σχετικά με τη λειτουργία των εθνικοποιημένων βιομηχανιών και τις αποεθνικοποιήσεις.

Μεταξύ 1980 και 1984, προωθήθηκε σταδιακά η αναμόρφωση των απεργιακών δικαιωμάτων. Οι τρεις σχετικοί νόμοι ήταν ο Employment Act (1980), που περιόριζε τη νόμιμη περιφρούρηση των απεργιών, τις δευτερογενείς δράσεις, και τις συμφωνίες «closed shop» για τις οποίες απαιτούνταν το 80% των εργαζομένων μέσω μυστικής ψηφοφορίας. Με άλλο νόμο του 1982, τα συνδικάτα υποχρεώνονταν σε καταβολή αποζημιώσεων, σε περίπτωση παράνομων ενεργειών, παρεχόταν δε στους εργοδότες η δυνατότητα απόλυσης απεργών. Τέλος, ο Trade Union Act (1984) διεύρυνε τις κατηγορίες εκείνων που δικαιούνταν να μηνύσουν τα συνδικάτα για ζημιές, θέσπιζε τη διεξαγωγή ψηφοφορίας πριν την ανάληψη συνδικαλιστικής δράσης και επέβαλλε την ανάδειξη των μελών των εκτελεστικών οργάνων των συνδικάτων μέσω μυστικής ψηφοφορίας τουλάχιστον κάθε πέντε χρόνια.

Η ομάδα Ridley είχε προειδοποιήσει την Thatcher ότι τον πρώτο ή δεύτερο χρόνο της διακυβέρνησής της θα υπήρχαν μεγάλες αντιδράσεις και κινητοποιήσεις από τα συνδικάτα, πιθανότατα από τον τομέα του άνθρακα, του ηλεκτρισμού ή των λιμένων.

Η αντίδραση ήρθε τον Μάρτιο του 1984 από τους ανθρακωρύχους, μετά την απόφαση του National Coal Board και της κυβέρνησης να κλείσουν ορισμένα ορυχεία. Το εθνικό εκτελεστικό του NUM, υπό τον Arthur Scargill κάλεσε σε γενική απεργία, απορρίπτοντας τα αιτήματα για ψηφοφορία. Το NUM απέτυχε να εξασφαλίσει συμμαχίες σε άλλα συνδικάτα, στα οποία η κυβέρνηση προέβη σε παραχωρήσεις για να μην συμμαχήσουν με τον Scargill. Στις 18 Ιουνίου του 1984 ο Scargill οργάνωσε πικετοφορία στο εργοστάσιο παραγωγής κωκ της British Steel στο Orgreave του South Yorkshire, με σκοπό τον αποκλεισμό του. Στη λεγόμενη μάχη του Orgreave 5.000-6.000 ανθρακωρύχοι έχασαν. Ο στόχος της Thatcher ήταν να επιστρέψουν οι απεργοί στη δουλειά τους χωρίς συμφωνία. Στις 30 Νοεμβρίου του 1984, ο οδηγός ταξί David Wilkie που μετέφερε ανθρακωρύχο στον χώρο εργασίας του δολοφονήθηκε με τσιμεντόλιθο από δύο απεργούς.

Στις 3 Μαρτίου του 1985 η απεργία έληξε. Οι απεργοί, όσοι δεν το είχαν ήδη κάνει, επέστρεψαν στα ορυχεία. Η ήττα του NUM ήταν συντριπτική και αποτέλεσε το τέλος της μεγάλης δύναμης των συνδικάτων και την έναρξη μιας νέας εποχής στην οποία οι εργασιακές σχέσεις διαμορφώθηκαν σε νέα βάση. Το NUM αποσυντέθηκε και διασπάστηκε, ενώ στο τέλος της απεργίας, είχε χάσει πάνω από τα μισά του μέλη.

Η κυβέρνηση της Thatcher είχε ακολουθήσει πολιτική που της εξασφάλισε νίκη υπεροχής. Και αυτό επειδή διέθετε την πολιτική βούληση να εφαρμόσει αυτό που επιθυμούσαν όλοι οι συντηρητικοί ως τότε, αλλά καμία συντηρητική κυβέρνηση δεν είχε καταφέρει.

*Μεταπτυχιακός φοιτητής σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.