Το Ποντίκι
του Δημήτρη Μηλάκα
Έχοντας κατά νου το θεωρητικό αξίωμα ότι «πόλεμος είναι η συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα», αξίζει τον κόπο να ρίξει κάποιος μια ματιά στην πολιτική πραγματικότητα των ελληνοτουρκικών σχέσεων αυτήν ακριβώς την περίοδο. Η εικόνα που θα αντικρίσει είναι – δυστυχώς – κάτι περισσότερο από ανησυχητική. Το πλαίσιο στο οποίο εξελίσσονται την τρέχουσα περίοδο οι ελληνοτουρκικές σχέσεις καθορίζεται:
- Από την πίεση που ασκούν μεγάλες παγκόσμιες οικονομικές - πολιτικές οντότητες για την αξιοποίηση των ενεργειακών πόρων στην Ανατολική Μεσόγειο.
- Από την έμπρακτη αποφασιστικότητα που επιδεικνύει η Τουρκία να επιβάλει το «δίκαιό» της εξαφανίζοντας από τον χάρτη ελληνικά νησιά (Ρόδος, Καστελλόριζο, Κάρπαθος κ.ά.) και τα συναφή δικαιώματά τους σε ΑΟΖ.
- Από την ήδη επιτυχημένη παρόμοια τακτική που ακολούθησε η Άγκυρα στο Αιγαίο δημιουργώντας «κεκτημένα» γκρίζων ζωνών.
- Από την ελληνική οικονομική αδυναμία, η οποία ήδη αποτυπώνεται δυσμενέστατα στις επιχειρησιακές αποτρεπτικές δυνατότητες των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων.
- Από τη γενικότερη αστάθεια του διεθνούς συστήματος το οποίο, αναζητώντας νέες ισορροπίες, δημιουργεί πειρασμούς και ευκαιρίες για αναθεώρηση του status στην ευρύτερη περιοχή.
Μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον εξελίσσονται οι ελληνοτουρκικές σχέσεις, οι οποίες, παρά τη θεαματική εμβάθυνση και μεγέθυνση της συνεργασίας των δύο χωρών σε οικονομικό επίπεδο τις δύο τελευταίες δεκαετίες, εξακολουθούν να ακροβατούν στην άβυσσο του πολιτικού χάσματος που εξακολουθεί να τις χωρίζει. Διότι τελικά η ουσία της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης δεν είναι τίποτε περισσότερο από την αδυναμία προς το παρόν να δοθεί η απάντηση στο «απλό» ερώτημα: Ποια (από τις δύο χώρες) εκ-διπλώνεται κυρίαρχα και πού στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο;
Το δίκαιο της ισχύος
Τα επιχειρήματα που οι δύο χώρες (κατά κύριο λόγο η Τουρκία) διατυπώνουν προκειμένου να αποδείξουν την κυριαρχία τους σε επίμαχες περιοχές δεν εξαντλούνται στη νομολογία και του Διεθνούς Δικαίου.
Η Τουρκία από τη δεκαετία του 1970, δημιουργώντας στρατιωτικού τύπου κρίσεις, έχει καταφέρει να μετατρέψει το Αιγαίο σε γκρίζα ζώνη όπου καμία ενέργεια απόρροια κυριαρχίας δεν είναι δυνατή στη θάλασσα πέραν των έξι ναυτικών μιλίων. Με την κρίση των Ιμίων το 1996 η γκρίζα ζώνη επεκτάθηκε στο Νότιο Αιγαίο.
Τώρα που το ενεργειακό ενδιαφέρον κορυφώνεται στην Ανατολική Μεσόγειο, η Τουρκία υπογραμμίζει την αποφασιστικότητά της να μην επιτρέψει καμία διανομή των πόρων στην κυπριακή ή την ελληνική (με την επήρεια νησιών όπως η Ρόδος, το Καστελλόριζο, η Κάρπαθος, ακόμα και η Κρήτη) ΑΟΖ.
Η κορύφωση των αντιδράσεων της Άγκυρας θα πρέπει να σημειωθεί ότι προέκυψε μετά την άκαιρη δημοσιοποίηση από τον τέως ΥΠΕΞ Νίκο Κοτζιά των προθέσεων της ελληνικής κυβέρνησης να προχωρήσει στην επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων ξεκινώντας από το Ιόνιο και την Κρήτη.
Η άμεση απάντηση της Άγκυρας – πέρα από τις συνηθισμένες πτήσεις τουρκικών μαχητικών πάνω και από κατοικημένα ελληνικά νησιά – ήταν οι πλόες του τουρκικού γεωτρύπανου με συνοδεία πολεμικών πλοίων σε θαλάσσιες περιοχές που «αγγίζουν» την υφαλοκρηπίδα του Καστελλόριζου.
Κόκκινη γραμμή
Για την ελληνική κυβέρνηση, όπως υπογραμμίζουν στρατιωτικές και διπλωματικές πηγές, η μέγιστη ανησυχία στην τρέχουσα φάση της αντιπαράθεσης είναι η πιθανότητα η Τουρκία να αποφασίσει να χρησιμοποιήσει το πλωτό της γεωτρύπανο σε ελληνική υφαλοκρηπίδα (Καστελλόριζο).
Η ανησυχία της Αθήνας κάθε άλλο παρά αβάσιμη είναι καθώς η Άγκυρα από το 2012 με νόμο καταγεγραμμένο στην τουρκική Εφημερίδα της Κυβερνήσεως έχει παραχωρήσει τις εν λόγω θαλάσσιες περιοχές για έρευνα και εκμετάλλευση στην Τουρκική Κρατική Εταιρεία Πετρελαίου. Είναι προφανές ότι η όποια ελληνική κυβέρνηση δεν μπορεί να περιορίσει τις αντιδράσεις της στις συνηθισμένες διπλωματικές διαμαρτυρίες αν τελικά η Τουρκία επιχειρήσει να «τρυπήσει» σε ελληνικά νερά…
Την προειδοποίηση της Αθήνας για δυναμική αντίδραση σε μια τέτοια απευκταία περίπτωση ανέλαβε να δώσει με δηλώσεις του ο αρχηγός των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων αρχηγός του ΓΕΕΘΑ Ευάγγελος Αποστολάκης, ο οποίος σε μια στιγμή εντονότατης κινητοποίησης στρατιωτικών τουρκικών δυνάμεων στον αέρα και τη θάλασσα βρέθηκε με την πολιτική και την υπόλοιπη στρατιωτική ηγεσία στο Καστελλόριζο.
Απαντώντας λοιπόν σε σχετική ερώτηση, ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων είπε ότι απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης είναι ότι, σε περίπτωση που καταληφθεί ελληνική βραχονησίδα, αυτή θα εξαϋλωθεί από τα ελληνικά πυρά. Με τον τρόπο αυτόν η Αθήνα έδωσε το στίγμα των προθέσεών της για τον τρόπο που σκοπεύει να υπερασπιστεί ελληνικό έδαφος.
Κάτι που επίσης έχει ενδιαφέρον από τις δηλώσεις του αρχηγού ΓΕΕΘΑ είναι η επισήμανση για τα αυτονόητα, τα οποία ωστόσο δεν εκλαμβάνονται ως τέτοια από την πολιτική τάξη της χώρας: αν πολεμήσουμε, είπε ο Ευ. Αποστολάκης, θα πολεμήσουμε μόνοι μας, κανένας δεν θα είναι δίπλα μας…
Στο πλαίσιο της πολιτικής ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης αξία έχουν και οι δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Άμυνας, που ήρθαν ως απάντηση των τοποθετήσεων του Έλληνα ΓΕΕΘΑ: «Όλοι θα πρέπει να συγκρατηθούν. Αυτή την ειλικρινή συμβουλή δίνουμε στους γείτονές μας», δήλωσε ο Τούρκος υπ. Άμυνας Χουλουσί Ακάρ, ο οποίος πρόσθεσε:
«Όλοι θα πρέπει να μένουν μακριά από τις προκλήσεις στο Αιγαίο, τη Μεσόγειο και την Κύπρο, σε διαφορετική περίπτωση το τίμημα θα είναι βαρύ. Όλοι θα πρέπει να γνωρίζουν ότι οι προβοκάτσιες στο Αιγαίο, τη Μεσόγειο και την Κύπρο δεν θα έχουν κανένα αποτέλεσμα».
Κρατώντας αυτές τις οξείες τοποθετήσεις των ανώτατων αξιωματούχων των δύο χωρών και παίρνοντας υπόψη τις διαρκείς στρατιωτικές τριβές στον αέρα και τη θάλασσα, αντιλαμβάνεται εύκολα κάποιος ότι η συνέχιση της πολιτικής (ελληνοτουρκικής) αντιπαράθεσης με άλλα μέσα κάθε άλλο παρά απίθανη είναι. Γίνεται μάλιστα ακόμα πιο πιθανή όσο μεγαλύτερο είναι το ενδιαφέρον των μεγάλων παγκόσμιων παικτών οι οποίοι έχουν σπεύσει στην περιοχή…
* Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 2053 στις 27-12-2018
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου