Ο υβριδικός πόλεμος , όπλο των αναθεωρητικών δυνάμεων

Νέα Πολιτική

του Γιάννη Χατζόπουλου

 Η γένεση μίας νέας μορφής πολέμου

 Η κρίση στην Ουκρανία, με την προσάρτηση της Κριμαίας από την Ρωσσία, και η αναζωπύρωση της βίας στην Μέση Ανατολή με την ανάδυση του Ισλαμικού Κράτους, έδειξαν πως η παραδοσιακή μορφή πολέμου, με την αποκλειστική σύγκρουση εθνικών ενόπλων δυνάμεων, ανήκει πλέον στο παρελθόν. Πλέον ο πόλεμος έχει εξελιχθεί σε μια πιο πολύπλοκη και πολυσύνθετη διαδικασία, που είναι αποτέλεσμα της αλλαγής στα μέσα διεξαγωγής του, με τρομοκρατικά κτυπήματα, χρήση μικρότερων μονάδων «άτακτου» πολέμου, αξιοποίηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ως εργαλεία προπαγάνδας, και την ενεργειακή και την οικονομική διπλωματία ως όπλο της εξωτερικής πολιτικής, καθώς και την ανάδειξη πολεμάρχων/ηγετών μικρών παρα-στρατιωτικών μονάδων ως σημαντικών παικτών στην θέση των στρατηγών.Η νέα αυτή μορφή πολέμου, που ονομάζεται υβριδικός πόλεμος(Hybrid Warfare), δεν αναγνωρίζει τα συμβατικά όρια μεταξύ ειρήνης και πολέμου, και ενοποιεί τον πόλεμο και τον μη πόλεμο σε ενιαία και αδιαίρετη γκρίζα ζώνη. Το σημαντικώτερο στοιχείο του υβριδικού πολέμου είναι η σύζευξη συνδυαστικών συμβατικών και μη συμβατικών μεθόδων προβολής ισχύος σ’ ένα ενιαίο σχήμα.

O Wess Mitchell, πρόεδρος του Aμερικανικού Κέντρου Ανάλυσης Ευρωπαϊκής Πολιτικής(CEPA), σε συνέντευξή του στο Defence Matters, μιλώντας για τηn φύση του υβριδικού πολέμου τόνισε πως   ‘ο περιορισμένος( υβριδικός) πόλεμος είναι η μέθοδος χαμηλού κόστους, χαμηλού κινδύνου με την οποία οι ρεβιζιονιστικές δυνάμεις μπορεί να επιταχύνουν τις γεωπολιτικές αλλαγές προς όφελός τους. Αυξάνει τα βάρη της εξουσιάζουσας δυνάμεως για να διεξαγάγει μια αποτελεσματική άμυνα του συστήματος. Ένας περιορισμένος πόλεμος δοκιμάζει την ικανότητα ή την βούληση του ηγεμόνα να συνεχίσει να προβάλει την αποτροπή πάνω στην οποία βασίζονται τα συστήματα της συμμαχίας και η ηγετική της θέση. Η ουσία του περιορισμένου πολέμου είναι να χρησιμοποιήσει έναν επαρκή βαθμό ισχύος για να επιτύχει μια σημαντική πολιτική ή εδαφική κατάκτηση, από την οπτική γωνία του ρεβιζιονιστή, αλλά να παραμένει κάτω από το όριο της στρατιωτικής πρόκλησης που απαιτείται για την ενεργοποίηση των παρατεταμένων μηχανισμών αποτροπής ή πολέμου της Μεγάλης Δυνάμεως’.

η περίπτωση της Ουκρανίας

Η σύγκρουση στην Ανατολική Ουκρανία είναι μια νέα μορφή πολέμου η οποία χαρακτηρίζεται από την αξιοποίηση Ρώσσων πρώην στρατιωτικών των ειδικών δυνάμεων στις εξεγερμένες περιοχές, σε συνδυασμό με την υποστήριξη ρωσσικών στρατευμάτων. Οι ρωσσόφωνοι αυτονομιστές μπορούν να απολαμβάνουν την πλήρη υποστήριξη της Μόσχας, ενώ ο μικρός αριθμός σύγχρονων ρωσσικών οπλικών συστημάτων επιβεβαιώνει την παρέμβαση των ρωσσικών ενόπλων δυνάμεων στις στρατιωτικές επιχειρήσεις.

Επίσης, τα κρατικά-ιδίως-ρωσσικά ΜΜΕ προωθούν τις θέσεις της Μόσχας στην διεθνή κοινότητα. Η Ρωσσία χρησιμοποιεί τον κυβερνοχώρο και τα κοινωνικά δίκτυα για να επηρεάσει την κοινή γνώμη στο εσωτερικό της χώρας και στο εξωτερικό, καλύπτοντας τις  στρατιωτικές επιχειρήσεις μεγάλης κλίμακας. Ο βασικός σκοπός τακτικής υβριδικού πολέμου από μέρους της Μόσχας είναι να δημιουργηθεί ασάφεια, και αυτή η τακτική χρησιμοποιείται από την Ρωσσία για ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, είτε με παραπληροφόρηση και παραπλάνηση, είτε με τοποθέτηση φιλορώσσων σε νευραλγικές θέσεις στις πληθυσμιακές ομάδες, με στόχο την πτώση των εθνικών κυβερνήσεων.

Όλες οι προαναφερθείσες ενέργειες υπόκεινται σε μια οργανωμένη απόπειρα της Μόσχας να διασφαλίσει την χερσαία διασύνδεση της Κριμαίας με την Ρωσσία μέσω της δημιουργίας μια ζώνης ασφαλείας στα σύνορα με την Ουκρανία, έχοντας παράλληλα βλέψεις στις βαλτικές δημοκρατίες όπου κατοικούν ρωσσικές μειονότητες.

η αντιμετώπιση του Υβριδικού Πολέμου από την Δύση

Η Δύση καλείται να εκπονήσει, προκειμένου να παρακολουθήσει την ρωσσική στρατιωτική μετάλλαξη αλλά κυρίως για να αντιμετωπίσει καινοφανή φαινόμενα όπως το ISIS στην Μέση Ανατολή, ένα στρατηγικό σχέδιο με άξονες την διπλωματία, την οικονομία, τα δίκτυα πληροφοριών και τον στρατό. Κάθε κράτος του ΝΑΤΟ πρέπει να επενδύσει σε καλά εκπαιδευμένο στρατό, που να είναι διαλειτουργικός με τους άλλους στρατούς των κρατών-μελών του ΝΑΤΟ, αλλά και να αναπτύξει την διπλωματική του ικανότητα.

Για να ανταποκριθεί επαρκώς στις νέες προκλήσεις, ο σύγχρονος στρατός καλείται να προσαρμόζεται στις νέες συνθήκες μάχης με διαφορετικούς τρόπους και να είναι άρτια εκπαιδευμένος. Ο πόλεμος στην υβριδική του διάσταση είναι απρόβλεπτος και πολύπλοκος και, ως εκ τούτου, ο στρατός πρέπει να αναπτύξει ολιγάριθμες ταχυκίνητες μονάδες πεζικού, που θα μπορούν το συντομώτερο δυνατόν, να λάβουν μέρος σε οποιοδήποτε σημείο χρειαστεί. Στο πολιτικό σκέλος, είναι απαραίτητη η συνδρομή και η διεθνής συνεργασία μεταξύ διπλωματών, αξιωματούχων των διεθνών οργανισμών και η διυπουργική συνεργασία των υπουργείων Εξωτερικών και Εθνικής Άμυνας, με στόχο την λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση της υβριδικής επίθεσης.

Ο υβριδικός πόλεμος είναι η πιο πολύπλοκη και απρόβλεπτη μορφή πολέμου λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του. Η τρομοκρατία, ο κυβερνοπόλεμος, η χρήση των κοινωνικών δικτύων ως μέσων προπαγάνδας, η αποκοπή από τους ενεργειακούς πόρους αποτελούν στοιχεία του υβριδικού πολέμου στα οποία η Δύση καλείται να αντιπαρατάξει ένα οργανωμένο σχέδιο δράσης σε πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο.

Η Δύση είναι πλέον υποχρεωμένη να αναδιοργανώσει τον αμυντικό σχεδιασμό της πάνω στο υβριδικό μοντέλο πολέμου, με την ανάλογη εκπαίδευση των εθνικών στρατών και την διεύρυνση των διεθνών συνεργασιών. Η Ελλάδα βρίσκεται και εκείνη υπό τη δίνη μιας ραγδαίας υβριδικής πολεμικής απειλής. Η μόνη λύση είναι η διαλειτουργική συνεργασία με τα άλλα κράτη στα πλαίσια της ευρω-ατλαντικής συμμαχίας και η λήψη όλων των απαραίτητων μέτρων για την προάσπιση της εθνικής της κυριαρχίας και γενικώτερα του δυτικού πολιτισμού.