Λεπτές κόκκινες γραμμές

protagon

του Γιάννη Βαρουφάκη 

Στις δημοκρατίες οι κυβερνήσεις κρίνονται από την αντιπαράθεση των υποσχέσεων και των πράξεών τους.

Ο κ. Σαμαράς, η Ν.Δ., το ΠΑΣΟΚ, η συγκυβέρνηση δηλαδή, υποσχέθηκαν τον Ιούνιο του 2012 επαναδιαπραγμάτευση του 2ου Μνημονίου με στόχο το κούρεμα του μη βιώσιμου χρέους. Αυτό υποσχέθηκαν. Χωρίς να τους υποχρεώσει κανείς.

Υποσχέθηκαν να κουρέψουν το μη βιώσιμο, κατ' εκείνους, χρέος. Είπαν στον ελληνικό λαό: Κάντε υπομονή, υποστείτε μερικά δεινά παραπάνω, αποδεχθείτε τα χαράτσια και τις περικοπές και, όταν θα έχουμε πρωτογενές πλεόνασμα, κι έχουν τελειώσει οι γερμανικές ομοσπονδιακές εκλογές, τότε θα μας κουρέψουν το χρέος. Κι αν δεν το κάνουν θα έχουν να κάνουν μ’ εμάς.

Στα τέλη του 2013, είπαν ότι το πολυπόθητο πλεόνασμα ήρθε. Αλλά παράλληλα, κατ' εντολή του Βερολίνου (όπου η κ. Μέρκελ επανεξελέγη, με τους σοσιαλδημοκράτες να αντικαθιστούν το ηττημένο FDP στον ρόλο του κομπάρσου), οι κυβερνώντες μας «διευκρίνισαν» πως το χρέος δεν έχει ανάγκει να κουρευτεί επειδή, έτσι από μόνο του, κατέστη... βιώσιμο. Ως δια μαγείας!

Στις αρχές του 2014, η υπόσχεση για κούρεμα αντικατεστάθη από την υπόσχεση εξόδου στις αγορές και απόδρασης από το Μνημόνιο έως τα τέλη του 2014. Κι όταν το Βερολίνο αθέτησε κι αυτή του την υπόσχεση προς τον κ. Σαμαρά, τότε ο άμοιρος πρωθυπουργός μας, σε ψυχολογική κατάσταση που θυμίζει τον κ. Παπανδρέου το Φθινόπωτρο του 2011 (τότε που σκαρφίστηκε την ιδέα εκείνου του τραγελαφικού μη δημοψηφίσματος), επίσπευσε τις προεδρικές εκλογές υποσχόμενος σε βουλευτές και ψηφοφόρους πως, αν δεν τον «ρίξουν», εντός μηνός θα έχει κλείσει μια νέα συμφωνία με τους δανειστές. Χωρίς να μας λέει τι θα περιέχει αυτή η συμφωνία. Απλά, μας ζητά να τον εμπιστευτούμε να κάνει τώρα αυτό που είχε υποσχεθεί τον Ιούνιο του 2012 και δεν έκανε: να διαπραγματευτεί μια συμφωνία που θα καθιστά την Ελλάδα βιώσιμη.

Το ένα και μοναδικό επιχείρημα του κ. Σαμαρά, σύμφωνα με το οποίο η μη παραμονή του στην κυβέρνηση (και η αντικατάστασή του από μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ) θα ήταν καταστροφή για τη χώρα, είναι το εξής: Ο ΣΥΡΙΖΑ θέλει να διαπραγματευτεί θέτοντας λεπτές κόκκινες γραμμές που αν «περαστούν» από την τρόικα η Αθήνα θα πει «όχι», δημιουργώντας συνθήκες σύγκρουσης. Με άλλα λόγια, ο κ. Σαμαράς ζητά από τη Βουλή και τον λαό να τον κρατήσει στην εξουσία επειδή εκείνος δεν μπορεί να διανοηθεί ότι θα μπορούσε ποτέ, π.χ. λίγο πριν την ωρίμανση ενός ομολόγου μας στα χέρια της ΕΚΤ, να πει: «δεν θα προσυπογράψω αυτά που μου ζητάτε κι ας μην μπορώ να αποπληρώσω το εν λόγω ομόλογο».

Ξέρετε τι σημαίνει αυτή η στάση; Κάτι πολύ απλό: Η τρόικα δεν έχει κανέναν λόγο να διαπραγματευτεί. Έχει ακούσει τον κ. Σαμαρά να δηλώνει πως ποτέ δεν θα έρθει σε σύγκρουση, π.χ. με την ΕΚΤ, και ξέρει πως, αν περιμένει να ωριμάσει ένα ομόλογο, η κυβέρνηση των Αθηνών θα προσυπογράψει ό,τι της ζητηθεί. Άρα, η παραμονή του κ. Σαμαρά στην εξουσία σημαίνει Μη Διαπραγμάτευση και ακόμα μία αποδοχή όρων που θα υπαγορεύουν οι τροϊκανοί ανενόχλητοι από την Αθήνα.

Με ρωτούν, εύλογα, πολλοί αναγνώστες: «Και τι θα έκανες εσύ αν το Βερολίνο και η Φραγκφούρτη σου πουν ένα μέγα NEIN, διαβούν με το έτσι θέλω την κόκκινή σου γραμμή και σου κλείσουν τη ρευστότητα;» Είναι πραγματικά εύλογο το ερώτημα καθώς μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν ιδιαίτερα δυσάρεστη για την Ελλάδα. Απαντώ όμως και μ’ ένα δικό μου ερώτημα, το οποίο θέτω σε αυτούς τους συγκεκριμένους επικριτές: «Υπάρχει κάποια απαίτηση των δανειστών στην οποία θα λέγατε ΟΧΙ, με αποτέλεσμα μια αντίστοιχη περίοδο αστάθειας και αγωνίας; Εσείς δεν έχετε καμία λεπτή κόκκινη γραμμή;» Αν δεν έχετε, ελπίζω να κατανοείτε πως απλά αφήνεστε στην καλοσύνη των δανειστών.

Ίσως, τελικά, όσοι ενστερνίζονται τη στάση Σαμαρά-Βενιζέλου να βασίζονται στην μόνη πεποίθηση που συνάδει με τα πιο πάνω: την πεποίθηση ότι, τελικά, Βερολίνο και Φραγκφούρτη θέλουν το καλό μας. Ότι οι μνημονιακές μας δεσμεύσεις είναι σαν ένα πικρό, θεραπευτικό φάρμακο το οποίο εμείς τα «κακά» ελληνόπουλα δεν θέλουμε να καταπιούμε ενώ οι καλοί τροϊκανοί, που ξέρουν καλύτερα από εμάς το συμφέρον μας, μας βάζουν να το καταπιούμε με το ζόρι.

Μακάρι να ήταν έτσι. Δεν είναι όμως. Οι τροϊκανοί δεν είναι ανθέλληνες. Ούτε και κακοί άνθρωποι. Είναι, απλά, σαν τους σκακιστές που, στην προσπάθειά τους να κερδίσουν την παρτίδα θυσιάζουν πιόνια, αξιωματικούς ακόμα και... πύργους. Η Ελλαδίτσα, στα μάτια τους, είναι ένα πιόνι το οποίο θυσιάζεται για «μεγαλύτερους» σκοπούς. Ποιους; Τη μεγαλειώδη σύγκρουση μεταξύ Βερολίνου και Ρώμης ή Βρυξελλών και Παρισίων. Στις συγκρούσεις αυτές η βιωσιότητα της Ελλάδας δεν εγείρεται καν ως ζήτημα προς συζήτηση. Οι όροι που επιβάλουν στον κ. Σαμαρά δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με την επιστροφή της Ελλάδας στην ανάπτυξη. Έχουν να κάνουν με την αποστολή μηνυμάτων στη Ρώμη, στη Μαδρίτη και στο Παρίσι για το τι μέλλει γενέσθαι.

Μέσα σε αυτό το παίγνιο, το μικρό πιόνι που λέγεται Ελλάς έχει ιερή υποχρέωση να επιστρατεύσει το ένα και μοναδικό όπλο που διαθέτει και το οποίο δεν έχει χρησιμοποιήσει ποτέ: Να πει την αλήθεια στους ευρωπαίους. Ποια αλήθεια; Ότι παραμένει πτωχευμένο παρά τις θυσίες του λαού της. Ότι αυτά που της ζητούν θα βαθύνουν κι άλλο την πτώχευση αυτή. Ότι τα περί Greek Success Story ήταν προπαγάνδα που ωφελούσε μόνο την πολιτική άρνησης της κρίσης και μια μικρή πλειοψηφία που ζει από τα διακρατικά δάνεια και τις χρημαστηριακές φούσκες που χτίστηκαν τον τελευταίο χρόνο (και ο οποίες, ευτυχώς, σκάνε τώρα).

Το θετικό σε όλη αυτή την θλιβερή ιστορία είναι ότι δεν είμαστε απλά ένα πιόνι. Είμαστε μια χώρα-μέλος μιας σαθρής Ευρωζώνης, με πολιτικά δικαιώματα που αν τα χρησιμοποιήσουμε εντός των οργάνων της Ε.Ε., μας καθιστούν κι εμάς «παίκτες». Όχι πολύ δυνατούς, αλλά αρκετά δυνατούς να κάνουμε κινήσεις που θα αλλάξουν το γενικότερο παίγνιο και θα απελευθερώσουν μεγαλύτερους παίκτες από την ισχύουσα ως σήμερα «ομερτά», με αποτέλεσμα την επιστροφή της ελπίδας για μια Ευρώπη ουμανιστική – αντί για το σημερινό σιδερένιο κλουβί.

Απλά, έως σήμερα, καμία εκ των κυβερνήσεων Παπανδρέου-Παπαδήμου-Σαμαρά δεν διανοήθηκαν ποτέ να κάνουν αυτές τις κινήσεις. Και δεν το διανοήθηκαν επειδή δεσμεύτηκαν εξ αρχής να μην έχουν λεπτές κόκκινες γραμμές.