Χειραγώγηση επιτοκίων: Ένα «μυστικό» που όλοι γνωρίζουν

sofokleous10

Δεν θα έπρεπε να αποτελεί έκπληξη για κανέναν το γεγονός οι μεγάλες εμπορικές τράπεζες χειραγωγούν τα επιτόκια Libor για ίδιον όφελος. Οι αγορές ομολόγων σχεδιάστηκαν από τις μεγάλες τράπεζες ώστε να διασφαλίζουν ότι μπορούν να ελέγξουν τα επίπεδα των επιτοκίων χωρίς να έχουν πάνω από το κεφάλι τους τις εποπτικές αρχές.

Η πολύκροτη υπόθεση χειραγώγησης των επιτοκίων από την βρετανική Barclays  που απειλεί τη σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος, οπωσδήποτε δεν αποτελεί τη μοναδική περίπτωση. Δεκαέξι  μεγάλες τράπεζες βρίσκονται στο στόχαστρο, οι έρευνες από τις αρμόδιες ελεγκτικές αρχές βρίσκονται σε εξέλιξη και μένει να αποδειχθεί ποιες τράπεζες εμπλέκονται στο σκάνδαλο κι αν είχαν λάβει τις ευλογίες των κεντρικών τραπεζών, ώστε να ακολουθήσουν αυτή την πρακτική.

Οι εμπορικές τράπεζες δεν επιθυμούσαν την αλήθεια για τις τιμές των αγορών ώστε να καθορίσουν τα επιτόκια των δανείων.  Προτιμούσαν μάλλον μια ολιγοπωλιακή, ελεγχόμενη, υποκειμενική έρευνα να αποτελεί τη βάση για το επίπεδο των επιτοκίων.

Με αυτό τον τρόπο λειτουργούν τα μεγάλα πιστωτικά ιδρύματα τα τελευταία 30 χρόνια και πραγματικά είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι πήρε τόσο καιρό στους ελεγκτικούς μηχανισμούς να συνειδητοποιήσουν για πόσο ντροπιαστικό σύστημα μιλάμε.

Κατά κάποιο τρόπο, η εξέλιξη μια διεφθαρμένης αγοράς Libor, αποτελεί το αποτέλεσμα της πορείας των εμπορικών τραπεζών μετά την κατάργηση του νόμου Glass-Steagall. Οι μεγαλύτερες τράπεζες σε ΗΠΑ κι Ευρώπη ξόδεψαν δεκαετίες προσπαθώντας να ανακτήσουν τον έλεγχο των αγορών. Στις ΗΠΑ ο νόμος  Gramm-Leach-Bliley της κυβέρνησης Ομπάμα, αποτέλεσε το τελευταίο καρφί στο φέρετρο του Glass-Steagall.

Η χειραγώγηση των επιτοκίων δεν θα έπρεπε να αποτελεί έκπληξη , καθώς η δομή των επιτοκίων είναι τέτοια ώστε να ελέγχεται από τις τράπεζες. Μέχρι στιγμής, μόνο η βρετανική Barclays έχει παραδεχθεί ότι το έπραττε, ωστόσο είναι δεδομένο ότι θα ακολουθήσουν κι άλλες.

Γιατί η υπόθεση Libor δεν είναι κάτι σπάνιο,  όπως σημείωσαν προ ημερών οι FT. Αντιθέτως, υπάρχουν πολλές ακόμη άλλες μεριές στις αγορές χρεογράφων και παραγώγων που παραμένουν αδιαφανείς και ελιτίστικες και συνεχίζουν να παραβαίνουν τις βασικές αρχές του Smith, μολονότι οι ίδιοι οι τραπεζίτες παρουσιάζονται ως πρωταθλητές των ελεύθερων αγορών. Είναι ίσως μία από τις μεγαλύτερες ειρωνείες και υποκρισίες της εποχής μας. Και είναι επίσης αιτία λαϊκής αγανάκτησης, την οποία οι τραπεζικοί CEOs θα επιλέξουν να παραγνωρίσουν - εις βάρος τους.

Με τον τρόπο που έχουν σχηματιστεί και διοικούνται τώρα οι τράπεζες, δεν μπορεί να εμπιστευθεί κανείς ότι θα διατελέσουν οποιαδήποτε λειτουργία για το δημόσιο συμφέρον που αντιβαίνει στο συμφέρον των εργαζομένων τους, όπως σημειώνει ο Marrtin Wolf. «Οι σημερινές τράπεζες αντικατοπτρίζουν την ενσάρκωση της κερδοσκοπικής συμπεριφοράς των εργαζομένων τους στο έπακρο, ενώ το μόνο ερώτημα που τίθεται από τη διοίκηση δεν αφορά το καθήκον ή την υπευθυνότητά τους, αλλά κατά πόσον θα τους "πιάσουν"», τονίζει.

Ο ρόλος των κεντρικών τραπεζών

Το Libor  είναι το διατραπεζικό επιτόκιο για το δανεισμό χρημάτων από μια τράπεζα στην άλλη, που χρησιμοποιούν οι αγγλοσάξωνες κι ανακοινώνεται κάθε μέρα από την Ένωση Βρετανικών τραπεζών.

Ο υπολογισμός του δείκτη είναι απλός και στηρίζεται στην προσφορά και ζήτηση. Κάθε ημέρα ένας συγκεκριμένος αριθμός τραπεζών δηλώνει πόσα χρήματα θα χρειασθεί πχ για την επόμενη ημέρα. Στη βάση αυτών των στοιχείων υπολογίζεται το overnight επιτόκιο, δηλαδή το κόστος του χρήματος για μια ημέρα.

Οι έρευνες για το σκάνδαλο ενδεχομένως να καταλήξουν στην απόδοση ευθυνών όπως απολύσεις και πρόστιμα, ωστόσο η επίδραση στις αγορές θα είναι μικρή.

Το πιο περίεργο πράγμα που προέκυψε από το σκάνδαλο της Barclays, ήταν η εμπλοκή της κεντρικής Τράπεζας της Αγγλίας και του υποδιοικητή Paul Tucker.  Η προσπάθεια της BoE να επηρεάσει τα επιτόκια, δεν αποτελεί σκάνδαλο σε καμία περίπτωση, όπως σημειώνει το δημοσίευμα. Οι κεντρικοί τραπεζίτες επηρεάζουν τα επιτόκια ευθέως και...πλαγίως σε καθημερινή βάση. Αυτή άλλωστε είναι η δουλειά τους.

Όλες οι κεντρικές τράπεζες, όλοι οι τραπεζίτες εμπλέκονται στην επιχείρηση καθορισμού επιτοκίων. Γι αυτό ζχουν, γι αυτό οι αναλυτές ξοδεύουν τόσο πολύ χρόνο στην παρακολούθησή τους.

Το Κογκρέσο και τα κοινοβούλια, έδωσαν στις κεντρικές τράπεζες τη μονοπωλιακή δύναμη τυπώματος χρήματος και τη διαχείριση της νομισματικής πολιτικής. Πρόκειται για τους ίδιους αξιωματούχους  που έδωσαν την ολιγοπωλιακή  δύναμη στις 16 εμπορικές τράπεζες που φέρονται εμπλεκόμενες στο σκάνδαλο χειραγώγησης του Libor και του Euribor.