Η δημοσιονομική προσαρμογή 2010-2011

Όμιλος Πολιτικού και Οικονομικού Προβληματισμού

του Κώστα Μελά.

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα οριστικά στοιχεία η  δημοσιονομική προσαρμογή που επετεύχθη  μεταξύ 2009 και 2011 ήταν σημαντική, ύψους €16,4 δισ. και προήλθε εξ ολοκλήρου από την πλευρά των δαπανών, ιδιαίτερα δε της Κεντρικής Κυβέρνησης (Πίνακας 1). Ειδικότερα, οι δαπάνες της Κεντρικής Κυβέρνησης μειώθηκαν κατά €13,8 δισ. (παρά την αύξηση των τόκων κατά €3,4 δισ.), των ΟΤΑ κατά €1,3 δισ. και των ΟΚΑ κατά €2,5 δισ.

 Αντίστοιχα τα έσοδα μειώθηκαν στο σύνολό τους κατά περίπου μισό δις € . Αναλυτικά εδώ παρουσιάζεται  αύξηση των εσόδων της Κεντρικής Κυβέρνησης η οποία όμως  υπερκαλύφθηκε κατά περίπου μισό δισ. από τη μείωση στα έσοδα των ΟΤΑ και των ΟΚΑ.

Επί της ουσίας αυτό που μας λένε οι αριθμοί . ex post, είναι ότι η μείωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων την περίοδο του Μνημονίου προήλθε μόνο από τη μείωση των δημοσίων δαπανών . Το γεγονός αυτό αποτελεί το καλύτερο επιχείρημα για όσους ακόμα και σήμερα ισχυρίζονται ότι το πρόγραμμα δεν έχει επιτυχία διότι δεν ήταν επικεντρωμένο στη μείωση των δαπανών αλλά επέβαλε μόνο φόρους οι οποίοι λειτουργούν αντιαναπτυξιακά. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν επιβλήθηκε τρομακτική φορολογική επιβάρυνση στα φυσικά και θεσμικά υποκείμενα σε σχέση με το έτος βάσης (2007). Απλά τα συνολικά έσοδα του Δημοσίου παρά την συντριπτική φορολογική επιβάρυνση των υποκειμένων το 2011 , υπολείπονται των αντίστοιχων του 2007 . Οι λόγοι είναι απλοί και γνωστοί. Πρώτος και καθοριστικός , η μεγάλη μείωση του ΑΕΠ και κατά συνέπεια της φορολογικής ικανότητας που συναρτάται από αυτό.  Δεύτερον , η αύξηση της φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής , λόγω της μείωσης της οικονομικής δραστηριότητα και της αύξησης της φορολογικής επιβάρυνσης. Τρίτον η χείριστη  διαχείρισης των φορολογικών υποθέσεων εκ μέρους  των εκάστοτε υπουργών  οικονομίας με τις συνεχείς παρατάσεις , περαιώσεις , εκπτώσεις και όλα τα συναφή. Η αδυναμία χρησιμοποίησης των ηλεκτρονικών μέσων διασταύρωσης των φορολογικών στοιχείων με στόχο τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης . Υπάρχουν βεβαίως και άλλοι. 

Μπορούμε να αναλύσουμε περαιτέρω το πώς εξελίχθηκαν τα μεγέθη των δαπανών και των εσόδων ανατρέχοντας στα στοιχεία του Πίνακα 1

Πίνακας 1.

Πηγές Δημοσιονομικής Προσαρμογής 2009-2011.

Δαπάνες
	ΓΚ	ΚΚ	ΟΤΑ	ΟΚΑ	ΕΜ
Κατανάλωση	-7395	-5205	-969	-1221
Μισθοί	-4936	-4066	-201	-669
Φόροι	-84	-84
Επιδοτήσεις	-13	-13
Τόκοι	+3113	+3394	+15	+57	-353
Κοινωνικές Παροχές	-1936	-1260	821	-1507
Τρέχουσες Μεταβιβάσεις	-911	-1691	-94	+146	+728
Μεταβιβάσεις Κεφαλαίου	275	-896	+1	+810	+360
Επενδύσεις	-4980	-3945	-918	-117
Σύνολο Δαπανών	-16877	-13766	-1345	-2501	+735
Έσοδα
Προϊόν	-215	-242	-350	+377
Φόροι Παραγωγής –Δασμοί	+457	1648	-31	-1160
Έσοδα Περιουσίας	-97	163	+8	+85	+353
Φόροι Εισοδήματος-Περιουσίας	-1201	-1269	+22	+46
Εισφορές Κοινωνικής Ασφάλισης	-1955	-63	0	-1892
Τρέχουσες Μεταβιβάσεις	766	745	+484	-1191	-728
Φόροι Κεφαλαίου	-275	-266	-9
Μεταβιβάσεις Κεφαλαίου	1994	1994	-837	+477	-360
Σύνολο Εσόδων	-526	2710	-713	-3258	-735

   

Πηγή : ΙΟΒΕ, Η Ελληνική Οικονομία, Αριθμός  Τεύχους 68 , Ιούλιος 2012.

Το κύριο βάρος της προσαρμογής από τη μεριά των δαπανών ,για τη ΓΚ,  σήκωσαν κατά σειρά μεγέθους :

-          Η κατανάλωση του δημοσίου ,με ποσοστό 43,8% της συνολικής προσαρμογής.

-          Οι δημόσιες επενδύσεις , με 29,5%

-          Οι μισθοί , με ποσοστό 29,3%.

-          Οι κοινωνικές παροχές με 11,47%.

Αντιθέτως έχουμε αύξηση των τόκων που επιβαρύνουν σημαντικά τις δαπάνεςτην συγκεκριμένη περίοδο.

Η καταστροφική πορεία της ύφεσης στην ελληνική οικονομία δεν είναι ανεξάρτητη από την θελημένη και σκόπιμη μείωση των Δημοσίων επενδύσεων προκειμένου να καλυφθούν οι αστοχίες των κυβερνώντων και του προγράμματος . Η μείωση αυτή στέρησε από την ελληνική οικονομία τον μοναδικό τρόπο στήριξης αντίρροπων δυνάμεων στην υφεσιακή πολιτική που απέρρεε (και απορρέει) από το Μνημόνιο. Οι δημόσιες επενδύσεις ,και καθ’ ομολογία της Τραπέζης της Ελλάδος , έχοντας υψηλό πολλαπλασιαστή , αποτελούν την αιχμή του δόρατος στη μεγέθυνση του ΑΕΠ της χώρας. Παράλληλα  συμπαρασύρουν και τις ιδιωτικές επενδύσεις  είτε λόγω του ότι δημιουργούν τις απαραίτητες υποδομές και ως εκ τούτου μειώνουν το κόστος λειτουργίας μιας επένδυσης είτε  συμπράττοντας ως συνέταιροι για την κατασκευή νέων επενδυτικών σχεδίων.  Θεωρώ ότι η ασκούμενη πολιτική αναφορικά με τις δημόσιες επενδύσεις είναι καταστροφική για την χώρα και αποτελεί εκ των ων  ουκ άνευ  πρόβλημα για άμεση επίλυση. Η μείωση των καταναλωτικών δαπανών του δημοσίου , η μείωση των μισθών και η μείωση των κοινωνικών παροχών αποτελούν τους κύριους στόχους του προγράμματος στην κατεύθυνση μείωσης του λειτουργικού κόστους του ελληνικού κράτους. Η ιδεολογική  εμμονή που βρίσκεται ενσωματωμένη στο Πρόγραμμα στοχεύει σε μια λειτουργία του κράτους με πολύ χαμηλότερες δαπάνες από αυτές του 2009. Μιλά για δημοσιονομικές δαπάνες για το 2020, γύρω στο 32-34% του ΑΕΠ αντί του περίπου 46-47% κατά μέσο όρο των χωρών της ΕΕ.   

Σχετικά με τα έσοδα , είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι τη συγκεκριμένη περίοδο συλλέχθηκαν λιγότερα έσοδα από τότε που επιβλήθηκε το Μνημόνιο. Η υστέρηση του φόρου εισοδήματος και των εισφορών στην κοινωνική ασφάλιση είναι θεαματική , αλλά ήταν προβλέψιμη από όσους είναι προσγειωμένοι στην ελληνική πραγματικότητα αλλά και γνωρίζουν τα βασικά της οικονομικής θεωρίας. Όλοι οι άλλοι απλά σπέρνουν ανέμους και θερίζουμε εμείς θύελλες.