To δολάριο και άλλα καταφύγια

sofokleous10

Κρίσεις πάντα θα συμβαίνουν, αλλά θα είναι λιγότερο αγχωτικές εφόσον τεθούν σε εφαρμογή οι σωστές θεσμικές διαδικασίες. Η πιο θετική εξέλιξη της πρόσφατης διάσκεψης κορυφής της ευρωζώνης ήταν η ανακοίνωση ενός ολοκληρωμένου μηχανισμού εποπτείας ως προϋπόθεση για οποιαδήποτε διάσωση των τραπεζών. Μια ευρωπαϊκή εγγύηση των ισπανικών τραπεζικών καταθέσεων, χωρίς αντίστοιχη μεταβίβαση της τραπεζικής εποπτείας θα διαιώνιζε απλώς τις κακές συνήθειες.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κ. Mario Draghi, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στη ζώνη του ευρώ πρέπει «να καθορίσουν τους ρόλους, τις προθεσμίες και τις προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται.» Ωστόσο, από το περασμένο καλοκαίρι, το modus operandi για τη διαχείριση της κρίσης περιελάμβανε δύο βήματα προς τα πίσω με κάθε βήμα προς τα εμπρός.

Μπορεί επιτέλους να έχουμε ξεφύγει από αυτόν τον φαύλο κύκλο με την τελευταία σύνοδο κορυφής. Αλλά πάρα πολλά ερωτήματα παραμένουν: για παράδειγμα, θα έχει η νέα ρυθμιστική αρχή τη δυνατότητα διάλυσης τραπεζών ώστε να μπορέσει να αναλάβει την εκκαθάριση των αφερέγγυων ισπανικών τραπεζών; Θα μπορούσε η επιρροή των εθνικών ρυθμιστικών τραπεζικών αρχών να μειωθεί, εν μέρει, ώστε να αποτραπούν οι τράπεζες από το να θεωρούν το κρατικό χρεός ακίνδυνο; Οι τράπεζες διαχειρίζονται ρίσκο ως κομμάτι της καθημερινότητας τους και μάλιστα χορηγούν δάνεια σε επισφαλείς πελάτες συνεχώς συνυπολογίζοντας το ρίσκο και τιμολογώντας το ανάλογα. Αλλά όταν οι δικοί τους ρυθμιστές επισημαίνουν ότι κάτι είναι χωρίς κίνδυνο, χωρίς αυτό να ισχύει, τότε το ριψοκίνδυνο ενεργητικό δε φέρει τη σωστή τιμολόγηση και οδηγεί σε δυσλειτουργίες του τραπεζικού συστήματος.

Και ενώ η Ισπανία είναι στο προσκήνιο, θα ήταν χρήσιμο αν οι ρυθμιστικές αρχές ισχυρών χωρών, όπως η BaFin της Γερμανίας, παραχωρούσαν επίσης τον έλεγχο για να βοηθήσουν να εξαλειφθούν οι κακές συνήθειες. Το περασμένο καλοκαίρι, όταν η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών (ΕΑΤ), απαίτησε τη δημοσίευση των κυρίαρχων εκμεταλλεύσεων χρέους, η BaFin  το εμπόδισε. Ήταν η πίεση της αγοράς που 'ενθάρρυνε' τελικά τις γερμανικές τράπεζες προς τη διαφάνεια. Με απλά λόγια, οι εθνικές  ρυθμιστικές  αρχές έχουν αποδειχθεί ανίκανες στη διαχείριση των αλληλοσυγκρουώμενων συμφερόντων τους.

Οι σωστά καθορισμένες διαδικασίες βοηθούν τις αγορές να λειτουργούν, καθώς αγοραστές και πωλητές διαπραγματεύονται με βάση τις αξίες των στοιχείων του ενεργητικού. Σε αντίθεση, οι εγγυήσεις τελικά αυξάνουν τη μεταβλητότητα, καθώς οι τιμές του ενεργητικού γίνονται πιο συσχετισμένες: τα πάντα θα είναι ασφαλή μέχρι ο εγγυητής ο ίδιος να θεωρηθεί μη ασφαλής, οδηγώντας σε κατάρευση το σύνολο του συστήματος.

Χρειάζεται μία αξιόπιστη στρατηγική για να ανακτήσουν οι επενδυτές την εμπιστοσύνη τους. Η Ισπανία για παράδειγμα είναι ιδιαίτερα απογοητευτική για τους επενδυτές. Εδώ έχουμε μια περίπτωση όπου μια κυβέρνηση απόλυτης πλειοψηφίας φαίνεται να δίνει μεγαλύτερη έμφαση στη διαπραγμάτευση χαμηλότερου κόστους δανεισμού από ότι στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που θα μείωναν τα ποσά που πρέπει να δανειστεί έτσι και αλλιώς. Αυτή η κρίση δεν θα τερματιστεί αφού το χρέος απλά μετατίθεται.

Κατά κάποιο τρόπο, έχουμε ήδη τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης: όταν μια αδύναμη χώρα ζητήσει βοήθεια, λαμβάνει ενίσχυση με αντάλλαγμα την παραχώρηση κυριαρχικών εξουσιών επί του προϋπολογισμού της. Η κύρια διαφορά σε σχέση με το όραμα της Ευρώπης είναι ότι οι προϋπολογισμοί πρέπει να αναθεωρούνται πριν ξεσπάσει μία κρίση. Κινούμαστε προς το όραμα αυτό με ένα τυπικά ευρωπαϊκό αποσπασματικό τρόπο, με τις αδύναμες χώρες να έχουν το προβάδισμα, υποκινούμενες  από τις πιέσεις της αγοράς.

Οι επενδυτές δεν χρειάζονται εγγυήσεις. Οι επενδυτές θα πρέπει να αποζημιωθούν κατάλληλα για τους κινδύνους που αναλαμβάνουν. Αλλά, σε αυτό το στάδιο, θα πρέπει επίσης να λαμβάνουν υπόψη τον κίνδυνο που ενέχουν οι συνεχώς μεταβαλλόμενοι κανόνες του παιχνιδιού. Επιπλέον, αν ένας επενδυτής δανείζει χρήματα στην Ισπανία με επιτόκιο 7 τοις εκατό θα μπορούσε να κατηγορηθεί ως κερδοσκόπος που προσπαθεί να επωφεληθεί από τη δυστυχία της χώρας. Γιατί λοιπόν να ασχοληθεί;

Εν τω μεταξύ, οι κεντρικοί τραπεζίτες ανά τον κόσμο, φοβούμενοι περαιτέρω αστάθεια, ελπίζουν για το καλύτερο, αλλά προετοιμάζονται για το χειρότερο. Πράγματι, καθώς όλοι μας διαβεβαιώνουν ότι η διαδικασία επιτέλους μπαίνει στη σωστή τροχιά, εμείς απλά δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τους κινδύνους στην ευρωζώνη.

Όμως υπάρχουν ευκαιρίες αλλού. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να θεωρήσουμε ότι οι ΗΠΑ είναι το ασφαλές καταφύγιο μακριά από την ευρωζώνη, και όχι μόνο εξαιτίας της μη βιώσιμης δημοσιονομικής κατάστασης και το ενδεχόμενο περαιτέρω χαλάρωσης από την Fed.

Η καλύτερη εναλλακτική φαίνεται να είναι το δολάριο Σιγκαπούρης. Ενώ οι τιμές των βασικών προϊόντων θα μπορούσαν να είναι οι πρώτοι ευνοούμενοι της αυξημένης κινητικότητας στις μεγάλες κεντρικές τράπεζες, ιστορικά θεωρούνται μάλλον ασταθείς. Η Νομισματική Αρχή της Σιγκαπούρης έχει δείξει τη μέγιστη δυνατή αυτοσυγκράτηση κατά τα τελευταία χρόνια. Με πολλούς τρόπους, το δολάριο Σιγκαπούρης συμπεριφέρεται όπως ένα ευρωπαϊκό νόμισμα, χωρίς τους κινδύνους. Πληροί αυτό το ρόλο καλύτερα από τα Σκανδιναβικά νομίσματα που τείνουν να αναπαραγάγουν ό,τι συμβαίνει με το ευρώ, λόγω της εξάρτησης των οικονομιών τους με την ευρωζώνη.