Περί πολιτικής ηθικής

του Σταύρου Καλεντερίδη

Στη σύγχρονη εποχή της χώρας μας, η Ελλάδα έχει βιώσει την απόλυτη απαξίωση της εφαρμοσμένης πολιτικής και διακυβέρνησης. Η χώρα που γέννησε τη δημοκρατία και την πολιτική επιστήμη, βρίσκεται σήμερα στο έλεος ανήθικων και ανάξιων πολιτικών στελεχών, οι οποίοι πλήττουν διαχρονικά και με μεθοδικότητα το συλλογικό καλό και συμφέρον. Τα αίτια αυτής της κατάστασης είναι αδιαμφισβήτητα πολλά και ποικίλλουν, ωστόσο αυτό που αποφεύγουν να θίξουν οι παραδοσιακές, συστημικές και ελεγχόμενες αναλύσεις, είναι το ζήτημα της πολιτικής ηθικής, ή μάλλον η ηθική κατάπτωση της πολιτικής στη χώρα.

Αρχή παντός ο Αριστοτέλης, ο οποίος μας προσέφερε τον πρώτο ορισμό της «πολιτικής» στην ιστορία της ανθρωπότητας, χαρακτηρίζοντάς την όχι απλά ως «διακυβέρνηση», αλλά ως ιερή αποστολή διάπλασης ήθους στην κοινωνία και τους πολίτες. Παραμερίζοντας λοιπόν τη σημερινή διαστρέβλωση της πολιτικής, τον εκφυλισμό και τον δήθεν επαγγελματισμό της, μπορούμε να επιστρέψουμε στην ποιοτική και ανώτερη πολιτική, μόνο εάν ανακαλέσουμε και επαναφέρουμε την έννοια της πολιτικής ηθικής στη χώρα. Μόνο εάν επανασυνδέσουμε την ηθική με την πολιτική πρακτική ως κάτι το αναπόσπαστο. Εάν αποκαλέσουμε τη σύγχρονη πολιτική ενασχόληση που στερείται ηθικής, με το πραγματικό της όνομα: τυχοδιωκτισμός και εξαπάτηση.

Το πολιτικό σύστημα και οι υποστηρικτές του (σε ακαδημία και τύπο), προσπαθούν διακαώς να μας πείσουν για τη ματαιότητα της πολιτικής ηθικής, για την ασημαντότητά της, ή για την ανάγκη να τη θυσιάσουμε στο βωμό των σύγχρονων απαιτήσεων διακυβέρνησης και των πολύπλοκων προκλήσεων της παγκοσμιοποίησης. Αυτό που περιγράφουν ωστόσο, αυτό που απομένει όταν αποκόψεις την ηθική από την πολιτική, έχει την ίδια αξία με μια χούφτα λάσπη, από την οποία ο χρυσοθήρας αφαιρεί εντελώς το χρυσάφι. Το ίζημα της πολιτικής δίχως την ηθική, είναι ένα ληστρικό και αναξιοκρατικό σύστημα, το οποίο δεν λογοδοτεί σε κανέναν, εκφυλίζει εαυτό περαιτέρω, ανακυκλώνεται, και επιχειρεί να εκμαυλίσει την ίδια την κοινωνία.

Τα υψηλά πρότυπα ηθικής, η αποφασιστικότητα να διάγεις τον πολιτικό σου βίο βάσει αυτών, και ο συναισθηματικός αυτοέλεγχος που απαιτείται για κάτι τέτοιο, αποτελούν τα πλέον σημαντικά στοιχεία και χαρακτηριστικά της πολιτικής. Η πολιτική ηθική είναι μια προσωπική επιλογή, μια ατομική προσπάθεια για την επίτευξη μιας στάσης ζωής που οδηγεί στην ευδαιμονία. Στον αντίποδα βρίσκεται η κοινωνική προσδοκία καθώς και η έννοια του «φαίνεσθαι» και των εντυπώσεων, οι οποίες κυριαρχούν σήμερα στην πολιτική ζωή της χώρας.

Ένας ηθικός πολιτικός δεν πρόκειται να κλέψει, να αρπάξει, να εξαπατήσει, ή να δυσφημήσει τους αντιπάλους του για να επωφεληθεί ο ίδιος. Ο Στωικός Χρύσιππος υποστήριζε πως ο αθλητής στον αγώνα δρόμου, οφείλει να καταβάλει κάθε προσπάθεια για να νικήσει, ωστόσο, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να εμποδίσει τους αντιπάλους του, βάζοντάς τους τρικλοποδιά ή καθυστερώντας τους με τα χέρια. Και αυτό διότι σύμφωνα με την πολιτική ηθική, η φήμη και το κύρος του ηθικού ανθρώπου είναι πολύ σημαντικά για να θυσιαστούν στο βωμό οποιουδήποτε άλλου πράγματος, όσο επωφελές και αν αυτό φαίνεται. Επιπλέον, κανένα κέρδος ή πλεονέκτημα δεν μπορεί να αποκτηθεί αν θυσιάσει κάποιος την υπόληψη και το όνομά του, τη συνείδηση, την καλοπιστία, τις αρχές και την αξιοπρέπειά του.

Η πολιτική ηθική λοιπόν, συνθέτει τον πολιτικό που σέβεται τον εαυτό του και την κοινωνία την οποία υπηρετεί. Τον ακλόνητο ιδεολόγο, που υπερβαίνει το ατομικό του συμφέρον, και θέτει εαυτόν υπέρμαχο των ιδανικών και των υψηλών του πεποιθήσεων. Τον πολιτικό που διακρίνεται για τη βαρύτητα και το μέγεθος του χαρακτήρα του, το ανυπέρβλητο αίσθημα της δικαιοσύνης, την ειλικρινή και αυτολυτρωτική αξιοπρέπεια, το ελπιδοφόρο και ζωογόνο θάρρος, και την ακράδαντη πίστη στην πατρίδα και τους ανθρώπους της.

Σε συλλογικό επίπεδο, η πολιτική ηθική, είναι αυτή που απαλλάσσει την κοινωνία από τις κίβδηλες πολιτικές υποσχέσεις, την απάτη, και τις μετέπειτα κυβιστήσεις. «Είναι ύψιστο καθήκον και ύψιστη απόδειξη της σοφίας μας να συμφωνούν τα λόγια με τις πράξεις μας», δίδασκε ο Στωικός Σενέκας, για να αποδείξει πως τα πολιτικά ψεύδη ομολογούν ένδεια πνεύματος.

Η πολιτική ηθική είναι αυτή που εγγυάται τις δίκαιες πολιτικές και αποφάσεις, στο εσωτερικό της χώρας αλλά και στα διακρατικά ζητήματα. Με οδηγό την ηθική, ο πολιτικός ούτε αδικεί τους πολίτες (έλλειψη), ούτε δέχεται να αδικηθεί από ηγέτες άλλων χωρών (υπερβολή). Και έτσι επιτυγχάνεται η Αριστοτελική μεσότητα της εφαρμογής του δικαίου.  

Η πολιτική ηθική προστατεύει επίσης το πολιτικό προσωπικό από τη διαφθορά των χρημάτων. Θωρακίζει και ενδυναμώνει τον άνθρωπο έτσι ώστε να αντισταθεί στην επίθεση και την επιρροή των οικονομικών συμφερόντων, του χρηματισμού και της δωροδοκίας. Μέσω της ανένδοτης και αξιοπρεπούς πολιτικής ηθικής εξασφαλίζεται έτσι, η ιερότητα της ανιδιοτελούς προσφοράς στην πατρίδα, που ονομάζεται ενασχόληση με τα κοινά. Ελλείψει της πολιτικής ηθικής, παρατηρούμε εγκληματίες του πιο βαθιού χρώματος να αναδεικνύονται σε θέσεις ισχύος, ενώ πολίτες αμέμπτου ηθικής διώκονται πολιτικά, περιθωριοποιούνται και αφανείς, εξορίζονται.

Η πολιτική ηθική είναι αυτή που οδηγεί μια χώρα στην κοινωνική συνοχή και ειρήνη. Στην ομοψυχία και την ενότητα των πολιτικών δυνάμεων υπέρ του συλλογικού συμφέροντος. Στην υπέρβαση των κομματικών γραμμών και τον παραμερισμό των μικροπολιτικών σκοπιμοτήτων, για την επίτευξη κοινών στόχων. Στο αδιανόητο του μηδισμού και της αναντιστοιχίας πολιτικού και κοινωνίας. Στο αδιανόητο της δολοφονίας της πατρίδας.

Στον αντίποδα, η πολιτική ανηθικότητα οδηγεί σε παθιασμένη επιθυμία, επιθυμία για αμύθητα πλούτη, απεριόριστη εξουσία, και τέλος, σε επιθυμία κατάργησης κάθε μορφής ελευθερίας στην κοινωνία και τη χώρα – για πραγματική τυραννία. Αυτές οι επιθυμίες είναι οι πιο απεχθείς. Τα διεστραμμένα μυαλά των ανθρώπων που ελκύονται από αυτές τις επιθυμίες είναι ικανά να αντιληφθούν τα φυσικά κέρδη, αλλά όχι τις επιπτώσεις των επιθυμιών τους. Και δεν πρόκειται βέβαια για τις νομικές επιπτώσεις, από τις οποίες οι πολιτικοί τις περισσότερες φορές διαφεύγουν, αλλά για την πιο τρομερή τιμωρία από όλες: τον ίδιο τους τον εκφυλισμό.

Ως άνθρωποι γεννιόμαστε για να αναζητήσουμε το ηθικά σωστό. Ο Αριστοτέλης άλλωστε, μας λέει ότι το ηθικά σωστό αξίζει την κάθε μας προσπάθεια απείρως περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, ενώ ο Ζήνων υποστηρίζει πως το ηθικά σωστό είναι το μόνο πράγμα το οποίο αξίζει τις προσπάθειες και τον κόπο μας. Συνεπώς, ο ηθικός βίος είναι είτε το μοναδικό καλό, είτε έστω, το υψηλότερο από όλα τα καλά για τον άνθρωπο.

Απότοκος της μετάβασης σε καθεστώς πολιτικής ηθικής είναι οι υψηλές πολιτικές ιδέες. Ιδέες – συνεχιστές της προόδου της ανθρωπότητας και του πολιτισμού. Ιδέες που οδηγούν τους πολίτες σε ψυχική πλήρωση ατομικά, και σε επίτευξη μεγάλων επιτευγμάτων ως σύνολο.

Αυτήν την πολιτική πρεσβεύουμε στο δέλτα – πολιτική επανάσταση.

Πάρε μέρος στο www.todelta.gr

Πηγή