Οι συνέπειες της κρίσης σε χώρες εντός και εκτός ευρωζώνης. Μια συγκριτική μελέτη

ΕΛευθερη Λαικη Αντιστασιακη 

Tου Παναγιώτη Μαυροειδή

Πρόσφατη μελέτη του καθηγητή John Weeks (Εconomist and Professor Emeritus at SOAS, University of London):  ‘’Join The Euro? Yes, For Lower Growth‘’ (Ένταξη στο ευρώ; Ναι, για μικρότερη ανάπτυξη), δίνει  ερεθίσματα για συζήτηση σχετικά με τη ρόλο της ευρωζώνης και της γενικής καπιταλιστικής κρίσης στην περίπτωση της Ελλάδας (και όχι μόνο).

Στο πρώτο μέρος της συγκρίνεται η  οικονομική πορεία 12 χωρών της ευρωζώνης (Αυστρία, Βέλγιο, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία) για το διάστημα 2000-2007, πριν δηλαδή την εκδήλωση της μεγάλης κρίσης, με την αντίστοιχη πορεία 11 χωρών εκτός της ζώνης του ευρώ (Τσεχία, Κύπρος, Δανία, Εσθονία, Ουγγαρία, Νορβηγία, Πολωνία, Σλοβακία, Σουηδία, Μεγάλη Βρετανία).

Στα οκτώ αυτά χρόνια (χρυσή εποχή του ευρώ!) οι 12 χώρες της ευρωζώνης είχαν μια μέση ετήσια ανάπτυξη 2,8%, ενώ οι 11 χώρες εκτός ευρωζώνης ένα μεγαλύτερο μέσο ετήσιο ρυθμό 4,3% (ή 53% υψηλότερο ρυθμό). Η μέση διαφορά στη ανάπτυξη ήταν  1,5%, η οποία μάλιστα μετά το 2002 είχε σχεδόν σταθεροποιηθεί στο 2%.

Η θεωρία επομένως ότι η είσοδος στο ευρώ αποτέλεσε σωτηρία και συνεπώς η έξοδος από ευρωζώνη θα είναι καταστροφή, όχι μόνο δεν επιβεβαιώνεται για την Ελλάδα, αλλά αποδεικνύεται μάλλον το αντίθετο και για ένα ευρύτερο σύνολο χωρών.

Αν είναι κατανοητό γιατί επιμένουν στο παραμύθι αυτό η ΝΔ και τα ρετάλια του ΠΑΣΟΚ, είναι υπό συζήτηση η εμμονή του ΣΥΡΙΖΑ να υπερασπίζει την παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ.

Το παρελθόν λοιπόν, πριν από τη κρίση, μας λέει ότι, μέσα στην ευρωζώνη δεν ήταν καλύτερα, αλλά χειρότερα. Μιλώντας με πραγματικά στοιχεία και όχι με προβλέψεις, υποθέσεις ή μοντέλα.

Φυσικά,  δεν πρέπει να  λάβει κανείς υπόψη του μόνο την εξέλιξη του ΑΕΠ, αλλά και την μοιρασιά αυτού, που ωστόσο δεν θα επεκταθούμε εδώ.

Τι συνέβη όμως με την εκδήλωση της βαθειάς  διεθνούς καπιταλιστικής κρίσης, μετά το 2008;

Πως τα πήγαν οι εντός και οι εκτός της ευρωζώνης; Πόσο προστάτευσε το κοινό σπίτι του ευρώ;

Το δεύτερο μέρος της μελέτης, αφορά το διάστημα 2008-20013 και αναφέρεται στην πορεία ανάπτυξης ανά τρίμηνο, χωρών εντός και εκτός ευρωζώνης, συμπεριλαμβανομένων και των ΗΠΑ.

Τα συμπεράσματα που βγαίνουν είναι και πάλι αξιόλογα.

Από το πρώτο τρίμηνο του 2008 έως το δεύτερο τρίμηνο του 2013,  σε ένα διάστημα πέντε χρόνων, οι 16 χώρες της ευρωζώνης (Αυστρία, Βέλγιο, Κύπρος, Φινλανδία, Εσθονία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Πορτογαλία, Σλοβακία, Σλοβενία, Ισπανία), είχαν ένα μέσο ετήσιο αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης 0.7%. Στην ίδια περίοδο η ομάδα  7 χωρών εκτός ευρωζώνης (Τσεχία, Δανία, Ουγγαρία, Νορβηγία, Πολωνία, Σουηδία, Μεγάλη Βρετανία), είχαν μέσο ετήσιο θετικό ρυθμό ανάπτυξης 0,4%. Η διαφορά   σε βάρος του ευρώ είναι  0.7+0.4=1,1%.

Συνεπώς, το ευρώ δεν πρόσφερε καμία μεγαλύτερη αντοχή στην κρίση, αλλά συνέβη ακριβώς το αντίθετο.

Από την άλλη, παρατηρούμε ότι το προφίλ της διακύμανσης, κατά τη διάρκεια της κρίσης, στις χώρες εντός και εκτός της ευρωζώνης, είναι σχεδόν ίδιο.

Οι επιπτώσεις του ευρώ και τα προβλήματα στις ευρωπαϊκές οικονομίες, όχι μόνο αναπτύσσονται στο ευρύτερο πλαίσιο της διεθνούς καπιταλιστικής οικονομίας, αλλά ‘’κυβερνούνται’’ και καθορίζονται από τη βαθειά της κρίση.

Όσο λάθος λοιπόν είναι να εξοβελίζεται από τη συζήτηση ο ειδικός αρνητικός ρόλος της ευρωζώνης στην εμφάνιση και εξέλιξη της κρίσης στην Ελλάδα, άλλο τόσο λάθος είναι να αποσπάται ο παράγοντας αυτός από την γενική καπιταλιστική κρίση.

Δεν πρόκειται μόνο και κυρίως για διαπιστώσεις θεωρητικού χαρακτήρα, αλλά για θέματα πολιτικού προσανατολισμού.

Συμπέρασμα πρώτο: Η έξοδος από την ευρωζώνη είναι απαραίτητος στόχος και με σχετική αυτοτέλεια.

Συμπέρασμα δεύτερο: η στόχευση αυτή πρέπει να συνδεθεί με την έξοδο από την ΕΕ, αλλά και με τον αντικαπιταλιστικό αγώνα, σε μια προοπτικής διεθνιστικής εργατικής απάντησης στην κρίση σε βάρος της ελληνικής και της ευρωπαϊκής κεφαλαιοκρατίας.

Η απόσπαση του αγώνα για νομισματική ανεξαρτησία και  λαϊκή κυριαρχία και δημοκρατία, κόντρα στα υπερεθνικά δεσμά της  ιμπεριαλιστικής ΕΕ, από τον αγώνα ενάντια στην ταξική εκμετάλλευση και την ανατροπή της αστικής κυριαρχίας, είναι ένας δρόμος ολισθηρός.

Πολύ περισσότερο όταν θα πρέπει να δούμε τις επιπτώσεις της διεθνούς καπιταλιστικής κρίσης στην ελληνική τραγωδία, καθώς και τον παροξυσμό τους λόγω της συμμετοχής στην ευρωζώνη, όχι αποσπασμένα, αλλά σε σύνδεση με την κρίση του ίδιου του ελληνικού καπιταλισμού και το ρόλο της  αστικής τάξης στην Ελλάδα.

Ο ΣΥΡΙΖΑ προτιμάει να αγνοεί τον καταστροφικό ρόλο της ευρωζώνης και να διατείνεται πως μπορεί να υπάρξει μια άλλη διαχείριση της κρίσης και της κοινωνικής καταστροφής,  πιο φιλολαϊκή, από μια αριστερή κυβέρνηση, εντός της ΕΕ. Αφήνοντας μόνο στην άκρη, το παλιό ‘’πολιτικό κατεστημένο’’, τους ‘’καναλάρχες’’ και ‘’κλεπτοκράτες’’ και στηρίζοντας την ‘’υγιή επιχειρηματικότητα’’.  Θα πρόκειται πράγματι για  το θαύμα του παραδείσου μέσα στην κόλαση.

Το ΚΚΕ από την άλλη, προτιμάει να βλέπει την πραγματικότητα αντεστραμμένη: Αφού η έξοδος από ευρωζώνη και  ΕΕ δεν αρκεί, δεν χρειάζεται (και δεν πρέπει) να διεκδικείται με μια σχετική αυτοτέλεια. Αυτή μπορεί να πραγματωθεί  μόνο ως υποπροϊόν της ύπαρξης μιας λαϊκής εξουσίας. Η τελευταία  φαίνεται ότι μπορεί να προκύψει χωρίς μάχη να σαρωθεί ότι βρίσκεται μπροστά της να την υπονομεύει, όπως η ΕΕ. Θα πρόκειται για την …άμωμο σύλληψη.

Αλίμονο αν είναι να διαλέξουμε…

Δημοσιεύτηκε στο ΠΡΙΝ στις 15/9/13 με πρωτότυπο τίτλο: ”Η τρύπια βάρκα του ευρώ στη δίνη της κρίσης”

αναδημοσίευση : αριστερό blog