Η Ελλάδα, ο Krugman, ο Keyns, και το ΠΑΣΟΚ

Προβληματισμοί με την ευκαιρία του συνεδρίου του ΠΑΣΟΚ στις 28 Φεβρουαρίου του Μνημονιακού έτους 2013

του Θεόδωρου Κατσανέβα

Ο Paul Krugman είναι ο διαπρεπέστερος εκπρόσωπος του Νεοκευνσιανισμού στη σημερινή εποχή, κορυφαίος Αμερικάνος οικονομολόγος βραβευμένος με Νόμπελ. Τα εκλαϊκευμένα άρθρα του που φιλοξενούνται συχνά στους New York Times,αναλύουν συνοπτικά με λαμπερή σαφήνεια και διεισδυτικό βάθος, προβλήματα της σύγχρονης διεθνούς οικονομίας από τη σκοπιά της προοδευτικής οικονομικής σκέψης που αντλεί από την παράδοση του μεγάλου Άγγλου οικονομολόγου JohnMaynard Keynes. Ο οποίος υποστήριξε την αναγκαιότητα της αναπτυξιακής διαδικασίας και με ελλειμματικούς προϋπολογισμούς, με ενίσχυση της απασχόλησης μέσω και πληθωριστικών επεκτατικών πολιτικών.  O σύγχρονος «Νεοκευνσιασμός», συνδυάζει την έμφαση  στην ανάπτυξη και στην απασχόληση, μέσα από μια λελογισμένη επιλεκτική επεκτατική δημοσιονομική  πολιτική, ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, πάταξη της γραφειοκρατίας, της κρατικής δυσκινησίας και της διαφθοράς, στοχευμένη δημοσιονομική προσαρμογή, συγκράτηση των αλόγιστων δημόσιων δαπανών, καθιέρωση σταθερού, ορθολογικού και απλού  συστήματος φορολογίας και κοινωνικής ασφάλισης.

Η θέση αυτή προβάλλει ως η αντιπέρα όχθη της νεοφιλελεύθερης σχολής του Σικάγου, υπό τον επίσης Νομπελίστα Milton Freedman που ομνύει  στην περιοριστική οικονομική πολιτική, σε πολύ χαμηλό ή και μηδενικό πληθωρισμό και συρρίκνωση ή  εξάλειψη των ελλειμμάτων. Ένας σύγχρονος συναφής νεολογισμός είναι ο «Μερκελισμός» που παραπέμπει σε ακραίες νεοφιλελεύθερες θέσεις, αντίστοιχες του λεγόμενου Θατσερισμού ( Μάργκαρετ Θάτσερ ), που πηγάζουν από τις βασικές αρχές της οικονομικής σχολής του Σικάγου, αλλά σε μια πιο σύγχρονη επιθετική μορφή που περιλαμβάνει, εκτός των άλλων, και την επιχειρούμενη σήμερα Γερμανοποίηση της Ευρώπης.

Φυσικά, τα σύγχρονα προβλήματα της οικονομίας, δεν αντιμετωπίζονται εύκολα με μαγικές συνταγές της μιας ή της άλλης θεωρητικής σχολής, γι’ αυτό και συνήθως από τις περισσότερες σώφρονες κυβερνήσεις, αξιοποιούνται κατά περίπτωση μείγματα πολιτικής που αντλούν στοιχεία και από τις δύο αυτές σχολές σκέψης.

Ο Paul Krugman έχει επανειλημμένα αρθρογραφήσει για την Ελλάδα, υποστηρίζοντας ότι οι ακραίες νεοφιλελεύθερες πολιτικές που έχουν επιβληθεί  στη ζώνη του ευρώ υπό την πίεση των Γερμανών και των γραφειοκρατών των Βρυξελών, σκοτώνουν την ελληνική οικονομία-και όχι μόνο-και την οδηγούν στην καταστροφή.

Σε άρθρο του Paul Krugman που δημοσιεύτηκε στις 17-6-2012 επισημαίνει ότι η Ελλάδα ζούσε πολύ καλύτερα χωρίς το ευρώ, ότι το σημερινό πρόβλημα της χώρας οφείλεται στο ότι οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έχτισαν ένα κεντρικό νόμισμα χωρίς κεντρική κυβέρνηση και ότι αν δεν αλλάξουν πολιτική και δεν ξοδέψουν περισσότερα αποδεχόμενοι και υψηλότερο πληθωρισμό, η Ελλάδα θα μείνει στην ιστορία ως το θύμα εκδίκησης των άλλων.

Φυσικά και δεν μας εκπλήσσει η συμπόρευση με τις νεοφιλελεύθερες θέσεις της γερμανικής Ευρώπης που φυσιολογικά υιοθετεί η  ΝΔ και άλλοι συστημικοί πολιτικοδημοσιογραφικοί παράγοντες. Εκείνο που μας προβληματίζει  είναι ότι, το κόμμα εκείνο που κατ’ εξοχήν θα έπρεπε να ενστερνίζεται τις Κευνσιανές σκέψεις όπως εκφράζονται από τον Krugman, τον Stiglitz και πολλούς άλλους σύγχρονους διαπρεπείς διεθνώς προοδευτικούς οικονομολόγους, το ΠΑΣΟΚ, έχει προ πόλου απεμπολήσει τις αρχές αυτές που αποτελούν την κυρίαρχη ιδεολογία του. Και αντίθετα ως μη όφειλε, υπεραμύνεται των νεοφιλελεύθερων θέσεων και του «ευρωμάρκου» με περισσή αυτάρεσκη όσο και αποκρουστική εμμονή. Η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ δυσκολεύεται να αντιληφθεί το μήνυμα των δύο τελευταίων εκλογικών αναμετρήσεων και την προοπτική της πλήρους εξαφάνισής του κόμματος που δημιούργησε ο κατ’ εξοχήν  Κευνσιανιστής Ανδρέας Παπανδρέου, ο οποίος εξέφρασε την  ακάλυπτη σήμερα πολιτικά πατριωτική κεντροαριστερά. Με τη μικρή ελπίδα ότι ο ευφυής Ευάγγελος Βενιζέλος και  κάποιοι αυτοαποκαλούμενοι κεντροαριστεροί, κάπου συνέλθουν και αντιληφθούν επιτέλους ότι η υποκατάσταση της ΝΔ δεν είναι ότι το καλύτερο για το επιλεγόμενο Σοσιαλιστικό ΠΑΣΟΚ, παραθέτουμε μεταφρασμένο αυτούσιο στην ελληνική το άρθρο του Krugman.

Η Ελλάδα ως θύμα

Του Paul Krugman,

The New York Times, 17, Ιουνίου 2012

Από τότε που στην Ελλάδα χτυπούν τα τύμπανα, έχουμε ακούσει πολλά για το τι συμβαίνει με κάθε τι το Ελληνικό. Μερικές από τις κατηγορίες είναι αληθινές, μερικές  λάθος - αλλά όλες  είναι εκτός θέματος. Ναι, υπάρχουν μεγάλες ελλείψεις στην ελληνική οικονομία , στην πολιτική  κατάσταση και  στην κοινωνία της. Αλλά αυτές οι παραλείψεις δεν είναι η αιτία που προκάλεσε την ελληνική  κρίση  και απειλεί να εξαπλωθεί σε όλη την Ευρώπη. Όχι, οι ρίζες αυτής της καταστροφής βρίσκονται βορειότερα, στις Βρυξέλλες, στη Φρανκφούρτη και το Βερολίνο, όπου αξιωματούχοι δημιούργησαν ένα  ίσως μοιραία ελαττωματικό νομισματικό σύστημα που όξυνε τα προβλήματα. Και η λύση στην κρίση, αν υπάρχει, θα πρέπει να προέλθει από την ίδια κατεύθυνση. Η Ελλάδα παρουσιάζει πολύ διαφθορά και μεγάλη φοροδιαφυγή, και η ελληνική κυβέρνηση συνήθιζε να λειτουργεί με τρόπο πέρα ​​από τις δυνατότητές της χώρας.  Από εκεί και πέρα, η ελληνική παραγωγικότητα της εργασίας είναι χαμηλή σε σχέση με τα ευρωπαϊκά πρότυπα - περίπου το 25 τοις εκατό κάτω από το μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.  Αξίζει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι η παραγωγικότητα της εργασίας, ας πούμε, του Μισισιπή είναι εξίσου χαμηλή με τα αμερικανικά πρότυπα στα ίδια περίπου ως άνω  επίπεδα. Από την άλλη πλευρά, πολλά πράγματα που ακούμε για την Ελλάδα δεν είναι ακριβώς αληθινά. Οι Έλληνες δεν είναι τεμπέληδες - αντιθέτως, εργάζονται περισσότερες ώρες από σχεδόν οποιονδήποτε άλλον στην Ευρώπη, και πολύ περισσότερες ώρες από τους Γερμανούς  ειδικότερα. Ούτε η Ελλάδα έχει ένα  ανεξέλεγκτο κράτος πρόνοιας, όπως οι συντηρητικοί υποστηρίζουν. Οι κοινωνικές δαπάνες της ως ποσοστό του ΑΕΠ,  είναι σημαντικά χαμηλότερες απ’ ότι  στη Σουηδία ή τη Γερμανία, χώρες που έχουν μέχρι στιγμής ξεπεράσει την ευρωπαϊκή κρίση αρκετά καλά. Λοιπόν, πώς μπήκε  η Ελλάδα  σε τέτοια ταλαιπωρία ; Ο ένοχος είναι το ευρώ.

Δεκαπέντε χρόνια πριν Ελλάδα δεν ήταν παράδεισος, αλλά ούτε βρισκόταν  σε κρίση. Η ανεργία ήταν υψηλή, αλλά όχι καταστροφική, και το έθνος περισσότερο ή λιγότερο τα κατάφερνε στις διεθνείς αγορές, κερδίζοντας αρκετά από τις εξαγωγές, τον τουρισμό, τη ναυτιλία και άλλες πηγές ώστε να χρηματοδοτεί τις εισαγωγές της. Στη συνέχεια, η Ελλάδα προσχώρησε στο ευρώ, και ένα φοβερό πράγμα συνέβη: οι άνθρωποι άρχισαν να πιστεύουν ότι ήταν ένα ασφαλές μέρος για επενδύσεις. Διεθνείς χρηματοδοτήσεις εισέρευσαν στη χώρα, ορισμένες από τις οποίες, αν και όχι όλες, για να καλύψουν τα κυβερνητικά ελλείμματα. Η οικονομία αναπτύχθηκε, αυξήθηκε ο πληθωρισμός, αλλά η Ελλάδα μετατράπηκε αυξητικά σε μη ανταγωνιστική οικονομία.  Σίγουρα,  οι Έλληνες σπατάλησαν πολλά, αν όχι τις περισσότερες από τις χρηματικές εισροές, αλλά το ίδιο έκαναν και όλοι όσοι εγκλωβίστηκαν από τη φούσκα του ευρώ.  Και τότε έσκασε η φούσκα, και φάνηκαν οι βασικές  ρωγμές σε ολόκληρο το σύστημα του ευρώ. Ρωτήστε τον εαυτό σας, γιατί η ζώνη του δολαρίου, επίσης γνωστή ως Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, λειτουργεί αρμονικά χωρίς τις περιφερειακές κρίσεις που τώρα χτυπούν την Ευρώπη ; Η απάντηση είναι ότι, έχουμε μια ισχυρή κεντρική κυβέρνηση, και οι δραστηριότητες της  στην πραγματικότητα, παρέχουν άμεσες λύσεις σε προβλήματα που παρουσιάζονται στις διάφορες πολιτείες.

Σκεφτείτε, για παράδειγμα, τι θα συμβεί στη Φλόριντα τώρα, στον απόηχο της τεράστιας φούσκας της αγοράς κατοικίας του, αν η πολιτεία αυτή υποχρεωνόταν από μόνη της να αντιμετωπίσει τα μεγάλα κόστη της κοινωνικής ασφάλισης και υγειονομικής περίθαλψης. Ευτυχώς για τη Φλόριντα, η  Ουάσιγκτον φροντίζει για το όλο πρόβλημα, πράγμα που σημαίνει ότι η Φλόριντα στην πραγματικότητα εισπράττει οικονομική βοήθεια σε επίπεδα που κανένα ευρωπαϊκό έθνος δε θα μπορούσε να ονειρευτεί.  Ή σκεφτείτε ένα παλαιότερο παράδειγμα, την κρίση δανείων της δεκαετίας του 1980, η οποία ήταν σε μεγάλο βαθμό υπόθεση του Τέξας. Οι φορολογούμενοι πλήρωσαν ένα τεράστιο ποσό για να καθαρίσει το χάος - αλλά η συντριπτική πλειοψηφία των φορολογουμένων αυτών κατοικούν  σε άλλες πολιτείας  εκτός του Τέξας. Και πάλι, το κεντρικό κράτος έλαβε μέτρα άμεσης επίλυσης του προβλήματος του Τέξας, σε μια κλίμακα αδιανόητη για τα σημερινά δεδομένα της  Ευρώπης.

Το πρόβλημα της Ελλάδας, η οποία δεν είναι βέβαια αναμάρτητη,  οφείλεται κυρίως  στην αλαζονεία των Ευρωπαίων αξιωματούχων, ως επί το πλείστον από τις πλουσιότερες χώρες, οι οποίοι έπεισαν τους εαυτούς τους ότι θα μπορούσαν να δημιουργήσουν ένα ενιαίο νόμισμα χωρίς μια ενιαία κυβέρνηση. Και αυτοί οι ίδιοι αξιωματούχοι έχουν κάνει την κατάσταση ακόμα χειρότερη επιμένοντας με ακραίο τρόπο ότι  τα προβλήματα του ευρώ προκλήθηκαν από την ανεύθυνη συμπεριφορά  των νότιων Ευρωπαίων, και ότι όλα θα λειτουργήσουν καλά, αν οι λαοί είναι πρόθυμοι  να υποφέρουν ακόμα περισσότερο. Έτσι φτάσαμε στο αποτέλεσμα των τελευταίων εκλογών στην Ελλάδα που δεν έλυσε κανένα πρόβλημα. Ο κυβερνών συνασπισμός μπορεί να κατάφερε να παραμείνει στην εξουσία, αλλά οι Έλληνες δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στην κρίση έτσι κι αλλιώς. Ο μόνος τρόπος για το ευρώ θα μπορούσε - ίσως - να σωθεί, είναι αν οι Γερμανοί και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, συνειδητοποιήσουν ότι αυτοί είναι που πρέπει να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους, ξοδεύοντας περισσότερο και, ναι, να αποδεχτούν υψηλότερο πληθωρισμό. Αν όχι, έ τότε η Ελλάδα  θα μείνει στην ιστορία ως το περήφανο θύμα της εκδίκησης των άλλων.

·                      

OP-ED COLUMNIST

Greece as Victim

By PAUL KRUGMAN

June 17, 2012 668 Comments

 

Ever since Greece hit the skids, we’ve heard a lot about what’s wrong with everything Greek. Some of the accusations are true, some are false — but all of them are beside the point. Yes, there are big failings in Greece’s economy, its politics and no doubt its society. But those failings aren’t what caused the crisis that is tearing Greece apart, and threatens to spread across Europe. No, the origins of this disaster lie farther north, in Brussels, Frankfurt and Berlin, where officials created a deeply — perhaps fatally — flawed monetary system, then compounded the problems of that system by substituting moralizing for analysis. And the solution to the crisis, if there is one, will have to come from the same places. So, about those Greek failings: Greece does indeed have a lot of corruption and a lot of tax evasion, and the Greek government has had a habit of living beyond its means. Beyond that, Greek labor productivity is low by European standards — about 25 percent below the European Union average. It’s worth noting, however, that labor productivity in, say, Mississippi is similarly low by American standards — and by about the same margin. On the other hand, many things you hear about Greece just aren’t true. The Greeks aren’t lazy — on the contrary, they work longer hours than almost anyone else in Europe, and much longer hours than the Germans in particular. Nor does Greece have a runaway welfare state, as conservatives like to claim; social expenditure as a percentage of G.D.P., the standard measure of the size of the welfare state, is substantially lower in Greece than in, say, Sweden or Germany, countries that have so far weathered the European crisis pretty well. So how did Greece get into so much trouble? Blame the euro.

Fifteen years ago Greece was no paradise, but it wasn’t in crisis either. Unemployment was high but not catastrophic, and the nation more or less paid its way on world markets, earning enough from exports, tourism, shipping and other sources to more or less pay for its imports. Then Greece joined the euro, and a terrible thing happened: people started believing that it was a safe place to invest. Foreign money poured into Greece, some but not all of it financing government deficits; the economy boomed; inflation rose; and Greece became increasingly uncompetitive. To be sure, the Greeks squandered much if not most of the money that came flooding in, but then so did everyone else who got caught up in the euro bubble. And then the bubble burst, at which point the fundamental flaws in the whole euro system became all too apparent. Ask yourself, why does the dollar area — also known as the United States of America — more or less work, without the kind of severe regional crises now afflicting Europe? The answer is that we have a strong central government, and the activities of this government in effect provide automatic bailouts to states that get in trouble.

Consider, for example, what would be happening to Florida right now, in the aftermath of its huge housing bubble, if the state had to come up with the money for Social Security and Medicare out of its own suddenly reduced revenues. Luckily forFlorida, Washington rather than Tallahassee is picking up the tab, which means thatFlorida is in effect receiving a bailout on a scale no European nation could dream of. Or consider an older example, the savings and loan crisis of the 1980s, which was largely a Texas affair. Taxpayers ended up paying a huge sum to clean up the mess — but the vast majority of those taxpayers were in states other than Texas. Again, the state received an automatic bailout on a scale inconceivable in modern Europe. SoGreece, although not without sin, is mainly in trouble thanks to the arrogance of European officials, mostly from richer countries, who convinced themselves that they could make a single currency work without a single government. And these same officials have made the situation even worse by insisting, in the teeth of the evidence, that all the currency’s troubles were caused by irresponsible behavior on the part of those Southern Europeans, and that everything would work out if only people were willing to suffer some more. Which brings us to Sunday’s Greek election, which ended up settling nothing. The governing coalition may have managed to stay in power, although even that’s not clear (the junior partner in the coalition is threatening to defect). But the Greeks can’t solve this crisis anyway. The only way the euro might — might — be saved is if the Germans and the European Central Bank realize that they’re the ones who need to change their behavior, spending more and, yes, accepting higher inflation. If not — well, Greece will basically go down in history as the victim of other people’s hubris. 

Από το blog του Θεόδωρου Κατσανέβα