ΕΛευθερη Λαικη Αντιστασιακη Συσπειρωση
Του Wolfgang Munchau
Του Wolfgang Munchau
Οι πιστώτριες χώρες θα επιμείνουν πλέον ότι οι διασώσεις των τραπεζών θα πρέπει να συγχρηματοδοτούνται από τους καταθέτες.
Ο σερ Mervyn King είπε κάποτε ότι δεν ήταν λογικό να ξεκινήσει ένας τρπεζικός πανικός, αλλά είναι λογικό να συμμετάσχεις σε αυτόν μόλις αυτός ξεκινήσει. Ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας είχε δίκιο φυσικά. Το Σάββατο το πρωί, οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης πολύ πιθανό πυροδότησαν έναν τραπεζικό πανικό.
Με τη συμφωνία για κούρεμα των καταθέσεων (κούρεμα στην πράξη αλλά όχι κατ’ όνομα) στην Κύπρο, η Ευρωζώνη ουσιαστικά αθέτησε την υποχρέωσή της να εγγυάται την ασφάλιση των τραπεζικών καταθέσεων. Η εγγύηση αυτή δόθηκε το 2008 μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers. Αποτελούνταν από μια σειρά από εθνικά συντονισμένες εγγυήσεις. Ήθελαν να δώσουν το πολιτικό μήνυμα ότι όλες οι οικονομίες είναι ασφαλείς.
Χρησιμοποιώ τις εκφράσεις “όχι κατ’ όνομα” και “ουσιαστικά”, επειδή νομικά, η Κύπρος δεν έχει αθέτηση πληρωμών ούτε δήμευση στις καταθέσεις. Η χώρα αυτή επιβάλει ένα φόρο 6,75 τοις εκατό στις καταθέσεις μέχρι 100.000€ και φόρο 9,9 τοις εκατό πάνω από αυτό το όριο. Νομικά, αυτό είναι ένας φόρος περιουσίας. Από οικονομική άποψη, αυτό είναι ένα κούρεμα.
Εγώ ο ίδιος υποστήριζα ένα κούρεμα, ή φόρο, για τις καταθέσεις άνω των 100.000 € – το τμήμα δηλαδή που δεν καλύπτεται από την εγγύηση της ασφάλειας των καταθέσεων. Δεν υπάρχει κανένας ηθικός ή οικονομικός λόγος για την προστασία των αλλοδαπών που έχουν αποφασίσει για οποιονδήποτε λόγο να παρκάρουν μεγάλα ποσά σε τραπεζικό λογαριασμό της Κύπρου. Ένα τέτοιο κούρεμα θα ήταν επίσης, σύμφωνο με τη φιλοσοφία της ασφάλειας των καταθέσεων. Σκοπός του δεν θα ήταν να παρέχει απόλυτη βεβαιότητα, αλλά να μην υπάρξει τραπεζικός πανικός, ο οποίος και θα συμβεί όταν κυνηγάς τους μικορκαταθέτες. Καλά σχεδιασμένα συστήματα εγγύησης των καταθέσεων, μπορούν με τον τρόπο αυτό να επιβάλουν φραγμούς.
Όμως δεν μπορούσα να το πιστέψω όταν άκουσα ότι οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης κυνήγησαν τους μικρούς καταθέτες στην Κύπρο. Καταλαβαίνω τον καθαρά τεχνικό λόγο για τον οποίο το έκαναν. Η ευρωζώνη δεν θα μπορούσαν να συμφωνήσει ένα πλήρες πακέτο διάσωσης, το οποίο θα είχε κόστος 17 δις €.
Οι Γερμανοί απέρριψαν ένα δάνειο για το οποίο ήταν σίγουροι ότι η Κύπρος δεν θα μπορούσε να αποπληρώσει. Έτσι, το ποσό του δανείου μειώθηκε στα 10 δις €. Το κούρεμα των καταθέσεων ήταν ο μόνος τρόπος να συγχρηματοδοτηθεί το δάνειο. Όταν έκαναν τις μαθηματικές πράξεις, είδαν ότι οι μεγάλες καταθέσεις δεν θα αρκούσαν.
Έτσι επέλεξαν ένα φόρο περιουσίας με σχεδόν καμία κλιμάκωση. Δεν υπάρχει ούτε μια εξαίρεση για τα άτομα με πολύ μικρές οικονομίες.
Αν κάποιος ήθελε να τροφοδοτήσει την πολιτική διάθεση της εξέγερσης στη νότια Ευρώπη, αυτός ήταν ο καλύτερος τρόπος να το πετύχει. Η μακροπρόθεσμη πολιτική ζημιά της συμφωνίας αυτής θα είναι τεράστια. Βραχυπρόθεσμα, ο κίνδυνος αποτελείται από ένα γενικευμένο τραπεζικό πανικό, και όχι μόνο στην Κύπρο.
Όπως και στην περίπτωση της Ελλάδας, οι υπουργοί Οικονομικών είπαν: “Μην ανησυχείτε, αυτή είναι μια μοναδική κατάσταση”. Αυτό ισχύει βέβαια μόνο κατά τη στενά νομική έννοια του όρου.
Το κούρεμα ομολόγων στην Ελλάδα είναι πράγματι διαφορετικό από το κούρεμα των καταθετών σε Κύπρο. Και όταν αυτό επαναληφθεί αλλού, θα είναι επίσης μοναδικό για μια ακόμη φορά.
Εκτός κι αν υπάρξει μια αναστολή της τελευταίας στιγμής για μικροαποταμιευτές, οι περισσότεροι Κύπριοι αποταμιευτές θα φερθούν λογικά, εάν αποσύρουν το υπόλοιπο των χρημάτων τους, ώστε να προστατευτούν από περαιτέρω περικοπές ή φόρους. Θα ήταν εξίσου ορθολογικό για τους αποταμιευτές και αλλού στη νότια Ευρώπη να ακολουθήσουν. Η εμπειρία της Κύπρου τους διδάσκει η φερεγγυότητα του συστήματος εγγύησης των καταθέσεων είναι ακριβώς αντίστοιχη με τη φερεγγυότητα του κράτους. Και από την άποψη του υψηλού δημοσίου χρέους της Ιταλίας, ή του συνδυασμένου δημόσιου και ιδιωτικού χρέους στην Ισπανία και στην Πορτογαλία, δεν υπάρχει κανένας τρόπος να μπορούν οι κυβερνήσεις αυτές να εγγυηθούν τις καταθέσεις όλων των τραπεζών στηριζόμενες στις δικές τους δυνάμεις.
Η διάσωση της Κύπρου έχει δείξει ότι τα κράτη-πιστωτές θα επιμείνουν από τώρα ότι οποιαδήποτε διάσωση των τραπεζών θα πρέπει να συγχρηματοδοτείται από τους καταθέτες.
Το πραγματικό αίνιγμα είναι το γιατί οι άνθρωποι δεν απέσυραν νωρίτερα τα χρήματά τους; Μήπως δεν διαβάζουν εφημερίδες; Ίσως εμπιστεύτηκαν τον νέο πρόεδρο της Κύπρου, που τους είχε υποσχεθεί ότι δεν θα αποδεχτεί ποτέ το κούρεμα των καταθέσεων; Και γιατί υπήρξε τόσο μικρή φυγή καταθέσεων από την νότια Ευρώπη; Μήπως, επίσης κι αυτοί εμπιστεύονται τις κυβερνήσεις τους; Το πιο σημαντικό είναι, θα συνεχίσουν να τις εμπιστεύονται και τώρα;
Υπάρχουν μερικά θεσμικά εμπόδια ενάντια στον τραπεζικό πανικό μέσα στην ευρωζώνη. Ορισμένες χώρες επιβάλλουν καθημερινό όριο απόσυρσης καταθέσεων, δήθεν ως μέτρο ενάντια στο ξέπλυμα χρήματος. Ούτε είναι εύκολο να ανοίξεις τραπεζικό λογαριασμό σε μια ξένη χώρα. Σε πολλές περιπτώσεις, θα πρέπει να κατοικείτε εκεί. Μπορεί να χρειαστεί να ταξιδέψετε και θα πρέπει να μιλάτε την τοπική γλώσσα – ή τουλάχιστον τα αγγλικά.
Αλλά εγώ δεν θα στηριζόμουν σε αυτά τα μέτρα. Μόλις ο φόβος φθάσει σε ένα κρίσιμο σημείο, οι άνθρωποι θα τρέξουν και στη συνέχεια ένας τραπεζικός πανικός γίνεται αυτοεκπληρούμενη πρφητεία. Υπήρξε μια μεγάλη αυταρέσκεια για την κρίση της ευρωζώνης κατά τους τελευταίους οκτώ μήνες.
Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η κρίση τελείωσε, διότι ο Mario Draghi, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, επέτρεψε τον δανεισμό τελευταίας καταφυγής. Οι καταθέτες των τραπεζών τώρα θα καταλάβουν ότι αν η κρίση είχε τελειώσει, τότε αυτό ήταν μόνο και μόνο επειδή η ευρωζώνη είχε βρει μια νέα πηγή χρηματοδότησης: τις ίδιες τις αποταμιεύσεις τους.
Δεν έχω καμία ιδέα για το αν θα υπάρξει ένας τραπεζικός πανικός στις επόμενες εβδομάδες. Αλλά σίγουρα θα ήταν λογικός.
Πηγή: Financial Times
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου