ΟΙ ΠΕΙΡΑΤΕΣ ΤΗΣ ΚΑΡΑΙΒΙΚΗΣ ΞΑΝΑ ΣΤΟ ΣΕΝΤΟΥΚΙ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ;

Outside the Wall

Η Λατινική Αμερική αναδύεται ως πεδίο προσπάθειας της δυτικής Αυτοκρατορίας να επικαιροποιήσει την παγκόσμια ηγεμονία της, αλλά και ως πεδίο σκληρής ταξικής πάλης, στο οποίο – παρά τις ήττες που έχει υποστεί το ταξικό μας στρατόπεδο – το τελικό αποτέλεσμα δεν έχει ακόμα κριθεί.

Βραζιλία: καρναβάλι της αντίδρασης μετά το επιτυχημένο πραξικόπημα

Η απόφαση της Γερουσίας της Βραζιλίας να απομακρύνει από το ανώτατο αξίωμα και να παραπέμψει σε δίκη την πρόεδρο της Βραζιλίας, Ντίλμα Ρούσεφ, με ανυπόστατες κατηγορίες για «διαφθορά» είναι το αποτέλεσμα μιας συνωμοσίας ενορχηστρωμένης από τη βραζιλιάνικη αστική αντίδραση και τον ιμπεριαλισμό [1, 2, 3]. Πρόκειται για ένα πραξικόπημα ενάντια όχι μόνο στο Εργατικό Κόμμα και τη Ρούσεφ, αλλά και το προλεταριάτο και τους καταπιεσμένους της Βραζιλίας. Για το πραξικόπημα αυτό η αστική αντιπολίτευση δουλεύει από το 2013, έχοντας ηττηθεί στις εκλογές του 2002, 2006, 2010 αλλά και του 2014. Στο εσωτερικό μέτωπο, η απολύτως αντιδημοκρατική απομάκρυνση του Εργατικού Κόμματος και η ανάληψη της κυβέρνησης από τη δεξιά υπό τον Μισέλ Τεμέρ (πληροφοριοδότη της αμερικάνικης πρεσβείας, όπως αποκάλυψαν τα wikileaks) έχει ως στόχο να φέρει μια ριζική αναδιάταξη του ταξικού συσχετισμού σε βάρος του προλεταριάτου και των λαϊκών μαζών.

Η Βραζιλία πλέον έχει την πιο δεξιά κυβέρνηση από την πτώση της δικτατορίας το 1985. Δεν είναι μόνο η αποπομπή της προέδρου· ο Τεμέρ αντικατέστησε όλους τούς υπουργούς, κατάργησε ολόκληρα υπουργεία και ετοιμάζει μια μαζική εκκαθάριση αντιφρονούντων από τον κρατικό μηχανισμό. Πρότεινε για υπουργό Παιδείας κάποιον που απορρίπτει τη θεωρία της εξέλιξης (ο οποίος τελικά ανέλαβε το υπουργείο Επιστημών). Στο όνομα της λιτότητας μίκρυνε το κυβερνητικό σχήμα καταργώντας υπουργεία· μέσα στα καταργηθέντα υπουργεία περιλαμβάνονται τα υπουργεία Πολιτισμού, Γυναικών, Φυλετικής Ισότητας, Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Όλα τα υπουργεία βρίσκονται πλέον σε χέρια δεξιών – που τυγχάνει να είναι και λευκοί άνδρες, σε μια χώρα που λευκός είναι μόνο ο μισός πληθυσμός. Επτά από τους υπουργούς έχουν παραπεμφθεί οι ίδιοι για διαφθορά, χρηματισμό κλπ. Ανασταίνοντας το λόγο του αυταρχισμού και της δικτατορίας στην πρώτη ομιλία που έδωσε ως μεταβατικός πρόεδρος, ο Τεμέραναφέρθηκε στην κυβέρνησή του ως «κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας» που θα «ειρηνεύσει το έθνος μας». Με βασικό σύνθημά της το «τάξη και πρόοδος», η νέα κυβέρνηση είναι ξεκάθαρη σε ό,τι αφορά την πολιτική που θα ακολουθήσει, ακόμα και στο επίπεδο των συμβολισμών.

Η μη εκλεγμένη κυβέρνηση ετοιμάζεται να εφαρμόσει μια σειρά μέτρων σκληρής λιτότητας, μεταφέροντας όλο το βάρος της κρίσης στις πλάτες του προλεταριάτου και του λαού. Δραστικές μειώσεις σε κοινωνικές δαπάνες, απολύσεις στο δημόσιο, αλλαγές της νομοθεσίας για τα εργασιακά, μεταρρύθμιση του φορολογικού και του συνταξιοδοτικού (οι συντάξεις αντιστοιχούν στο 13% του ΑΕΠ, πράγμα ανεπίτρεπτο για κάθε σωστό φιλελεύθερο). Εξυπακούεται ότι η αντιδραστική επίθεση θα συνοδευτεί από μεγάλη όξυνση της καταστολής.

Δεν είναι μόνο η Βραζιλία

Η οικονομική κρίση που μαίνεται σε παγκόσμιο επίπεδο έχει βρει μια ιδιαίτερα οξεία έκφραση στις χώρες της Λατινικής Αμερικής, οι οικονομίες των οποίων βασίζονται κατά κύριο λόγο στην εξαγωγή πρώτων υλών. Η ραγδαία πτώση των τιμών των πρώτων υλών και ειδικά του πετρελαίου δεν οφείλεται όμως αποκλειστικά στην κρίση. Σε μεγάλο βαθμό είναι μεθοδευμένη από την Αυτοκρατορία με σκοπό να γονατίσουν οι οικονομίες των αντιπάλων της – μια ματιά στην κατάσταση των οικονομιών της Ρωσίας, της Βενεζουέλας, της Βραζιλίας κλπ αρκεί για να δει κανείς την αποδοτικότητα της τακτικής αυτής. Η πτώση των κρατικών εσόδων φέρνει μειώσεις στις κοινωνικές δαπάνες και λιτότητα, και με λίγη προσπάθεια η οικονομική κρίση μετατρέπεται σε πολιτική – που μαζί με τις αντίστοιχες εσωτερικές και εξωτερικές πιέσεις υποσκάπτει όλες τις «λαϊκομετωπικές» κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής. (Βάζουμε το «λαϊκομετωπικές» σε εισαγωγικά, γιατί ο όρος έχει ένα συγκεκριμένο ιστορικό φορτίο και περιγράφει ένα σχήμα το οποίο δε μπορεί να μεταφερθεί ακριβώς στη σημερινή κατάσταση. Με τον όρο αυτό πάντως εννοούμε τις κυβερνήσεις ταξικής συνεργασίας που δεν είναι ακριβώς αστικές αλλά ούτε και εργατικές.)

Στην Αργεντινή, η ήττα της Κριστίνα Κίρχνερ στις εκλογές του Δεκέμβρη έφερε στην εξουσία τον Μάκρι (έναν τύπο που μοιάζει με τον Αργεντίνο Μπερλουσκόνι) και ένα κύμα αντίδρασης στην αργεντίνικη πολιτική σκηνή. Την Παρασκευή η πρώην πρόεδροςπαραπέμφθηκε στη δικαιοσύνη κατηγορούμενη για «παρατυπίες στις πωλήσεις αμερικάνικων δολλαρίων στην αγορά παραγώγων από την κεντρική τράπεζα» οι οποίες φέρονται να προκάλεσαν μεγάλη ζημία στο κράτος. Όταν μέχρι και αντίπαλοί της δηλώνουνπως η κατηγορία αυτή είναι αστήρικτη και δε στοιχειοθετεί αδίκημα, κανείς καταλαβαίνει πως πρόκειται ακριβώς για αυτό που δηλώνει η ίδια και οι υποστηρικτές της: μια πολιτική δίωξη στα πλαίσια της δεξιάς παλινόρθωσης. Η ζημία στο κράτος ήρθε από το Δεκέμβρη που ανέλαβε η νέα κυβέρνηση του Μάκρι και εγκατέλειψε το νομισματικό έλεγχο – έκτοτε το πέσο έχει υποχωρήσει κατά 30% σε σχέση με το αμερικάνικο δολλάριο.

Στη Βενεζουέλα, οι προσπάθειες της υποστηριζόμενης από τον ιμπεριαλισμό αντιδραστικής αντιπολίτευσης να ανατρέψει το Μαδούρο βρίσκονται σε εξέλιξη. Ενισχυμένη από την πρόσφατη εκλογική της επιτυχία, η αντιπολίτευση προσπαθεί να επιβάλει την ανάκληση του Μαδούρο, την ίδια στιγμή που αξιωματούχοι των ΗΠΑ προβλέπουν πως ο πρόεδρος δε θα ολοκληρώσει τη θητεία του και πως η Βενεζουέλα μπορεί σύντομα να βρεθεί σε «οικονομική και πολιτική κατάρρευση», εξετάζοντας ταυτόχρονα ανοιχτά σενάρια πραξικοπήματος. Όλα αυτά στο μέσο μιας εντεινόμενης κρίσης που περιλαμβάνει ελλείψεις σε τρόφιμα και φάρμακα, συχνές διακοπές ρεύματος και έναν απίστευτο πληθωρισμό της τάξης του 700%.

Για να αντιμετωπίσει την κατάσταση αυτή, ο Μαδούρο ανακοίνωσε την Παρασκευή επιβολή κατάστασης έκτακτης ανάγκης που θα διαρκέσει 60 μέρες. Ο πρόεδρος μίλησε για απειλές από τις ΗΠΑ και το εσωτερικό ενάντια στην κυβέρνησή του: «Η Ουάσινγκτον ενεργοποιεί μέτρα μετά από αίτημα της φασιστικής δεξιάς της Βενεζουέλας, που έχει ενθαρρυνθεί από το πραξικόπημα στη Βραζιλία», δήλωσε λίγο πριν ανακαλέσει τον πρέσβη της χώρας του από τη Βραζιλία. Την ίδια στιγμή, ο πρώην πρόεδρος της Κολομβίας – του πιο πιστού λακέ των ΗΠΑ στη Λατινική Αμερική – καλούσε σε στρατιωτική επέμβαση εναντίον της Βενεζουέλα για να ανατραπεί ο Μαδούρο. Ο Μαδούρο επίσης παρέτεινε μέχρι και τον Ιούλη την κατάσταση «οικονομικής έκτακτης ανάγκης», σε μια προσπάθεια να αποτρέψει την οικονομία της χώρας από την κατάρρευση.

(Ο Μαδούρο δε φαίνεται να θεωρεί ότι αυτό που έγινε στη Βραζιλία ήταν ενδοαστική σύγκρουση. Ας πάνε να του εξηγήσουνε όσοι από την πολλή ταξική καθαρότητα αδυνατούν πλέον να ξεχωρίσουν τον Κερένσκι από τον Κορνίλοφ ή τον Αλλιέντε από τον Πινοσέτ. Αλλά τι λέμε τώρα. Και ο Μαδούρο δεν έχει χτίσει σοσιαλισμό ακόμα, άρα ποιος ο λόγος να ασχολούμαστε μαζί του, σωστά;)

Η Κούβα ανοίγει στην «αγορά», ενώ η Βολιβία βρίσκεται και αυτή υπό πίεση. Ο Μοράλες, που πρόσφατα έχασε οριακά ένα δημοψήφισμα που θα του επέτρεπε να υπηρετήσει μια ακόμα θητεία ως πρόεδρος, καταγγέλλει ότι η – σύμμαχος των ΗΠΑ – Χιλή έχει στήσει στρατιωτική βάση στα σύνορα των δύο χωρών.

Το 2012, ο πρόεδρος της Παραγουάης, Φερνάντο Λούγκο, ανατράπηκε με πραξικόπημα γιατί προσέγγιζε το μπλοκ των BRICS. Πρέσβης των ΗΠΑ στην Παραγουάη τότε ήταν η Λιλιάνα Αγιάλντε – η σημερινή πρέσβης των ΗΠΑ στη Βραζιλία. Το 2009 έλαβε χώρα ένα ακόμα πραξικόπημα στην Ονδούρα για παρόμοιους λόγους.

«Η Λατινική Αμερική είναι η πίσω αυλή μας!»

 Η κατάσταση που περιγράφηκε παραπάνω εντάσσεται στο πλαίσιο της ευρύτερης προσπάθειας της Αυτοκρατορίας να εμπεδώσει την πολιτική της στη Λατινική Αμερική, υπάγοντας την περιοχή απευθείας στην επικράτειά της. Το σχέδιο αυτό έχει σαν πρώτο στόχο να τελειώνει μια για πάντα με την Αριστερά στη Λατινική Αμερική – και μιλώντας για Αριστερά εννοούμε όλες τις κυβερνήσεις σοσιαλδημοκρατικού – μπολιβαριανού και λαϊκομετωπικού χαρακτήρα. Ο πρώτος στόχος είναι αναγκαίος για την επίτευξη του γενικού σχεδίου που δεν είναι άλλο παρά η αποσταθεροποίηση και η διάλυση των BRICS, η διάλυση της Mercosur και η υπαγωγή αυτών των χωρών απευθείας στην Trans-Pacific Partnership (TPP), που είναι στην ουσία η TTIP των χωρών του Ειρηνικού. Να επαναλάβουμε πως εδώ δεν υπάρχει καμιά «ενδοϊμπεριαλιστική διαμάχη», γιατί καμιά από τις χώρες μέλη των BRICS δεν είναι ιμπεριαλιστική.

Ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός παραδοσιακά αντιλαμβάνεται τη Λατινική Αμερική ως «πίσω αυλή» του, ως μια περιοχή στην οποία η ηγεμονία του δεν αμφισβητείται. Μια μακρά σειρά επεμβάσεων, πραξικοπημάτων και ματοβαμμένων καθεστώτων που έγιναν στα πλαίσια του διαβόητου «Δόγματος Μονρόε» το πιστοποιεί αυτό. Παρ’ όλα αυτά, πτυχές της ηγεμονίας του έχουν τεθεί υπό αμφισβήτηση. Μέσα στα τελευταία 15 χρόνια, το εμπόριο μεταξύ της Κίνας και της Λατινικής Αμερικής έχει αυξηθεί κατά 2,000%. Αναγνωρίζοντας το πρόβλημα, στρατηγικοί αναλυτές των ΗΠΑ έχουν προτείνει ότι το πίβοτ στην Ασία του Ομπάμα πρέπει να συνοδευτεί και από ένα πίβοτ στη Λατινική Αμερική.

Ο σημαντικός Αμερικανός στρατηγικός αναλυτής Έβαν Έλις το έχει θέσει με σαφήνεια: «Για να δούμε το θέμα μέσα από μια στρατιωτική αναλογία, η Λατινική Αμερική είναι ένα μη κατεχόμενο ύψωμα που επιβλέπει τη θέση των ΗΠΑ. Ένας υπεύθυνος διοικητής θα αναγνώριζε ότι η κατοχή τού εν λόγω υψώματος από έναν αντίπαλο αποτελεί μια απαράδεκτη απειλή για τις δυνάμεις του, και ως εκ τούτου θα αφιέρωνε πόρους για να εμποδίσει τον αντίπαλο να κάνει κάτι τέτοιο. […] Η Λατινική Αμερική έχει θεμελιώδη στρατηγική σημασία για την ασφάλεια και την ευημερία των Ηνωμένων Πολιτειών. […] Είναι καλύτερα να ανακαλύψουμε ξανά αυτό το μάθημα σήμερα αντί να το μάθουμε με μεγάλο κόστος στο μέλλον.»

Κοντολογίς, η Ουάσινγκτον είναι αποφασισμένη να εκμεταλλευτεί την κρίση που μαίνεται στις χώρες της Λατινικής Αμερικής για να επικαιροποιήσει την ηγεμονία της στην περιοχή, καταφέρνοντας ταυτόχρονα ένα σημαντικό πλήγμα στον ανταγωνιστή της στην άλλη πλευρά του Ειρηνικού και στα BRICS συνολικά.

Η κατάρρευση του λαϊκού μετώπου είναι ήττα όλης της Αριστεράς

Υπάρχει πλατιά διαδεδομένη η άποψη πως οι αριστερές και σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις των χωρών της Λατινικής Αμερικής ήταν κυβερνήσεις αστικές που ήρθαν στην εξουσία για να σταθεροποιήσουν την αστική εξουσία, πράγμα που πέτυχαν με το να αμβλύνουν τις ταξικές αντιθέσεις παρέχοντας κάποια κοινωνικά προγράμματα στους φτωχούς. Κάποιοι βγάζουν το συμπέρασμα ότι η ύπαρξη των κυβερνήσεων και των κομμάτων αυτών στέκεται εμπόδιο στην υλοποίηση κάποιας ιστορικής αποστολής που έχει το προλεταριάτο – το οποίο είναι κουρδισμένο για την επανάσταση. Αν φύγουν αυτά τα κόμματα από τη μέση, συνεχίζουν το σκεπτικό τους, τότε θα μείνει ελεύθερος ο χώρος για να ανθίσουν οι επαναστατικές ιδέες. Ήταν με βάση αυτή τη λογική που αρκετές οργανώσεις στο διεθνές στερέωμα πανηγύρισαν (και πανηγυρίζουν ακόμα) για την πτώση της ΕΣΣΔ, αφού σήμαινε την κατάρρευση της επιρροής του επάρατου σταλινισμού στο εργατικό κίνημα, και άρα ήταν μια τρομερά προοδευτική εξέλιξη. Πλέον η εργατική τάξη είχε απελευθερωθεί από το μεγάλο εμπόδιο που δεν την άφηνε να ξεδιπλώσει το επαναστατικό της DNA!

Έχοντας θεωρητικοποιήσει τη φαντασίωσή τους αυτή, πολλές από αυτές τις οργανώσεις έχουν βγάλει το συμπέρασμα ότι η περίοδος μετά την Πτώση του ’90 είναι μια επαναστατική περίοδος [4]. Αυτό τους προκαλεί και την αντίστοιχη αισιοδοξία, κάνοντάς τους να βλέπουν «επαναστάσεις» στη Λιβύη, τη Συρία, την Ουκρανία. Μία από αυτές τις οργανώσεις είναι και η LIT-CI, της οποίας το βραζιλιάνικο τμήμα (PSTU) αποτελεί μια υπολογίσιμη δύναμη. Μολονότι στη Βραζιλία δεν είδαν κάποιο επαναστατικό υποκείμενο στα στίφη των δεξιών που ζητούσαν την πτώση της Ντίλμα, οι σύντροφοι του PSTU απάντησαν στην εκστρατεία της δεξιάς για την αποπομπή της Ρούσεφ με το σύνθημα “Fora todos!” («Να φύγουν όλοι!»), ευθυγραμμιζόμενοι επί της ουσίας με την αστική αντίδραση και τον ιμπεριαλισμό. Αφού πέτυχαν το πρώτο μισό του στόχου τους με την αποπομπή της Ντίλμα, τώρα προσπαθούν να πετύχουν και το δεύτερο μισό συνεχίζοντας να φωνάζουν «Να φύγουν όλοι» και καλώντας τις εργατικές οργανώσεις «να σταματήσουν να υπερασπίζουν την κυβέρνηση». Αλλά ο Τεμέρ δε φαίνεται να φεύγει, ούτε φαίνεται να έχει απελευθερωθεί καμιά επαναστατική δυναμική. Τι κρίμα που το πράγμα δε δουλεύει έτσι.

Ευτυχώς, υπάρχει Αριστερά που καταλαβαίνει τι της γίνεται και, ανεξάρτητα από την όποια κριτική μπορεί να της κάνει κανείς, τουλάχιστον στέκεται στη σωστή πλευρά της συγκεκριμένης σύγκρουσης. Το PSOL μιλάει κανονικά για πραξικόπημα, χαρακτηρίζει την κυβέρνηση Τεμέρ παράνομη και καλεί σε κινητοποιήσεις για την ανατροπή της και την υπεράσπιση της δημοκρατίας. Περίπου το ίδιο πράττει και το ΚΚ Βραζιλίας.

Το ΚΚΕ [5] , από την άλλη, βλέπει – τι πρωτότυπο – μία ακόμα «ενδοαστική σύγκρουση». Και παρά το γεγονός ότι αναγνωρίζει πως η νέα κυβέρνηση φέρνει «αντιλαϊκή λαίλαπα μέτρων», το κόμμα μάλλον δεν ανησυχεί και πολύ. Όπως μας ενημερώνει: «Άλλωστε τα μέτρα που προτείνει η υπηρεσιακή κυβέρνηση δε διαφέρουν από αυτά που επιβάλλονται στην Ελλάδα ή τη Γαλλία.»  Σε ένα άλλο άρθρο με τίτλο «νέος πρόεδρος, νέα αντιλαϊκά μέτρα» (σαν να λέμε business as usual δηλαδή, ο αρθρογράφος δε θεωρεί σκόπιμο να αναγνωρίσει κάποια ποιοτική αλλαγή), ενημερωνόμαστε πως «[η] παραπομπή της προέδρου Ντίλμα Ρουσέφ σε δίκη, με απαλλαγή από τα καθήκοντά της για 6 μήνες, βρίσκει το λαό αντιμέτωπο μια νέα επίθεση αυτή την φορά με φιλελεύθερη διαχείριση αντί της προηγούμενης σοσιαλδημοκρατικής». Άρα μπορούμε να ηρεμήσουμε για τα καλά. Δεν έγινε και τίποτα μωρέ, απλώς άλλαξε το μίγμα διαχείρισης από σοσιαλδημοκρατικό σε φιλελεύθερο. Άσε που οι «σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις Λούλα και Ρουσέφ […] είναι αυτές που εκθείαζε και ο ΣΥΡΙΖΑ στη χώρα μας». Ε άμα τις εκθείαζε και ο ΣΥΡΙΖΑ στη χώρα μας, να ένας λόγος παραπάνω να τις αφήσουμε να τις ανατρέψει η δεξιά και ο ιμπεριαλισμός.

Η μία πλευρά της «ενδοαστικής σύγκρουσης». Δε διακρίνεται κάποιος μη λευκός διαδηλωτής. Το πανό κάτω δεξιά λέει πως «είναι εύκολο να κηρύττει το Εργατικό Κόμμα το σοσιαλισμό και τον κομμουνισμό με τα λεφτά των άλλων». Η Θάτσερ θα ήταν περήφανη!

Από περσινή εκδήλωση της ίδιας πλευράς. «Στρατέ, ναυτικό και αεροπορία, παρακαλούμε σώστε μας για άλλη μια φορά από τον κομμουνισμό»

…και η άλλη πλευρά

Η πραγματικότητα είναι ότι αυτές οι κυβερνήσεις στη Λατινική Αμερική ήταν κυβερνήσεις ταξικής συνεργασίας, προϊόντα μιας ταξικής πάλης που μέχρι εκεί κατάφερε να φτάσει μέσα σε ένα δοσμένο παγκόσμιο συσχετισμό. Καμιά αστική τάξη δεν είχε όρεξη να εκπροσωπείται από τον Τσάβεζ ή τη Ρούσεφ (πρώην μαοϊκή αντάρτισσα). Οι κυβερνήσεις αυτές κατσικώθηκαν στο σβέρκο της αστικής τάξης αλλά και του ιμπεριαλισμού. Οι σχέσεις που ανέπτυξαν με Ρωσία και Κίνα έδωσαν στις χώρες αυτές μια στοιχειώδη εθνική ανεξαρτησία από την Αυτοκρατορία (αν θέλει κάποιος θιασώτης της άποψης περί ρώσικου και κινέζικου «ιμπεριαλισμού» να προσπαθήσει να επιχειρηματολογήσει για το πώς οι χώρες της Λατινικής Αμερικής έγιναν αποικίες των τρομερών αυτών ιμπεριαλισμών, ανυπομονούμε να τον ακούσουμε – ας μας εξηγήσει επίσης πού είναι οι «ιμπεριαλισμοί» αυτοί να υπερασπιστούν τους συμμάχους τους ή τις αποικίες τους).

Αλλά ο λαϊκομετωπισμός έχει τα όριά του, πολύ περισσότερο στις ημιαποικιακές χώρες, με την κρίση να μαίνεται και στο σημερινό – δυσμενή – παγκόσμιο συσχετισμό δύναμης. Η αναγνώριση αυτής της πραγματικότητας δε σημαίνει  πως βγάζουμε λάδι το λαϊκομετωπισμό της Λατινικής Αμερικής, ούτε ότι δίνουμε κάποια πολιτική στήριξη στη Ρούσεφ. Πράγματι, το Εργατικό Κόμμα στη Βραζιλία όχι μόνο απέτυχε να πάρει μέτρα για να περιορίσει την τεράστια ανεργία και την πτώση των μισθών, αλλά επέβαλε και το ίδιο μέτρα λιτότητας στο βραζιλιάνικο λαό. Το γεγονός ότι ο Τεμέρ ήταν αντιπρόεδρος της Ρούσεφ και πολλοί υπουργοί της νέας δεξιάς κυβέρνησης συμμετείχαν και στην κυβέρνησή της είναι επίσης παραπάνω από ενδεικτικό για τις υποχωρήσεις που έκανε το κόμμα αυτό – υποχωρήσεις που τελικά τού έσκαψαν το λάκκο. Δεν είναι φίλη της εργατικής τάξης η Ρούσεφ ούτε το κόμμα της, αλλά η ανατροπή της – από την αστική αντίδραση και όχι από εμάς – συνιστά μια ιδιαίτερα αντιδραστική εξέλιξη και αναμφίβολα μια ήττα για το στρατόπεδο του συνειδητού προλεταριάτου. Το καθήκον του ταξικού μας στρατοπέδου στη Βραζιλία είναι να παλέψει ενάντια στο πραξικόπημα.

Για μια παγκόσμια οπτική

Παρά την ανεπάρκεια των λαϊκομετωπικών κυβερνήσεων, δε μπορεί κανείς να μη σημειώσει ότι το προλεταριάτο στις χώρες της Λατινικής Αμερικής έχει πετύχει σε πολιτικό επίπεδο περισσότερα πράγματα από ό,τι το προλεταριάτο των χωρών της Αυτοκρατορίας. Οι λαϊκομετωπικές κυβερνήσεις της περιοχής μοιάζουν με όαση μπροστά στην αντίδραση που κυριαρχεί σε ΗΠΑ και Ευρώπη. Και αν κανείς τυγχάνει υπήκοος της Αυτοκρατορίας, θα ήταν δημιουργικό πριν προσπαθήσει να υποδείξει κάποιο πρόγραμμα πάλης στη βραζιλιάνικη ή τη βενεζουελάνικη ή την κουβανέζικη Αριστερά να σκεφτεί πόσο επιτυχημένα έχει παλέψει ο ίδιος ενάντια στην αστική του τάξη και το ιμπεριαλιστικό της μπλοκ, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Γιατί ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος της γελοιότητας (πχ να βρεθεί κάποιος να καταγγέλλει τον Κάστρο για το ότι δε ανέτρεψε τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό – από τη Νέα Υόρκη).

Αν το συνειδητό προλεταριάτο της Δύσης θέλει να βοηθήσει κάπως την κατάσταση, το πρώτο που έχει να κάνει είναι να καταλάβει πώς είναι στην πραγματικότητα ο κόσμος γύρω του και να μη χάνεται σε φαντασιώσεις για «πολυπολικούς κόσμους», «δύο αντιμαχόμενα ιμπεριαλιστικά μπλοκ» κλπ. Ζούμε στον κόσμο της δυτικής μεταπολεμικής Αυτοκρατορίας που έχει την έδρα της στην Ουάσινγκτον. Αυτή η αυτοκρατορία είναι ο βασικός εγγυητής της αναπαραγωγής του καπιταλισμού σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και ο βασικός φορέας της αντεπανάστασης στον πλανήτη, από την Άπω Ανατολή μέχρι την ανατολική Ευρώπη και από τη Λατινική Αμερική μέχρι τη Μέση Ανατολή και την Αφρική.

Το ταξικό μας στρατόπεδο και δη οι συνειδητές του δυνάμεις πρέπει να αποκτήσουν μια διεθνή οπτική. Να συνειδητοποιήσει ότι δεν περιστρέφεται όλος ο κόσμος γύρω από τις ιδεολογικές του εκκρεμότητες και την πάλη που διεξάγει ή νομίζει ότι διεξάγει ενάντια στην ταξική συνεργασία ή το ρεφορμισμό στη χώρα του. Γιατί κάποιος που βρίσκεται σε αναζήτηση ταυτότητας δε μπορεί παρά να αρκείται στο παπαγάλισμα της κασέτας με τις «αρχές», ανίκανος να τις μετατρέψει σε πολιτική.

Όσοι ενδιαφέρονται να ανοίξουν το δρόμο για την επανάσταση πρέπει να ενδιαφέρονται για το διεθνή συσχετισμό περισσότερο από ό,τι ενδιαφέρονται για τη σωτηρία της ψυχής τους ή των φτωχών (και συνήθως εθνοκεντρικών) ιδεολογικών τους κατασκευασμάτων. Η ανάλυση χρειάζεται όχι για να μπερδευόμαστε, αλλά για να βρούμε – ή να ανοίξουμε με το ζόρι – το δρόμο για την επανάσταση. Η προσπάθεια αυτή μπορεί να περιλαμβάνει τακτικές που μας φέρνουν πιο κοντά στην επανάσταση, που δημιουργούν ένα πιο ευμενές περιβάλλον μέσα στο οποίο να διεξάγουμε την πάλη μας ή ακόμα-ακόμα που μας επιτρέπουν να καταφέρουμε ένα πλήγμα στον αντίπαλο και να τον κάνουμε να φτύσει μερικά σπασμένα δόντια (αν αυτό είναι όλο κι όλο που μπορούμε να κάνουμε στη δοσμένη περίπτωση). Και εδώ χωράνε τακτικές που ίσως θεωρούνται μη συμβατικές, λύγισμα της βέργας προς τα αριστερά ή τα δεξιά ανάλογα με την περίπτωση κλπ.

Όσοι ενδιαφέρονται για αυτό το ζήτημα ας έρθουν να παλέψουμε από κοινού. Για να φτιάξουμε μια αριστερά η οποία θα ξέρει να ιεραρχεί τους κινδύνους και δε θα χάσκει ουδέτερη, ψελλίζοντας περί «ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών» στα μέτωπα που εμπλέκεται το ιμπεριαλιστικό της μπλοκ, αλλά θα παλεύει για την ήττα του. Για μια Αριστερά που θα  ξανακάνει τον κομμουνισμό κίνημα και που θα αντιλαμβάνεται τον εαυτό της ως επαναστατικό υποκείμενο – και όχι απλώς ως μεταλαμπαδευτή συνείδησης σε κάποιο κοινωνικό υποκείμενο που είναι υποτίθεται προγραμματισμένο να κάνει την επανάσταση. Που δε θα πολιτεύεται με σύνθημα δια πάσα νόσον το «πάρε την κατάσταση στα χέρια σου λαέ». Για την Αριστερά της επανάστασης – όχι την αριστερή πτέρυγα του τρεϊντγιουνισμού και της διαπραγμάτευσης, από τα πάνω ή τα κάτω. Μια τέτοια Αριστερά θα μπορεί να αντιταχθεί ουσιαστικά και όχι διακηρυκτικά στην αστική της τάξη και το ιμπεριαλιστικό της μπλοκ, να του δημιουργήσει προβλήματα και τελικά να το τσακίσει. Και τότε θα πάει η κατάσταση προς τα αριστερά και στη Βραζιλία, και στη Βενεζουέλα, και στη Μέση Ανατολή και παντού.

Μέχρι τότε, ζητάμε συγγνώμη από τα ταξικά μας αδέρφια που παλεύουν ενάντια στο πραξικόπημα στη Βραζιλία που δεν έχουμε οργανώσει ακόμα πορεία στη βραζιλιάνικη πρεσβεία. Τους στέλνουμε την αλληλεγγύη μας και ενώνουμε τη φωνή μας μαζί τους:

• Κάτω η πραξικοπηματική κυβέρνηση Τεμέρ!
• Κάτω τα χέρια από τις δημοκρατικές ελευθερίες!
• Έξω η Αυτοκρατορία από τη Βραζιλία και τη Λατινική Αμερική!

Σημειώσεις

[1] Τα BRICS στο στόχαστρο: Η Αυτοκρατορία αντεπιτίθεται στη Βραζιλία

[2] Η ανακοίνωση των συντρόφων του βραζιλιάνικου τμήματος της LCFI αναφέρει:

 «Το στρατηγικό σχέδιο για το σαμποτάζ της οικονομίας υπήρξε μια «πολεμική προσπάθεια» για την ανατροπή του Εργατικού Κόμματος και για να φύγει από τη μέση αυτό το εμπόδιο στην επέκταση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων από τον ιμπεριαλισμό. Η Ομοσπονδία Κρατικών Βιομηχανιών του Σάο Πάουλο (FIESP), οι ιδιοκτήτες γης της Συνομοσπονδίας της Γεωργίας και Κτηνοτροφίας της Βραζιλίας (CNA), το μονοπώλιο των μέσων ενημέρωσης «Globo», ο ιδιοκτήτης της πολυεθνικής ποτών AmBev, Jorge Paulo Lemann, οι πλουσιότεροι αστοί στη χώρα, υπονόμευσαν την οικονομία. Απείλησαν με λοκ-άουτ σε περίπτωση μη αποπομπής της Ρούσεφ, έδωσαν αναγκαστικές άδειες στους εργαζομένους τους, προκάλεσαν την ύφεση, στήριξαν το πραξικόπημα, τις διαδηλώσεις, έσπειραν και μεγαλοποίησαν τον πανικό περί του ιού Ζίκα που «προέρχεται από τους φτωχούς», διευρύνοντας έτσι το μέγεθος των διαμαρτυριών και καθοδηγώντας τους πολιτικούς και νομικούς εκπροσώπους στη συνωμοσία για να ανατρέψουν τη Ντίλμα με κάθε μέσο.»

Αξίζει να διαβαστεί ολόκληρη: Brazil: A coup by imperialism against the workers and the tasks of the communists in the new cold war

[3] Αξίζει να διαβαστεί και το άρθρο του γεωπολιτικού αναλυτή Pepe Escobar σχετικά με τις μεθόδους που ακολούθησε η αστική αντίδραση για να πετύχει το στόχο της: Dilma out: Brazilian plutocracy sets 54mn votes on fire

[4] Επειδή η συντριπτική πλειοψηφία των οργανώσεων αυτών μιλούν στο όνομα του τροτσκισμού, θα ήταν καλό να ρίξουν μια ματιά σε ένα γράμμα που είχε στείλει παλιά ο Τρότσκι στον Ντιέγκο Ριβέρα σχετικά με τον σινο-ιαπωνικό πόλεμο. Ίσως βρουν τον εαυτό τους εκεί μέσα. Έγραφε ο Τρότσκι:

 «Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ημερών έχω διαβάσει μερικές από τις σπουδαίες μελέτες των ελεριτών και των αϊφελιτών (ναι, υπάρχει και τέτοια τάση!) σχετικά με τον εμφύλιο πόλεμο στην Ισπανία και το σινο-ιαπωνικό πόλεμο. Ο Λένιν αποκαλούσε τις ιδέες αυτών των ανθρώπων «παιδικές αρρώστιες». Ένα άρρωστο παιδί προκαλεί συμπάθεια. Αλλά έχουν περάσει είκοσι χρόνια από τότε. Τα παιδιά έχουν βγάλει γένια, μερικά έχουν αποκτήσει ακόμα και φαλάκρες. Αλλά δεν έχουν σταματήσει την παιδαριώδη φλυαρία τους. Αντίθετα, έχουν αυξήσει όλα τα λάθη τους και όλη την ανοησία τους δέκα φορές και μάλιστα έχουν προσθέσει κι άλλα αίσχη σε αυτά. […]

Θέλω να περιοριστώ μόνο στον σινο-ιαπωνικό πόλεμο σε αυτό το γράμμα. Στη δήλωσή μου στον αστικό τύπο, είπα ότι η υποχρέωση των εργατικών οργανώσεων της Κίνας ήταν να συμμετέχουν ενεργά και στην πρώτη γραμμή του πολέμου αυτού εναντίον της Ιαπωνίας, χωρίς να εγκαταλείψουν ούτε για μια στιγμή το δικό τους πρόγραμμα και τη δική τους ανεξάρτητη δραστηριότητα. Αλλά αυτό είναι «σοσιαλπατριωτισμός!» φωνάζουν οι αϊφελίτες. Είναι συνθηκολόγηση προς τον Τσιάνγκ Κάι-Σεκ! Είναι η εγκατάλειψη της αρχής της ταξικής πάλης! Ο μπολσεβικισμός κήρυξε τον επαναστατικό ντεφετισμό στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο. Τώρα, ο πόλεμος στην Ισπανία και ο σινο-ιαπωνικός πόλεμος είναι και οι δύο ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι. «Η θέση μας σχετικά με τον πόλεμο στην Κίνα είναι η ίδια. Η μόνη σωτηρία των εργατών και των αγροτών της Κίνας είναι να αγωνιστούν ανεξάρτητα από τους δύο στρατούς, ενάντια στον κινέζικο στρατό και με τον ίδιο τρόπο ενάντια στον ιαπωνικό στρατό.» Αυτές οι τέσσερις γραμμές, παρμένες από ένα έγγραφο των αϊφελιτών στις 10 Σεπτέμβρη 1937, μας αρκεί πλήρως για να πούμε: εδώ έχουμε να κάνουμε είτε με πραγματικούς προδότες είτε με παντελώς ηλίθιους. Αλλά η ηλιθιότητα, υψωμένη σε αυτό το βαθμό, ισοδυναμεί με προδοσία.

[…] Στην Άπω Ανατολή έχουμε ένα κλασικό παράδειγμα. Η Κίνα είναι μια ημιαποικιακή χώρα την οποία η Ιαπωνία μεταμορφώνει, μπροστά στα ίδια μας τα μάτια, σε μια αποικιακή χώρα. Ο αγώνας της Ιαπωνίας είναι ιμπεριαλιστικός και αντιδραστικός. Ο αγώνας της Κίνας είναι απελευθερωτικός και προοδευτικός.»

[5] Για άλλη μια φορά σε ένα κρίσιμο μέτωπο για το διεθνή συσχετισμό, το ΚΚΕ σφυρίζει αδιάφορα και περιορίζεται σε κούφιες εκκλήσεις στην εργατική τάξη να σηκώσει τη δική της σημαία. Έχει κάνει με συνέπεια το ίδιο τόσο στο συριακό όσο και στο ουκρανικό. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό;

Ένας κακοπροαίρετος θα μπορούσε να θυμηθεί τη συνάντηση που είχε ο γραμματέας του κόμματος με το ελληνοαμερικανικό επιμελητήριο, το περιεχόμενο των συζητήσεων της οποίας δε δημοσιοποιήθηκε, και να υποστηρίξει ότι το ΚΚΕ τα έχει βρει με τους Αμερικάνους. Αλλά εμείς δεν πιστεύουμε ότι είναι αυτό το θέμα.

Μετά από 70 χρόνια, το ΚΚΕ έβγαλε κάποια συμπεράσματα για το ότι ίσως να μην τα έκανε και όλα τέλεια στο ΕΑΜ. Συνειδητοποίησε ότι η ταξική συνεργασία και η έλλειψη καθαρής στρατηγικής κρύβει κινδύνους. Κατάλαβε επίσης ότι η Ελλάδα δεν είναι ψωροκώσταινα και πως το κόμμα δεν πρόκειται να βρει κανένα προοδευτικό κομμάτι της αστικής τάξης στην Ελλάδα για να κάνει συμμαχία. Αυτά τα συμπεράσματα είναι πάρα πολύ σωστά και συγχαίρουμε τους συντρόφους που επιτέλους τα έβγαλαν. Τους καλούμε να είναι συνεπείς στις πολιτικές που προκύπτουν από τα συμπεράσματα αυτά και κάθε φορά που γίνεται κάποιος ελληνοτουρκικός τσαμπουκάς στο Αιγαίο, οπότε και το κόμμα ξεχνάει τα περί ταξικής ανεξαρτησίας του προλεταριάτου και παίρνει θέση μάχης στο πλευρό της αστικής του τάξης ως ο συνεπέστερος αμυνίτης της πατρίδας ενάντια στον εξωτερικό εχθρό – αλλά ας μην επεκταθούμε τώρα σχετικά.

Το πρόβλημα ξεκινάει όταν αυτά τα συμπεράσματα που έβγαλαν για τη σημερινή Ελλάδα τα επεκτείνουν σε όλες τις χώρες του πλανήτη. Εκεί αρχίζει το ανέκδοτο ή, πιο σωστά, η τραγωδία. Το βασικό πρόβλημα του ΚΚΕ είναι η παντελής έλλειψη διεθνούς οπτικής. Καθετί που συμβαίνει στον πλανήτη, το κόμμα προσπαθεί να το χωρέσει με το ζόρι στο καινούργιο του θεωρητικό σχήμα. Έτσι, η επιθετικότητα του νατοϊκού ιμπεριαλισμού μετατρέπεται σε ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις και τα πραξικοπήματα σε ενδοαστικές διαμάχες. Γιατί αν υπερασπίσει καθαρά το Ντονμπάς από τα φασιστικά αποβράσματα του Κιέβου θα υποπέσει στο θανάσιμο αμάρτημα της συμμαχίας με αστικές δυνάμεις. Άσε που έτσι μπορεί να συρθεί πίσω στις 15συνεδριακές θέσεις της εσωτερικής του αντιπολίτευσης. Καταστροφή! Αν σκεφτεί κανείς ότι το σχήμα αυτό το ανέπτυξε σχετικά πρόσφατα, μπορεί να φανταστεί ότι θα πάρει στο κόμμα καμιά 20ριά χρόνια να το ξανασκεφτεί και να αναθεωρήσει τις προβληματικές του πλευρές. Τι να πει κανείς. Καληνύχτα και καλή τύχη.

Βεβαίως δε θα παραξενευτούμε καθόλου αν μέσα στο επόμενο διάστημα το κόμμα υπογράψει πάλι καμιά ανακοίνωση η οποία να καταδικάζει το πραξικόπημα στη Βραζιλία για χάρη των διεθνών του σχέσεων (το ΚΚ Βραζιλίας, με το οποίο το ΚΚΕ έχει σχέσεις, μιλάει κανονικά για πραξικόπημα και καλεί σε υπεράσπιση της δημοκρατίας). Δε θα παραξενευτούμε επίσης αν αυτή την ανακοίνωση δεν τη δούμε ποτέ μεταφρασμένη στα ελληνικά – αυτό συμβαίνει με τις σχετικές ανακοινώσεις του για τη Συρία.

Πηγή: avantgarde2009