Νέα Πολιτική
του Χρήστου Ζιώγα*
Αναντίρρητα οι σινοαμερικανικές σχέσεις αποτελούν ήδη το κυρίαρχο διεθνοπολιτικό θέμα, όσον αφορά τον πλανητικό καταμερισμό ισχύος, κατά την επόμενη 25ετία. Η Κίνα υποστασιώνει την αναδυόμενη περιφερειακή και πλανητική δύναμη, γεγονός που επηρεάζει αναπόδραστα και τις σχέσεις της με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αμέσως μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, η Ουάσιγκτον πρωτοστάτησε ώστε να καταλάβει η Κίνα θέση μονίμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Η κατάληψη της εξουσίας από τις δυνάμεις του Μάο σηματοδότησε την, μεταξύ των δύο χώρων, ρήξη και έναρξη της αντιπαράθεσής τους εντός του ευρύτερου, τότε, ανταγωνισμού, ανάμεσα στην φιλελεύθερη Δύση και την σοσιαλιστική Ανατολή.
Οι τεταμένες σινοσοβιετικές σχέσεις δρομολόγησαν, στις αρχές της δεκαετίας του ’70, το περίφημο «άνοιγμα» των Ηνωμένων Πολιτειών προς την Κίνα, μεταβάλλοντας σημαντικά τον συσχετισμό ισχύος στο ψυχροπολεμικό διεθνές σύστημα. Η ρεαλιστική προσέγγιση του προέδρου Richard Nixon στηρίχτηκε εξ’ ολοκλήρου στην εχθρική προδιάθεση αμφοτέρων έναντι της Σοβιετικής Ένωσης. Μετά την πτώση της σοβιετικής ηγεμονίας οι σχέσεις Ουάσιγκτον – Πεκίνου απώλεσαν το βασικό ενοποιητικό τους στοιχείο, που συνίστατο στην σοβιετική απειλή.
Μέχρι την τρέχουσα συγκυρία η Κίνα προδίδει μεγαλύτερη έμφαση στην οικονομική της ανάπτυξη και ιεραρχώντας ως σημαντικότερα τα εσωτερικά θέματα, που άπτονται της συνοχής και νομιμοποίησης προς την κρατική εξουσία, αποφεύγει την άμεση αντιπαράθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η μεταψυχροπολεμική κινεζική εξωτερική πολιτική χρησιμοποίησε επιτυχώς τις πολιτικές και οικονομικές διευθετήσεις της αμερικανοβαρούς διεθνούς τάξης, την εν λόγω περίοδο, βελτιώνοντας καίρια τους συντελεστές ισχύος της.
Παράλληλα η συνεχόμενη βελτίωση της θέσης της Κίνας, στον περιφερειακό αλλά και ευρύτερο καταμερισμό ισχύος, σε συνδυασμό με τα εκκρεμή ζητήματα κυριαρχίας με βασικούς συμμάχους των Ηνωμένων Πολιτειών στην ανατολική Ασία εντείνουν τις συνθήκες πόλωσης των σχέσεων των δύο χωρών. Η οικονομική και στρατιωτική ανάπτυξη του Πεκίνου έχει προκαλέσει έντονο προβληματισμό, ως προς την μελλοντική του συμπεριφορά, και στις υπόλοιπες περιφερειακές δυνάμεις της Ασίας, όπου σταδιακά μετατοπίζεται το επίκεντρο της διεθνούς πολιτικής. Πέραν της Κίνας, η Ιαπωνία, η Ρωσσία και η Ινδία αποτελούν σημαντικότατους περιφερειακούς δρώντες που βελτιώνουν διαρκώς τις παραμέτρους ισχύος τους, παρουσιάζοντας μια ποικιλία σχέσεων συνεργασίας και αντιπαράθεσης, τόσο μεταξύ τους, όσο και με το Πεκίνο αλλά και την Ουάσιγκτον. Επιπρόσθετα ο ασιατικός χώρος καλύπτεται από ένα σημαντικό αριθμό ελάσσονων δυνάμεων όπως το Ιράν, το Πακιστάν, η Μαλαισία, η Νότιος Κορέα, η Ινδονησία και άλλες, συνθέτοντας μια ποικιλόμορφη γεωπολιτική πραγματικότητα.
Η φιλελεύθερη πεποίθηση πως η οικονομική αλληλεξάρτηση θα αμβλύνει το συγκρουσιακό στοιχείο των σχέσεων ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις έχει απολέσει την αρχική του αισιοδοξία, ως αναπόφευκτη προοπτική και των πολιτικοικονομικών διαδράσεων μεταξύ Πεκίνου και Ουάσινγκτον. Η αμφισβήτηση εκ μέρους της Κίνας της παρουσίας των Ηνωμένων Πολιτειών στην νοτιοανατολική Ασία δεν αποτελεί απειλή μόνο για τα αμερικανικά συμφέροντα, αλλά συνιστά και απευκταία προοπτική για τους συμμάχους της Ουάσιγκτον στην περιοχή, όπως την Ιαπωνία, την Νότιο Κορέα, την Ταϊβάν, ακόμη δε και για την Ρωσία και την Ινδία. Εφόσον η Κίνα αποφασίσει να καταστεί κυρίαρχη στην Ασία, η όλη διαδικασία θα αποτελέσει ένα εξόχως δυσεπίτευκτο εγχείρημα. Η ύπαρξη σημαντικών δυνάμεων στην περιοχή και η απροθυμία των Ηνωμένων Πολιτειών να αποχωρήσουν από την στρατηγικά και οικονομικά σημαντικότατη περιφέρεια, προδίδει αυξημένες δυνατότητες εξισορρόπησης. Η αμφισβήτηση της αμερικανικής ηγεμονίας από την Κίνα σε πλανητικό επίπεδο προϋποθέτει κυριαρχία στην σινική θάλασσα. Τα τεκταινόμενα, στον εν λόγω θαλάσσιο χώρο, δημιουργούν εύλογους προβληματισμούς.
*Διδάκτωρ Διεθνών Σχέσεων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου