Αποικία του Χρέους: Το Ισπανικό Πρόβλημα

Κυριακή 10 Ιουνίου 2012

Το Ισπανικό Πρόβλημα

του Κώστα Μελά

Το πρόβλημα στην Ισπανία άρχισε με μια κλασική φούσκα ακινήτων η οποία χρηματοδοτούνταν από εισροή ξένων κεφαλαίων . Μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση του 2008 , σταμάτησαν οι εισροές με αποτέλεσμα να σκάσει η φούσκα , να ανέβει η ανεργία και να καεί το τραπεζικό σύστημα της χώρας.

Το τρέχον δημοσιονομικό πρόβλημα αποτελεί συνέπεια του σπασίματος της φούσκας των ακινήτων. Την περίοδο 2009-2011 το δημοσιονομικό έλλειμμα κυμάνθηκε σε 11,2%. 9,3% και 8,5% του ΑΕΠ. Παράλληλα η μεγέθυνση της οικονομίας μειώνεται και η οικονομία γενικότερα εξασθενεί (Δες στοιχεία του Πίνακα 1).

Γραφική Παράσταση 1

Οι τιμές των ακινήτων στην Ισπανία (1990-2011)

Σύμφωνα με αρκετούς αναλυτές[1] το βασικό πρόβλημα συνίσταται στο ότι η ισπανική φούσκα των ακινήτων είναι πολύ μεγάλη , σχεδόν ακραία , και η προσαρμογή της γίνεται πάρα πολύ αργά. Αυτό φαίνεται πολύ καθαρά στην Γραφική Παράσταση 2 . Η σωρευτική υπέρβαση του Κατασκευαστικού τομέα της Ισπανίας υπολογίζεται περίπου στα 380 δις ευρώ ή 37,0% του ΑΕΠ (2010). Οι δαπάνες για κατοικίες αυξήθηκαν την περίοδο 1997-2006 από 6,7% του ΑΕΠ στο 12,5% του ΑΕΠ. Την ίδια περίοδο οι δαπάνες για τις υπόλοιπες κατασκευές από 7,3% στο 9,7% του ΑΕΠ. Η φούσκα των ακινήτων έχει προκαλέσει μεγάλα προβλήματα στις ισπανικές τράπεζες , κυρίως στις εγχώριες περιφερειακές τράπεζες και όχι τόσο στις μεγάλες διεθνείς ισπανικές τράπεζες[2]. Μάλιστα το ύψος της φούσκας των ακινήτων είναι πολύ μεγαλύτερο από το ύψος των αντίστοιχων προβλέψεων που έχουν εγγράψει οι ισπανικές τράπεζες . Σημασία έχει να ειπωθεί ότι η φούσκα θα είχε λιγότερη σημασία αν χρηματοδοτείτο από την εγχώρια αποταμίευση κάτι που δεν συμβαίνει στην ισπανική περίπτωση. Η Ισπανία ανακοίνωσε ότι χρειάζεται 19 δις ευρώ για την ανακεφαλαιοποίηση της Bankia. Όμως σύμφωνα με τους αναλυτές της Credit Suisseυπολογίζονται ζημιές πάνω από 150 δις ευρώ οι προερχόμενες από την κτηματαγορά. Για τη φερεγγυότητα , σε πρώτη ανάγνωση, των ισπανικών τραπεζών χρειάζονται 50-70 δις ευρώ, ή 4,5-6,5% του ισπανικού ΑΕΠ. Οι πληροφορίες από την τηλεδιάσκεψη των υπουργών των οικονομικών της ευρωζώνης ανεβάζουν το ποσό που θα χορηγηθεί στην Ισπανία από τονEFSF πάνω από 100 δις ευρώ. Σύμφωνα με το βασικό σενάριο που επεξεργάζεται το IMF, ισπανική οικονομία θα συρρικνωθεί φέτος κατά 1,7% και 0,3% το 2013. Ενώ με το χειρότερο σενάριο, που φαίνεται ότι είναι και το επικρατέστερο, το ΑΕΠ αναμένεται να συρρικνωθεί φέτος κατά 4,1% και κατά 1,6% το 2013. Οι ξένοι αποταμιευτές απομακρύνονται από την Ισπανία , μειώνοντας την παρακράτηση χρέους στο 37,0% τον Απρίλιο 2012 σε σχέση με το 50,0% στο τέλος του 2011. (Γραφική Παράσταση 4)

Όλα αυτά συμβαίνουν σε ένα συνεχώς επιβαρυνόμενο περιβάλλον.

Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι όσο περισσότερο οι Τράπεζες αισθάνονται την ανάγκη νέων κεφαλαίων τόσο γρηγορότερα μεγαλώνει και ο αριθμός των τραπεζών που χρειάζονται κεφάλαια. Σύμφωνα με την Nomura, τα μη αποτελεσματικά δάνεια μεγαλώνουν αυξάνονται σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες , συμπεριλαμβανομένων της Ιταλίας και της Γερμανίας[3]. Αναγνωρίζεται ότι μια ύφεση στην ΕΕ θα μπορούσε να ανεβάσει τα μη αποτελεσματικά δάνεια των 90 μεγαλυτέρων κρατών σε 420 δις ευρώ κάτι που θα τους κοστίσει περίπου το 1/3 των κεφαλαίων τους. Η ευρωπαϊκή διατραπεζική αγορά είναι ουσιαστικά παγωμένη. Τα πλεονάσματα οδηγούνται στην ΕΚΤ. Οι ευρωπαϊκές τράπεζες δεν δανείζουν η μια την άλλη. Αν αυτό συμβαίνει καταλαβαίνουμε όλοι σε τι σημείο βρίσκεται το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα. Οι τράπεζες που εμπορεύονται πίστη δεν εμπιστεύονται η μια την άλλη. Το χρήμα οδεύει προς ασφαλείς προορισμούς. Στην Γερμανία τα πενταετή ομόλογα αποδίδουν 0,41% (6.6.2012). Η Γαλλία την ίδια περίοδο δανείστηκε 1,6 δις ευρώ για 50 έτη με απόδοση 3,27% ενώ την ίδια ημέρα η Ισπανία δανείστηκε 611 εκ ευρώ για 10 έτη με 6,04%.

Η πρόθεση της ΕΕ για δημιουργία Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Εποπτείας Τραπεζών είναι πολύ δύσκολο να λύσει τα προβλήματα δεδομένου ότι υπάρχουν και έντονες αντιδράσεις από τη συνήθη Γερμανία αλλά και υπάρχουν πολλά τεχνικά προβλήματα που θα πρέπει να λυθούν.

Γραφική Παράσταση 2

Η συσσωρευμένη φούσκα