Από την οικογένεια της βλακείας

Από την έντυπη έκδοση της Ναυτεμπορικής

Της Κατερίνας Τζωρτζινάκη

ktzor@naftemporiki.gr

«Δεν μπορούμε πάντα να διακρίνουμε αν (σ.σ.: τα παραδείγματα από την οικογένεια της βλακείας) σχετίζονται πραγματικά λόγω της προέλευσής τους ή αν συνδέονται απλώς επιφανειακά και εμείς τυχαία περνάμε από το ένα στο άλλο, ούτε είναι τόσο απλό να τα αναγάγουμε όλα σε ομώνυμα κλάσματα με τη βλακεία ως κοινό παρονομαστή».

Χίλια τα δίκια του Ρόμπερτ Μούζιλ στο «Περί βλακείας». Άλλη βλακεία αποκαλύπτεται στη φράση «Και ποια γυναίκα δεν έχει φάει ένα χαστούκι πάνω στον τσακωμό;» και άλλη στη δράση και μάλιστα σε τραγική φάση. Δεν γυρίζει η προπέλα ή πουλάει τρέλα η κοπέλα όταν εκστομίζει: «Δεν έχω πέσει ποτέ θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης γιατί δεν το έχω προκαλέσει»;

Άλλη βλακεία αποκοιμίζει τη δυσπιστία, όπως όταν δεν κρύβεται η κουτοπονηρία. Στην ερώτηση «Τι είναι δικαιοσύνη;» η απάντηση χωρίς αισχύνη: «Όταν ο άλλος τιμωρείται!» στα σοβαρά δεν αξιολογείται.

Άλλη βλακεία οπλίζει τη δυσπιστία, όπως με τη χρυσή ευκαιρία. Κυριακή προφυλάκιση, κατόπιν εορτής ερώτημα και ιδού το νομικό εναιώρημα. Κανένας δεν ρώτησε εγκαίρως έναν απλό τελωνειακό για τα ισχύοντα με τις εξαγωγές χρυσού; Κι αν η αστυνομία άφησε κενά στην προανάκριση, γιατί δεν γνώριζε, η δικαιοσύνη πώς είναι δυνατόν να μη γνωρίζει τους νόμους;

Η βλακεία σε φέρνει σε απόγνωση, δηλαδή, όπως θα ‘λεγε ο Μούζιλ, σε μια κατάσταση αδυναμίας.

Ποιος θέλει να είναι αδύναμος; Γιατί ποιος θέλει να είναι βλάκας; Ενδεχομένως είναι βλακώδες να κομπάζει κανείς πως είναι έξυπνος, αλλά δεν είναι πάντοτε έξυπνο να δίνει την εντύπωση του βλάκα.

Άλλωστε, «περιστασιακά όλοι είμαστε βλάκες. [...] Κι αν αποφάσιζε κάποιος να συναγάγει από τους κινδύνους της βλακείας τον κανόνα: “Πρέπει να απέχουμε γενικά από τις κρίσεις και τις αποφάσεις όταν δεν γνωρίζουμε αρκετά”, θα αδρανούσαμε! Αυτή η κατάσταση... θυμίζει μια άλλη στον τομέα της νόησης. Διότι, καθώς οι γνώσεις και οι ικανότητές μας είναι ατελείς, είμαστε στην ουσία αναγκασμένοι να κρίνουμε βιαστικά σε όλους τους τομείς της επιστήμης, προσπαθούμε όμως και έχουμε μάθει να κρατάμε αυτό το ελάττωμα σε όρια που μας είναι γνωστά, ώστε να το βελτιώνουμε όταν έχουμε την ευκαιρία και έτσι να αποκτούν πάλι ορθότητα οι πράξεις μας».

Ναυτεμπορική