 |
| Η οικονομική απορρύθμιση στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και στις αρχές της δεκαετίας του 2000, οι βαριές φορολογικές περικοπές της δεκαετίας του 2000 και η απόφαση να επιτραπεί στο παγκόσμιο πλεόνασμα να εισρεύσει στα χρέη στεγαστικών δανείων και όχι στα κρατικά ομόλογα που εκδόθηκαν για τη χρηματοδότηση μεγάλων έργων υποδομής, κατέστησαν την αμερικανική οικονομία πολύ λιγότερο δίκαιη, με λιγότερες καλές θέσεις εργασίας για τους λιγότερο εξειδικευμένους εργαζόμενους. |
Οι οικονομολόγοι συνειδητοποιούν τα λάθη τους σε ορισμένες θεωρήσεις του παρελθόντος για το εμπόριο. Για παράδειγμα, η θεώρηση ότι το εμπόριο θα βελτιώσει τη ζωή μας (δνε είναι βέβαιο ότι αυτό συμβαίνει τελικά, όχι τουλάχιστον χωρίς κάποια βοήθεια πολιτική. Το γεγονός, ωστόσο, ότι η πολιτική αναστάτωση της φετινής χρονιά δημιουργούν προβληματισμόύς είναι κάτι θετικό.
Ο Τιμ Ντάι σε άρθρο του σχετικά με τις συνέπειες της αμερικανικής εμπορικής πολιτικής, χρησιμοποίησε τα παρακάτω λόγια του Νόα Σμιθ:
“Τη δεκαετία του 1990 και του 2000 οι ΗΠΑ άνοιξαν τις αγορές τους στα κινεζικά προϊόντα, αρχικά με το καθεστώς διαπραγμάτευσης του “Περισσότερο Ευνοημένους Κράτους” και στη συνέχεια υποστηρίζοντας την ένταξη της Κίνας στον ΠΟΕ. Ο ανταγωνισμός που προέκυψε από τα φθηνά κινεζικά αγαθά συνέβαλε στην τεράστια ανισότητα στις Ηνωμένες Πολιτείες, αντιστρέφοντας πολλά από τα οφέλη για αύξηση της απασχόλησης τη δεκαετία του 1990 και παράλληλα κρατώντας χαμηλά τους μισθούς στις ΗΠΑ. Όμως αυτή η θυσία από το 90% του αμερικανικού λαού ώθησε την Κίνα να άρει τον τεράστιο πληθυσμό της από την απόλυτη φτώχεια και να γίνει μια χώρα μεσαίου εισοδήματος. Αυτό ήταν "δίκαιο” εμπόριο; Νομίζω πως όχι. Επιτρέψτε μου να αναφερθώ στο παρακάτω γεγονός: Κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Κλίντον, αποφασίστηκε ότι μια οικονομικά ισχυρή Κίνα ήταν χρήσιμη τόσο για τον πλανήτη όσο και τις ΗΠΑ. Λογικό. Για να επιτευχθεί αυτό η πολιτική στην Αμερική θυσίασε σκόπιμα τους εργαζομένους βασιζόμενη στη θεωρία ότι
α.) Το συνολικό όφελος που προέκυπτε για ολόκληρο τον πλανήτη από την αύξηση θέσεων εργασίας Κινέζων εργαζομένων ξεπερνούσε το συνολικό παγκόσμιο κόστος από μια αμερικανική θέση απασχόλησης,
β.) Οι ΗΠΑ έστρεψαν την οικονομία στον τομέα παροχής υπηρεσιών και κατά συνέπεια θα επανατοποθετούσαν το εργατικό δυναμικό τους,
γ.) Το κόστος της επανατοποθέτησης των εργαζομένων σε όλους τους τομείς στις ΗΠΑ θα ήταν ελάχιστο.
Δεν ξέρω καν πως να το δικαιολογήσω αυτό. Βέβαια δεν απαλλάσσω την κοινοτική πολιτική από τον ρόλο της σε αυτή την καταστροφή. Νομίζω ότι μπορώ εύκολα να πω μια ιστορία ότι αυτό ήτανη απόδειξη ότι οι πολιτικές αποφάσεις ήταν τρομερά λάθος.”
Νομίζω ότι ο Ντάι κάνει λάθος σε ορισμένα σημεία της ιστορίας. Αντιδρά εν μέρει στα επιχειρήματα ότι η αποβιομηχάνιση ήταν τεχνολογικά αναπόφευκτη και ότι η τόσο μεγάλη προσήλωση στο εμπόριο της Κίνας είναι λάθος. Ωστόσο, τα επιχειρήματα στα οποία αντιτίθεται είναι σωστά!
Η αποβιομηχάνιση αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα της οικονομικής ζωής στον πλούσιο κόσμο έναν αιώνα τώρα. Αυτή η διαδικασία έχει αρκετά συχνά κατέστρεψει τοπικές κοινωνίες. Η τεχνολογία έχει διαδραματίσει τεράστιο ρόλο και όχι απλά μέσω της αυτοματοποίησης καθώς έδωσε τη δυνατόττητα στις επιχειρήσεις να μεταφέρουν τα εργοστάσιά τους σε μέρη με χαμηλότερο κόστος εργασίας, όπως και έκαναν. Για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα.
Στο μυθιστόρημά του “American Pastoral”, ο Φίλιπ Ροθ περιγράφει την πόλη του Νιούαρκ που έχει οικονομικά και κοινωνικά συντριβεί με την αποβιομηχάνιση: συγκεκριμένα, οι εταιρείες μετέφεραν την παραγωγή τους από το Νιούαρκ στο Πουέρτο Ρίκο στη δεκαετία του 1960 και του 1970 με αποτέλεσμα η πόλη να πληγεί από τη φτώχεια και την ανεργία για δεκαετίες.
Η κοινωνική αλλαγή που προέκυψε από την αποβιομηχάνιση συνέβαλε στις ταραχές του 1967. Πολλοί προέβησαν σε πολλά διαφορετικά συμπεράσματα σχετικά με τη φύση των κοινωνικών δεινών της εποχής εκείνης ενώ ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η σημερινή οργή για την παρακμή στην περιοχή συνδέεται με το ρεύμα εκείνων των ατόμων που κάποια στιγμή υπέφεραν.
Στη θέση του Πουέρτο Ρίκο υπήρξαν και άλλες χώρες. Η μεταφορά των εργοστασίων από τις βορειοανατολικές και μεσοδυτικές πολιτείες στο Νότο, όπου οι μισθοί ήταν πολύ χαμηλότεροι και οι φόροι και οι νόμοι της εργασίας πολύ πιο ευνοϊκοί, προκάλεσε πρόβλημα πολύ πριν η Κίνα ενταχθεί στον ΠΟΕ. Αν η Κίνα δεν διαδραμάτιζε τον συγκεκριμένο ρόλο κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες, οι Αμερικανοί εργαζόμενοι ναι μεν θα αντιμετώπιζαν λιγότερη πίεση, αλλά όχι καθόλου πίεση.
Επιπλέον, το να πούμε ότι η πολιτική απέτυχε εντελώς σημαίνει και διαγραφή πολλών από τα οφέλη που προήλθαν από την εμπορική απελευθέρωση της Κίνας. Τα φθηνότερα αγαθά ωφέλησαν τους Αμερικανούς καταναλωτές. Ό,τι κι αν συμπεράνουμε σχετικά με τις καθαρές επιπτώσεις του εμπορίου δεν πρέπει να παραλείψουμε τη θετική πλευρά. Επίσης, οι Κινέζοι είναι άνθρωποι και το ζήτημα της ευημερίας τους έχει σημασία. Το 1993, κατά την έναρξη της κυβέρνησης Κλίντον, το πραγματικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Κίνα (εκφρασμένο σε ΙΑΔ) δεν ήταν πάνω από $ 1.500. Δηλαδή, ήταν ελαφρώς υψηλότερο από το σημερινό επίπεδο του εισοδήματος στην Ερυθραία της Αφρικής. Το 2001, στο τέλος της κυβέρνησης Κλίντον το εισόδημα της Κίνας είχε ανέλθει σε περίπου $ 3200 ή ακριβώς κάτω από το σημερινό επίπεδο του εισοδήματος στην Κένυα. Σήμερα, αντίθετα, η Κίνα είναι περίπου τόσο πλούσια όσο η Βραζιλία, με εισόδημα περίπου $ 15.000. Πρόκειται για εξαιρετικά μεγάλη βελτίωση στις ζωές 1,3 δισ ανθρώπων. Μερικές από τις εν λόγω αυξήσεις θα συνέβαιναν χωρίς την προσχώρηση στον ΠΟΕ και χωρίς να υποτιμηθεί το νόμισμα. Όμως δεν μπορούμε να αγνοήσουμε ότι η εμπορική ανάπτυξη των δύο τελευταίων δεκαετιών έκανε ένα τεράστιο μερίδιο της ανθρωπότητας πολύ λιγότερο φτωχό. Συγγνώμη, αλλά αυτό έχει σημασία.
Τέλος, ενώ η αμερικανική οικονομία θα είχε λειτουργήσει με διαφορετικό τρόπο σε περίπτωση απουσίας του πιο ελεύθερου εμπορίου με την Κίνα, υπήρχαν τεράστιες χαμένες ευκαιρίες πολιτικής κατά τα τελευταία 20 χρόνια ώστε να δουλέψει πιο δίκαια. Η οικονομική απορρύθμιση στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και στις αρχές της δεκαετίας του 2000, οι βαριές φορολογικές περικοπές της δεκαετίας του 2000 και η απόφαση να επιτραπεί στο παγκόσμιο πλεόνασμα να εισρεύσει στα χρέη στεγαστικών δανείων και όχι στα κρατικά ομόλογα που εκδόθηκαν για τη χρηματοδότηση μεγάλων έργων υποδομής, κατέστησαν την αμερικανική οικονομία πολύ λιγότερο δίκαιη, με λιγότερες καλές θέσεις εργασίας για τους λιγότερο εξειδικευμένους εργαζόμενους. Οι οικονομολόγοι έκαναν λάθη. Το ίδιο και οι πολιτικοί. Αλλά αν το συμπέρασμα είναι ότι το εμπόριο είναι ο εχθρός, ή ότι η Κίνα είναι ο εχθρός, τότε επαναλαμβάνουμε τα ίδια λάθη. Η αδιαφορία για την ευημερία των μη πλουσίων είναι ο εχθρός.
Από τον Economist
Μετάφραση: Ρίτα Θεολόγη
economia.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου