Στρατηγική σοκ και δέος (β)

analyst

Η γενοκτονία στη Ρωσία, με τη σφραγίδα του ΔΝΤ, μείωσε τον πληθυσμό της κατά 10 εκ. μέσα σε δώδεκα χρόνια –  ενώ ο αλκοολισμός κλιμακώθηκε σε τρομακτικά επίπεδα, όπως επίσης οι ψυχικές ασθένειες, οι αυτοκτονίες και η εγκληματικότητα

Ανάλυση

Όπως αναφέραμε στο πρώτο μέρος του άρθρου, η βιομηχανική παραγωγή της Ρωσίας μειώθηκε κατά -8% έως τα τέλη του 1991, ενώ το ΑΕΠ κατέρρευσε στο -17%. Οι δημόσιες επενδύσεις περιορίσθηκαν δραστικά, με αποτέλεσμα μόλις τρία από τα 237 κρατικά χρηματοδοτούμενα κατασκευαστικά έργα να μπορέσουν να ολοκληρωθούν – οι εισαγωγές από τις χώρες δορυφόρους μειώθηκαν κατά 63% (από τις καπιταλιστικές κατά 32%), όπως επίσης οι εξαγωγές κατά 57%.

Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, ακολούθησε μία καταστροφική αγροτική σοδειά, η οποία υποχρέωσε τη χώρα να μοιράζει με κουπόνια τα τρόφιμα, στα τέλη του 1991 – γεγονός που σφράγισε το τέλος του M. Gorbatschow. Ο τελευταίος Γενικός Γραμματέας παραιτήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου του 1991 από τη θέση του, στις 31 Δεκεμβρίου έπαψε να υπάρχει και τυπικά η Σοβιετική Ένωση, ενώ στις 2 Ιανουαρίου του 1992 το ΔΝΤ είχε πετύχει το στόχο του: η Ρωσία, υπό την ηγεσία του B. Jelzin και του πρωθυπουργού του, υιοθέτησε επίσημα την οικονομική «θεραπεία του σοκ» της Σχολής του Σικάγο.

.

ΤΟ ΔΝΤ

Συνεχίζοντας, υπεύθυνος για το Ταμείο στη Μόσχα τοποθετήθηκε ο κ. Augusto Lopez Claros – ένας νεοφιλελεύθερος οικονομολόγος, ο οποίος ήταν καθηγητής οικονομικών στο πανεπιστήμιο του Σαντιάγκο της Χιλής από το 1982 έως το 1984, κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Pinochet. Έχοντας παράλληλα τη θέση του διευθυντή μίας ερευνητικής ομάδας του Υπουργείου Υγείας της Χιλής, είχε συλλέξει πολλές πληροφορίες, όσον αφορά την επιβολή σκληρών μεταρρυθμίσεων, με θύμα τον εργαζόμενο πληθυσμό.

Ο οικονομολόγος κατανοούσε τη μετάβαση από τον Ολοκληρωτισμό στη Δημοκρατία, όπως ήταν ο τίτλος μίας διάλεξης του το 1994, ως την κατάρρευση του βιοτικού επιπέδου του πληθυσμού, καθώς επίσης τη λεηλασία της ιδιωτικής και δημόσιας περιουσίας του, μέσω των οποίων η χώρα θα μπορούσε να εξυπηρετήσει τα χρέη της – με αποτέλεσμα να βιώσει η Ρωσία συνθήκες πείνας και εξαθλίωσης, κατά πολύ χειρότερες από αυτές στους δύο παγκοσμίους πολέμους που είχαν προηγηθεί.

Μόνο κατά το πρώτο έτος της δραστηριοποίησης του ΔΝΤ, οι τιμές των βασικών προϊόντων διατροφής, οι οποίες έως τότε επιδοτούνταν από το κράτος, αυξήθηκαν στο πολλαπλάσιο – όπως, για παράδειγμα, τα αυγά (1.900%), το ψωμί (4.300%) και το γάλα (4.800%). Τα επόμενα τέσσερα έτη το ΑΕΠ της χώρας μειώθηκε κατά 42%, η βιομηχανική παραγωγή κατά 46% και η αγροτική κατά 32% – γεγονός που κάνει την ελληνική κρίση να φαίνεται (ακόμη) «ειδυλλιακή», παρά το ότι έχει ξεπεράσει τη Μεγάλη Ύφεση του 1929 στις Η.Π.Α.

Περαιτέρω, το ΔΝΤ δεν δάνειζε τα απαιτούμενα κεφάλαια στη Ρωσία, με αποτέλεσμα να υποχρεώνεται η κεντρική τράπεζα να τυπώνει συνεχώς νέα χρήματα – οπότε προκλήθηκε ένας υπερπληθωρισμός, με κορυφή σχεδόν το 2.500%, ο οποίος εξαφάνισε τις αποταμιεύσεις των εργαζομένων, οδηγώντας όλο και περισσότερους ανθρώπους κάτω από τα όρια της φτώχειας (γράφημα).

 .

 .

Συνεχίζοντας, η τιμολογιακή διαστρέβλωση, σύμφωνα με την  οποία οι τιμές των αγροτικών μηχανημάτων, καθώς επίσης των λιπασμάτων και των φυτοφαρμάκων, αυξήθηκαν κατά 520 φορές μεταξύ των ετών 1991 και 1994, ενώ οι αντίστοιχες των αγροτικών προϊόντων «μόλις» κατά 90 φορές, είχε σαν αποτέλεσμα την εγκατάλειψη των αγροτικών περιοχών από τους αγρότες, οι οποίοι δεν μπορούσαν πλέον να επιβιώσουν – οπότε ερήμωσαν πάνω από 17.000 οικισμοί.

Το παράλληλο άνοιγμα δε της αγοράς για εισαγόμενα προϊόντα, δημιούργησε μεγάλες ευκαιρίες αύξησης τζίρου για τις δυτικές πολυεθνικές, ενώ οδήγησε στη μαζική χρεοκοπία τις εγχώριες επιχειρήσεις, ιδίως τις μικρομεσαίες, λόγω του ότι δεν μπορούσαν να τις ανταγωνιστούν – κάτι που βιώνει σήμερα η Ελλάδα, αν και σε πολύ μικρότερη έκταση.

Από την άλλη πλευρά, η ιδιωτικοποίηση των δημοσίων επιχειρήσεων έδωσε την ευκαιρία σε μία μικρή ομάδα ανθρώπων, κυρίως πρώην στελεχών ή μελών του κόμματος, να πλουτίσουν διπλά:

(α)  αφενός μεν με τη διάλυση των μη ανταγωνίσιμων εταιριών σε μικρότερες μονάδες, τις οποίες πουλούσαν κερδοφόρα,

(β) αφετέρου με την ιδιοποίηση των κερδοφόρων, κυρίως στους τομείς της ενέργειας, των τηλεπικοινωνιών και των μετάλλων, οι οποίες ανήκαν προηγουμένως στο δημόσιο.

Έτσι, υπεξαιρώντας ουσιαστικά ένα μεγάλο μέρος της δημόσιας περιουσίας, με μεθόδους χειρότερες από αυτές της Μαφίας, κέρδισαν σε χρόνο μηδέν δισεκατομμύρια. Σύμφωνα με υπολογισμούς (NYT), τα πρώην στελέχη του κόμματος και στη συνέχεια ολιγάρχες, μετέφεραν μεταξύ των ετών 1993 και 1998 ποσά από 200 – 500 δις $ εκτός της χώρας – τα οποία φυσικά στερήθηκε η ρωσική οικονομία (υπενθυμίζουμε πως εκτός Ελλάδας έχουν μεταφερθεί πάνω από 100 δις €, τα οποία αναζητούν την ευκαιρία να επιστρέψουν με πολλαπλάσια αξία, εάν επιβάλλουν την υιοθέτηση της δραχμής).

Στα πλαίσια αυτά, ακόμη και τα κυβερνητικά στελέχη των Η.Π.Α. αναφέρονταν στη λεηλασία της Ρωσίας – γεγονός που οδήγησε στην κατακόρυφη αύξηση των δημοσίων χρεών της, σε επίπεδα που ξεπέρασαν το 100% του ΑΕΠ, οπότε στην ακόμη μεγαλύτερη εξάρτηση της από το ΔΝΤ, από το κλαμπ του Παρισιού, καθώς επίσης από το κλαμπ του Λονδίνου. Φυσικά το διεθνές χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο πανηγύριζε – αφού τα τεράστια αυτά ποσά μεταφέρθηκαν στις τράπεζες της Δύσης, με απίστευτα μεγάλα κέρδη για τις ίδιες.

Περαιτέρω, η μετατροπή της οικονομίας της χώρας από κεντρικά κατευθυνόμενη σε ελεύθερη, έπληξε κυρίως τα αδύναμα μέλη της κοινωνικής αλυσίδας – τους φτωχούς, τους ηλικιωμένους, τους ανάπηρους, καθώς επίσης τα παιδιά.

Οι συντάξεις καθυστερούσαν να πληρωθούν για πολλούς μήνες, η ιατρική περίθαλψη του πληθυσμού λόγω της (χωρίς τον παραμικρό ενδοιασμό) εμπορευματοποίησης της Υγείας κατέρρευσε, οι τιμές των φαρμάκων αυξήθηκαν σε βαθμό που ήταν αδύνατον να αγοραστούν από το μέσο εργαζόμενο, ενώ οι θανατηφόρες ασθένειες, μεταξύ των ετών 1991 και 1994, όπως η φυματίωση, εκτοξεύθηκαν στο 87%.

Από το 1989 έως το 1995 το προσδόκιμο ηλικίας των ανδρών μειώθηκε στα 58,4 έτη από 63,3 και των γυναικών στα 72,1 από 74,4 προηγουμένως – ενώ το ποσοστό των γεννήσεων περιορίσθηκε κατά 30%. Επρόκειτο για μία πραγματική γενοκτονία με τη σφραγίδα του ΔΝΤ, αφού ο συνολικός πληθυσμός της Ρωσίας μειώθηκε κατά 10.000.000 άτομα μέσα σε δώδεκα χρόνια – από τα 152 εκ. στα 142 εκ.

Ο αλκοολισμός κλιμακώθηκε σε τρομακτικά επίπεδα, όπως επίσης οι ψυχικές ασθένειες, οι αυτοκτονίες και η εγκληματικότητα – ενώ η χώρα πλημμύρισε με αστέγους σε όλη της την έκταση. Οι κοινωνικές υπηρεσίες, όπως οι παιδικοί σταθμοί και οι κλινικές για τα παιδιά, οι οποίες ήταν δωρεάν για όλους στην πρώην Σοβιετική Ένωση, έπαψαν να υπάρχουν – οπότε πολλοί γονείς δεν ήταν σε θέση να φροντίσουν τα παιδιά τους.

Οι νέοι καταναγκάζονταν στην πορνεία, ενώ στις μεγάλες πόλεις αυξάνονταν τα «παιδιά του δρόμου» – φαινόμενα που δεν είχαν παρατηρηθεί ποτέ μέχρι τότε στη χώρα, ακόμη και στις χειρότερες εποχές των παγκοσμίων πολέμων.

Στα πλαίσια αυτά, η στρατηγική «σοκ και δέος», η οποία παρουσιάστηκε στους Πολίτες της Ρωσίας ως η μοναδική δυνατότητα εξυγίανσης της οικονομίας της από το ΔΝΤ το 1992, έμοιαζε με ένα μακάβριο αστείο – σύμφωνα με το οποίο, μετά από μία μικρή αλλά οδυνηρή χρονική «περίοδο λιτότητας», η οποία είχε ως αποτέλεσμα ένα πλεονασματικό ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών, όπως και στην Ελλάδα (γράφημα), θα δημιουργούταν συνθήκες καπιταλιστικής ευημερίας!

 .

 .

Στην πραγματικότητα βέβαια, προκάλεσε την εξαθλίωση της πλειοψηφίας του πληθυσμού, με το διεθνές χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο να διευκολύνει τη ραγδαία άνοδο μίας μικρής ομάδας εξτρεμιστικά πλουσίων – με αποτέλεσμα οι κοινωνικές ανισότητες να φτάσουν σε ένα επίπεδο που δεν υπήρχε ούτε κατά την σκοτεινότερη τσαρική εποχή.

Το χειρότερο όλων ήταν ο τρόπος, με τον οποίο τα διεθνή ΜΜΕ παρουσίαζαν την κοινωνική και οικονομική καταστροφή της Ρωσίας: ως μία απαραίτητη φάση, για να ακολουθήσει η Δημοκρατία και η φιλελευθεροποίηση μίας μέχρι τότε απολυταρχικής χώρας, η οποία αποτελούσε ντροπή για τον πλανήτη!

Το πόσο πολύ επιθυμούσαν οι Η.Π.Α. και το ΔΝΤ την εγκαθίδρυση της Δημοκρατίας στη χώρα (!) φάνηκε το 1993, όπου ο B. Jelzin, έχοντας τότε τη διπλή εξουσία (πρόεδρος και πρωθυπουργός), ήθελε να επιβάλλει ένα νέο σύνταγμα. Αφού το Κοινοβούλιο απέρριψε το προσχέδιο που πρότεινε, ενώ τον καθαίρεσε από πρόεδρο, ο B. Jelzin διέταξε τα τανκς του στρατού να βάλλουν εναντίον της Βουλής, καίγοντας την.

Ακολούθησαν αιματηρές μάχες όπου, σύμφωνα με την ανακοίνωση της κυβέρνησης, 187 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, ενώ 437 τραυματίσθηκαν. Εν τούτοις, η ομάδα των G7 δεν απείλησε τον εγκληματία με την μη παροχή των υπεσχημένων δανείων, ύψους 43,4 δις $, ενώ το ΔΝΤ δεν αντέδρασε καθόλου – παραμένοντας ψυχρό και ουδέτερο, αδιαφορώντας για όλα όσα συνέβαιναν. Το δάνειο που έδωσε στον ο B. Jelzin, ύψους 3 δις $, τον βοήθησε να σταθεροποιήσει τη θέση του, παρά το μη σεβασμό του συντάγματος, καθώς επίσης τη βία, με την οποία διοικούσε απολυταρχικά τη Ρωσία.

Η κατάσταση στη συνέχεια επιδεινώθηκε ακόμη περισσότερο – όταν ο ο B. Jelzin ξεκίνησε το 1994 τον πόλεμο εναντίον της Τσετσενίας, όπου μέσα σε δύο χρόνια σκοτώθηκαν 80.000 άνθρωποι. Παρά τις αεροπορικές επιθέσεις στον άμαχο πληθυσμό της περιοχής, καθώς επίσης την κατάληψη της πρωτεύουσας της, κατά τη διάρκεια της οποίας (Ιανουάριος του 1994) έχασαν τη ζωή τους 25.000 άτομα, το ΔΝΤ δεν σταμάτησε να δανείζει τη Ρωσία – δίνοντας της τα έτη 1994, 1995 και 1996 ποσά ύψους 1,5 δις $, 6,4 δις $ και 18,9 δις $.

Έναντι αυτών των δανείων απαίτησε μία περαιτέρω απελευθέρωση του εμπορίου, αύξηση των φόρων, καθώς επίσης περιορισμούς στο συνταξιοδοτικό σύστημα της Ρωσίας – εις βάρος φυσικά του ήδη εξαθλιωμένου πληθυσμού της. Ο αποκλειστικός και μόνο στόχος του ήταν η κατάργηση όλων των νόμων που εμπόδιζαν τη δραστηριοποίηση του διεθνούς τοκογλυφικού κεφαλαίου, έτσι ώστε να κλαπούν όλα τα πλούτη της χώρας – επί πλέον η ληστεία των εργαζόμενων, καθώς επίσης η αποκόμιση κερδών μέσω της κερδοσκοπίας στο συνάλλαγμα, της τοκογλυφίας, των βραχυπρόθεσμων επενδύσεων κοκ.

Το αποτέλεσμα ήταν η συσσώρευση μυθικού πλούτου σε μία μικρή μειονότητα, η οποία αποτελούταν από τους ελάχιστους ωφελημένους της διαδικασίας «σοκ και δέος», καθώς επίσης η εξαθλίωση της συντριπτικής πλειοψηφίας του πληθυσμού.

.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ίσως οφείλουν όλοι όσοι κατακρίνουν τη Ρωσία και τον πρόεδρο Putin, ο οποίος ανέλαβε την ηγεσία της μετά την καταστροφή, ενώ αμφιβάλλουν για τα εξυγιαντικά αποτελέσματα μίας χρεοκοπίας, να πρέπει να μελετήσουν καλύτερα την ιστορία της, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης.

Το ίδιο θα προτείναμε σε όλους αυτούς που τάσσονται υπέρ του ΔΝΤ, καθώς επίσης των μνημονίων που επιβάλλει, σε όλες εκείνες τις δύστυχες χώρες που εισβάλλει – με τις καταστροφές που προκαλεί να είναι πολύ χειρότερες, συγκριτικά με τις στρατιωτικές επιθέσεις του ΝΑΤΟ.

Ολοκληρώνοντας, η μοναδική δυνατότητα μίας υπερχρεωμένης χώρας, η οποία δεν θέλει να υποστεί τέτοιου είδους θανατηφόρες εγχειρήσεις, δεν είναι άλλη από τη στάση πληρωμών (ανάλυση) – η οποία είναι μεν οδυνηρή, αλλά σε καμία περίπτωση στο βαθμό που συνηθίζεται από το ΔΝΤ. Φυσικά, είτε με την κανονική του μορφή, είτε με τη «μεταμφίεση» του στη γνωστή Τρόικα – η οποία δεν έχει καμία απολύτως σχέση με Θεσμό.

Βιβλιογραφία: E. Wolff