Σοκαριστικά στοιχεία για τα «κόκκινα» δάνεια

Του Κωνσταντίνου Μαριόλη

Παρά το γεγονός ότι τα στοιχεία των τραπεζών για τα τελευταία τρίμηνα αφήνουν κάποια περιθώρια αισιοδοξίας για την αντιστροφή της τάσης των «κόκκινων» δανείων, καθώς περιορίζεται συνεχώς η δημιουργία νέων μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (NPEs), τα ευρήματα της Τράπεζας της Ελλάδος για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των ανοιγμάτων είναι απογοητευτικά και προκαλούν ιδιαίτερη ανησυχία.

Σύμφωνα με στοιχεία που παρατίθενται στην «Επισκόπηση του Ελληνικού Χρηματοπιστωτικού Συστήματος» της ΤτΕ, τα δάνεια που βρίσκονται σε καθυστέρηση άνω του ενός έτους διαμορφώνονται σε πάνω από 21 δισ. ευρώ, ενώ τα δάνεια σε καθυστέρηση άνω των δύο ετών ξεπερνούν τα 13 δισ. ευρώ. Μάλιστα, σε αυτά τα τρομακτικά στοιχεία δεν συμπεριλαμβάνονται οι καταγγελμένες απαιτήσεις, οι οποίες συνολικά ανέρχονται σε 48 δισ. ευρώ. Συνολικά, τα καταγγελμένα δάνεια και τα δάνεια σε καθυστέρηση άνω του 1 έτους φτάνουν τα 68 δισ. ευρώ!

Γίνεται, λοιπόν, κατανοητό ότι οι τράπεζες καλούνται να αντιμετωπίσουν σοβαρά εμπόδια στην προσπάθειά τους να μειώσουν τα «κόκκινα» δάνεια, να απελευθερώσουν κεφάλαια και να χρηματοδοτήσουν την πραγματική οικονομία. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η ΤτΕ, τα εν λόγω ευρήματα υποδηλώνουν τον υψηλό βαθμό παγίωσης της κατάστασης και αναδεικνύουν τις δυσκολίες στην αποτελεσματική διαχείρισή τους.

Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο ο Ενιαίος Μηχανισμός Εποπτείας (SSM) της ΕΚΤ και η ΤτΕ έχουν επανειλημμένα απευθύνει έκκληση προς τις τράπεζες να αντιμετωπίσουν πιο επιθετικά τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα. Προς αυτή την κατεύθυνση οι τράπεζες αναμένεται μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου να συμφωνήσουν με την ΤτΕ σε συγκεκριμένους στόχους και συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα αποτελεσματικής αντιμετώπισης.

Μετά από 6 χρόνια ύφεσης, ωστόσο, περίοδο κατά την οποία το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών μειώθηκε αισθητά και το επιχειρηματικό περιβάλλον επιδεινώθηκε σε πρωτοφανές επίπεδο, η ικανότητα εξυπηρέτησης των δανείων έχει περιοριστεί σημαντικά, υπό το βάρος της συνεχώς αυξανόμενης φορολογίας. Αυτό υπογραμμίζουν τραπεζικά στελέχη και αναλυτές, τονίζοντας ότι στην περίπτωση που δεν υπάρξουν θετικές εξελίξεις για την ελληνική οικονομία, η διαχείριση των NPEs θα αποτελέσει μία εξαιρετικά δύσκολη «άσκηση».

Όσον αφορά τη διαχείριση του χαρτοφυλακίου, αξίζει να σημειωθεί ότι κάτι περισσότερο από 3 εκατομμύρια φάκελοι δανείων είναι μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα, από ένα συνολικό αριθμό άνω των 9,4 εκατομμυρίων. Ο αριθμός αυτός είναι πολύ μεγάλος αν αναλογιστεί κανείς ότι ο αριθμός των ενεργά απασχολούμενων στην Ελλάδα είναι 3,6 εκατομμύρια το δ’ τρίμηνο του 2015.

Απογοητευτικό σε ότι αφορά την ικανότητα διαχείρισης των δανείων από τις τράπεζες, είναι, επίσης, το στοιχείο ότι από τα 108 δισ. ευρώ μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων μόλις τα 28 δισ. ευρώ αποτελούν ανοίγματα αβέβαιης είσπραξης χωρίς καθυστέρηση ή με καθυστέρηση μικρότερη των 90 ημερών.

Τα νούμερα προκαλούν ίλιγγο

Από την ανάλυση των κατανομών των υπολοίπων των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων αποτελεί ανησυχητική ένδειξη το γεγονός ότι τα 2/3 του συνόλου των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων που εμπίπτουν στην κατηγορία καθυστέρησης μεγαλύτερης των 90 ημερών (χωρίς να συμπεριλαμβάνονται οι καταγγελμένες απαιτήσεις) έχουν καθυστέρηση μεγαλύτερη του ενός έτους. Το αντίστοιχο ποσοστό για τα στεγαστικά διαμορφώνεται στο 70%, ενώ για τα καταναλωτικά στο 76% τα οποία έχουν καθυστέρηση μεγαλύτερη του εξαμήνου. Στο ίδιο πλαίσιο, ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η διαπίστωση ότι περισσότερα από 40% των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων που εμπίπτουν στην κατηγορία καθυστέρησης μεγαλύτερης του έτους (χωρίς να συμπεριλαμβάνονται οι καταγγελμένες απαιτήσεις) έχουν καθυστέρηση μεγαλύτερη των 720 ημερών με αυξητικές τάσεις, καθώς το εν λόγω εύρημα υποδηλώνει υψηλό βαθμό παγίωσης της κατάστασης και αναδεικνύει τις δυσκολίες αποτελεσματικής διαχείρισης.

Το 2015 ήταν ένα έτος κλιμάκωσης του φαινομένου. Η αύξηση του λόγου των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων κατά τη διάρκεια του 2015 συντελείται παρά τις τάσεις μείωσης της απομόχλευσης και οφείλεται κυρίως στην αύξηση του ρυθμού μείωσης των εξυπηρετούμενων δανείων. Συγκεκριμένα, ενώ το σύνολο των τραπεζικών πιστώσεων συρρικνώθηκε με ρυθμό μόλις 1,7% το 2015, το σύνολο των εξυπηρετούμενων δανείων υποχώρησε σε μεγαλύτερο βαθμό κατά 8,8% σε σχέση με το 2014 (11,1% το α’ τρίμηνο του 2016 σε ετήσια βάση). Ως εκ τούτου, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το σύνολο των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων αυξήθηκε κατά 9% το 2015 σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Παρόμοια εικόνα καταγράφουν και τα επιμέρους χαρτοφυλάκια, με το σωρευμένο υπόλοιπο των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων σε στεγαστικά να αυξάνεται κατά 12,8% σε σχέση με το 2014.

Η επισκόπηση της διάρθρωσης και της ετήσιας μεταβολής των συνολικών ανοιγμάτων και των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων ανά κατηγορία δανείων προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία για τα μικρότερα σε μέγεθος επιμέρους χαρτοφυλάκια. Ενδείξεις για την περαιτέρω πορεία του πιστωτικού κινδύνου απεικονίζονται στο ύψος των ανοιγμάτων αβέβαιης είσπραξης χωρίς καθυστέρηση ή σε καθυστέρηση <= 90 ημερών, όπως επίσης και στο σύνολο των εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων τα οποία είναι σε καθυστέρηση από 1 έως 90 ημέρες.

Ο λόγος των ανοιγμάτων αβέβαιης είσπραξης προς το σύνολο των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων διευρύνθηκε περαιτέρω το 2015 και ανήλθε στο 26,2% έναντι 23,6% το 2014, ενώ ο λόγος των εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων τα οποία είναι σε καθυστέρηση από 1 έως 90 ημέρες προς το σύνολο των εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (πρόωρες ληξιπρόθεσμες οφειλές) ανήλθε στο 12,6% το 2015, στα επίπεδα του 2014. Δεδομένου ότι τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα αποτελούν περισσότερο από το 44% του συνολικού δανειακού χαρτοφυλακίου, με ανάλογα ποσοστά για δάνεια προς νοικοκυριά και επιχειρήσεις, κάθε άλλο παρά εφησυχασμό προκαλούν οι ενδείξεις που προκύπτουν από την ανάλυση.

Πηγή liberal