Νέα Πολιτική
του Στάθη Καραπάνου*
Αν και η Κίνα έχει αναγνωρίσει την στρατηγική αξία του Βορείου Πόλου, δεν έχει ακόμη διαμορφώσει μια ξεκάθαρη εθνική πολιτική για την Αρκτική. Έως τώρα επέλεξε να ακολουθήσει την γνωστή της πολιτική του «χαμηλού προφίλ», με στόχο να αποφύγει να ανησυχήσει τις χώρες του Αρκτικού Συμβουλίου – ΗΠΑ, Ρωσσία, Νορβηγία, Δανία, Σουηδία, Φιλανδία, Ισλανδία και Καναδά. Παρά την επίσημη διακριτικότητα, όμως, η Κίνα έχει κάνει μικρά αλλά σημαντικά βήματα για να κατοχυρώσει μια προνομιακή θέση στην διακυβέρνηση των ζητημάτων της Αρκτικής.
Πρώτον, η κινεζική κυβέρνηση ανακοίνωσε επισήμως πως η Κίνα είναι «μια χώρα κοντά στην Αρκτική», αναδεικνύοντας τους δεσμούς και τους προβληματισμούς που την ενώνουν με την πολική περιοχή. Με αυτήν τη δήλωση η Κίνα θέλησε να υπενθυμίσει πως τα προβλήματα που φαίνονται στον ορίζοντα στη Αρκτική αφορούν επίσης την ίδια και είναι πρόθυμη να βοηθήσει στην επίλυσή τους. Θέλησε όμως κυρίως να υπογραμμίσει πως, το ότι η Κίνα είναι αποκομμένη από τις συνοριακές γραμμές της Αρκτικής, δεν σημαίνει πως δεν θα διεκδικήσει να εκμεταλλευτεί τις νέες ευκαιρίες που θα παρουσιαστούν μετά το λιώσιμο των πάγων.
Δεύτερον, η Κίνα είναι κοντά στον Βόρειο Πόλο, όχι μόνο από κλιματικής, οικονομική, πολιτικής και κοινωνικής απόψεως, αλλά και από νομικής. Η Κίνα συμμετείχε ενεργά στη Συμφωνία των νήσων Σβάλμπαρντ του 1920 και επικύρωσε την Σύμβαση του Μοντάγκο Μπέι για το Δίκαιο της Θάλασσας το 1982.
Τρίτον, στο εσωτερικό της Κίνας υπάρχει μεγάλη συζήτηση περί τηςστρατηγικής αξίας της Αρκτικής. Τόσο ακαδημαϊκοί όσο και υψηλά στελέχη του Εθνικού Απελευθερωτικού Στρατού της Κίνας έχουν ασκήσει επανειλημμένα πιέσεις στην κυβέρνηση για την υιοθέτηση μιας επίσημης και αποφασιστικής πολιτικής αναφορικά με τα ζητήματα της Αρκτικής.
Η επιστημονική διπλωματία παίζει επίσης έναν σημαντικό ρόλο. Ήδη από τη δεκαετία του 1990, κινεζικές επιστημονικές ομάδες είναι παρούσες στην Αρκτική σε συνεργασία με επιστήμονες των βόρειων χωρών.
Ένα άλλο κομμάτι του παζλ της κινεζικής πολιτικής για την Αρκτική αντιπροσωπεύει η ενεργειακή διπλωματία, χάρη στην οποία η Κίνα ήδη εξασφαλίσει την παροχή αρκτικών υδρογονανθράκων από συμφωνίες με Ισλανδία, Δανία και Ρωσσία.
Το παζλ ολοκληρώνεται με την συνεχή προσέγγιση που επιχειρεί η Κίνα προς τα κράτη της περιοχής σε διμερές επίπεδο, με στόχο την εντατικοποίηση των οικονομικών τους σχέσεων. Με αυτήν την στρατηγική η Κίνα κατάφερε να εξασφαλίσει την εύνοια των αρκτικών χωρών και την συγκατάθεσή τους στην ένταξη της Κίνας στο Αρκτικό Συμβούλιο. Η Ισλανδία επέδειξε τον μεγαλύτερο ενθουσιασμό για το ενδιαφέρον της Κίνας, ειδικά μετά τη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου του 2013 μεταξύ των δύο χωρών. Η «κατάκτηση» της Ρωσσίας υπήρξε η δυσκολότερη, λόγω των ευρύτερων γεωπολιτικών ανησυχιών της Μόσχας απέναντι στην ανερχόμενη κινεζική δύναμη, οι δύο χώρες όμως τελικά συνεργάζονται εντατικά στον ενεργειακό τομέα.
Ο Βόρειος Πόλος σίγουρα δεν αποτελεί προς το παρόν κύριο μέλημα της κινεζικής εξωτερικής πολιτικής. Παρά ταύτα, η Κίνα έχει θέσει τις βάσεις που μελλοντικά θα της δώσουν δικαίωμα λόγου και διπλωματικό βάρος στα ζητήματα της Αρκτικής, επιδεικνύοντας στρατηγική διορατικότητα. Η είσοδος της Κίνας στο Αρκτικό Συμβούλιο το 2013 σηματοδότησε επισήμως την αρχή της ανάμειξης της Κίνας στα θέματα του «παγωμένου Ελ Ντοράντο».
* Σινολόγος, βοηθός ερευνητή στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Νάπολης «L’Orientale»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου