ΤΜΗΜΑ ΣΤ’ ΣΥΝΘΗΚΑΙ
Άρθρον 99.
Από της ενάρξεως της ισχύος της παρούσης Συνθήκης και υπό την επιφύλαξιν εξ άλλου των περιεχομένων εν αυτή διατάξεων, αι κάτωθι απαριθμούμεναι οικονομικής ή τεχνικής φύσεως πλειονοβαρείς Συνθήκαι, Συμβάσεις και Συμφωνίαι θέλουσιν επανέλθει εν ισχύι μεταξύ της Τουρκίας και των μετεχουσών τούτων λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων:
1) Συμβάσεις της 14ης Μαρτίου 1884, της 1ης Δεκεμβρίου 1886 και της 23ης Μαρτίου 1887 και το τελικό Πρωτόκολλον της 7ης Ιουλίου 1887, περί προστασίας των υποβρυχίων καλωδίων.
2) Σύμβασις της 5ης Ιουλίου 1890, περί δημοσιεύσεως των τελωνειακών δασμολογίων και οργανώσεως Διεθνούς Ενώσεως δια την δημοσίευσιν αυτών.
3) Συμφωνία της 9ης Δεκεμβρίου 1907, περί ιδρύσεως του εν Παρισίοις Διεθνούς Γραφείου Δημοσίας Υγιεινής...
4) Σύμβασις της 7ης Ιουνίου 1905, περί ιδρύσεως Γεωργικού Διεθνούς Ινστιτούτου εν Ρώμη.
5) Σύμβασις της 16ης Ιουλίου 1863, περί εξαγοράς των διοδίων του EscauL
6) Σύμβασις της 29ης Οκτωβρίου 1888, περί εφαρμογής συστήματος αποβλέποντος εις την εξασφάλισιν της ελευθέρας χρήσεως της διώρυγας του Σουέζ ‐ υπό την επιφύλαξιν των ειδικών διατάξεων των προβλεπομένων υπό του άρθρου 19 της παρούσης Συνθήκης.
7) Συμβάσεις και Συμφωνίαι της Παγκοσμίου Ταχυδρομικής Ενώσεως, συμπεριλαμβανομένων των Συμβάσεων και Συμφωνιών αίτινες υπεγράφησαν εν Μαδρίτη την 30ην Νοεμβρίου 1920.
8) Διεθνείς Τηλεγραφικοί Συμβάσεις, υπογραφείσαι εν Πετρουπόλει την 10/22αν Ιουλίου 1875. Οι κανονισμοί και τα τιμολόγια τα καθορισθέντα υπό της Διεθνούς Τηλεγραφικής Συνδιασκέψεως της Λισσαβώνος της 11ης Ιουνίου 1908.
Άρθρον 100.
Η Τουρκία υποχρεούται να προσχώρηση εις τας κάτωθι απαριθμουμένας Συμβάσεις ή Συμφωνίας ή να επικύρωση αυτάς:
1) Σύμβασις της 11ης Οκτωβρίου 1909, περί της διεθνούς κυκλοφορίας των αυτοκινήτων.
2) Συμφωνία της 15ης Μαΐου 1886, περί της δια μολύβδου σφραγίσεως των υποκειμένων εις τελωνειακήν επίσκεψιν σιδηροδρομικών αμαξών και Πρωτόκολλον της 18ης Μαΐου 1907.
3) Σύμβασις της 23ης Σεπτεμβρίου 1910, περί του ενιαίου κανόνων τινών αφορώντων εις τας κατά θάλασσαν συγκρούσεις, την επιθαλάσσιον αρωγήν και τας ναυαγιαιρέσεις.
4) Σύμβασις της 21ης Δεκεμβρίου 1904, περί απαλλαγής των πλωτών νοσοκομείων εκ των εν τοις λιμέσι καταβαλλομένων δικαιωμάτων και τελών.
5) Σύμβασις της 18ης Μαΐου 1904, της 4ης ΜαΓου 1910 και της 30ης Σεπτεμβρίου 1921, περί καταργήσεως της σωματεμπορίας των γυναικών.
6) Σύμβασις της 4ης Μαΐου 1910, περί καταργήσεως των πορνογραφικών δημοσιευμάτων.
7) Σύμβασις Υγειονομική της 17ης Ιανουαρίου 1912, υπό την επιφύλαξιν των άρθρων 54, 88 και 90.
8) Συμβάσεις της 3ης Νοεμβρίου 1881 και της 15ης Απριλίου 1889, περί των ληπτέων μέτρων κατά της φυλλοξήρας.
9) Σύμβασις περί οπίου, υπογραφείσα εν Χάγη την 23ην Ιανουαρίου 1912 και πρόσθετον Πρωτόκολλον του έτους 1914.
10) Διεθνής Ραδιοτηλεγραφική Σύμβασις της 5ης Ιουλίου 1912.
11) Σύμβασις περί των οινοπνευματωδών ποτών εν Αφρική, υπογραφείσα εν Saint ‐ Germain en Laye την 10ην Σεπτεμβρίου 1919.
12) Σύμβασις υπογραφείσα εν Saint ‐ Germain en Laye την 10ην Σεπτεμβρίου 1919, αναθεωρήσασα την γενικήν Πράξιν του Βερολίνου της 26ης Φεβρουαρίου 1885 και την γενικήν Πράξιν και Δήλωσιν των Βρυξελλών της 2ας Ιουλίου 1890.
13) Σύμβασις της 13ης Οκτωβρίου 1919, περί διακανονισμού της αεροπορίας, εάν η Τουρκία επιτυχή, κατʹ εφαρμογήν του Πρωτοκόλλου της 1ης Μαΐου 1920, τας εξαιρέσεις εκείνας ας η γεωγραφική αυτής θέσις ήθελε καταστήσει αναγκαίας.
14) Σύμβασις της 26ης Σεπτεμβρίου 1906, υπογραφείσα εν Βέρνη, περί απαγορεύσεως της χρήσεως λευκού φωσφόρου εν τη κατασκευή των πυρείων.
Η Τουρκία αναλαμβάνει, προς τούτοις, την υποχρέωσιν να συμμετάσχη εις την παρασκευήν νέων διεθνών συμβάσεων περί τηλεγράφων και ραδιοτηλεγραφίας.
ΜΕΡΟΣ Δ’ ‐ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΙ ΚΑΙ ΥΓΕΙΟΝΟΝΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ
ΤΜΗΜΑ Α’
ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΙ
Άρθρον 101.
Η Τουρκία δηλοί ότι προσχωρεί εις την Σύμβασιν και τον Κανονισμόν περί ελευθερίας της διαμετακομίσεως τους εγκριθέντας υπό της Συνδιασκέψεως της Βαρκελώνης την 14ην Απριλίου 1921, ως και εις την Σύμβασιν και τον Κανονισμό των πλωτών οδών διεθνούς συμφέροντος ους απεδέχθη η ειρημένη Συνδιάσκεψις την 19η Απριλίου 1921, και εις το πρόσθετον Πρωτόκολλον.
Κατά συνέπειαν, η Τουρκία υποχρεούται να εφαρμόση τας διατάξεις των εν λόγω Συμβάσεων, Κανονισμών και Πρωτοκόλλου άμα τη ενάρξει της ισχύος της παρούσης Συνθήκης.
Άρθρον 102.
Η Τουρκία δηλοί ότι προσχωρεί εις την από 20ης Απριλίου 1921 Δήλωσιν της Βαρκελώνης “την αναγνωρίζουσαν το δικαίωμα σημαίας των Κρατών των εστερημένων θαλασσίας εξόδου”.
Άρθρον 103.
Η Τουρκία δηλοί ότι προσχωρεί εις τας από 20ης Απριλίου 1921 Συστάσεις της Συνδιασκέψεως της Βαρκελώνης περί των υπό διεθνές καθεστώς διατελούντων λιμένων. Η Τουρκία θα γνωστοποίηση βραδύτερον τους εις το καθεστώς τούτο υπαχθησομένους λιμένας.
Άρθρον 104.
Η Τουρκία δηλοί ότι προσχωρεί εις τας Συστάσεις της Συνδιασκέψεως της Βαρκελώνης της 20ης Απριλίου 1921 περί διεθνών σιδηροδρομικών γραμμών.
Αι συστάσεις αύται θέλουσιν εφαρμοσθή υπό της Τουρκικής Κυβερνήσεως άμα τη ενάρξει της ισχύος της παρούσης Συνθήκης υπό τον όρον της αμοιβαιότητας.
Άρθρον 105.
Άμα τη ενάρξει της ισχύος της παρούσης Συνθήκης, η Τουρκία υποχρεούται να προσχώρηση εις τας εν Βέρνη υπογραφείσας Συμβάσεις και Συμφωνίας της 14ης Οκτωβρίου 1890, 20ης Σεπτεμρίου 1893, 16ης Ιουλίου 1895, 16ης Ιουνίου 1898 και 19ης Σεπτεμβρίου 1906 περί της δια σιδηροδρόμων μεταφοράς εμπορευμάτων.
Άρθρον 106.
Οσάκις, συνεπεία της χαράξεως των νέων συνόρων, γραμμή τις συνδέουσα δύο μέρη της αυτής χώρας, διασχίζει ετέραν χώραν, ή οσάκις διακλάδωσις τις αρχομένη εκ μιας χώρας καταλήγει εις ετέραν, οι όροι της εκμεταλλεύσεως, όσον αφορά εις το μεταφορικόν εμπόριον μεταξύ των δύο χωρών, θα κανονισθώσιν εκτός ειδικών διατάξεων, δια συμφωνίας συνομολογηθησομένης μεταξύ των ενδιαφερομένων διευθύνσεων των σιδηροδρόμων. Εν η περιπτώσει αι διευθύνσεις αύται δεν κατώρθουν να ομοφωνήσωσιν επί των όρων της συμφωνίας ταύτης, οι όροι ούτοι θέλουσι καθορισθή δια διαιτησίας.
Η εγκατάστασις πάντων των νέων μεθοριακών σταθμών μεταξύ της Τουρκίας και των ομόρων Κρατών, ως και η εκμετάλλευσις των μεταξύ των σταθμών τούτων γραμμών, θα κανονισθώσι δια συμφωνιών συνομολογουμένων κατά τους αυτούς όρους.
Άρθρον 107.
Οι εκ της Τουρκίας ή της Ελλάδος προερχόμενοι ή εις αυτάς κατευθυνόμενοι ταξειδιώται και τα εμπορεύματα, κατά την διέλευσιν ή διαμετακόμισιν δια των τριών τμημάτων των ανατολικών Σιδηροδρόμων των περιλαμβανομένων μεταξύ της ελληνοβουλγαρικής και της ελληνοτουρκικής μεθορίου παρά το Κούλελη ‐ Μπουργάζ, δεν θα υποβάλλωνται λόγω της τοιαύτης διελεύσεως ή διαμετακομίσεως εις ουδέν τέλος ή δασμόν, ουδʹ εις διατύπωσίν τίνα εξελέγξεως διαβατηρίων ή τελωνειακού ελέγχου.
Η εκτέλεσις των διατάξεων του παρόντος άρθρου θέλει εξασφαλισθή υπό ενός επιτρόπου εκλεγησομένου υπό του Συμβουλίου της Κοινωνίας των Εθνών.
Εκάστη των Κυβερνήσεων Ελλάδος και Τουρκίας θα έχη το δικαίωμα να διορίση παρά τω επιτρόπω τούτω ένα αντιπρόσωπον, όστις θα έχη ως έργον να εφιστά την προσοχήν του Επιτρόπου επί παντός ζητήματος αφορώντος εις την εκτέλεσιν των ειρημένων διατάξεων και θα απολαύη όλων των αναγκαίων δια την εκπλήρωσιν του έργου του ευκολιών. Οι αντιπρόσωποι ούτοι θα ορίσωσιν εκ συμφώνου μετά του επιτρόπου τον αριθμόν και το είδος του κατωτέρου προσωπικού ούτινος θα έχωσιν ανάγκην.
Ο Επίτροπος θα υποβάλλη υπό την κρίσιν του Συμβουλίου της Κοινωνίας των Εθνών παν ζήτημα, αφορών εις την εκτέλεσιν των ειρημένων διατάξεων, όπερ δεν ήθελε δυνηθή να λήση. Αι Κυβερνήσεις της Ελλάδος και της Τουρκίας υποχρεούνται να συμμορφώνται προς πάσαν απόφασιν εκδιδομένη κατά πλειοψηφίαν υπό του ειρημένου Συμβουλίου.
Ο μισθός ως και τα έξοδα δια την λειτουργίαν της υπηρεσίας του ειρημένου Επιτρόπου θέλουσι βαρύνη εξ ημισείας την Ελληνικήν και Τουρκικήν Κυβέρνησιν.
Εις περίπτωσιν καθʹ ην η Τουρκία ήθελε κατασκευάσει μεταγενετέρως σιδηροδρομικήν γραμμήν συνδέουσαν την Αδριανούπολιν μετά της γραμμής Κούλελη Μπουργάζ ‐ Κωνσταντινουπόλεως, αι διατάξεις του παρόντος άρθρου θέλουσιν ατονίσει ως προς την διαμετακόσισιν μεταξύ των σημείων της ελληνοτουρκικής μεθορίου των κειμένων πλησίον του Κούλελη ‐Μπουργάζ και του Βόσνα ‐ κιοϊ ή αντιθέτως.
Εκάστη των δύο ενδιαφερομένων Κυβερνήσεων θα έχη το δικαίωμα, μετά πέντε έτη από της ενάρξεως της ισχύος της παρούσης Συνθήκης, να απευθυνθή εις το Συμβούλιον της Κοινωνίας των Εθνών όπως τούτο αποφασίση, εάν υπάρχη λόγος διατηρήσεως του προβλεπομένου εν τοις εδαφίοις 2‐5 του παρόντος άρθρου ελέγχου. Εννοείται όμως ότι αι διατάξεις του πρώτου εδαφίου θα παραμείνωσιν εν ισχύι καθʹ όσον αφορά την διαμετακόμισιν επί των δύο τμημάτων των ανατολικών Σιδηροδρόμων μεταξύ της ελληνοβουλγαρικής μεθορίου και του Βόσνα ‐ κιοϊ.
Άρθρον 108.
Εκτός ιδιαιτέρων συμφωνιών ως προς τας μεταβιβάσεις των λιμένων και των σιδηροδρόμων των ανηκόντων είτε εις την Τουρκικήν Κυβέρνησιν, είτε εις ιδιωτικάς εταιρείας και περιλαμβανομένων εντός των αποσπωμένων εκ της Τουρκίας εδαφών δυνάμει της παρούσης Συνθήκης, υπό την επιφύλαξιν δε των μεταξύ των συμβαλλομένων Δυνάμεων συνομολογηθεισών ή συνομολογηθησομένων διατάξεων αναφορικώς προς τους αναδόχους και την υπηρεσίαν των συντάξεων του προσωπικού, ή μεταβίβασις των σιδηροδρομικών γραμμών γενήοεται υπό τους ακολούθους όρους:
1) Τα έργα και αι εγκαταστάσεις πασών των σιδηροδρομικών γραμμών θα παραδοθώσιν εις ακέραιον και εν όσω το δυνατόν καλλίτερα καταστάσει.
2) Εάν δίκτυόν τι έχον ίδιον τροχαίον υλικόν, περιλαμβάνηται ολόκληρον εντός μεταβιβαζομένου εδάφους, το υλικόν τούτο θα παραδοθή εις ακέραιον, συμφώνως προς την τελευταίαν απογραφή κατά την 30η Οκτωβρίου 1918. *
3) Ως προς τας γραμμάς των οποίων η διεύθυνσις, δυνάμει της παρούσης Συνθήκης, θα ευρεθή κατατετμημένη, η κατανομή του τροχαίου υλικού θα ορισθή δια συμφωνίας μεταξύ των διευθύνσεων υφʹ ας θα υπάγωνται τα διάφορα τμήματα.
Κατά την συμφωνίαν ταύτην δέον να ληφθώσιν υπʹ όψιν η ποσότης του επί των γραμμών τούτων καταγεγραμμένου υλικού, συμφώνως προς την τελευταίαν απογραφή κατά την 30ην Οκτωβρίου 1918, το μήκος των γραμμών, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιακών γραμμών, η φύσις και η σπουδαιότης της εμπορικής κινήσεως. Εν περιπτώσει διαφωνίας, η διαφορά θα λυθή δια διαιτησίας.
Η διαιτητική απόφασις θα ορίση ωσαύτως, εν ενδεχομένη περιπτώσει, τας αφεθησομένας εις έκαστον τμήμα ατμομηχανάς, σιδηροδρομικά οχήματα και αμάξας, θα προσδιορίση τους όρους της παραλαβής αυτών και θα προβή εις οίας ήθελε κρίνει αναγκαίας διευθετήσεις προς εξασφάλισιν επί ωρισμένην χρονικήν περίοδον της συντηρήσεως του μεταβιβαζομένου υλικού εν τοις υφισταμένοις συνεργείοις.
4) Αι προμήθειαι, τα έπιπλα και τα εργαλεία θα παραδοθώσιν υφʹ ους όρους και το τροχαίον υλικόν.
Άρθρον 109.
Μη υφισταμένων αντιθέτων διατάξεων, εάν, συνεπεία της χαράξεως νέας τινός μεθορίου, το σύστημα των υδάτων (διοχετεύσεις, πλημμύραι, αρδεύσεις, αποξηράνσεις ή άλλα παρόμοια ζητήματα) εν τινι Κράτει, εξαρτάται εξ έργων εκτελεσθέντων εν τω εδάφει ετέρου τινός Κράτους, ή εάν, δυνάμει προγενεστέρων του πολέμου συνηθειών, γίνηται χρήσις επί του εδάφους ενός Κράτους υδάτων ή υδραυλικής δυνάμεως παραγομένων επί του εδάφους ετέρου τινός Κράτους τα ενδιαφερόμενα Κράτη δέον να προέλθωσιν εις συνεννόησιν προς προστασίαν των αμοιβαίων συμφερόντων και κεκτημένων δικαιωμάτων.
Ελλείψει συμφωνίας, το θέμα θέλει κανονισθή δια διαιτησίας.
Άρθρον 110.
Η Ρουμανία και η Τουρκία θα συνεννοηθώσιν όπως καθορίσωσι ακριβοδικαίως τους όρους εκμεταλλεύσεως του καλωδίου Κωστάντζης‐ Κωνσταντινουπόλεως. Ελλείψει συνεννοήσεως, το ζήτημα θα κανονισθή δια διαιτησίας.
Άρθρον 111.
Η Τουρκία παραιτείται, διʹ εαυτήν και εν ονόματι των υπηκόων της, πάντων των δικαιωμάτων, τίτλων ή προνομίων πάσης φύσεως, επί του όλου ή επί μέρους των καλωδίων άτινα δεν διέρχονται πλέον δια του εδάφους της.
Εάν τα συμφώνως προς το προηγούμενον εδάφιον μεταβιβαζόμενα καλώδια ή τμήματα καλωδίων αποτελώσιν ιδιοκτησίαν ιδιωτικήν, αι Κυβερνήσεις, εις ας μεταβιβάζεται η κυριότης, θέλουσιν αποζημιώσει τους ιδιοκτήτας.
Εν περιπτώσει διαφωνίας περί του ποσού της αποζημιώσεως, αύτη θέλει καθορισθή δια διαιτησίας.
Άρθρον 112.
Η Τουρκία θα διατήρηση τα τυχόν ανήκοντα ήδη αυτή δικαιώματα κυριότητος επί των καλωδίων άτινα διέρχονται διʹ ενός τουλάχιστον σημείου του τουρκικού εδάφους.
Η ενάσκησις των δικαιωμάτων προσγειώσεως των ειρημένων καλωδίων επί εδάφους μη τουρκικού και οι όροι της εκμεταλλεύσεως τούτων θα κανονισθώσιν φιλικώς μεταξύ των ενδιαφερομένων Κρατών. Εν διαφωνία, η διαφορά θέλει λυθή δια διαιτησίας.
Άρθρον 113.
Τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη δηλουσιν ότι αποδέχονται, έκαστον διʹ εαυτό την κατάργησιν των ξένων ταχυδρομείων εν Τουρκία.
ΤΜΗΜΑ Βʹ
4) Αι προμήθειαι, τα έπιπλα και τα εργαλεία θα παραδοθώσιν υφʹ ους όρους και το τροχαίον υλικόν.
Άρθρον 109.
Μη υφισταμένων αντιθέτων διατάξεων, εάν, συνεπεία της χαράξεως νέας τινός μεθορίου, το σύστημα των υδάτων (διοχετεύσεις, πλημμύραι, αρδεύσεις, αποξηράνσεις ή άλλα παρόμοια ζητήματα) εν τινι Κράτει, εξαρτάται εξ έργων εκτελεσθέντων εν τω εδάφει ετέρου τινός Κράτους, ή εάν, δυνάμει προγενεστέρων του πολέμου συνηθειών, γίνηται χρήσις επί του εδάφους ενός Κράτους υδάτων ή υδραυλικής δυνάμεως παραγομένων επί του εδάφους ετέρου τινός Κράτους τα ενδιαφερόμενα Κράτη δέον να προέλθωσιν εις συνεννόησιν προς προστασίαν των αμοιβαίων συμφερόντων και κεκτημένων δικαιωμάτων.
Ελλείψει συμφωνίας, το θέμα θέλει κανονισθή δια διαιτησίας.
Άρθρον 110.
Η Ρουμανία και η Τουρκία θα συνεννοηθώσιν όπως καθορίσωσι ακριβοδικαίως τους όρους εκμεταλλεύσεως του καλωδίου Κωστάντζης‐ Κωνσταντινουπόλεως. Ελλείψει συνεννοήσεως, το ζήτημα θα κανονισθή δια διαιτησίας.
Άρθρον 111.
Η Τουρκία παραιτείται, διʹ εαυτήν και εν ονόματι των υπηκόων της, πάντων των δικαιωμάτων, τίτλων ή προνομίων πάσης φύσεως, επί του όλου ή επί μέρους των καλωδίων άτινα δεν διέρχονται πλέον δια του εδάφους της.
Εάν τα συμφώνως προς το προηγούμενον εδάφιον μεταβιβαζόμενα καλώδια ή τμήματα καλωδίων αποτελώσιν ιδιοκτησίαν ιδιωτικήν, αι Κυβερνήσεις, εις ας μεταβιβάζεται η κυριότης, θέλουσιν αποζημιώσει τους ιδιοκτήτας.
Εν περιπτώσει διαφωνίας περί του ποσού της αποζημιώσεως, αύτη θέλει καθορισθή δια διαιτησίας.
Άρθρον 112.
Η Τουρκία θα διατήρηση τα τυχόν ανήκοντα ήδη αυτή δικαιώματα κυριότητος επί των καλωδίων άτινα διέρχονται διʹ ενός τουλάχιστον σημείου του τουρκικού εδάφους.
Η ενάσκησις των δικαιωμάτων προσγειώσεως των ειρημένων καλωδίων επί εδάφους μη τουρκικού και οι όροι της εκμεταλλεύσεως τούτων θα κανονισθώσιν φιλικώς μεταξύ των ενδιαφερομένων Κρατών. Εν διαφωνία, η διαφορά θέλει λυθή δια διαιτησίας.
Άρθρον 113.
Τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη δηλουσιν ότι αποδέχονται, έκαστον διʹ εαυτό την κατάργησιν των ξένων ταχυδρομείων εν Τουρκία.
ΤΜΗΜΑ Βʹ
ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ
Άρθρον 114.
Το Ανώτερον Υγειονομικόν Συμβούλιον της Κωνσταντινοπόλεως καταργείται. Η Τουρκική Διοίκησις αναλαμβάνει την υγειονομικήν οργάνωσιν των παραλίων και μεθορίων της Τουρκίας.
Άρθρον 115.
Μία και η αυτή υγειονομική διατίμησις, ης τα τέλη και οι όροι θα ώσιν δίκαιοι, θέλει εφαρμοσθή εις πάντα τα πλοία, άνευ διακρίσεως μεταξύ της τουρκικής σημαίας και των ξένων, και εις τους υπηκόους των ξένων Δυνάμεων υπό τους αυτούς προς τους υπηκόους της Τουρκίας όρους.
Άρθρον 116.
Η Τουρκία υποχρεούται να σεβασθή εξ ολοκλήρου το δικαίωμα των απολυθέντων υγειονομικών υπαλλήλων όπως αποζημιωθώσιν εκ των κεφαλαίων του πρώην Ανωτέρου Υγειονομικού Συμβουλίου της Κωνσταντινουπόλεως, ως και πάντα τα άλλα κεκτημένα δικαιώματα των υπαλλήλων και πρώην υπαλλήλων του Συμβουλίου τούτου και των δικαιοδόχων αυτών.
Άρθρον 114.
Το Ανώτερον Υγειονομικόν Συμβούλιον της Κωνσταντινοπόλεως καταργείται. Η Τουρκική Διοίκησις αναλαμβάνει την υγειονομικήν οργάνωσιν των παραλίων και μεθορίων της Τουρκίας.
Άρθρον 115.
Μία και η αυτή υγειονομική διατίμησις, ης τα τέλη και οι όροι θα ώσιν δίκαιοι, θέλει εφαρμοσθή εις πάντα τα πλοία, άνευ διακρίσεως μεταξύ της τουρκικής σημαίας και των ξένων, και εις τους υπηκόους των ξένων Δυνάμεων υπό τους αυτούς προς τους υπηκόους της Τουρκίας όρους.
Άρθρον 116.
Η Τουρκία υποχρεούται να σεβασθή εξ ολοκλήρου το δικαίωμα των απολυθέντων υγειονομικών υπαλλήλων όπως αποζημιωθώσιν εκ των κεφαλαίων του πρώην Ανωτέρου Υγειονομικού Συμβουλίου της Κωνσταντινουπόλεως, ως και πάντα τα άλλα κεκτημένα δικαιώματα των υπαλλήλων και πρώην υπαλλήλων του Συμβουλίου τούτου και των δικαιοδόχων αυτών.
Πάντα τα ζητήματα τα σχετιζόμενα προς τα δικαιώματα ταύτα, προς την διάθεσιν των αποθεματικών κεφαλαίων του πρώην Ανωτέρου Υγειονομικού Συμβουλίου της Κωνσταντινοπόλεως, την οριστικήν εκκαθάρισιν της παλαιάς υγειονομικής διευθύνσεως, ως και παν άλλο παρόμοιον ή συναφές ζήτημα, θα κανονισθώσιν υπό Επιτροπής ad hoc, αποτελούμενης εξ ενός αντιπροσώπου εκάστης των μετασχουσών του Ανωτέρου Υγειονομικού Συμβουλίου της Κωνσταντινουπόλως Δυνάμεων, εξαιρέσει της Γερμανίας, Αυστρίας και Ουγγαρίας.
Εν περιπτώσει διαφωνίας μεταξύ των μελών της Επιτροπής ταύτης επί ζητήματος αφορώντος είτε εις την αναφερομένην ανωτέρω εκκαθάρισιν, είτε εις την διάθεσιν του υπολοίπου κεφαλαίου μετά την εκκαθάρισιν ταύτην, πάσα Δύναμις εκπροσωπούμενη εν τη Επιτροπή θα έχη το δικαίωμα να φέρη το ζήτημα τούτο εις το Συμβούλισν της Κοινωνίας των Εθνών, όπερ θα αποφασίζη επʹ αυτού ανεκκλήτως.
Άρθρον 117.
Η Τουρκία και αι Δυνάμεις αι ενδιαφερόμεναι δια την επιτήρησιν των προσκυνημάτων της Ιερουσαλήμ και της Χετζάζης και του Σιδηροδρόμου της Χετζάζης θα λάβωσι τα προς τούτο κατάλληλα μέτρα, συμφώνως προς τας διατάξεις των διεθνών υγειονομικών Συμβάσεων. Όπως δε επιτευχθή πλήρης ενότης της εκτελέσεως αυτών, αι Δυνάμεις αύται και η Τουρκία θα συστήσωσιν Επιτροπήν υγειονομικού εναρμονισμού των προσκυνημάτων, εν τη οποία θα αντιπροσωπεύονται αι υγειονομικαί υπηρεσίαι της Τουρκίας και το θαλάσσιον υγειονομικόν και επί των καθάρσεων Συμβούλιον της Αιγύπτου.
Η Επιτροπή αύτη δέον να τύχη της προηγουμένης συγκαταθέσεως του Κράτους επί του εδάφους του οποίου θέλει συνέλθει.
Άρθρον 118.
Εκθέσεις περί των έργων της Επιτροπής εναρμονισμού των προσκυνημάτων θα διαβιβάζωνται εις την Επιτροπήν Υγιεινής της Κοινωνίας των Εθνών και εις το Διεθνές Γραφείον δημοσίας υγιεινής, ως και εις την Κυβέρνησιν πάσης χώρας ενδιαφερομένης δια τα προσκυνήματα, επί τη αιτήσει ταύτης.
Η Επιτροπή θα γνωμοδοτή επί παντός ζητήματος τεθησομένου αυτή υπό της Κοινωνίας των Εθνών, δια του Διεθνούς Γραφείου δημοσίας υγιεινής ή των ενδιαφερομένων Κυβερνήσεων.
ΜΕΡΟΣ Εʹ ‐ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΔΙΑΦΟΡΑΙ
ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΙ ΠΟΛΕΜΟΥ
Άρθρον 119.
Τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη υποχρεούνται να επαναφέρωσιν αμέσως εις τας πατρίδας των τους τυχόν παραμένοντας εν τη χώρα αυτών αιχμαλώτους πολέμου και πολιτικούς κρατουμένους.
Η ανταλλαγή των κατακρατουμένων υπό της Ελλάδος και Τουρκίας αιχμαλώτων πολέμου και πολιτών αποτελεί αντικείμενον της ιδιατέρας Συμφωνίας μεταξύ των Δυνάμεων τούτων της υπογραφείσης εν Λωζάνη την 30ην Ιανουαρίου 1923.
Άρθρον 120.
Οι αιχμάλωτοι πολέμου και πολιτικοί κρατούμενοι, οι υποκείμενοι εις τιμωρίαν ή τιμωρηθέντες δια παραπτώματα αντιπειθαρχικά, θα παλινοστήσωσι χωρίς να ληφθή υπʹ όψιν η λήξις της ποινής αυτών ή της αρξαμένης κατʹ αυτών διαδικασίας.
Οι υποκείμενοι ή καταδικασθέντες εις ποινάς διʹ άλλος, πλην των πειθαρχικών παραβάσεων, πράξεις δύνανται να εξακολουθήσωσι κρατούμενοι.
Άρθρον 121.
Τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη υποχρεούνται να παρέχωσιν εν ταις οικείαις αυτών χώραις πάσαν ευκολίαν δια την αναζήτησιν των εξαφανισθέντων ή την εξακρίβωσιν της ταυτότητος των αιχμαλώτων πολέμου και πολιτικών κρατουμένων, οίτινες εξεδήλωσαν την επιθυμίαν όπως μη παλινοστήσωσιν.
Άρθρον 122.
Τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη υποχρεούνται να αποδώσωσιν, άμα τη ενάρξει της ισχύος της παρούσης Συνθήκης, πάντα τα τυχόν παρακρατηθέντα αντικείμενα, νομίσματα, αξίας, έγγραφα ή προσωπικά πράγματα πάσης φύσεως άτινα ανήκουσιν ή ανήκον εις τους αιχμαλώτους πολέμου και πολιτικούς κρατουμένους.
Άρθρον 123.
Τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη δηλούσιν ότι παραιτούνται της αμοιβαίας πληρωμής των οφειλομένων ποσών δια την συντήρησιν των αιχμαλώτων πολέμου, οίτινες συνελήφθησαν υπό των στρατευμάτων αυτών.
ΤΑΦΟΙ
Άρθρον 124.
Μη θιγομένων των ιδιαιτέρων διατάξεων των διατυπουμένων εν τω κατωτέρω 126ω άρθρω, τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη θα μεριμνώσι περί της προφυλάξεως και συντηρήσεως των εν ταις χώραις αυτών νεκροταφείων, τάφων, κοιμητηρίων και αναμνηστικών μνημείων των στρατιωτών και ναυτών εκάστου εξ αυτών, των πεσόντων επί του πεδίου της μάχης ή αποβιωσάντων συνεπεία των τραυμάτων των, δυστυχημάτων ή ασθενειών μετά την 29ην Οκτωβρίου 1914, ως και των θανόντων εν αιχμαλωσία αιχμαλώτων πολέμου και πολιτικών κρατουμένων μετά την αυτήν χρονολογίαν.
Τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη θα προέλθωσιν εις συνεννόησιν όπως παράσχωσι πάσαν ευκολίαν προς εκπλήρωσιν της αποστολής των, εν τοις οικείοις αυτών εδάφεσιν, εις τας επιτροπάς, εις ας έκαστον εξ αυτών δύναται να ανάθεση την εξακρίβωσιν, καταχώρισιν, συντήρησιν των ειρημένων νεκροταφείων, κοιμητηρίων και τάφων και την ανέγερσιν επί των τόπων αυτών καταλλήλων μνημείων. Αι επιτροπαί αύται δέον να μη έχωσιν ουδένα στρατιωτικόν χαρακτήρα.
Τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη συμφωνούσιν όπως παρέχωσιν αμοιβαίως, υπό την επιφύλαξιν των διατάξεων της ιδιαιτέρας αυτών νομοθεσίας και των απαιτήσεων της δημοσίας υγιεινής, πάσαν ευκολίαν προς εκτέλεσιν των αιτήσεων περί μεταφοράς εις τας πατρίδας των των λειψάνων των εν τω ανωτέρω άρθρω αναφερομένων στρατιωτών και ναυτών αυτών.
Άρθρον 125.
Τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη υποχρεούνται να χορηγήσωσιν αλλήλοις:
1) Πλήρη κατάλογον των αιχμαλώτων πολέμου κρατουμένων, οίτινες απεβίωσαν εν αιχμαλωσία, μεθʹ όλων των χρησίμων προς εξακρίβωσιν της ταυτότητός των πληροφοριών.
2) Πάσαν πληροφορίαν περί του αριθμού και του τόπου των τάφων των ενταφιασθέντων άνω προηγουμένης εξακριβώσεως της ταυτότητός των.
Άρθρον 126.
Η συντήρησις των τάφων, νεκροταφείων, κοιμητηρίων και αναμνηστικών μνημείων των τούρκων στρατιωτών, ναυτών και αιχμαλώτων πολέμου, οίτινες απεβίωσαν εν τω Ρουμανικώ εδάφει μετά την 27ην Αυγούστου 1916, ως και πάσα άλλη υποχρέωσις προκύπτουσα εκ των άρθρων 124 και 125 ως προς τους πολιτικούς κρατουμένους, θα αποτελέσωσιν αντικείμενον ιδιαιτέρας συμφωνίας μεταξύ της Ρουμανικής και της Τουρκικής Κυβερνήσεως.
Άρθρον 127.
Προς συμπλήρωσιν των γενικής φύσεως διατάξεων των άρθρων 124 και 125, αι Κυβερνήσεις της Βρεττανικής Αυτοκρατορίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας, αφʹ ενός, και η Τουρκική και Ελληνική Κυβέρνησις, αφʹ ετέρου, συνομολογούσι τας ειδικάς διατάξεις τας περιεχόμενας εν τοις άρθροις 128‐136.
Άρθρον 128.
Η Τουρκική Κυβέρνησις υποχρεούται, έναντι των Κυβερνήσεων της Βρεττανικής Αυτοκρατορίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας, να παραχωρήση αυταίς κεχωρισμένως και διηνικώς, εν τω εδάφει αυτής, τους χώρους ένθα ευρίσκονται τάφοι, νεκροταφεία, κοιμητήρια και αναμνηστικά μνημεία των οικείων αυτών στρατιωτών και ναυτών των πεσόντων επί του πεδίου της μάχης ή αποβιωσάντων συνεπεία των τραυμάτων των, δυστυχημάτων ή ασθενειών, ως και των εν αιχμαλωσία αποβιωσάντων αιχμαλώτων πολέμου και πολιτικών κρατουμένων αυτών, θα παραχώρηση αυταίς ωσαύτως τους χώρους, οίτινες κριθήσονται αναγκαίοι εις το μέλλον προς ίδρυσιν συγκεντρωμένων νεκροταφείων, κοιμητηρίων ή αναμνηστικών μνημείων υπό των εν τω άρθρω 130 προβλεπομένων επιτροπών.
Εκτός τούτου, η Τουρκική Κυβέρνησις υποχρεούται να εξασφάλιση την ελεύθερον είσοδον εις τους τάφους τούτους, τα νεκροταφεία, κοιμητήρια και μνημεία και να επιτρέψη, εν ενδεχομένη περιστάσει, την κατασκευήν των αναγκαίων οδών.
Η Ελληνική Κυβέρνησις αναλαμβάνει τας αυτός υποχρεώσεις ως προς το έδαφος της. Αι ανωτέρω διατάξεις δεν θίγουσι την τουρκικήν ή, κατά τας περισπάσεις, την Ελληνικήν κυριαρχίαν επί των παραχωρηθέντων εδαφών.
Άρθρον 129.
Μεταξύ των παραχωρηθησομένων υπό της Τουρκικής Κυβερνήσεως γηπέδων, θα συμπεριληφθώσιν, ιδία δια την Βρετανικήν Αυτοκρατορίαν, τα της περιφερείας της επονομαζόμενης Anzac (An Biimu), τα σημειούμενα εν τω υπʹ αριθ. 3 χάρτη.
Η υπό της Βρεττανικής Αυτοκρατορίας χρησιμοποίησις του προαναφερομένου χώρου θα υπόκειται εις τους ακολούθους όρους:
1) Ο χώρος ούτος δεν δύναται να διατεθή διʹ άλλον ή τον εν τη παρούση Συνθήκη οριζόμενον σκοπόν. Κατά συνέπειαν, δεν οφείλει να χρησιμοποιηθή προς στρατιωτικόν ή εμπορικόν τίνα σκοπόν ή προς οιονδήποτε άλλον διάφορον του ως άνω αναφερομένου προορισμού.
2) Η Τουρκική Κυβέρνησις θα έχη, εν παντί καιρώ, το δικαίωμα να επιθεωρή τον χώρον τούτον, περιλαμβανομένων και των νεκροταφείων.
3) Ο αριθμός των διατιθεμένων δια την φύλαξιν των νεκροταφείων πολιτικών φυλάκων δεν δύναται να υπερβή τον ένα, κατά νεκροταφείον, φύλακα. Δεν θα υπάρχωσιν ειδικοί φύλακες δια τον εκτός των νεκροταφείων κείμενον χώρον.
4) Δεν επιτρέπεται η ανέγερσις εν τω ειρημένω χώρω, είτε εντός, είτε έξωθεν των νεκροταφείων, ή μόνον των απολύτως αναγκαίων δια τους φύλακας οικημάτων.
5) Δεν επιτρέπεται η κατασκευή επί της ακτής του ειρημένου χώρου προκυμαίας, προβλήτος ή κινητής αποβάθρας δυναμένης να διευκολύνη την αποβίβασιν ή επιβίβασιν προσώπων ή εμπορευμάτων.
6) Πάσαι αι αναγκαίαι διατυπώσεις οφείλουσι να εκπληρώνται εν τη εσωτερική πλευρά των Στενών, η δε δια της ακτής του Αιγαίου είσοδος εις τον χώρον δεν θα επιτρέπηται ή μετά την εκπλήρωσιν των ειρημένων διατυπώσεων. Η Τουρκική Κυβέρνησις δέχεται όπως οι διατυπώσεις αύται, αίτινες δέον να είναι όσον ένεστιν απλοί, μη ώσιν επαχθέστεροι, υπό την επιφύλαξιν εν τούτοις των λοιπών διατάξεων του παρόντος άρθρου, των επιβαλλομένων εις τους εν Τουρκία μεταβαίνοντας ξένους και εκπληρώνται υπό συνθήκας τοιαύτας, ώστε να αποφεύγηται πάσα άσκοπος επιβράδυνσις.
7) Τα επιθυμούντα όπως επισκεφθώσι τον χώρον πρόσωπα δέον να μη ώσιν ωπλισμένα, η δε Τουρκική Κυβέρνησις έχει το δικαίωμα να επιτηρή την εφαρμογήν της απολύτου ταύτης απαγορεύσεως.
8) Η Τουρκική Κυβέρνησις δέον να ειδοποιήται, προ μιας τουλάχιστον εβδομάδος, περί της αφίξεως πάσης ομάδος επισκεπτών υπερβαινούσης τα 150 πρόσωπα.
Άρθρον 130.
Εκάστη των Κυβερνήσεων της Μεγάλης Βρεττανίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας θα κατάρτιση Επιτροπήν, παρά τη οποία αι Κυβερνήσεις της Τουρκίας και της Ελλάδος θα διορίσωσιν αντιπρόσωπον και ήτις θέλει αναλάβει να κανονίση επί τόπου τα αφορώντα τους τάφους, τα νεκροταφεία, κοιμητήρια και αναμνηστικά μνημεία ζητήματα. Αι Επιτροπαί αύται θʹ αναλάβωσιν ιδία:
1) Να αναγνωρίσωσι τα μέρη ένθα εγένοντο ή είναι πιθανόν να εγένοντο ενταφιασμοί και εξακριβώσωσι τους υπάρχοντας τάφους, νεκροταφεία κοιμητήρια και μνημεία∙
2) Να ορίσωσι τους όρους υφʹ ους θα γίνωσιν, εάν συντρέχη λόγος, αι συγκεντρώσεις των τάφων, να υποδείξωσιν εν μεν τω τουρκικώ εδάφει, εκ συμφώνου μετά του τούρκου αντιπροσώπου, εν δε τω ελληνικώ, μετά του έλληνος αντιπροσώπου, τους τόπους των ανεγερθησομένων συγκεντρωμένων νεκροταφείων, κοιμητηρίων και αναμνηστικών μνημείων και να καθορίσωσι τα όρια των τόπων τούτων, περιορίζουσαι την καταλαμβανόμενην επιφάνειαν εις το απαραιτήτως ελάχιστον όριον∙
3) Νʹ ανακοινώσωσιν εις την Τουρκικήν και Ελληνικήν Κυβέρνησιν, εν ονόματι των οικείων αυτών Κυβερνήσεων, το οριστικόν σχέδιον των ανεγερθέντων ή ανεγερθησομένων δια τους ομοεθνείς αυτών τάφων, νεκροταφείων, κοιμητηρίων και μνημείων.
Άρθρον 131.
Αι υπέρ ων η παραχώρησις Κυβερνήσεις αναλαμβάνουσι την υποχρέωσιν να μη χρησιμοποιήσωσι τους παραχωρουμένους χώρους ουδέ να επιτρέψωσι την χρησιμοποίησίν των προς σκοπόν διάφορον του ανωτέρω προβλεπομένου.
Εάν οι χώροι ούτοι κείνται παρά την θάλασσαν, η ακτή δεν δύναται να χρησιμοποιηθή παρά των ειρημένων Κυβερνήσεων προς στρατιωτικόν, ναυτικόν ή εμπορικόν σκοπόν οιονδήποτε. Τα γήπεδα των τάφων και νεκροταφείων, άτινα ήθελον απωλέσει το αρχικόν των προορισμόν και δεν ήθελον χρησιμοποιηθή προς ενέγερσιν αναμνηστικών μνημείων, θα επιστραφώσιν εις την Τουρκικήν ή εις την Ελληνικήν Κυβέρνησιν, αναλόγως της περιπτώσεως.
Άρθρον 132.
Τα αναγκαία νομοθετικά ή διοικητικά μέτρα προς παραχώρησιν εις την Βρεττανικήν, την Γαλλικήν και την Ιταλικήν Κυβέρνησιν της εις το διηνεκές πλήρους νομής των εν τοις άρθροις 128‐130 χώρων, δέον να ληφθώσι παρά της Τουρκικής ή Ελληνικής Κυβερνήσεως εντός εξ μηνών από της προβλεπομένης εν τω άρθρω 130, παράγραφος 3, κοινοποιήσεως. Εάν παραστή ανάγκη απαλλοτριώσεων, αύται θα γίνωσι μερίμνη και δαπάναις της Τουρκικής ή Ελληνικής Κυβερνήσεως επί των οικείων αυτών εδαφών.
Άρθρον 133.
Η Βρεττανική, Γαλλική και Ιταλική Κυβέρνησις είναι ελεύθεραι να αναθέσωσιν, εις οία κρίνουσι κατάλληλα εκτελεστικά όργανα, την εγκατάστασιν, διαρρύθμισιν και συντήρησιν των τάφων, νεκροταφείων, κοιμητηρίων και μνημείων των υπηκόων αυτών. Τα όργανα ταύτα δέον να μη έχωσι χαρακτήρα στρατιωτικόν. Θα έχωσι μόνα το δικαίωμα να προβαίνωσιν εις πάσαν εκταφήν ή μετακομιδήν οστών, κρινομένην αναγκαίαν προς συγκέντρωσιν των τάφων και ίδρυσιν των νεκροταφείων και κοιμητηρίων, ως και εις εκταφήν ή μετακομιδήν των λειψάνων, ων την μεταφοράν εις την πατρίδα των ήθελον κρίνει αναγκαίαν αι υπέρ ων η παραχώρησις Κυβερνήσεις.
Άρθρον 134.
Η Βρεττανική, Γαλλική και Ιταλική Κυβέρνησις έχουσι το δικαίωμα να εςασφαλίσωσι την φύλαξιν των εν Τουρκία κειμένων τάφων αυτών, νεκτροταφείων, κοιμητηρίων και αναμνηστικών μνημείων δια φρουρών διοριζομένων μεταξύ των υπηκόων των. Οι φρουροί ούτοι δέον να αναγνωρίζωνται παρά των τουρκικών Αρχών και τυγχάνωσι της συνδρομής αυτών προς εξασφάλισιν της προστασίας των τάφων, νεκροταφείων, κοιμητηρίων και μνημείων. Δεν θα έχωσι στρατιωτικόν χαρακτήρα, θα δύνανται όμως να ώσιν ωπλισμένοι διʹ ενός περιστρόφου ή πιστολιού αυτομάτου προς ατομικήν αυτών υπεράσπιση”.
Άρθρον 135.
Οι αναφερόμενοι εν τοις άρθροις 128‐131 χώροι δεν θέλουσιν υποβληθή υπό της Τουρκίας ή των τουρκικών Αρχών, ή κατά την περίπτωσιν, υπό της Ελλάδος ή των ελληνικών Αρχών, εις ουδέν μίσθωμα, τέλος ή φόρον.
Η εις αυτούς είσοδος θα είναι εν παντί χρόνω ελευθέρα εις τους αντιπροσώπους της Βρεττανικής, Γαλλικής και Ιταλικής Κυβερνήσεως, ως και εις τους επιθυμούντας να επισκεφθώσι τους τάφους, τα νεκροταφεία, κοιμητήρια και αναμνηστικά μνημεία. Η Τουρκική και η Ελληνική Κυβέρνησις αναλαμβάνουσιν εκατέρα εις το διηνεκές την συντήρησιν των αγουσών προς τους ειρημένους χώρους οδών.
Η Τουρκική και η Ελληνική Κυβέρνησις υποχρεούνται εκατέρα να παρέχωσι προς την Βρεττανικήν, Γαλλικήν και Ιταλικήν Κυβέρνησιν πάσαν ευκολίαν προς προμήθειαν της απαραιτήτου ποσότητος ύδατος δια τας ανάγκας του προσωπικού του χρησιμοποιουμένου δια την συντήρησιν ή την φύλαξιν των εν λόγω νεκροταφείων, τάφων, κοιμητηρίων, μνημείων και δια την άρδευσιν του εδάφους.
Άρθρον 136.
Η Βρεττανική, Γαλλική και Ιταλική Κυβέρνησις υποχρεούνται να παρέχωσιν εις την Τουρκικήν Κυβέρνησιν τα εκ των διατάξεων των άρθρων 128 και 130‐135 απορρέοντα ωφελήματα ως προς την ανέγερσιν των τάφων, νεκροταφείων, κοιμητηρίων και αναμνηστικών μνημείων των τούρκων στρατιωτών και ναυτών των ενταφιασμένων εις τα υπό την εξουσίαν αυτών τελούντα εδάφη, εν οις και τα εκ της Τουρκίας αποσπώμενα.
ΓΕΝΙΚΑΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρον 137.
Εκτός αντιθέτων συμφωνιών μεταξύ των Υψηλών Συμβαλλομένων Μερών, αι υπό των Αρχών των Δυνάμεων, αίτινες κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολιν, ή εκ συμφώνου μετά των Αρχών τούτων ληφθείσαι αποφάσεις ή εκδοθείσαι διαταγαί, από της 30ης Οκτωβρίου 1918 μέχρι της ενάρξεως της ισχύος της παρούσης Συνθήκης, αι αφορώσαι εις τας περιουσίας, δικαιώματα και συμφέροντα των υπηκόων αυτών, των αλλοδαπών ή των τούρκων υπηκόων και εις τας μετά των Αρχών της Τουρκίας σχέσεις των μεν ή των δε, θέλουσι θεωρηθή οριστικαί και δεν δύνανται να δώσωσιν αφορμήν εις απαίτησίν τίνα κατά των εν λόγω Δυνάμεων ή των Αρχών αυτών.
Πάσα άλλη απαίτησις δια ζημίαν προσγενομένην συνεπεία των ανωτέρω αναφερομένων αποφάσεων ή διαταγών θέλει υποβληθεί εις το Μικτόν Διαιτητικόν Δικαστήριον.
Άρθρον 138.
Μη θιγομένων των διατάξεων των παραγράφων 4 και 6 της υπό σημερινήν ημερομηνίαν Δηλώσεως περί αμνηστείας, θεωρηθήσονται ως οριστικαί αι επί δικαστικών υποθέσεων εκδοθείσαι εν Τουρκία από της 30ης Οκτωβρίου 1918 μέχρι της ενάρξεως της ισχύος της παρούσης Συνθήκης, αποφάσεις και διαταγαί των δικαστών, δικαστηρίων ή Αρχών των καταλαβουσών την Κωνσταντιούπολιν Δυνάμεων και της συσταθείσης την 8ην Δεκεμβρίου 1921 προσωρινής Μικτής Δικαστικής Επιτροπής, ως και τα μετρά εκτελέσεως αυτών.
Εν ή, εν τούτοις, περιπτώσει ήθελεν υποβληθή υπό ιδιώτου απαίτησις περί επανορθώσεως ζημίας προσγενομένης αυτώ επʹ ωφελεία ετέρου ιδιώτου, συνεπεία δικαστικής αποφάσεως εκδοθείσης εν πολιτική υποθέσει υπό στρατιωτικού ή αστυνομικού δικαστηρίου η απαίτησις αύτη θέλει υποβληθή εις την κρίσιν του Μικτού Διαιτητικού Δικαστηρίου, το οποίον θα δύναται, εάν συντρέχη λόγος, να επιβάλη την πληρωμήν αποζημιώσεως ή και να διατάξη αποδόσεις.
Άρθρον 139.
Τα εν Τουρκία ευρισκόμενα αρχεία, βιβλία, σχέδια, τίτλοι και άλλα έγγραφα πάσης φύσεως, τα αφορώντα εις τας πολιτικάς, δικαστικάς ή οικονομικάς Αρχάς ή εις την διεύθυνσιν των βακουφίων και ενδιαφέροντα αποκλειστικώς την Κυβέρνησιν εδάφους αποσπασθέντος εκ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και αντιστοίχως τα εν εδάφει αποσπασθέντι εκ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ευρισκόμενα τοιαύτα, άτινα ενδιαφέρουσιν αποκλειστικώς την Τουρκικήν Κυβέρνησιν θέλουσιν αμοιβαίως παραδοθή υπό της μιας Κυβερνήσεως προς την ετέραν.
Τα ανωτέρω αναφερόμενα αρχεία, βιβλία, σχέδια, τίτλοι και λοιπά έγγραφα δια τα οποία η κάτοχος Κυβέρνησις θεωρεί εαυτήν εξ ίσου ενδιαφερομένην, δύνανται να κρατηθώσιν υπʹ αυτής, υπό τον όρον της παροχής εις την ενδιαφερομένην Κυβέρνησιν, επί τη αιτήσει ταύτης, φωτογραφιών ή κεκυρωμένων ακριβών αντιγράφων.
Τα αρχεία, βιβλία, σχέδια, τίτλοι και λοιπά έγγραφα, άτινα τυχόν αφηρέθησαν είτε εκ της Τουρκίας, είτε εκ των αποσπασθέντων εδαφών, θέλουσιν αμοιβαίως αποδοθή εν πρωτοτύπω, εφʹ όσον αφορώσιν αποκλειτικώς εις τα εδάφη ες ων παρελήφθησαν.
Τα εκ των ενεργειών τούτων έξοδα θέλουσι βαρύνει την αιτούσαν Κυβέρνησιν.
Αι προηγούμεναι διατάξεις εφαρμόζονται, υπό τους αυτούς όρους, εις τα βιβλία, άτινα αφορώσι την γαιοκτησίαν ή τα βακούφια εν τοις μεταβιβασθείσιν εις την Ελλάδα μετά το 1912 διαμερίσμασι της παλαιάς Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Άρθρον 140.
Αι κατά το διάστημα του μεταξύ της Τουρκίας και των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων πολέμου, και προ της 30ης Οκτωβρίου 1918, γενόμενοι εκατέρωθεν θαλάσσιαι λείαι δεν θέλουσι δώσει αφορμήν εις απαίτησίν τίνα του ενός ή του άλλου μέρους. Ωσαύτως ουδεμία απαίτησις δύναται να εγερθή δια τας μετά την ειρημένην χρονολογίαν γενόμενας τυχόν, κατά παράβασιν της ανακωχής, συλλήψεις πλοίων υπό των καταλαβουσών την Κωνσταντινούπολιν Δυνάμεων.
Εννοείται ότι ουδεμία απαίτησις θέλει διατύπωση, τόσον εκ μέρους των Κυβερνήσεων των καταλαβουσών την Κωνσταντινούπολιν Δυνάμεων ή των υπηκόων αυτών, όσον και εκ μέρους της Τουρκικής Κυβερνήσεως ή των υπηκόων αυτής σχετικώς προς τας παντός είδους λέμβους, πλοία μικρός χωρητικότητας, θαλαμηγούς και φορτηγίδας, αίτινες διετέθησαν υπό των μεν ή των δε εκ των Κυβερνήσεων τούτων από της 29ης Οκτωβρίου 1914 μέχρι της 1ης Ιανουαρίου 1923 εν τοις οικείοις αυτών λιμέσιν ή τοις παρʹ αυτών καταληφθείσι. Η διάταξις αυτή, ουχ ήττον, δεν θέλει θίξει τας διατάξεις της παραγράφου 6 της υπό σημερινήν χρονολογίαν Δηλώσεως περί αμνηστείας, ουδέ τας διεκδικήσεις, ας θα ηδύναντο να εγείρωσιν ιδιώται κατʹ άλλων ιδιωτών δυνάμει προγενεστέρων της 29ης Οκτωβρίου 1914 δικαιωμάτων.
Τα υπό τουρκικήν σημαίαν πλοία, άτινα συνελήφθησαν υπό των ελληνικών δυνάμεων μετά την 30ην Οκτωβρίου 1918, θέλουσιν αποδοθή εις την Τουρκίαν.
Άρθρον 141.
Κατʹ εφαρμογήν του άρθρου 25 της παρούσης Συνθήκης και των άρθρων 155, 250 και 440 ως και του Παραρτήματος Γ, Μέρος Ηʹ (Επανορθώσεις) της Συνθήκης Ειρήνης των Βερσαλλιών της 28ης Ιουνίου 1919, η Τουρκική Κυβέρνησις και οι υπήκοοι αυτής απαλλάσονται πάσης τυχόν επιβαρυνούσης τούτους απέναντι της Γερμανικής Κυβερνήσεως ή των υπηκόων αυτής υποχρεώσεως σχετικώς προς παν γερμανικό πλοίον, όπερ, μεταβιβασθέν κατά την διάρκειαν του πολέμου υπό της Γερμανικής Κυβερνήσεως ή των υπηκόων αυτής εις την Οθωμανικήν Κυβέρνησιν ή τους υπηκόους της, άνευ της συγκαταθέσεως των Συμμάχων Κυβερνήσεων, διατελεί νυν υπό την κατοχήν των τελευταίων τούτων.
Η διάταξις αύτη θέλει εφαρμοσθή, ενδεχομένως, και εις τας σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και των λοιπών Δυνάμεων αίτινες επολέμησαν παρά το πλευρόν αυτής.
Άρθρον 142.
Η συνομολογηθείσα την 30ην Ιανουαρίου 1923 μεταξύ της Ελλάδος και της Τουρκίας ειδική Σύμβασις περί ανταλλαγής των ελληνικών και τουρκικών πληθυσμών θα έχη μεταξύ των δύο τούτων Υψηλών Συμβαλλομένων Μερών την αυτήν ισχύν και κύρος, ως εάν περιελαμβάνετο εν τη παρούση Συνθήκη.
Άρθρον 143.
Η ΠΑΡΟΥΣΑ ΣΥΝΘΗΚΗ επικυρωθήσεται, ως οιόν τε τάχιον.
Αι επικυρώσεις κατατεθήσονται εν Παρισίοις.
Η Ιαπωνική Κυβέρνησις δύναται και απλώς να γνωστοποίηση προς την Κυβέρνησιν της Γαλλικής Δημοκρατίας, δια του εν Παρισίοις διπλωματικού αυτής αντιπροσώπου, ότι η επικύρωσις αυτής εγένετο, εν τοιαύτη δε περιπτώσει οφείλει να διαβιβάση όσον το δυνατόν ταχύτερον, την πράξιν της επικυρώσεως.
Εκάστη των υπογραψασών Δυνάμεων θα επικυρώση δια μιας και της αυτής πράξεως την παρούσαν Συνθήκην, ομού μετά των παρʹ αυτής υπογραφεισών και εν τη τελική Πράξει της Συνδιασκέψεως της Λωζάνης αναφερόμενος πράξεων, εφʹ όσον αύται χρήζουσιν επικυρώσεως.
Το πρώτον Πρακτικόν καταθέσεως θέλει συνταχθή ευθύς ως η Τουρκία, αφʹ ενός, και η Βρεττανική Αυτοκρατορία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ιαπωνία ή τρείς εξ αυτών, αφʹ ετέρου, καταθέσωσιν την πράξιν της επικυρώσεως αυτών.
Από της χρονολογίας του πρώτου τούτου πρακτικού, η Συνθήκη άρξεται ισχύουσα μεταξύ των ούτως επικυρωσάντων αυτήν Υψηλών Συμβαλλομένων Μερών. Ως προς τας λοιπάς Δυνάμεις άρξεται ακολούθως αύτη ισχύουσα από της ημέρας της καταθέσεως της επικυρώσεως αυτών.
Ουχʹ ήττον, όσον αφορά εις την Ελλάδα και την Τουρκίαν, αι διατάξεις των άρθρων 1,2 εδ.2 και 5‐11 συμπεριλαμβανομένου, άρξονται ισχύουσαι ευθύς ως η Ελληνική και η Τουρκική Κυβέρνησις καταθέσωσι την πράξιν της επικυρώσεως αυτών, έστω και αν, κατά την ημέραν ταύτην, δεν έχει εισέτι συνταχθή το ανωτέρω αναφερόμενον πρακτικόν.
Η Γαλλική Κυβέρνησις θέλει χορηγήση εις πάσας τας υπογραψάσας Δυνάμεις επίσημον αντίγραφον των πρακτικών καταθέσεως των επικυρώσεων.
ΠΡΟΣ ΠΙΣΤΩΣΙΝ ΤΟΥΤΩΝ, οι ανωτέρω μνημονευόμενοι Πληρεξούσιοι υπέγραψαν την παρούσαν Συνθήκην.
ΕΓΈΝΕΤΟ εν Λωζάννη, τη εικοστή τετάρτη Ιουλίου του χιλιοστού εννεακοσιοστού εικοστού τρίτου έτους, εις εν και μόνον αντίτυπον, όπερ κατατεθήσεται εν τοις αρχείοις της Κυβερνήσεως της Γαλλικής Δημοκρατίας, ήτις θέλει επιδώσει επίσημον αυτού αντίγραφον προς εκάστην των συμβαλλομένων Δυνάμεων.
II. ΣΥΜΒΑΣΙΣ ΠΕΡΙ TOY ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ
ΥΠΟΓΡΑΦΕΙΣΑ ΤΗ 24 ΙΟΥΛΙΟΥ 1923
Η ΒΡΕΤΤΑΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ, Η ΓΑΛΛΙΑ, Η ΙΤΑΛΙΑ. Η ΙΑΠΩΝΙΑ, Η ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ, Η ΕΛΛΑΣ, Η ΡΟΥΜΑΝΙΑ, Η ΡΩΣΣΙΑ, ΤΟ ΣΕΡΒΟ‐ΚΡΟΑΤΟ‐ΣΛΟΒΕΝΙΚΟΝ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΤΟΥΡΚΙΑ,
Μεριμνώσαι όπως εξασφαλίσωσιν εις πάντα τα Έθνη την εντός των Στενών ελευθερίαν διόδου και ναυσιπλοΐας, μεταξύ της Μεσογείου θαλάσσης και του Ευξείνου Πόντου, συμφώνως προς την καθιερωθείσαν αρχήν υπό του άρθρου 23 της υπό σημερινήν χρονολογίαν Συνθήκης Ειρήνης,
Και έχουσαι υπʹ όψιν ότι η διατήρησις της ελευθερίας ταύτης είναι αναγκαία δια την γενικήν ειρήνην και το παγκόσμιον εμπόριον,
Απεφάσισαν να συνομολογήσωσιν επί τούτω Σύμβασιν και διώρισαν ως οικείους αυτών πληρεξουσίους:
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΟΥ ΗΝΩΜΕΝΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΒΡΕΤΤΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΙΡΛΑΝΔΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΥΠΕΡΘΑΛΛΑΣΙΩΝ ΒΡΕΤΤΑΝΙ‐ΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΩΡ ΤΩΝ ΙΝΔΙΩΝ:
Τον Εντιμότατον Sir Horace George Montagu RUMBOLD, Baronet, G.C.M.G., Ύπατον Αρμοστήν εν Κωνσταντινουπόλει∙
• Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ:
Τον Μέραρχον Στρατηγόν κ. Maurice PELLE, Πρεσβευτήν της Γαλλίας, Ύπατον Αρμοστήν της Δημοκρατίας εν Ανατολή, Ανώτερον Ταξιάρχην Τάγματος της Λεγεώνος της Τιμής
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΙΤΑΛΙΑΣ:
Τον έντιμον Μαρκήσιον CamiIIe CARRONI, Γερουσιαστήν του Βασιλείου, Πρεσβευτήν της Ιταλίας, Ύπατον Αρμοστήν εν Κωνσταντινουπόλει, Μεγαλόσταυρον των Ταγμάτων των Αγίων Μαυρικίου και Λαζάρου και του Στέμματος της Ιταλίας∙
Τον Κύριον Jules Cesar MONTAGNA, Έκτακτον Αποσταλμένον και Πληρεξούσιον Υπουργόν εν Αθήναις, Ταξιάρχην του Τάγματος των Αγ. Μαυρικίου και Λαζάρου, Ανώτερον Ταξιάρχην του Στέμματος της Ιταλίας∙
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΑΥΤΟΚΡΑΤΩΡ ΤΗΣ ΙΑΠΩΝΙΑΣ:
Τον Κύριον Kentaro OTCHIAI, Jusammi, Μέλος πρώτης τάξεως του Τάγματος του Ανατέλλοντος Ηλίου, Έκτακτον και Πληρεξούσιον Πρεσβευτήν εν Ρώμη∙
• Η ΑΥΤΌΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΒΟΥΛΓΑΡΩΝ:
Τον Κύριον Bogdan MORPHOFF, πρώην Υπουργόν των Σιδηροδρόμων, Ταχυδρομείων και Τηλεγράφων
Το Κύριον Dimitri STANCIOFF, Διδάκτορα του Δικαίου, Έκτακτον Απεσταλμενον και Πληρεξουσιον Υπουργόν εν Λονδίνω, Μεγαλόσταυρον του Τάγματος του Αγίου Αλεξάνδρου∙
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ:
Τον Κύριον Ελευθέριον Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΝ, Πρώην Πρόεδρον του Υπουργικού Συμβουλίου, Μεγαλόσταυρον του Τάγματος του Σωτήρος∙
Τον Κύριον Δημήτριον ΚΑΚΛΑΜΑΝΟΝ, Πληρεξούσιον Υπουργόν εν Λονδίνω, Ταξιάρχην του Τάγματος του Σωτήρος∙
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΡΟΥΜΑΝΙΑΣ:
Άρθρον 117.
Η Τουρκία και αι Δυνάμεις αι ενδιαφερόμεναι δια την επιτήρησιν των προσκυνημάτων της Ιερουσαλήμ και της Χετζάζης και του Σιδηροδρόμου της Χετζάζης θα λάβωσι τα προς τούτο κατάλληλα μέτρα, συμφώνως προς τας διατάξεις των διεθνών υγειονομικών Συμβάσεων. Όπως δε επιτευχθή πλήρης ενότης της εκτελέσεως αυτών, αι Δυνάμεις αύται και η Τουρκία θα συστήσωσιν Επιτροπήν υγειονομικού εναρμονισμού των προσκυνημάτων, εν τη οποία θα αντιπροσωπεύονται αι υγειονομικαί υπηρεσίαι της Τουρκίας και το θαλάσσιον υγειονομικόν και επί των καθάρσεων Συμβούλιον της Αιγύπτου.
Η Επιτροπή αύτη δέον να τύχη της προηγουμένης συγκαταθέσεως του Κράτους επί του εδάφους του οποίου θέλει συνέλθει.
Άρθρον 118.
Εκθέσεις περί των έργων της Επιτροπής εναρμονισμού των προσκυνημάτων θα διαβιβάζωνται εις την Επιτροπήν Υγιεινής της Κοινωνίας των Εθνών και εις το Διεθνές Γραφείον δημοσίας υγιεινής, ως και εις την Κυβέρνησιν πάσης χώρας ενδιαφερομένης δια τα προσκυνήματα, επί τη αιτήσει ταύτης.
Η Επιτροπή θα γνωμοδοτή επί παντός ζητήματος τεθησομένου αυτή υπό της Κοινωνίας των Εθνών, δια του Διεθνούς Γραφείου δημοσίας υγιεινής ή των ενδιαφερομένων Κυβερνήσεων.
ΜΕΡΟΣ Εʹ ‐ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΔΙΑΦΟΡΑΙ
ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΙ ΠΟΛΕΜΟΥ
Άρθρον 119.
Τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη υποχρεούνται να επαναφέρωσιν αμέσως εις τας πατρίδας των τους τυχόν παραμένοντας εν τη χώρα αυτών αιχμαλώτους πολέμου και πολιτικούς κρατουμένους.
Η ανταλλαγή των κατακρατουμένων υπό της Ελλάδος και Τουρκίας αιχμαλώτων πολέμου και πολιτών αποτελεί αντικείμενον της ιδιατέρας Συμφωνίας μεταξύ των Δυνάμεων τούτων της υπογραφείσης εν Λωζάνη την 30ην Ιανουαρίου 1923.
Άρθρον 120.
Οι αιχμάλωτοι πολέμου και πολιτικοί κρατούμενοι, οι υποκείμενοι εις τιμωρίαν ή τιμωρηθέντες δια παραπτώματα αντιπειθαρχικά, θα παλινοστήσωσι χωρίς να ληφθή υπʹ όψιν η λήξις της ποινής αυτών ή της αρξαμένης κατʹ αυτών διαδικασίας.
Οι υποκείμενοι ή καταδικασθέντες εις ποινάς διʹ άλλος, πλην των πειθαρχικών παραβάσεων, πράξεις δύνανται να εξακολουθήσωσι κρατούμενοι.
Άρθρον 121.
Τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη υποχρεούνται να παρέχωσιν εν ταις οικείαις αυτών χώραις πάσαν ευκολίαν δια την αναζήτησιν των εξαφανισθέντων ή την εξακρίβωσιν της ταυτότητος των αιχμαλώτων πολέμου και πολιτικών κρατουμένων, οίτινες εξεδήλωσαν την επιθυμίαν όπως μη παλινοστήσωσιν.
Άρθρον 122.
Τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη υποχρεούνται να αποδώσωσιν, άμα τη ενάρξει της ισχύος της παρούσης Συνθήκης, πάντα τα τυχόν παρακρατηθέντα αντικείμενα, νομίσματα, αξίας, έγγραφα ή προσωπικά πράγματα πάσης φύσεως άτινα ανήκουσιν ή ανήκον εις τους αιχμαλώτους πολέμου και πολιτικούς κρατουμένους.
Άρθρον 123.
Τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη δηλούσιν ότι παραιτούνται της αμοιβαίας πληρωμής των οφειλομένων ποσών δια την συντήρησιν των αιχμαλώτων πολέμου, οίτινες συνελήφθησαν υπό των στρατευμάτων αυτών.
ΤΑΦΟΙ
Άρθρον 124.
Μη θιγομένων των ιδιαιτέρων διατάξεων των διατυπουμένων εν τω κατωτέρω 126ω άρθρω, τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη θα μεριμνώσι περί της προφυλάξεως και συντηρήσεως των εν ταις χώραις αυτών νεκροταφείων, τάφων, κοιμητηρίων και αναμνηστικών μνημείων των στρατιωτών και ναυτών εκάστου εξ αυτών, των πεσόντων επί του πεδίου της μάχης ή αποβιωσάντων συνεπεία των τραυμάτων των, δυστυχημάτων ή ασθενειών μετά την 29ην Οκτωβρίου 1914, ως και των θανόντων εν αιχμαλωσία αιχμαλώτων πολέμου και πολιτικών κρατουμένων μετά την αυτήν χρονολογίαν.
Τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη θα προέλθωσιν εις συνεννόησιν όπως παράσχωσι πάσαν ευκολίαν προς εκπλήρωσιν της αποστολής των, εν τοις οικείοις αυτών εδάφεσιν, εις τας επιτροπάς, εις ας έκαστον εξ αυτών δύναται να ανάθεση την εξακρίβωσιν, καταχώρισιν, συντήρησιν των ειρημένων νεκροταφείων, κοιμητηρίων και τάφων και την ανέγερσιν επί των τόπων αυτών καταλλήλων μνημείων. Αι επιτροπαί αύται δέον να μη έχωσιν ουδένα στρατιωτικόν χαρακτήρα.
Τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη συμφωνούσιν όπως παρέχωσιν αμοιβαίως, υπό την επιφύλαξιν των διατάξεων της ιδιαιτέρας αυτών νομοθεσίας και των απαιτήσεων της δημοσίας υγιεινής, πάσαν ευκολίαν προς εκτέλεσιν των αιτήσεων περί μεταφοράς εις τας πατρίδας των των λειψάνων των εν τω ανωτέρω άρθρω αναφερομένων στρατιωτών και ναυτών αυτών.
Άρθρον 125.
Τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη υποχρεούνται να χορηγήσωσιν αλλήλοις:
1) Πλήρη κατάλογον των αιχμαλώτων πολέμου κρατουμένων, οίτινες απεβίωσαν εν αιχμαλωσία, μεθʹ όλων των χρησίμων προς εξακρίβωσιν της ταυτότητός των πληροφοριών.
2) Πάσαν πληροφορίαν περί του αριθμού και του τόπου των τάφων των ενταφιασθέντων άνω προηγουμένης εξακριβώσεως της ταυτότητός των.
Άρθρον 126.
Η συντήρησις των τάφων, νεκροταφείων, κοιμητηρίων και αναμνηστικών μνημείων των τούρκων στρατιωτών, ναυτών και αιχμαλώτων πολέμου, οίτινες απεβίωσαν εν τω Ρουμανικώ εδάφει μετά την 27ην Αυγούστου 1916, ως και πάσα άλλη υποχρέωσις προκύπτουσα εκ των άρθρων 124 και 125 ως προς τους πολιτικούς κρατουμένους, θα αποτελέσωσιν αντικείμενον ιδιαιτέρας συμφωνίας μεταξύ της Ρουμανικής και της Τουρκικής Κυβερνήσεως.
Άρθρον 127.
Προς συμπλήρωσιν των γενικής φύσεως διατάξεων των άρθρων 124 και 125, αι Κυβερνήσεις της Βρεττανικής Αυτοκρατορίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας, αφʹ ενός, και η Τουρκική και Ελληνική Κυβέρνησις, αφʹ ετέρου, συνομολογούσι τας ειδικάς διατάξεις τας περιεχόμενας εν τοις άρθροις 128‐136.
Άρθρον 128.
Η Τουρκική Κυβέρνησις υποχρεούται, έναντι των Κυβερνήσεων της Βρεττανικής Αυτοκρατορίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας, να παραχωρήση αυταίς κεχωρισμένως και διηνικώς, εν τω εδάφει αυτής, τους χώρους ένθα ευρίσκονται τάφοι, νεκροταφεία, κοιμητήρια και αναμνηστικά μνημεία των οικείων αυτών στρατιωτών και ναυτών των πεσόντων επί του πεδίου της μάχης ή αποβιωσάντων συνεπεία των τραυμάτων των, δυστυχημάτων ή ασθενειών, ως και των εν αιχμαλωσία αποβιωσάντων αιχμαλώτων πολέμου και πολιτικών κρατουμένων αυτών, θα παραχώρηση αυταίς ωσαύτως τους χώρους, οίτινες κριθήσονται αναγκαίοι εις το μέλλον προς ίδρυσιν συγκεντρωμένων νεκροταφείων, κοιμητηρίων ή αναμνηστικών μνημείων υπό των εν τω άρθρω 130 προβλεπομένων επιτροπών.
Εκτός τούτου, η Τουρκική Κυβέρνησις υποχρεούται να εξασφάλιση την ελεύθερον είσοδον εις τους τάφους τούτους, τα νεκροταφεία, κοιμητήρια και μνημεία και να επιτρέψη, εν ενδεχομένη περιστάσει, την κατασκευήν των αναγκαίων οδών.
Η Ελληνική Κυβέρνησις αναλαμβάνει τας αυτός υποχρεώσεις ως προς το έδαφος της. Αι ανωτέρω διατάξεις δεν θίγουσι την τουρκικήν ή, κατά τας περισπάσεις, την Ελληνικήν κυριαρχίαν επί των παραχωρηθέντων εδαφών.
Άρθρον 129.
Μεταξύ των παραχωρηθησομένων υπό της Τουρκικής Κυβερνήσεως γηπέδων, θα συμπεριληφθώσιν, ιδία δια την Βρετανικήν Αυτοκρατορίαν, τα της περιφερείας της επονομαζόμενης Anzac (An Biimu), τα σημειούμενα εν τω υπʹ αριθ. 3 χάρτη.
Η υπό της Βρεττανικής Αυτοκρατορίας χρησιμοποίησις του προαναφερομένου χώρου θα υπόκειται εις τους ακολούθους όρους:
1) Ο χώρος ούτος δεν δύναται να διατεθή διʹ άλλον ή τον εν τη παρούση Συνθήκη οριζόμενον σκοπόν. Κατά συνέπειαν, δεν οφείλει να χρησιμοποιηθή προς στρατιωτικόν ή εμπορικόν τίνα σκοπόν ή προς οιονδήποτε άλλον διάφορον του ως άνω αναφερομένου προορισμού.
2) Η Τουρκική Κυβέρνησις θα έχη, εν παντί καιρώ, το δικαίωμα να επιθεωρή τον χώρον τούτον, περιλαμβανομένων και των νεκροταφείων.
3) Ο αριθμός των διατιθεμένων δια την φύλαξιν των νεκροταφείων πολιτικών φυλάκων δεν δύναται να υπερβή τον ένα, κατά νεκροταφείον, φύλακα. Δεν θα υπάρχωσιν ειδικοί φύλακες δια τον εκτός των νεκροταφείων κείμενον χώρον.
4) Δεν επιτρέπεται η ανέγερσις εν τω ειρημένω χώρω, είτε εντός, είτε έξωθεν των νεκροταφείων, ή μόνον των απολύτως αναγκαίων δια τους φύλακας οικημάτων.
5) Δεν επιτρέπεται η κατασκευή επί της ακτής του ειρημένου χώρου προκυμαίας, προβλήτος ή κινητής αποβάθρας δυναμένης να διευκολύνη την αποβίβασιν ή επιβίβασιν προσώπων ή εμπορευμάτων.
6) Πάσαι αι αναγκαίαι διατυπώσεις οφείλουσι να εκπληρώνται εν τη εσωτερική πλευρά των Στενών, η δε δια της ακτής του Αιγαίου είσοδος εις τον χώρον δεν θα επιτρέπηται ή μετά την εκπλήρωσιν των ειρημένων διατυπώσεων. Η Τουρκική Κυβέρνησις δέχεται όπως οι διατυπώσεις αύται, αίτινες δέον να είναι όσον ένεστιν απλοί, μη ώσιν επαχθέστεροι, υπό την επιφύλαξιν εν τούτοις των λοιπών διατάξεων του παρόντος άρθρου, των επιβαλλομένων εις τους εν Τουρκία μεταβαίνοντας ξένους και εκπληρώνται υπό συνθήκας τοιαύτας, ώστε να αποφεύγηται πάσα άσκοπος επιβράδυνσις.
7) Τα επιθυμούντα όπως επισκεφθώσι τον χώρον πρόσωπα δέον να μη ώσιν ωπλισμένα, η δε Τουρκική Κυβέρνησις έχει το δικαίωμα να επιτηρή την εφαρμογήν της απολύτου ταύτης απαγορεύσεως.
8) Η Τουρκική Κυβέρνησις δέον να ειδοποιήται, προ μιας τουλάχιστον εβδομάδος, περί της αφίξεως πάσης ομάδος επισκεπτών υπερβαινούσης τα 150 πρόσωπα.
Άρθρον 130.
Εκάστη των Κυβερνήσεων της Μεγάλης Βρεττανίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας θα κατάρτιση Επιτροπήν, παρά τη οποία αι Κυβερνήσεις της Τουρκίας και της Ελλάδος θα διορίσωσιν αντιπρόσωπον και ήτις θέλει αναλάβει να κανονίση επί τόπου τα αφορώντα τους τάφους, τα νεκροταφεία, κοιμητήρια και αναμνηστικά μνημεία ζητήματα. Αι Επιτροπαί αύται θʹ αναλάβωσιν ιδία:
1) Να αναγνωρίσωσι τα μέρη ένθα εγένοντο ή είναι πιθανόν να εγένοντο ενταφιασμοί και εξακριβώσωσι τους υπάρχοντας τάφους, νεκροταφεία κοιμητήρια και μνημεία∙
2) Να ορίσωσι τους όρους υφʹ ους θα γίνωσιν, εάν συντρέχη λόγος, αι συγκεντρώσεις των τάφων, να υποδείξωσιν εν μεν τω τουρκικώ εδάφει, εκ συμφώνου μετά του τούρκου αντιπροσώπου, εν δε τω ελληνικώ, μετά του έλληνος αντιπροσώπου, τους τόπους των ανεγερθησομένων συγκεντρωμένων νεκροταφείων, κοιμητηρίων και αναμνηστικών μνημείων και να καθορίσωσι τα όρια των τόπων τούτων, περιορίζουσαι την καταλαμβανόμενην επιφάνειαν εις το απαραιτήτως ελάχιστον όριον∙
3) Νʹ ανακοινώσωσιν εις την Τουρκικήν και Ελληνικήν Κυβέρνησιν, εν ονόματι των οικείων αυτών Κυβερνήσεων, το οριστικόν σχέδιον των ανεγερθέντων ή ανεγερθησομένων δια τους ομοεθνείς αυτών τάφων, νεκροταφείων, κοιμητηρίων και μνημείων.
Άρθρον 131.
Αι υπέρ ων η παραχώρησις Κυβερνήσεις αναλαμβάνουσι την υποχρέωσιν να μη χρησιμοποιήσωσι τους παραχωρουμένους χώρους ουδέ να επιτρέψωσι την χρησιμοποίησίν των προς σκοπόν διάφορον του ανωτέρω προβλεπομένου.
Εάν οι χώροι ούτοι κείνται παρά την θάλασσαν, η ακτή δεν δύναται να χρησιμοποιηθή παρά των ειρημένων Κυβερνήσεων προς στρατιωτικόν, ναυτικόν ή εμπορικόν σκοπόν οιονδήποτε. Τα γήπεδα των τάφων και νεκροταφείων, άτινα ήθελον απωλέσει το αρχικόν των προορισμόν και δεν ήθελον χρησιμοποιηθή προς ενέγερσιν αναμνηστικών μνημείων, θα επιστραφώσιν εις την Τουρκικήν ή εις την Ελληνικήν Κυβέρνησιν, αναλόγως της περιπτώσεως.
Άρθρον 132.
Τα αναγκαία νομοθετικά ή διοικητικά μέτρα προς παραχώρησιν εις την Βρεττανικήν, την Γαλλικήν και την Ιταλικήν Κυβέρνησιν της εις το διηνεκές πλήρους νομής των εν τοις άρθροις 128‐130 χώρων, δέον να ληφθώσι παρά της Τουρκικής ή Ελληνικής Κυβερνήσεως εντός εξ μηνών από της προβλεπομένης εν τω άρθρω 130, παράγραφος 3, κοινοποιήσεως. Εάν παραστή ανάγκη απαλλοτριώσεων, αύται θα γίνωσι μερίμνη και δαπάναις της Τουρκικής ή Ελληνικής Κυβερνήσεως επί των οικείων αυτών εδαφών.
Άρθρον 133.
Η Βρεττανική, Γαλλική και Ιταλική Κυβέρνησις είναι ελεύθεραι να αναθέσωσιν, εις οία κρίνουσι κατάλληλα εκτελεστικά όργανα, την εγκατάστασιν, διαρρύθμισιν και συντήρησιν των τάφων, νεκροταφείων, κοιμητηρίων και μνημείων των υπηκόων αυτών. Τα όργανα ταύτα δέον να μη έχωσι χαρακτήρα στρατιωτικόν. Θα έχωσι μόνα το δικαίωμα να προβαίνωσιν εις πάσαν εκταφήν ή μετακομιδήν οστών, κρινομένην αναγκαίαν προς συγκέντρωσιν των τάφων και ίδρυσιν των νεκροταφείων και κοιμητηρίων, ως και εις εκταφήν ή μετακομιδήν των λειψάνων, ων την μεταφοράν εις την πατρίδα των ήθελον κρίνει αναγκαίαν αι υπέρ ων η παραχώρησις Κυβερνήσεις.
Άρθρον 134.
Η Βρεττανική, Γαλλική και Ιταλική Κυβέρνησις έχουσι το δικαίωμα να εςασφαλίσωσι την φύλαξιν των εν Τουρκία κειμένων τάφων αυτών, νεκτροταφείων, κοιμητηρίων και αναμνηστικών μνημείων δια φρουρών διοριζομένων μεταξύ των υπηκόων των. Οι φρουροί ούτοι δέον να αναγνωρίζωνται παρά των τουρκικών Αρχών και τυγχάνωσι της συνδρομής αυτών προς εξασφάλισιν της προστασίας των τάφων, νεκροταφείων, κοιμητηρίων και μνημείων. Δεν θα έχωσι στρατιωτικόν χαρακτήρα, θα δύνανται όμως να ώσιν ωπλισμένοι διʹ ενός περιστρόφου ή πιστολιού αυτομάτου προς ατομικήν αυτών υπεράσπιση”.
Άρθρον 135.
Οι αναφερόμενοι εν τοις άρθροις 128‐131 χώροι δεν θέλουσιν υποβληθή υπό της Τουρκίας ή των τουρκικών Αρχών, ή κατά την περίπτωσιν, υπό της Ελλάδος ή των ελληνικών Αρχών, εις ουδέν μίσθωμα, τέλος ή φόρον.
Η εις αυτούς είσοδος θα είναι εν παντί χρόνω ελευθέρα εις τους αντιπροσώπους της Βρεττανικής, Γαλλικής και Ιταλικής Κυβερνήσεως, ως και εις τους επιθυμούντας να επισκεφθώσι τους τάφους, τα νεκροταφεία, κοιμητήρια και αναμνηστικά μνημεία. Η Τουρκική και η Ελληνική Κυβέρνησις αναλαμβάνουσιν εκατέρα εις το διηνεκές την συντήρησιν των αγουσών προς τους ειρημένους χώρους οδών.
Η Τουρκική και η Ελληνική Κυβέρνησις υποχρεούνται εκατέρα να παρέχωσι προς την Βρεττανικήν, Γαλλικήν και Ιταλικήν Κυβέρνησιν πάσαν ευκολίαν προς προμήθειαν της απαραιτήτου ποσότητος ύδατος δια τας ανάγκας του προσωπικού του χρησιμοποιουμένου δια την συντήρησιν ή την φύλαξιν των εν λόγω νεκροταφείων, τάφων, κοιμητηρίων, μνημείων και δια την άρδευσιν του εδάφους.
Άρθρον 136.
Η Βρεττανική, Γαλλική και Ιταλική Κυβέρνησις υποχρεούνται να παρέχωσιν εις την Τουρκικήν Κυβέρνησιν τα εκ των διατάξεων των άρθρων 128 και 130‐135 απορρέοντα ωφελήματα ως προς την ανέγερσιν των τάφων, νεκροταφείων, κοιμητηρίων και αναμνηστικών μνημείων των τούρκων στρατιωτών και ναυτών των ενταφιασμένων εις τα υπό την εξουσίαν αυτών τελούντα εδάφη, εν οις και τα εκ της Τουρκίας αποσπώμενα.
ΓΕΝΙΚΑΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρον 137.
Εκτός αντιθέτων συμφωνιών μεταξύ των Υψηλών Συμβαλλομένων Μερών, αι υπό των Αρχών των Δυνάμεων, αίτινες κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολιν, ή εκ συμφώνου μετά των Αρχών τούτων ληφθείσαι αποφάσεις ή εκδοθείσαι διαταγαί, από της 30ης Οκτωβρίου 1918 μέχρι της ενάρξεως της ισχύος της παρούσης Συνθήκης, αι αφορώσαι εις τας περιουσίας, δικαιώματα και συμφέροντα των υπηκόων αυτών, των αλλοδαπών ή των τούρκων υπηκόων και εις τας μετά των Αρχών της Τουρκίας σχέσεις των μεν ή των δε, θέλουσι θεωρηθή οριστικαί και δεν δύνανται να δώσωσιν αφορμήν εις απαίτησίν τίνα κατά των εν λόγω Δυνάμεων ή των Αρχών αυτών.
Πάσα άλλη απαίτησις δια ζημίαν προσγενομένην συνεπεία των ανωτέρω αναφερομένων αποφάσεων ή διαταγών θέλει υποβληθεί εις το Μικτόν Διαιτητικόν Δικαστήριον.
Άρθρον 138.
Μη θιγομένων των διατάξεων των παραγράφων 4 και 6 της υπό σημερινήν ημερομηνίαν Δηλώσεως περί αμνηστείας, θεωρηθήσονται ως οριστικαί αι επί δικαστικών υποθέσεων εκδοθείσαι εν Τουρκία από της 30ης Οκτωβρίου 1918 μέχρι της ενάρξεως της ισχύος της παρούσης Συνθήκης, αποφάσεις και διαταγαί των δικαστών, δικαστηρίων ή Αρχών των καταλαβουσών την Κωνσταντιούπολιν Δυνάμεων και της συσταθείσης την 8ην Δεκεμβρίου 1921 προσωρινής Μικτής Δικαστικής Επιτροπής, ως και τα μετρά εκτελέσεως αυτών.
Εν ή, εν τούτοις, περιπτώσει ήθελεν υποβληθή υπό ιδιώτου απαίτησις περί επανορθώσεως ζημίας προσγενομένης αυτώ επʹ ωφελεία ετέρου ιδιώτου, συνεπεία δικαστικής αποφάσεως εκδοθείσης εν πολιτική υποθέσει υπό στρατιωτικού ή αστυνομικού δικαστηρίου η απαίτησις αύτη θέλει υποβληθή εις την κρίσιν του Μικτού Διαιτητικού Δικαστηρίου, το οποίον θα δύναται, εάν συντρέχη λόγος, να επιβάλη την πληρωμήν αποζημιώσεως ή και να διατάξη αποδόσεις.
Άρθρον 139.
Τα εν Τουρκία ευρισκόμενα αρχεία, βιβλία, σχέδια, τίτλοι και άλλα έγγραφα πάσης φύσεως, τα αφορώντα εις τας πολιτικάς, δικαστικάς ή οικονομικάς Αρχάς ή εις την διεύθυνσιν των βακουφίων και ενδιαφέροντα αποκλειστικώς την Κυβέρνησιν εδάφους αποσπασθέντος εκ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και αντιστοίχως τα εν εδάφει αποσπασθέντι εκ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ευρισκόμενα τοιαύτα, άτινα ενδιαφέρουσιν αποκλειστικώς την Τουρκικήν Κυβέρνησιν θέλουσιν αμοιβαίως παραδοθή υπό της μιας Κυβερνήσεως προς την ετέραν.
Τα ανωτέρω αναφερόμενα αρχεία, βιβλία, σχέδια, τίτλοι και λοιπά έγγραφα δια τα οποία η κάτοχος Κυβέρνησις θεωρεί εαυτήν εξ ίσου ενδιαφερομένην, δύνανται να κρατηθώσιν υπʹ αυτής, υπό τον όρον της παροχής εις την ενδιαφερομένην Κυβέρνησιν, επί τη αιτήσει ταύτης, φωτογραφιών ή κεκυρωμένων ακριβών αντιγράφων.
Τα αρχεία, βιβλία, σχέδια, τίτλοι και λοιπά έγγραφα, άτινα τυχόν αφηρέθησαν είτε εκ της Τουρκίας, είτε εκ των αποσπασθέντων εδαφών, θέλουσιν αμοιβαίως αποδοθή εν πρωτοτύπω, εφʹ όσον αφορώσιν αποκλειτικώς εις τα εδάφη ες ων παρελήφθησαν.
Τα εκ των ενεργειών τούτων έξοδα θέλουσι βαρύνει την αιτούσαν Κυβέρνησιν.
Αι προηγούμεναι διατάξεις εφαρμόζονται, υπό τους αυτούς όρους, εις τα βιβλία, άτινα αφορώσι την γαιοκτησίαν ή τα βακούφια εν τοις μεταβιβασθείσιν εις την Ελλάδα μετά το 1912 διαμερίσμασι της παλαιάς Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Άρθρον 140.
Αι κατά το διάστημα του μεταξύ της Τουρκίας και των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων πολέμου, και προ της 30ης Οκτωβρίου 1918, γενόμενοι εκατέρωθεν θαλάσσιαι λείαι δεν θέλουσι δώσει αφορμήν εις απαίτησίν τίνα του ενός ή του άλλου μέρους. Ωσαύτως ουδεμία απαίτησις δύναται να εγερθή δια τας μετά την ειρημένην χρονολογίαν γενόμενας τυχόν, κατά παράβασιν της ανακωχής, συλλήψεις πλοίων υπό των καταλαβουσών την Κωνσταντινούπολιν Δυνάμεων.
Εννοείται ότι ουδεμία απαίτησις θέλει διατύπωση, τόσον εκ μέρους των Κυβερνήσεων των καταλαβουσών την Κωνσταντινούπολιν Δυνάμεων ή των υπηκόων αυτών, όσον και εκ μέρους της Τουρκικής Κυβερνήσεως ή των υπηκόων αυτής σχετικώς προς τας παντός είδους λέμβους, πλοία μικρός χωρητικότητας, θαλαμηγούς και φορτηγίδας, αίτινες διετέθησαν υπό των μεν ή των δε εκ των Κυβερνήσεων τούτων από της 29ης Οκτωβρίου 1914 μέχρι της 1ης Ιανουαρίου 1923 εν τοις οικείοις αυτών λιμέσιν ή τοις παρʹ αυτών καταληφθείσι. Η διάταξις αυτή, ουχ ήττον, δεν θέλει θίξει τας διατάξεις της παραγράφου 6 της υπό σημερινήν χρονολογίαν Δηλώσεως περί αμνηστείας, ουδέ τας διεκδικήσεις, ας θα ηδύναντο να εγείρωσιν ιδιώται κατʹ άλλων ιδιωτών δυνάμει προγενεστέρων της 29ης Οκτωβρίου 1914 δικαιωμάτων.
Τα υπό τουρκικήν σημαίαν πλοία, άτινα συνελήφθησαν υπό των ελληνικών δυνάμεων μετά την 30ην Οκτωβρίου 1918, θέλουσιν αποδοθή εις την Τουρκίαν.
Άρθρον 141.
Κατʹ εφαρμογήν του άρθρου 25 της παρούσης Συνθήκης και των άρθρων 155, 250 και 440 ως και του Παραρτήματος Γ, Μέρος Ηʹ (Επανορθώσεις) της Συνθήκης Ειρήνης των Βερσαλλιών της 28ης Ιουνίου 1919, η Τουρκική Κυβέρνησις και οι υπήκοοι αυτής απαλλάσονται πάσης τυχόν επιβαρυνούσης τούτους απέναντι της Γερμανικής Κυβερνήσεως ή των υπηκόων αυτής υποχρεώσεως σχετικώς προς παν γερμανικό πλοίον, όπερ, μεταβιβασθέν κατά την διάρκειαν του πολέμου υπό της Γερμανικής Κυβερνήσεως ή των υπηκόων αυτής εις την Οθωμανικήν Κυβέρνησιν ή τους υπηκόους της, άνευ της συγκαταθέσεως των Συμμάχων Κυβερνήσεων, διατελεί νυν υπό την κατοχήν των τελευταίων τούτων.
Η διάταξις αύτη θέλει εφαρμοσθή, ενδεχομένως, και εις τας σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και των λοιπών Δυνάμεων αίτινες επολέμησαν παρά το πλευρόν αυτής.
Άρθρον 142.
Η συνομολογηθείσα την 30ην Ιανουαρίου 1923 μεταξύ της Ελλάδος και της Τουρκίας ειδική Σύμβασις περί ανταλλαγής των ελληνικών και τουρκικών πληθυσμών θα έχη μεταξύ των δύο τούτων Υψηλών Συμβαλλομένων Μερών την αυτήν ισχύν και κύρος, ως εάν περιελαμβάνετο εν τη παρούση Συνθήκη.
Άρθρον 143.
Η ΠΑΡΟΥΣΑ ΣΥΝΘΗΚΗ επικυρωθήσεται, ως οιόν τε τάχιον.
Αι επικυρώσεις κατατεθήσονται εν Παρισίοις.
Η Ιαπωνική Κυβέρνησις δύναται και απλώς να γνωστοποίηση προς την Κυβέρνησιν της Γαλλικής Δημοκρατίας, δια του εν Παρισίοις διπλωματικού αυτής αντιπροσώπου, ότι η επικύρωσις αυτής εγένετο, εν τοιαύτη δε περιπτώσει οφείλει να διαβιβάση όσον το δυνατόν ταχύτερον, την πράξιν της επικυρώσεως.
Εκάστη των υπογραψασών Δυνάμεων θα επικυρώση δια μιας και της αυτής πράξεως την παρούσαν Συνθήκην, ομού μετά των παρʹ αυτής υπογραφεισών και εν τη τελική Πράξει της Συνδιασκέψεως της Λωζάνης αναφερόμενος πράξεων, εφʹ όσον αύται χρήζουσιν επικυρώσεως.
Το πρώτον Πρακτικόν καταθέσεως θέλει συνταχθή ευθύς ως η Τουρκία, αφʹ ενός, και η Βρεττανική Αυτοκρατορία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ιαπωνία ή τρείς εξ αυτών, αφʹ ετέρου, καταθέσωσιν την πράξιν της επικυρώσεως αυτών.
Από της χρονολογίας του πρώτου τούτου πρακτικού, η Συνθήκη άρξεται ισχύουσα μεταξύ των ούτως επικυρωσάντων αυτήν Υψηλών Συμβαλλομένων Μερών. Ως προς τας λοιπάς Δυνάμεις άρξεται ακολούθως αύτη ισχύουσα από της ημέρας της καταθέσεως της επικυρώσεως αυτών.
Ουχʹ ήττον, όσον αφορά εις την Ελλάδα και την Τουρκίαν, αι διατάξεις των άρθρων 1,2 εδ.2 και 5‐11 συμπεριλαμβανομένου, άρξονται ισχύουσαι ευθύς ως η Ελληνική και η Τουρκική Κυβέρνησις καταθέσωσι την πράξιν της επικυρώσεως αυτών, έστω και αν, κατά την ημέραν ταύτην, δεν έχει εισέτι συνταχθή το ανωτέρω αναφερόμενον πρακτικόν.
Η Γαλλική Κυβέρνησις θέλει χορηγήση εις πάσας τας υπογραψάσας Δυνάμεις επίσημον αντίγραφον των πρακτικών καταθέσεως των επικυρώσεων.
ΠΡΟΣ ΠΙΣΤΩΣΙΝ ΤΟΥΤΩΝ, οι ανωτέρω μνημονευόμενοι Πληρεξούσιοι υπέγραψαν την παρούσαν Συνθήκην.
ΕΓΈΝΕΤΟ εν Λωζάννη, τη εικοστή τετάρτη Ιουλίου του χιλιοστού εννεακοσιοστού εικοστού τρίτου έτους, εις εν και μόνον αντίτυπον, όπερ κατατεθήσεται εν τοις αρχείοις της Κυβερνήσεως της Γαλλικής Δημοκρατίας, ήτις θέλει επιδώσει επίσημον αυτού αντίγραφον προς εκάστην των συμβαλλομένων Δυνάμεων.
Horace RUMBOLD
PELLE
GARRONI
G. C. MONTAGNA
K. OTCHIAI
E.K. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ
Δ.ΚΑΚΛΑΜΑΝΟΣ
Const. DIAMANDY
Const. CONTZESCO
M. ISMET
Dr. RIZA NOUR
HASSAN
II. ΣΥΜΒΑΣΙΣ ΠΕΡΙ TOY ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ
ΥΠΟΓΡΑΦΕΙΣΑ ΤΗ 24 ΙΟΥΛΙΟΥ 1923
Η ΒΡΕΤΤΑΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ, Η ΓΑΛΛΙΑ, Η ΙΤΑΛΙΑ. Η ΙΑΠΩΝΙΑ, Η ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ, Η ΕΛΛΑΣ, Η ΡΟΥΜΑΝΙΑ, Η ΡΩΣΣΙΑ, ΤΟ ΣΕΡΒΟ‐ΚΡΟΑΤΟ‐ΣΛΟΒΕΝΙΚΟΝ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΤΟΥΡΚΙΑ,
Μεριμνώσαι όπως εξασφαλίσωσιν εις πάντα τα Έθνη την εντός των Στενών ελευθερίαν διόδου και ναυσιπλοΐας, μεταξύ της Μεσογείου θαλάσσης και του Ευξείνου Πόντου, συμφώνως προς την καθιερωθείσαν αρχήν υπό του άρθρου 23 της υπό σημερινήν χρονολογίαν Συνθήκης Ειρήνης,
Και έχουσαι υπʹ όψιν ότι η διατήρησις της ελευθερίας ταύτης είναι αναγκαία δια την γενικήν ειρήνην και το παγκόσμιον εμπόριον,
Απεφάσισαν να συνομολογήσωσιν επί τούτω Σύμβασιν και διώρισαν ως οικείους αυτών πληρεξουσίους:
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΟΥ ΗΝΩΜΕΝΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΒΡΕΤΤΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΙΡΛΑΝΔΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΥΠΕΡΘΑΛΛΑΣΙΩΝ ΒΡΕΤΤΑΝΙ‐ΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΩΡ ΤΩΝ ΙΝΔΙΩΝ:
Τον Εντιμότατον Sir Horace George Montagu RUMBOLD, Baronet, G.C.M.G., Ύπατον Αρμοστήν εν Κωνσταντινουπόλει∙
• Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ:
Τον Μέραρχον Στρατηγόν κ. Maurice PELLE, Πρεσβευτήν της Γαλλίας, Ύπατον Αρμοστήν της Δημοκρατίας εν Ανατολή, Ανώτερον Ταξιάρχην Τάγματος της Λεγεώνος της Τιμής
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΙΤΑΛΙΑΣ:
Τον έντιμον Μαρκήσιον CamiIIe CARRONI, Γερουσιαστήν του Βασιλείου, Πρεσβευτήν της Ιταλίας, Ύπατον Αρμοστήν εν Κωνσταντινουπόλει, Μεγαλόσταυρον των Ταγμάτων των Αγίων Μαυρικίου και Λαζάρου και του Στέμματος της Ιταλίας∙
Τον Κύριον Jules Cesar MONTAGNA, Έκτακτον Αποσταλμένον και Πληρεξούσιον Υπουργόν εν Αθήναις, Ταξιάρχην του Τάγματος των Αγ. Μαυρικίου και Λαζάρου, Ανώτερον Ταξιάρχην του Στέμματος της Ιταλίας∙
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΑΥΤΟΚΡΑΤΩΡ ΤΗΣ ΙΑΠΩΝΙΑΣ:
Τον Κύριον Kentaro OTCHIAI, Jusammi, Μέλος πρώτης τάξεως του Τάγματος του Ανατέλλοντος Ηλίου, Έκτακτον και Πληρεξούσιον Πρεσβευτήν εν Ρώμη∙
• Η ΑΥΤΌΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΒΟΥΛΓΑΡΩΝ:
Τον Κύριον Bogdan MORPHOFF, πρώην Υπουργόν των Σιδηροδρόμων, Ταχυδρομείων και Τηλεγράφων
Το Κύριον Dimitri STANCIOFF, Διδάκτορα του Δικαίου, Έκτακτον Απεσταλμενον και Πληρεξουσιον Υπουργόν εν Λονδίνω, Μεγαλόσταυρον του Τάγματος του Αγίου Αλεξάνδρου∙
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ:
Τον Κύριον Ελευθέριον Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΝ, Πρώην Πρόεδρον του Υπουργικού Συμβουλίου, Μεγαλόσταυρον του Τάγματος του Σωτήρος∙
Τον Κύριον Δημήτριον ΚΑΚΛΑΜΑΝΟΝ, Πληρεξούσιον Υπουργόν εν Λονδίνω, Ταξιάρχην του Τάγματος του Σωτήρος∙
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΡΟΥΜΑΝΙΑΣ:
Τον Κύριον Constantin I. DIAMANTY, Πληρεξούσιον Υπουργόν Τον Κύριον Constantin CONTZESCO Πληρεξούσιον Υπουργόν∙
• Η ΡΩΣΣΙΑ:
Τον Κύριον Nicolas Ivanovitch IORDANSKI
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ. Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΣΕΡΒΩΝ, ΚΡΟΑΤΩΝ ΚΑΙ ΣΛΟΒΕΝΩΝ:
Τον Δρα Miloutine YOVANOVITCH, ʹΈκτακτον Απεσταλμένον και Πληρεξούσιον Υπουργόν εν Βέρνη∙
• Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΙΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΕΩΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ:
Τον ISMET Pacha, Υπουργόν επί των Εξωτερικών, Βουλευτήν Αδριανουπόλεως.
Τον Δρα RIZA NOUR Bey Υπουργόν της Υγιεινής και Κοινωνικής Περιθάλψεως, Βουλευτήν Σινώπης∙
Τον HASSAN Bey, πρώην Υπουργόν Βουλευτήν Τραπεζούντας∙
ΟΙΤΙΝΕΣ, αφʹ ου επεδείξαντο αλλήλοις τα πληρεξούσια αυτών έγγραφα ευρεθέντα, εν πληροί τάξει και κατά τους απαιτουμένους τύπους, συνεφώνησαν επί των ακολούθων διατάξεων:
Άρθρον 1.
Τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη συμφωνούσιν όπως αναγνωρίσωσι και διακηρύξωσι την αρχήν της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας εντός των στενών του Ελλησπόντου, της Προποντίδος και του Βοσπόρου, των περιλαμβανομένων κατωτέρω εν τη γενική ονομασία “Στενά”.
Άρθρον 2.
Η δίοδος και η ναυσιπλοΐα των εμπορικών πλοίων και αεροπλοίων, και των πολεμικών σκαφών και αεροπλοίων εντός των Στενών, εν καιρώ ειρήνης ως και εν καιρώ πολέμου, θα κανονίζωνται από τούδε υπό των διατάξεων του ώδε συνημμένου Παραρτήματος.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
ΚΑΝΟΝΕΣ ΔΙΑ ΤΗΝ ΔΙΟΔΟΝ ΤΩΝ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΠΛΟΙΩΝ ΚΑΙ ΑΕΡΟΠΛΟΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΟΛΕΜΙΚΩΝ ΣΚΑΦΩΝ ΚΑΙ ΑΕΡΟΠΛΟΙΩΝ ΕΝΤΟΣ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ
§1.
Εμπορικά πλοία, συμπεριλαμβανομένων των πλωτών νοσοκομείων, θαλαμηγών και αλιευτικών πλοίων ως και των μη πολεμικών αεροπλοίων:
α) Εν καίρω ειρήνης:
Πλήρης ελευθερία ναυσιπλοΐας και διόδου, ημέρας τε και νύχτας, οιαδήποτε και αν ή η σημαία και το φορτίον, άνευ ουδεμιάς διατυπώσεως, τέλους ή υποχρεώσεως οιασδήποτε, υπό την επιφύλαξιν των διεθνών υγειονομικών διατάξεων, εφʹ όσον δεν πρόκειται περί αμέσως παρεχομένων υπηρεσιών, ως τελών πλοηγίας, φάρων, ρυμουλκίσεως ή άλλων ομοίας φύσεως, και χωρίς να θίγωνται τα επί του προκειμένου εξασκούμενα δικαιώματα υπό των ήδη παραχωρηθεισών υπό της Τουρκικής Κυβερνήσεως υπηρεσιών και επιχειρήσεων.
Προς διευκόλυνσιν της εισπράξεως των δικαιωμάτων τούτων τα διερχόμενα των Στενών εμπορικά πλοία οφείλουσι να δηλώσιν εις τους υπό της Τουρκικής Κυβερνήσεως υποδεικνυόμενος σταθμούς το όνομα, την εθνικότητα, την χωρητικότητα και τον προορισμόν αυτών.
Η πλοιηγία παραμένει προαιρετική.
β) Εν καιρώ πολέμου, της Τουρκίας παραμένουσας ουδετέρας:
Πλήρης ελευθερία ναυσιπλοΐας και διόδου, ημέρας τε και νυχτός, υπό τους αυτούς ως άνωθι όρους. Τα δικαιώματα και αι υποχρεώσεις της Τουρκίας, ως ουδετέρας Δυνάμεως, δεν επιτρέπουσα αυτή όπως λαμβάνη μέτρα δυνάμενα να παρακωλύσωσιν την ναυσιπλοΐάν εντός των Στενών, των οποίων τα ύδατα και η ατμόσφαιρα δέον να παραμένωσιν απολύτως ελεύθερα, εν καιρώ πολέμου, της Τουρκίας ούσης ουδετέρας, ως και εν καιρώ ειρήνης.
Η πλοηγία παραμένει προαιρετική.
γ) Εν καιρώ πολέμου, της Τουρκίας ούσης εμπολέμου:
Ελευθερία ναυσιπλοΐας δια τα ουδέτερα πλοία και τα μη πολεμικά ουδέτερα αερόπλοια, εάν το πλοίον ή το αερόπλοιον δεν βοηθή τον εχθρόν, μεταφέρον ιδίως λαθρεμπόρων πολέμου, στρατόν ή υπηκόους εχθρούς. Η Τουρκία θα έχη το δικαίωμα να εκτελή νηοψίας επί των ειρημένων πλοίων και αεροπλοίων, και, προς τον σκοπόν τούτον, τα αερόπλοια δέον να προσγειώνται ή προσθαλασσώνται εις τας επί τούτω καθορισθησομένας και παρασκευασθησομένας υπό της Τουρκίας ζώνας. Το δικαίωμα της Τουρκίας όπως εφαρμόζη εις τα εχθρικά πλοία τα υπό του Διεθνούς Δικαίου καθιερωμένα μέτρα δεν θίγεται ποσώς.
Η Τουρκία θα έχη πλήρες δικαίωμα να λαμβάνη οία μέτρα ήθελε κρίνει αναγκαία προς παρεμπόδισιν των εχθρικών πλοίων από του να χρησιμοποιώσι τα Στενά. Ουχʹ ήττον, τα μέτρα ταύτα δεν θα είναι τοιαύτης φύσεως, ώστε να παρακωλύηται η ελευθέρα δίοδος των ουδετέρων πλοίων, και, προς τούτο, η Τουρκία υποχρεούται να παρέχη αυτοίς τας αναγκαιούσας οδηγίας ή τους αναγκαίους πλοηγούς.
§2.
Πολεμικά σκάφη, συμπεριλαμβανομένων των βοηθητικών πλοίων, των μεταγωγικών, των αεροπλανοφόρων σκαφών και των πολεμικών αεροπλοίων.
α) Εν καιρώ ειρήνης:
Πλήρης ελευθερία διόδου, ημέρας τε και νυκτός, διʹ αοιανδήποτε σημαίαν, άνευ ουδεμιάς διατυπώσεως, τέλους ή υποχρεώσεως τίνος, αλλʹ υπό τοις κάτωθι επιφυλάξεις ως προς το σύνολον των δυνάμεων.
Η κατά μέγιστον όριον δύναμις Κράτους, ήτις δύναται να διέλθη των Στενών κατευθυνόμενη προς τον Εύξεινον Πόντον, δεν θέλει υπερβή την δύναμιν του ισχυροτέρου στόλου των Παρευξεινείων Δυνάμεων, του ευρισκομένου εν τη θαλάσση ταύτη κατά την στιγμήν της διόδου. Ουχʹ ήττον, οι Δυνάμεις επιφυλάσσουσιν εαυταίς το δικαίωμα όπως αποστείλωσιν εις τον Εύξεινον Πόντον, εν παντί καιρώ και πάση περιστάσει, δύναμιν μη υπερβαίνουσαν τρία σκάφη, ουδέν των οποίων θα ή μεγαλείτερον των 10.000 τόννων.
Ουδεμία ευθύνη θέλει βαρύνει την Τουρκίαν όσον αφορά τον αριθμόν των δια των Στενών διερχομένων σκαφών.
Όπως καθίσταται δυνατή η τήρησις του παρόντος κανόνος, η εν τω άρθρω 10 προβλεπομένη Επιτροπή των Στενών θα αιτήται παρʹ εκάστης Παρευξεινείου Δυνάμεως, την 1ην Ιανουαρίου και την 1ην Ιουλίου εκάστου έτους, τον αριθμόν των θωρηκτών, ευδρόμων μάχης, αεροπλανοφόρων σκαφών, ευδρόμων, αντιτορπιλλικών, υποβρυχίων ή παντός άλλου τύπου σκάφους, ως και των ναυτικών αεροπλοίων, άτινα διατηρεί εν τω Ευξείνω Πόντω, μετά καθορισμού των εξωπλισμένων σκαφών, των σκαφών μετά ηλαττωμένου προσωπικού, εν παρο‐πλισμώ, εν επισκευή ή μετασκευή.
Η Επιτροπή των Στενών θα ειδοποίηση είτα τας ενδιαφερόμενος Δυνάμεις περί του αριθμού των θωρηκτών, ευδρόμων μάχης, αεροπλανοφόρων σκαφών, ευδρόμων, αντιτορπιλλικών, υποβρυχίων, αεροπλοίων και ενδεχομένως, μονάδων άλλου τύπου, εξ ων συνίσταται η ισχυροτέρα εν τω Ευξείνω Πόντω Δύναμις. Προς τούτοις, πάσα μεταβολή προκύπτουσα είτε εκ της εισόδου εν τω Ευξείνω, είτε της εξόδου εξ αυτού παντός σκάφους ανήκοντος εις την ειρημένην Δύναμιν, θέλει αμέσως γνωστοποιηθή εις τας ενδιαφερομένας Δυνάμεις.
Ο αριθμός και ο τύπος των εξωπλισμένων σκαφών θέλουσιν μόνοι ληφθή υπʹ όψιν δια την εκτίμησιν της ναυτικής Δυνάμεως, ήτις θέλει διέλθη των Στενών κατευθυνόμενη εις τον Εύξεινον Πόντον.
β) Εν καιρώ πολέμου, της Τουρκίας ούσης ουδετέρας:
Πλήρης ελευθερία διόδου, ημέρας τε και νυκτός, διʹ οιανδήποτε σημαίαν, άνευ ουδεμιάς διατυπώσεως, τέλους ή υποχρεώσεως τίνος, αλλʹ υπό τους αυτούς περιορισμούς οίτινες προβλέπονται εν τη παραγράφω 2 εδ. α.).
Ουχʹ ήττον, οι περιορισμοί ούτοι δεν εφαρμόζονται επί των εμπολέμων Δυνάμεων επί ζημία των δικαιωμάτων αυτών ως εμπολέμων εν τω Ευξείνω Πόντω.
Τα δικαιώματα και αι υποχρεώσεις της Τουρκίας, ως ουδετέρας Δυνάμεως, δεν επιτρέπουσιν αυτή όπως λαμβάνη μέτρα δυνάμενα να παρακωλύσωσι την ναυσιπλοιαν εντός των Στενών, ων τα ύδατα και η ατμόσφαιρα δέον να παραμένωσιν εντελώς ελεύθερα, εν καιρώ πολέμου, της Τουρκίας ούσης ουδετέρας, ως και εν καιρώ ειρήνης.
Απαγορεύεται εις τα πολεμικά σκάφη και εις τα πολεμικά αερόπλοΐα των εμπολέμων να ενεργώσιν συλλήψεις, εκτελώσι νηοψίας ή προβαίνωσιν εις πάσαν άλλην εχθρικήν πράξιν εντός των Στενών.
Όσον αφορά τον ανεφοδιασμόν και τας επισκευάς, τα πολεμικά σκάφη θα διέπωνται υπό των διατάξεων της XIII Συμβάσεως της Χάγης του 1907, περί της θαλασσιάς ουδετερότητος.
Μέχρι της συνομολογήσεως διεθνούς Συμβάσεως καθοριζούσης τους κανόνας της ουδετερότητας δια τα αερόπλοια, τα πολεμικά αερόπλοια θα υπάγωνται εντός των Στενών εις ανάλογον προς το προβλεπόμενον δια τα πολεμικά σκάφη υπό της XIII Συμβάσεως της Χάγης του 1907.
γ) Εν καιρώ πολέμου, της Τουρκίας ούσης εμπολέμου:
Πλήρης ελευθερία διόδου δια τα ουδέτερα πολεμικά σκάφη, άνευ ουδεμίας διατυπώσεως, τέλους ή υποχρεώσεως τίνος, αλλʹ υπό τους αυτούς περιορισμούς οίτινες προβλέπονται εν τη παραγράφω 2 εδ. α.)
Τα ληφθησόμενα υπό της Τουρκίας μέτρα, προς παρεμπόδισιν των εχθρικών σκαφών και αεροπλοίων από του να χρησιμοποιώσι τα Στενά, δεν θα είναι φύσεως τοιαύτης, ώστε να παρακωλύηται η ελευθέρα δίοδος των ουδετέρων σκαφών και αεροπλοίων, και προς τούτο η Τουρκία υποχρεούται να παρέχη εις τα ειρημένα σκάφη και αερόπλοια τας αναγκαίουσας οδηγίας ή τους αναγκαίους πλοηγούς.
Τα ουδέτερα πολεμικά αερόπλοια θα διαπλέωσι τα Στενά υπʹ ευθύνη αυτών και θα υπόκεινται εις έλεγχον ως προς τον χαρακτηρισμόν των. Προς τον σκοπόν τούτον, τα αερόπλοια δένον να προσγειώνται ή προσθαλασσώνται εις τας ορισθησομένας και πρασκευασθησομένας επί τούτω υπό της Τουρκίας ζώνας.
§3.
α) Τα υποβρύχια των διατελουσών εν ειρήνη μετά της Τουρκίας Δυνάμεων δέον να διέρχωνται των Στενών επί της επιφανείας.
β) Ο αρχηγός ξένης ναυτικής δυνάμεως προερχομένης εκ της Μεσογείου ή του Ευξείνου Πόντου θα δηλώνη εις σηματοφορικόν τίνα σταθμόν κατά την είσοδον του Ελλησπόντου ή του Βοσπόρου, χωρίς να ανακόπτη τον πλουν του, τον αριθμόν και το όνομα των υπό τας διαταγάς αυτού σκαφών, άτινα πρόκειται να εισέλθωσιν εντός των Στενών.
Η Τουρκία θα γνωστοποίηση τους σηματοφορικούς τούτους σταθμούς, μέχρι δε της ανακοινώσεως ταύτης, η ελευθερία διόδου των ξένων πολεμικών σκαφών δια των Στενών δεν θέλει παύσει υφισταμένη, της εισόδου εντός αυτών μη δυναμένης ως εκ τούτου να επιβραδυνθή.
γ) Η άδεια δια τα πολεμικά και μη πολεμικά αερόπλοια όπως υπερίπτανται των Στενών, υπό τους προβλεπόμενους υπό των παρόντων κανόνων όρους, συνεπάγεται δια τα ειρημένα αερόπλοια:
1) Την ελευθερίαν πτήσεως υπεράνω λωρίδας εδάφους πέντε χιλιομέτρων επί εκάστης πλευράς των στενότερων μερών των Στενών.
2) Το δικαίωμα, εν περιπτώσει βλάβης, όπως προσγειώνται επί της παραλίας ή προσθαλασσώνται εντός των χωρικών υδάτων της Τουρκίας.
§4.
Περιορισμός της διόδου των πολεμικών σκαφών
Τα διερχόμενα δια των Στενών πολεμικά σκάφη δεν δύνανται εν ουδεμία περιπτώσει, εκτός της αβαρίας ή θαλασσίου κινδύνου, να παραμείνωσιν εντός αυτών πέραν του αναγκαιούντος αυτοίς προς διέλευσιν χρόνου , συμπεριλαμβανομένου και του χρόνου της αγκυροβολιάς κατά την νύκτα, εάν η ασφάλεια της ναυσιπλοΐας επιβάλλη τούτο.
§5.
Παραμονή εν τοις λιμέσι των Στενών και του Ευξείνου Πόντου.
α) Αι παράγραφοι 1, 2 και 3 του παρόντος Παραρτήματος, εφαρμοζόμεναι επί της διόδου των πλοίων, πολεμικών σκαφών και αεροπλοίων δια των Στενών και υπεράνω αυτών, δεν θίγουσι το δικαίωμα της Τουρκίας όπως εκδίδη τους κανονισμούς, ους ήθελε κρίνει αναγκαίους ως προς τον αριθμόν των πολεμικών σκαφών και των πολεμικών αεροπλοίων της αυτής δυνάμεως, άτινα θα δύνανται να επισκέπτωνται συγχρόνως τους τουρκικούς λιμένας και τα αεροδρόμια, ως και την διάρκειαν της παραμονής αυτών.
β) Αι Παρευξείνειοι Δυνάμεις θα έχωσι το αυτό δικαίωμα, όσον αφορά τους λιμένας και τα αεροδρόμια αυτών.
γ) Τα ελαφρά σκάφη, τα οποία αι ήδη εν τη Ευρωπαϊκή Επιτροπή του Δουνάβεως εκπροσωπούμενοι Δυνάμεις διατηρούσιν ως φυλακίδας εις τας εκβολάς του ποταμού τούτου και μέχρι του Γαλαζίου, θέλουσι προστεθή εις τα υπό της 2 παραγράφου προβλεπόμενα, δυνάμενα να αντικαθίστανται, εάν παραστή ανάγκη.
§6.
Ειδικαί διατάξεις περί της υγεινομικής προφυλάξεως
Τα πολεμικά σκάφη, εφʹ ων υπάρχουσιν κρούσματα πανώλους, χολέρας ή τυφοειδούς πυρετού, ή εφʹ ων εσημειώθησαν τοιαύτα από επτά ημερών, ως και τα σκάφη άτινα ανεχώρησαν από χρόνου βραχυτέρου των πέντε εισοσιτετραώρων εκ λιμένας μεμολυσμένου, οφείλουσι να διέρχωνται των Στενών εν καθάρσει και εφαρμόζωσι δια των μέσων, άτινα διαθέτουσι επί του πλοίου, τα αναγκαία προφυλακτικά μέτρα προς πρόληψιν πάσης δυνατής μολύνσεως των Στενών.
Η διάταξις αυτή εφαρμοσθήσεται και επί των εμπορικών πλοίων, εφʹ ων υπάρχει ιατρός, των διερχομένων κατʹ ευθείαν δια των Στενών, χωρίς να σταθμεύσωσιν ή εκφορτώσωσιν εμπορεύματα.
Τα εμπορικά πλοία, εφʹ ων δεν υπάρχει ιατρός, δέον, πριν εισέλθωσιν εντός των Στενών, και αν ακόμη δεν πρόκειται να σταθμεύσωσιν, όπως συμμορφώνται προς τας διεθνείς υγειονομικάς διατάξεις.
Τα πολεμικά σκάφη και τα εμπορικά πλοία, προσεγγείζοντα εις τίνα των λιμένων των Στενών, θα υπάγωνται εντός του λιμένος τούτου εις τας ισχύουσας εν αυτώ διεθνείς υγειονομικάς διατάξεις.
Άρθρον 3.
ʹΌπως διατηρήται ελευθέρα παντός κωλύματος ή δίοδος και η ναυσιπλοΐα εντός των Στενών, τα εν τοις άρθροις 4‐9 καθοριζόμενα μέτρα θα εφαρμόζωνται εις τα ύδατα και τας ακτάς αυτών, ως και εις τας εντός των Στενών ή παρʹ αυτά κείμενας νήσους.
Άρθρον 4.
Ουδετεροποιούνται αι κατωτέρω οριζόμεναι ζώναι και νήσοι:
1) Αι δύο ακταί του στενού του Ελλησπόντου και του Βοσπόρου κατά την έκτασιν των κατωτέρω καθοριζομένων ζωνών (Όρα συνημμένον χάρτην):
Ελλήσποντος: Βορειοδυτικώς, χερσόνησος της Καλλιπόλεως και περιοχή νοτιοανατολικώς γραμμής, αρχομένης από σημείου του κόλπου του Ξηρού κείμενου 4 χιλιόμετρα βορειοανατολικώς του Μπακλά ‐ Μπουρνού, καταληγούσης επί της Προποντίδος εις Κούμβαον και διερχόμενης νοτίως του Καβάκ (του χωρίου τούτου μη συμπεριλαμβανομένου)∙
Νοτιοανατολικώς, περιοχή περιλαμβανομένη μεταξύ της ακτής και γραμμής χαρασσομένης 20 χιλιόμετρα από της ακτής, αρχομένης από του ακρωτηρίου Εσκή ‐ Ισταμπόλ έναντι της Τενέδου και καταληγούσης εις την Προποντίδα επί σημείου της ακτής κειμένου αμέσως βορείως του Καραμπιγά.
Βόσπορος (υπό την επιφύλαξιν του εδικού καθεστώτος της Κωνσταντινουπόλως, Άρθ. 8):
Ανατολικώς, ζώνη εκτεινομένη μέχρι γραμμής χαρασσομένης 15 χιλιόμετρα από της ανατολικής ακτής του Βοσπόρου‐
Δυτικώς, ζώνη εκτεινομένη μέχρι γραμμής χαρασσομένης 15 χιλιόμετρα από της δυτικής ακτής του Βοσπόρου.
2) Άπασαι αι νήσοι της Προποντίδος, εκτός της νήσου Καλολίμνου.
3) Εν τω Αιγαίω, αι νήσοι Σαμοθράκη, Λήμνος, Ίμβρος, Τένεδος και αι Λαγούσαι νήσοι (Μαυρυαί).
Άρθρον 5.
Εντός δέκα πέντε ημερών από της ενάρξεως της ισχύος της παρούσης Συμβάσεως, θέλει συνέλθει Επιτροπή, αποτελουμένη εκ τεσσάρων μελών διοριζομένων υφʹ εκάστης των Κυβερνήσεων της Γαλλίας, της Μεγάλης Βρεττανίας, της Ιταλίας και της Τουρκίας, όπως καθορίση επί τόπου τα όρια των εν τω άρθρω 4 εδ. 1 προβλεπομένων ζωνών.
Αι εν τη Επιτροπή ταύτη αντιπροσωπευόμεναι Κυβερνήσεις θέλουσι μεριμνήσει περί των αποζημιώσεων, ων θα δικαιούνται οι οικείοι αυτών αντιπρόσωποι.
Πάντα τα εκ των λειτουργίας της Επιτροπής προκύπτοντα γενικά έξοδα θέλουσιν επιβαρύνει εξ ίσου τας αντιπροσωπευομένας Δυνάμεις.
Άρθρον 6.
Υπό την επιφύλαξιν των περί Κωνσταντινουπόλεως διατάξεων του άρθρου 8, ουδέν οχυρωματικόν έργον, ουδεμία μόνιμος εγκατάστασις πυροβολικού, ουδέν υποβρύχιον πολεμικόν μηχάνημα, εκτός των υποβρυχίων σκαφών, ως και ουδεμία εγκατάστασις στρατιωτικής αεροναυτικής, ή ναυτική βάσις δύνανται να υφίστανται εν ταις ουδετεροποιουμέναις ζώναις και νήσοις.
Ουδεμία ένοπλος δύναμις δύναται να σταθμεύση εν αυταίς, εκτός των προς διατήρησιν της τάξεως αναγκαιουσών δυνάμεων αστυνομίας και χωροφυλακής, των οποίων ο οπλισμός δέον να αποτελήται μόνον εκ του περιστρόφου, της σπάθης, του όπλου και τεσσάρων οπλοπολυβόλων ανά εκατόν άνδρας, αποκλειομένου παντός πυροβολικού.
Εντός των χωρικών υδάτων των ουδετεροποιουμένων ζωνών και νήσων, ουδέν υποβρύχιον πολεμικόν μηχάνημα δέον να υφίσταται, εκτός των υποβρυχίων σκαφών.
Παρά τα προηγούμενα εδάφια, η Τουρκία θα διατήρηση το δικαίωμα όπως διαμετακομίζη τας στρατιωτικός αυτής δυνάμεις δια των ουδετεροποιουμένων ζωνών και νήσων του τουρκικού εδάφους, ως και δια των χωρικών αυτών υδάτων, ένθα ο τουρκικός στόλος δύναται να αγκυροβολή.
Προς τούτοις, όσον αφορά τα Στενά, η Τουρκική Κυβέρνησις δικαιούται να επισκοπή, διʹ αεροπλάνων ή αεροστάτων, την επιφάνειαν και τον πυθμένα της θαλάσσης. Τα τουρκικά αερόπλοια δύνανται πάντοτε να υπερίπτανται των υδάτων των Στενών και των ουδετεροποιουμένων ζωνών του τουρκικού εδάφους και να προσγειώνται ή προσθαλασσώνται πανταχού εν αυτοίς εν πλήρει ελευθερία.
Η Τουρκία και η Ελλάς δύνανται ωσαύτως, εν ταις ουδετεροποιουμένας ζώναις και νήσοις και εν τοις χωρικοίς αυτών ύδασι, να ενεργώσι τας μετακινήσεις του προσωπικού τας αναγκαίας δια την εκπαίδευσιν, εκτός των ζωνών και νήσων τούτων, των εν αυταίς στρατολογουμένων ανδρών.
Η Τουρκία και η Ελλάς θα ώσιν ελεύθεραι να διοργανώσωσιν, εντός των ειρημίνων ζωνών και νήσων των οικείων αυτών εδαφών, παρατηρητήρια και τηλεγραφικάς, τηλεφωνικάς και οπτικάς συγκοινωνίας παντός συστήματος. Η Ελλάς δύναται να μεταφέρη τον στόλον της εντός των χωρικών υδάτων των ουδετεροποιουμένων ελληνικών νήσων, ουχί όμως και να χρησιμοποιή τα ύδατα ταύτα ως βάσιν επιχειρήσεων κατά της Τουρκίας ή δια ναυτικήν ή στρατιωτικήν συγκέντρωσιν προς τον σκοπόν τούτον.
Άρθρον 7.
Ουδέν υποβρύχιον πολεμικόν μηχάνημα, εκτός των υποβρυχίων σκαφών δύναται να τοποθετηθή εντός των υδάτων της Προποντίδος.
Η Τουρκική Κυβέρνησις δεν θέλει εγκαταστήση ουδέν μόνιμον πυροβολείον, ή τορπιλλοβλητικούς σωλήνας, δυναμένους να παρακωλύσωσιν την διάβασιν των Στενών, επί της παραλιακής ευρωπαϊκής περιοχής της Προποντίδος ή επί της παραλιακής περιοχής της Ανατολίας της κειμένης ανατολικώς της ουδετεροποιουμένης ζώνης του Βοσπόρου μέχρι της Αρετσού (Ρύσιον).
Άρθρον 8.
Εν Κωνσταντινουπόλει, συμπεριλαμβανομένων της Σταμπούλ, του Πέρα, Γαλατά και της Χρυσουπόλεως ως και των Πριγκηπονήσων, και εις τα εγγύτατα αυτής περίχωρα, θα δύναται να σταθμεύη φρουρά εκ 12.000 ανδρών κατά μέγιστον όριον, δια τας ανάγκας της πρωτευούσης, θα επιτρέπηται ωσαύτως να διατηρηθώσιν εν Κωνσταντινουπόλει εις ναύσταθμος και μία ναυτική βάσις.
Άρθρον 9.
Εάν, εν περιπτώσει πολέμου, η Τουρκία ή η Ελλάς, ποιούσαι χρήσιν του δικαιώματος αυτών ως εμπολέμων Δυνάμεων, προήρχοντο εις την ανάγκην όπως επιφέρωσι τροποποιήσεις εις την ως άνω προβλεπομένη ουδετεροποίησιν, θα είχον την υποχρέωσιν, άμα τη συνομολογήσει της ειρήνης, να αποκαταστήσωσι το υπό της παρούσης Συμβάσεως προβλεπόμενον καθεστώς.
Άρθρον 10.
Εν Κωνσταντινουπόλει θέλει συσταθή Διεθνής Επιτροπή, υπό την επονομασίαν “Επιτροπή των Στενών”, συγκροτούμενη κατά τα εν τω άρθρω 12 οριζόμενα.
Άρθρον 11.
Η Επιτροπή θα ασκή την δικαιοδοσίαν της επί των υδάτων των Στενών.
Άρθρον 12.
Η Επιτροπή, διατελούσα υπό την προεδρείαν ενός αντιπροσώπου της Τουρκίας, θα αποτελήται εξ αντιπροσώπων της Γαλλίας, της Μεγάλης Βρεττανίας, της Ιταλίας, της Ιαπωνίας, της Βουλγαρίας, της Ελλάδος, της Ρουμανίας, της Ρωσσίας και του Σεβρο‐ΚροατοΣλοβενικού Κράτους, ως Δυνάμεων υπογραψασών την παρούσαν Σύμβασιν και καθʹ όσον αύτη επικυρούται υπό των Δυνάμεων τούτων.
Η προσχώρησις των Ηνωμένων Πολιτειών εις την παρούοαν Σύμβασιν θα συνεπάγεται διʹ αυτάς το δικαίωμα όπως έχωσιν ωσαύτως αντιπρόσωπον εν τη Επιτροπή.
Το αυτό δικαίωμα, υπό τους αυτούς όρους, επιφυλάσσεται εις τα ανεξάρτητα Παρευξείνια Κράτη τα μη αναφερόμενα εν τω πρώτω εδαφίω του παρόντος άρθρου.
Άρθρον 13.
Αι εν τη Επιτροπή αντιπροσωπευόμεναι Κυβερνήσεις θα μεριμνήσωσι περί της χορηγηθησομένης τυχόν αποζημιώσεως εις τους αντιπροσώπους αυτών. Πάσα συμπληρωματική δαπάνη της Επιτροπής θα επιβαρύνη τας ειρημένας Κυβερνήσεις καθʹ ην αναλογίαν κατανέμονται αι δαπάναι της Κοινωνίας των Εθνών.
Άρθρον 14.
Η Επιτροπή θα εξακριβώνη ότι δεόντως τηρούνται αι αφορώσαι την δίοδον των πολεμικών σκαφών και πολεμικών αεροπλοίων διατάξεις, αίτινες αναφέρονται εν τοις παραγράφοις 2, 3 και 4 του συνημμένου τω άρθρω 2 Παραρτήματος.
Άρθρον 15.
Η Επιτροπή των Στενών θα εκπληρή την αποστολήν αυτής υπό την αιγίδα της Κοινωνίας των Εθνών, προς την οποίαν θα απευθύνη ετησίως έκθεσιν περί της εκπληρώσεως της αποστολής της, μετά πάσης, επί πλέον, χρησίμου πληροφορίας όσον αφορά το εμπόριον και την ναυτιλίαν. Προς τούτο, η Επιτροπή θα συνεννοήται μετά των υπηρεσιών της Τουρκικής Κυβερνήσεως των επιφορτισμένων τα της ναυσιπλοΐας εντός των Στενών.
Άρθρον 16.
Η Επιτροπή θέλει εκπονήση τους αναγκαίους κανονισμούς προς εκπλήρωσιν της αποστολής της.
Άρθρον 17.
Αι διατάξεις της παρούσης Συμβάσεως δεν θίγουσι το δικαίωμα της Τουρκίας όπως μετακινή ελευθέρως τον στόλον αυτής εντός των τουρκικών υδάτων.
Άρθρον 18.
Επιθυμούσαι όπως η ουδετεροποίησις των Στενών και των γειτνιαζουσών ζωνών μη καθίσταται υπό στρατιωτικήν έποψιν αιτία αδικαιολογήτου κινδύνου δια την Τουρκίαν και όπως μη τίθενται εν κινδύνω η ελευθερία των Στενών ή η ασφάλεια των ουδετεροποιουμένων ζωνών εκ πράξεων πολεμικών, τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη συμφωνούσιν επί των επομένων διατάξεων:
Εάν η ελευθερία της ναυσιπλοΐας των Στενών ή η ασφάλεια των ουδετεροποιουμένων ζωνών ετίθεντο τυχόν εν κινδύνω εκ παραβάσεως των διατάξεων περί της ελευθερίας διόδου, αιφνίδιας τινός επιθέσεως, ή πολεμικής τίνος πράξεως ή απειλής πολέμου, τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη, και, εν πάση περιπτώσει, η Γαλλία, η Μεγάλη Βρεττανία, η Ιταλία και η Ιαπωνία θέλουσιν εμποδίσει αυτάς, από κοινού, διʹ όλων των μέσων, τα οποία ήθελε προκρίνει προς τον σκοπόν τούτον το Συμβούλιον της Κοινωνίας των Εθνών.
Ευθύς ως αι πράξεις, αίτινες προκάλεσαν την υπό του προηγουμένου εδαφίου προβλεπομένην ενέργειαν, ήθελον καταπαύσει, το καθεστώς των Στενών, ως κανονίζεται υπό των διατάξεων της παρούσης Συμβάσεως, θα εφαρμοσθή εκ νέου επακριβώς.
Η παρούσα διάταξις, αποτελούσα αναπόσπαστον μέρος των διατάξεων των συναφών προς την ουδετεροποίησιν και την ελευθερίαν των Στενών, δεν θίγει ποσώς τα δικαιώματα και τας υποχρεώσεις, ας έχουσι τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη δυνάμει του Συμφώνου της Κοινωνίας των Εθνών.
Άρθρον 19.
Τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη θα καταβάλωσι πάσαν προσπάθειαν όπως, αι μη υπογράψασαι την παρούσαν Σύμβασιν Δυνάμεις, προσχωρήσωσιν εις αυτήν.
Η προσχώρησις αύτη κοινοποιηθήσεται, δια της διπλωματικής οδού, εις την Κυβέρνησιν της Γαλικής Δημοκρατίας και διʹ αυτής εις πάντα τα υπογράψαντα ή προσχωρούντα Κράτη, θα ισχύη δε αύτη από της ημέρας της κοινοποιήσεως εις την Γαλλικήν Κυβέρνησιν.
Άρθρον 20.
Η ΠΑΡΟΥΣΑ ΣΥΜΒΑΣΙΣ επικυρωθήσεται. Αι επικυρώσεις κατατεθήσονται εν Παρισίοις, ως οίον τε τάχιον. Άρξεται ισχύουσα υφʹ ους όρους και η υπό σημερινήν χρονολογίαν Συνθήκη Ειρήνης. Ως προς τας μη υπογραψάσας την Συνθήκην ταύτην Δυνάμεις, αίτινες, κατά την στιγμήν ταύτην, δεν έχουσιν ακόμη επικυρώσει την παρούσαν Σύμβασιν, άρξεται αύτη ισχύουσα από της καταθέσεως των επικυρώσεων αυτών, ήτις θέλει κοινοποιηθή προς τας λοιπάς συμβαλλομένας Δυνάμεις υπό της Κυβερνήσεως της Γαλλικής Δημοκρατίας.
ΠΡΟΣ ΠΙΣΤΩΣΙΝ ΤΟΥΤΩΝ, οι ανωτέρω μνημονευόμενοι Πληρεξούσιοι υπέγραψαν την παρούσαν Σύμβασιν.
ΕΓΕΝΕΤΟ εν Λωζάννη, τη 24η Ιουλίου 1923, εις εν και μόνον αντίτυπον, όπερ κατατεθήσεται εν τοις αρχείοις της Κυβερνήσεως της Γαλλικής Δημοκρατίας, υπό της οποίας θέλει επιδοθή επίσημον αυτού αντίγραφον προς εκάστην των συμβαλλομένων Δυνάμεων.
III. ΣΥΜΒΑΣΙΣ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΜΕΘΟΡΙΟΥ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ
ΥΠΟΓΡΑΦΕΙΣΑ ΤΗ 24 ΙΟΥΛΙΟΥ 1923
Η ΒΡΕΤΤΑΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ, Η ΓΑΛΛΙΑ, Η ΙΤΑΛΙΑ, Η ΙΑΠΩΝΙΑ. Η ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ, Η ΕΛΛΑΣ, Η ΡΟΥΜΑΝΙΑ, ΤΟ ΣΕΡΒΟ‐ΚΡΟΑΤΟ‐ΣΛΟΒΕΝΙΚΟΝ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΤΟΥΡΚΙΑ, εν τη μερίμνη αυτών όπως εξασφαλίσωσι την διατήρησιν της ειρήνης εις τα σύνορα της Θράκης,
Και θεωρούσαι προς τούτο αναγκαίον όπως ληφθώσιν αμοιβαίως ειδικά τίνα μέτρα εκατέρωθεν των συνόρων τούτων, καθʹ ά προβλέπεται εν τω άρθρω 24 της υπό σημερινήν ημερομηνίαν Συνθήκης ειρήνης,
Απεφάσισαν να συνομολογήσωσιν επί τούτω Σύμβασιν και διώρισαν ως Πληρεξουσίους αυτών:
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΟΥ ΗΝΩΜΕΝΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΒΡΕΤΤΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΙΡΛΑΝΔΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΥΠΕΡΘΑΛΛΑΣΙΩΝ ΒΡΕΤΤΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΩΡ ΤΩΝ ΙΝΔΙΩΝ:
Τον Εντιμότατον Sir Horace George Montagu RUMBOLD, Baronet, G.C.M.G., Ύπατον Αρμοστήν εν Κωνσταντινούπολη∙
• Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ:
Τον Μέραρχον Στρατηγόν κ. Maurice PELLE, Πρεσβευτήν της Γαλλίας, Ύπατον Αρμοστήν της Δημοκρατίας εν Ανατολή, Ανώτερον Ταξιάρχην Τάγματος της Λεγεώνος της Τιμής
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΙΤΑΛΙΑΣ:
Τον έντιμον Μαρκήσιον Camille GARRONI, Γερουσιαστήν του Βασιλείου, Πρεσβευτήν της Ιταλίας, Ύπατον Αρμοστήν εν Κωνσταντινουπόλει, μεγαλόσταυρον των Ταγμάτων των Αγίων Μαυρικίου και Λαζάρου και του Στέμματος της Ιταλίας∙
Τον Κύριον Jules Cesar MONTAGNA, Έκτακτον Αποσταλμένον και Πληρεξούσιον Υπουργόν εν Αθήναις, Ταξιάρχην του Τάγματος των Αγ. Μαυρικίου και Λαζάρου, Ανώτερον Ταξιάρχην του Στέμματος της Ιταλίας∙
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΑΥΤΟΚΡΑΤΩΡ ΤΗΣ ΙΑΠΩΝΙΑΣ:
Τον Κύριον Kentaro OTCHIAI, Jusammi, Μέλος πρώτης τάξεως του Τάγματος του Ανατέλλοντος Ηλίου, Έκτακτον και Πληρεξούσιον Πρεσβευτήν εν Ρώμη∙
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΒΟΥΛΓΑΡΩΝ:
Τον Κύριον Bogdan MORPHOFF, πρώην Υπουργόν των Σιδηροδρόμων, Ταχυδρομείων χαι Τηλεγράφων
Το Κύριον Dimitri STANCIOFF, Διδάκτορα του Δικαίου, Έκτακτον Απεσταλμένον και Πληρεξούσιον Υπουργόν εν Λονδίνω, Μεγαλόσταυρόν του Τάγματος του Αγίου Αλεξάνδρου∙
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ:
Τον Κύριον Ελευθέριον Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΝ, Πρώην Πρόεδρον του Υπουργικού Συμβουλίου, Μεγαλόσταυρόν του Τάγματος του Σωτήρος∙
Τον Κύριον Δημήτριον ΚΑΚΛΑΜΑΝΟΝ, Πληρεξούσιον Υπουργόν εν Λονδίνω, Ταξιάρχην του Τάγματος του Σωτήρος∙
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΡΟΥΜΑΝΙΑΣ:
Τον Κύριον Constantin I. DIAMANTY, Πληρεξούσιον Υπουργόν
Τον Κύριον Constantin CONTZESCO Πληρεξούσιον Υπουργόν∙
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΣΕΡΒΩΝ, ΚΡΟΑΤΩΝ ΚΑΙ ΣΛΟΒΕΝΩΝ:
Τον Δρα Miloutine YOVANOVITCH. Έκτακτον Απεσταλμένον και Πληρεξούσιον Υπουργόν εν Βέρνη∙
• Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΙΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΕΩΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ:
Τον ISMET Pacha, Υπουργόν επί των Εξωτερικών, Βουλευτήν Αδριανουπόλεως∙
Τον Δρα RIZA NOUR Bey Υπουργόν της Υγιεινής και Κοινωνικής Περιθάλψεως, Βουλευτήν Σινώπης∙
Toν HASSAN Bey, πρώην Υπουργόν Βουλευτήν Τραπεζούντας‐
ΟΙΤΙΝΕΣ, αφού επεδείξαντο αλλήλοις τα πληρεξούσια αυτών έγγραφα, ευρεθέντα εν πλήρει τάξει και κατά τους απαιτουμένους τύπους, συνεφώνησαν επί των ακολούθων διατάξεων:
Άρθρον 1.
Τα από του Αιγαίου μέχρι του Ευξείνου Πόντου εδάφη, τα διήκοντα εκατέρωθεν των συνόρων, άτινα χωρίζουσι την Τουρκίαν από της Βουλγαρίας και της Ελλάδος, θα ουδετεροποιηθώσιν εις βάθος τριάκοντα περίπου χιλιομέτρων, περιλαμβανόμενον εντός των κάτωθι ορίων (Όρα συνημμένον χάρτην).
1oν) Επί Τουρκικού εδάφους, από του Αιγαίου μέχρι του Ευξείνου Πόντου:
γραμμή αισθητώς παράλληλος προς την μεθόριον της Τουρκίας μετά της Ελλάδος και της Βουλγαρίας, ως καθωρίσθη εν τω άρθρω 2 παράγρ. 1 και 2 της υπό σημερινήν χρονονολογίαν Συνθήκης Ειρήνης. Η γραμμή αύτη θέλει χαραχθή εις απόστασιν τριάκοντα τουλάχιστον χιλιομέτρων από της εν λόγω μεθορίου, πλην της περιοχής Σαράντα Εκκλησιών, ένθα δέον να αφήση έξω της ουδετεροποιουμένης ζώνης αυτήν ταύτην την πόλιν μετά περιμέτρου πέντε τουλάχιστον χιλιομέτρων, υπολογιζόμενης από του κέντρου της πόλεως ταύτης. Η γραμμή αύτη αρχομένη από του ακρωτηρίου Ιμπριτζέ ‐ Μπουρνού, επί του Αιγαίου, θέλει καταλήξει εις το ακρωτήριον Σερμπές ‐ Μπουρνού, επί του Ευξείνου Πόντου.
2ον) Επί Ελληνικού εδάφους, από του Αιγαίου μέχρι της Ελληνο‐βουλγαρικής μεθορίου:
γραμμή αναχωρούσα από του άκρου του ακρωτηρίου Μάκρης (του χωρίου Μάκρη εξαιρουμένου), ακολουθούσα προς βορράν διεύθυνσιν αισθητώς παράλληλον προς τον ρουν του Έβρου μέχρι του Ταχταλή, και εξικνουμένη είτα προς ανατολάς του Μεχέρ ‐ κόζ εις σημείον καθοριστέον επί της ελληνοβουλγαρικής μεθορίου, δέκα πέντε περίπου χιλιόμετρα δυτικώς του Κιουτσούκ ‐ Δερμπέντ.
3ον) Επί Βουλγαρικού εδάφους, από της Ελληνοβουλγαρικής μεθορίου μέχρι του Ευξείνου Πόντου:
γραμμή αναχωρούσα εκ του ανωτέρου ορισθέντος σημείου, τέμνουσα την οδόν Αδριανουπόλεως εις Κοσή ‐ Καβάκ, πέντε χιλιόμετρα δυτικώς του Παπάς ‐κοϊ, είτα προχωρούσα εις απόστασιν τριάκοντα τουλάχιστον χιλιομέτρων από της ελληνοβουλγαρικής και της τουρκοβουλγαρικής μεθορίου, πλην της περιοχής του Χαρμανλή, ένθα δέον να αφήση έξω της ουδετεροποιουμένης ζώνης αυτήν ταύτην την πόλιν μετά περιμέτρου πέντε τουλάχιστον χιλιομέτρων, υπολογιζόμενης από του κέντρου της ειρημένης πόλεως, και καταλήγουσα επί του Ευξείνου Πόντου εις τον μυχόν του όρμου του κείμενου βορειοδυτικώς του Αμπερλέρ.
Άρθρον 2.
Επιτροπή οροθετήσεως, συγκροτηθησομένη εντός δέκα πέντε ημερών από της ενάρξεως της ισχύος της παρούσης Συμβάσεως, θα αναλάβη όπως καθορίση και χάραξη επί τόπου τα εν τω άρθρω 1 καθοριζόμενα όρια. Η Επιτροπή αύτη θα αποτελήται εξ αντιπροσώπων της Γαλλίας, της Μεγάλης Βρεττανίας, της Ιταλίας, της Βουλγαρίας, της Ελλάδος και της Τουρκίας, εκάστης των Δυνάμεων τούτων διοριζούσης ανά ένα αντιπρόσωπον. Οι αντιπρόσωποι της Βουλγαρίας, της Ελλάδος και της Τουρκίας θα μετέχωσι μόνον των εργασιών, αίτινες αφορώσι τα εδάφη των οικείων αυτών Κρατών το συνολικόν όμως πόρισμα των εργασιών τούτων θέλει καθορισθή και καταχωρισθή εν ολομέλεια της Επιτροπής.
Άρθρον 3.
Η ουδετεροποίησις των εν τω άρθρω 1 οριζομένων ζωνών, θέλει συντελεσθή και διατηρηθή συμφώνως προς τας κάτωθι διατάξεις:
1ον) Πάντα τα ήδη υπάρχοντα οχυρωματικά έργα, μόνιμα ή εκστρατείας, δέον να αφοπλισθώσι και κατεδαφισθώσι μερίμνη της Δυνάμεως επί του εδάφους της οποίας ευρίσκονται. Ουδέν νέον έργον τοιούτου είδους θέλει κατασκευασθή, ουδεμία δε αποθήκη όπλων ή υλικού πολέμου, ως και ουδεμία ετέρα επιθετική ή αμυντική εγκατάστασις στρατιωτικής, ναυτικής ή αεροπορικής φύσεως θέλει οργανωθή.
2ον) Ουδεμία ένοπλος δύναμις δύναται να σταθμεύη ή να μετακινήται πλην των ειδικών στοιχείων, ως χωροφυλακής, αστυνομικών δυνάμεων, τελωνοφυλάκων, οροφυλάκων, των αναγκαίων προς εξασφάλισιν της εσωτερικής τάξεως και επιτήρησιν των συνόρων.
Ο αριθμός των ειδικών τούτων στοιχείων, εν οις δεν θα περιλαμβάνονται αεροπορικαί δυνάμεις, δεν θα υπερβαίνη:
α) Εντός της ουδετεροποιουμένης ζώνης του τουρκικού εδάφους, 5000 άνδρας εν συνόλω∙
β) Εντός της ουδετεροποιουμένης ζώνης του ελληνικού εδάφους 2500 άνδρας εν συνόλω∙
γ) Εντός της ουδετεροποιουμένης ζώνης του βουλγαρικού εδάφους, 2500 άνδρας εν συνόλω.
Ο οπλισμός τούτων θα αποτελήται μόνον εκ του περιστρόφου, της σπάθης, του όπλου και τεσσάρων οπλοπολυβόλων ανά 100 άνδρας, αποκλειομένου παντός πυροβολικού.
Αι διατάξεις αύται δεν θίγουσι τας επιβληθείσας τη Βουλγαρία υποχρεώσεις δυνάμει της από 27 Νοεμβρίου 1919 Συνθήκης του Νεϊγύ.
3ον) Απαγορεύεται η υπεράνω της ουδετεροποιουμένης ζώνης πτήσις στρατιωτικών ή ναυτικών αεροπλοίων, οιανδήποτε σημαίαν και αν φέρωσι ταύτα.
Άρθρον 4.
Εν η περιπτώσει μία των ομόρων Δυνάμεων, ης το έδαφος αναφέρεται εν τη παρούση Συμβάσει, ήθελε τυχόν διατύπωση παράπονα ως προς την τήρησιν των προηγουμένων διατάξεων, τα παράπονα ταύτα θέλουσιν υποβληθή υπʹ αυτής εις το Συμβούλιον της Κοινωνίας των Εθνών.
Άρθρον 5.
Η ΠΑΡΟΥΣΑ ΣΥΜΒΑΣΙΣ επικυρωθήσεται.
Αι επικυρώσεις αυτής θέλουσι κατατεθή εν Παρισίοις, ως οίον τε τάχιον.
Άρξεται ισχύουσα ευθύς ως επικυρωθή υπό της Βουλγαρίας, της Ελλάδος και της Τουρκίας. Ειδικόν πρακτικόν θα πιστοποίηση τας επικυρώσεις ταύτας. Ως προς τας λοιπάς Δυνάμεις, αίτινες κατά την στιγμήν αυτήν δεν έχουσι τυχόν επικύρωση την Σύμβασιν, άρξεται αύτη ισχύουσα από της καταθέσεως των επικυρώσεων αυτών, κοινοποιηθησομένης προς τας λοιπάς συμβαλλομένας Δυνάμεις υπό της Κυβερνήσεως της Γαλλικής Δημοκρατίας.
Η Ιαπωνική Κυβέρνησις δύναται και απλώς να γνωστοποίηση εις την Κυβέρνησιν της Γαλλικής Δημοκρατίας, δια του εν Παρισίοις διπλωματικού αυτής αντιπροσώπου, ότι η επικύρωσις αυτής εγένετο, εν τοιαύτη δε περιπτώσει οφείλει να διαβιβάση αυτή, όσον το δυνατόν ταχύτερον, την πράξιν της επυκυρώσεως.
ΠΡΟΣ ΠΙΣΤΩΣΙΝ ΤΟΥΤΩΝ, οι ανωτέρω μνημονευόμενοι Πληρεξούσιοι υπέγραψαν την παρούσαν Σύμβασιν.
ΕΓΕΝΕΤΟ εν Λωζάννη, τη 24η Ιουλίου 1923, εις εν και μόνον αντίτυπον, όπερ κατατεθήσεται εν τοις αρχείοις της Κυβερνήσεως της Γαλλικής Δημοκρατίας, ήτις θέλει επιδώσει επίσημον αυτού αντίγραφαν προς εκάστην των υπογραψασών Δυνάμεων.
IV. ΣΥΜΒΑΣΙΣ ΠΕΡΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑΣ
ΥΠΟΓΡΑΦΕΙΣΑ ΤΗ 24 ΙΟΥΛΙΟΥ 1923
Η ΒΡΕΤΤΑΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ, Η ΓΑΛΛΙΑ, Η ΙΤΑΛΙΑ, Η ΙΑΠΩΝΙΑ, Η ΕΛΛΑΣ, Η ΡΟΥΜΑΝΙΑ, ΤΟ ΣΕΡΒΟ‐ΚΡΟΑΤΟ‐ΣΛΟΒΕΝΙΚΟΝ ΚΡΑΤΟΣ,
αφʹ ενός
ΚΑΙ Η ΤΟΥΡΚΙΑ
αφʹ ετέρου
Επιθυμούσαι όπως κανονίσωσι συμφώνως προς το σύγχρονον Διεθνές Δίκαιον τους όρους εγκαταστάσεως εν Τουρκία των υπηκόων των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων και τους όρους εγκαταστάσεως των Τούρκων υπηκόων εν ταις χώραις των Δυνάμεων τούτων, ως και τίνα ζητήματα αφορώντα την δικαστικήν δικαιοδοσίαν,
Απεφάσισαν να συνομολογήσωσιν επί τούτω Σύμβασιν και διώρισαν ως οικείους αυτών Πληρεξουσίους:
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΟΥ ΗΝΩΜΕΝΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΒΡΕΤΤΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΙΡΛΑΝΔΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΥΠΕΡΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΒΡΕΤΤΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΩΡ ΤΩΝ ΙΝΔΙΩΝ:
Τον Εντιμότατσν Sir Horace George Montagu RUMBOLD, Baronet, G.C.M.G., Ύπατον Αρμοστήν εν Κωνσταντινουπόλει∙
• Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ:
Τον Μέραρχον Στρατηγόν κ. Maurice PELLE, Πρεσβευτήν της Γαλλίας, Ύπατον Αρμοστήν της Δημοκρατίας εν Ανατολή, Ανώτερον Ταξιάρχην Τάγματος της Λεγεώνας της Τιμής
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΙΤΑΛΙΑΣ:
Τον έντιμον Μαρκήσιον Camille GARRONI, Γερουσιαστήν του Βασιλείου, Πρεσβευτήν της Ιταλίας, Ύπατον Αρμοστήν εν Κωνσταντινουπόλει,
Μεγαλόσταυρον των Ταγμάτων των Αγίων Μαυρικίου και Λαζάρου και του Στέμματος της Ιταλίας∙
Τον Κύριον Jules Cesar MONTAGNA, Έκτακτον Αποσταλμένον και Πληρεξούσιον Υπουργόν εν Αθήναις, Ταξιάρχην του Τάγματος των Αγ. Μαυρικίου και Λαζάρου, Ανώτερον Ταξιάρχην του Στέμματος της Ιταλίας.
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΑΥΤΟΚΡΑΤΩΡ ΤΗΣ ΙΑΠΩΝΙΑΣ:
Τον Κύριον Kentaro OTCHIAI, Jusammi, Μέλος πρώτης τάξεως του Τάγματος του Ανατέλλοντος Ηλίου, Έκτακτον και Πληρεξούσιον Πρεσβευτήν εν Ρώμη∙
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ:
Τον Κύριον Ελευθέριον Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΝ, Πρώην Πρόεδρον του Υπουργικού Συμβουλίου, Μεγαλόσταυρον του Τάγματος του Σωτήρος∙
Τον Κύριον Δημήτριον ΚΑΚΛΑΜΑΝΟΝ, Πληρεξούσιον Υπουργόν εν Λονδίνω, Ταξιάρχην του Τάγματος του Σωτήρος∙
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΎΣ ΤΗΣ ΡΟΥΜΑΝΙΑΣ:
Τον Κύριον Constantin I. DIAMANTY, Πληρεξούσιον Υπουργόν∙
Τον Κύριον Constantin CONTZESCO Πληρεξούσιον Υπουργόν∙
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΣΕΡΒΩΝ, ΤΩΝ ΚΡΟΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΛΟΒΕΝΩΝ:
Τον Δρα Miloutine YOVANOVITCH, Έκτακτον Απεσταλμένον και Πληρεξούσιον Υπουργόν εν Βέρνη∙
• Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΙΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΕΩΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ:
Τον ISMET Pacha, Υπουργόν επί των Εξωτερικών, Βουλευτήν Αδριανουπόλεως∙
Τον Δρα RIZA NOUR Bey Υπουργόν της Υγιεινής και Κοινωνικής Περιθάλψεως, Βουλευτήν Σινώπης
Τον HASSAN Bey, πρώην Υπουργόν Βουλευτήν Τραπεζούντας.
ΟΙΤΙΝΕΣ, επιδείξαντες αλλήλοις τα πληρεξούσια αυτών έγγραφα, ευρεθέντα εν πλήρει τάξει και κατά τους απαιτούμενους τύπους, συνεφώνησαν επί των ακολούθων διατάξεων:
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Αʹ ΟΡΟΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΣ
Άρθρον 1.
Η εν Τουρκία εφαρμογή εκάστης των διατάξεων του παρόντος Κεφαλαίου επί των υπηκόων και εταιρειών των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων εξαρτάται εκ του ρητού όρου πλήρους αμοιβαιότητας παρεχομένης εις του υπηκόους και εταιρείας της Τουρκίας εν ταις Χώραις των ειρημένων Δυνάμεων.
Εν η περιπτώσει μία των Δυνάμεων τούτων ήθελεν αρνηθή, δυνάμει των νόμων αυτής ή άλλου τινός λόγου, όπως παράσχη την αμοιβαιότητα ως προς οιανδήποτε των εν λόγω διατάξεων, οι υπήκοοι και αι εταιρείαι αυτής δεν θα δύνανται να επωφεληθώσιν εν Τουρκία της διατάξεως ταύτης.
Εν τη εφαρμογή του παρόντος άρθρου, αι υπό την προστασίαν ή εξουσίαν των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων υπαγόμενοι Κτήσεις (Dominions), αποικίαι και χώραι θα θεωρώνται εκάστη ιδιαιτέρως ως ιδία συμβαλλομένη Χώρα.
ΤΜΗΜΑ Αʹ
ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΜΟΝΗ
Άρθρον 2.
Εν Τουρκία οι υπήκοοι των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων θα γίνωνται δεκτοί συμφώνως προς το κοινόν Διεθνές Δίκαιον και θα διέπωνται υπʹ αυτού αυτοί τε και αι περιουσίαι των. Θα απολαύωσιν ως προς εαυτούς, τας περιουσίας, δικαιώματα και συμφέροντα αυτών της πληρεστέρας και διαρκεστέρας προστασίας των εγχωρίων νόμων και Αρχών. Μη θιγομένων των περί μεταναστεύσεως διατάξεων, θα έχωσι πλήρη ελευθερίαν εισόδου και εγκαταστάσεως εν Τουρκία και θα δύνανται, κατά συνέπειαν, να μεταβαίνωσι και διαμένωσιν εν αυτή, συμμορφούμενοι προς τους ισχύοντας νόμους και κανονισμούς.
Άρθρον 3.
Οι υπήκοοι των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων θα έχωσι το δικαίωμα εν Τουρκία να αποκτώσι, κατέχωσι και απαλλοτριώσι παν είδος κινητής και ακινήτου περιουσίας, συμμορφούμενοι προς τους νόμους και κανονισμούς της χώρας∙ θα δύνανται ιδία να διαθέτωσι ταύτην δια πωλήσεως, ανταλλαγής, δωρεάς, διαθηκικής διατάξεως ή δια παντός άλλου τρόπου, ως και να διακατέχωσι ταύτην συνεπεία διαδοχής εκ του νόμου ή συνεπεία διατάξεως μεταξύ ζώντων ή εκ διαθήκης.
Άρθρον 4
Η εν Τουρκία παραδοχή των υπηκόων των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων εις τα διάφορα είδη εμπορίου, επαγγέλματος ή βιομηχανίας και αντιστοίχως η εν τω εδάφει των ειρημένων Δυνάμεων παραδοχή των τούρκων υπηκόων εις τα διάφορα είδη εμπορίου, επαγγέλματος ή βιομηχανίας, θα αποτελέσωσιν αντικείμενον ιδιαιτέρων συμβάσεων συνομολογηθησομένων μεταξύ της Τουρκίας και των Δυνάμεων τούτων εντός δώδεκα μηνών από της ενάρξεως της ισχύος της παρούσης Συμβάσεως.
Εννοείται ότι μέχρι της συνομολογήσεως των εν λόγω συμβάσεων θα διατηρηθή το καθεστώς της 1ης Ιανουαρίου 1923, μη συνομολογουμένης δε τοιαύτης συμβάσεως μέχρι της λήξεως της ειρημένης δωδεκαμήνου προθεσμίας, εκάστη των συμβαλλομένων Δυνάμεων θέλει αναλάβει την ελευθερίαν ενεργείας αυτής, υπό την επιφύλαξιν του σεβασμού των υπό των ιδιωτών κεκτημένων δικαιωμάτων κατά την 1ην Ιανουαρίου 1923.
Άρθρον 5.
Αι κανονικώς συστηθείσαι εν τη χώρα μιας οιασδήποτε των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων εμπορικαί, βιομηχανικαί ή δημοσιονομικαί εταιρείαι, ως και αι εταιρείαι μεταφορών ή ασφαλειών αναγνωρίζονται εν Τουρκία.
Δια παν ό,τι αφορά εις την σύστασιν αυτών, την ικανότητα και το δικαίωμα του ενάγειν ενώπιον των δικαστηρίων θα διέπωνται υπό του νόμου της χώρας αυτών.
Αι εταιρείαι αύται θα δύνανται να εγκαθίστανται εν Τουρκία και να διενεργώσιν εν αυτή παν είδος εμπορίου και βιομηχανίας, όπερ δύνανται να μετέρχωνται οι υπήκοοι της χώρας εν η συνεστήθησαν, εφʹ όσον δεν απαγορεύεται εν Τουρκία εις τας τουρκικάς εταιρείας. Θα δύνανται να διεξαγάγωσιν ελευθέρως τας εργασίας αυτών, υπό την επιφύλαξιν της τηρήσεως των διατάξεων δημοσίας τάξεως, υπό την έποψιν δε ταύτην θα απολαύωσι των αυτών δικαιωμάτων, ων απολαύει πάσα ομοίας φύσεως τουρκική εταιρεία.
θα έχωσι το δικαίωμα να αποχτώσι, διακατέχωσι και απαλλοτριώσι παν είδος κινητής περιουσίας, συμμορφούμενοι προς τους νόμους και κανονισμούς της χώρας∙ το δικαίωμα τούτο θα έχωσιν ωσαύτως ως προς την ακίνητον περιουσίαν την αναγκαιούσαν δια την λειτουργίαν της εταιρείας, υπό την προϋπόθεσιν όμως ότι, εν τοιαύτη περιπτώσει, η απόκτησις της ακινήτου περιουσίας δεν αποτελεί το αντικείμενον της εταιρείας.
Άρθρον 6.
Οι υπήκοοι των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων δεν θα υπάγωνται εν Τουρκία εις τους αφορώντας την στρατιωτικήν υπηρεσίαν νόμους, θα απαλλάσσωνται πάσης υπηρεσίας και υποχρεώσεως ή αντισηκώματος αντικαθιστώντας την στρατιωτικήν υπηρεσίαν.
Δεν θα δύνανται να αποξενωθώσι της περιουσίας αυτών ή να αποστερηθώσιν, έστω και προσωρινώς, της χρήσεως αυτής, ειμή μόνον δια δημοσίαν ωφέλειαν νομίμως αναγνωριζομένην και έναντι προηγουμένης δικαίας αποζημιώσεως. Ουδεμία απαλλοτρίωση δύναται να λαβή χωράν άνευ προηγουμένης δημοσιότητος.
Άρθρον 7.
Η Τουρκία επιφυλάσσει εαυτή το δικαίωμα να απελαύνη διʹ ατομικών μέτρων, λαμβανομένων είτε κατόπιν νομίμου αποφάσεως, είτε συμφώνως προς τους νόμους ή κανονισμούς επί των ηθών, της υγείας ή επαιτείας, είτε δια λόγους εσωτερικής ή εξωτερικής ασφαλείας του Κράτους, τους υπηκόους των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων, ους υποχρεούνται αύται να δέχωνται, εν παντί καιρώ, μετά των οικογενειών των.
Η απέλασις θα λαμβάνη χωράν υπό συνθήκας σύμφωνους προς την υγιεινήν και τον ανθρωπισμόν.
ΤΜΗΜΑ Βʹ
ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρον 8.
Οι υπήκοοι των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων δεν θα υποβάλλωνται εις ουδένα φόρον, τέλος ή δασμόν, οιασδήποτε φύσεως ή ονομασίας, διάφορον ή επαχθέστερον εκείνου εις ον υποβάλλονται οι τούρκοι υπήκοοι, λόγω της εν Τουρκία διαμονής ή εγκαταστάσεως αυτών, ως και της εν αυτή εξασκήσεως παντός είδους εμπορίας, επαγγέλματος, βιομηχανίας, εκμεταλλεύσεως ή πάσης φύσεως εργασίας, επιτρεπομένων αυτοίς κατά τους εν άρθρω 4 προβλεπομένους όρους.
Οι υπήκοοι των ειρημένων Δυνάμεων, οι εγκατεστημένοι εν τω εξωτερικώ οίτινες, διερχόμενοι δια του τουρκικού εδάφους, επιχειρούσιν εν αυτώ οιανδήποτε εργασίαν, δεν θα υποβάλλωνται εις ουδένα φόρον, τέλος ή δασμόν, οιασδήποτε φύσεως ή ονομασίας, διάφορον ή επαχθέστερον εκείνου εις όν υποβάλλονται οι τούρκοι υπήκοοι ή οι εγκατεστημένοι εν Τουρκία, ξένοι διʹ ομοίας φύσεως και σημασίας εργασίαν κατά τας ισχύουσας εν Τουρκία φορολογικάς διατάξεις.
Αι εν Τουρκία περιουσίαι, δικαιώματα και συμφέροντα των υπηκόων των ειρημένων Δυνάμεων δεν θα υποβάλλωνται εις ουδένα φόρον, άμεσον ή έμμεσον, τέλος ή δασμόν διάφορον ή ανώτερον του επιβαλλομένου επί των περιουσιών, δικαιωμάτων και συμφερόντων των τούρκων υπηκόων, είτε κατά την απόκτησιν, διακατοχήν και χρήσιν των ειρημένων περιουσιών, είτε κατά την μετάθεσιν αυτών διʹ εκχωρήσεως, μεταβιβάσεως ή κληρονομιάς.
Άρθρον 9.
Αι εμπορικαί, βιομηχανικαί ή δημοσιονομικαί εταιρείαι, ως και αι εταιρείαι μεταφορών ή ασφαλειών, αίτινες, συστηθείσαι κατά τον νόμον μιας των λοιπών συμβαλλομένων Χωρών, εγκαθίστανται εν Τουρκία ή διενεργούσιν εν αυτή τας εργασίας των κατά τους εν τω άρθρω 5 προβλεπομένους όρους, δεν θα υποβάλλωνται εις ουδένα φόρον, τέλος ή δασμόν, οιασδήποτε φύσεως ή ονομασίας, εφʹ όσον δεν υποβάλλονται αι ομοίας φύσεως εταιρείαι, αι συστηθείσαι κατά τον τουρκικόν νόμον.
Αι αυταί διατάξεις εφαρμόζονται εις τα αυτοτελή υποκαταστήματα (filiales), υποκαταστήματα, πρακτορεία και λοιπάς αντιπροσωπείας οίκων ή εταιρειών των ειρημένων χωρών, άτινα εγκαθίστανται ή διενεργούσιν εν Τουρκία τας εργασίας των κατά τους εν άρθρω 5 προβλεπομένους όρους, εξυπακουομένου ότι, εάν η διεύθυνσις των οίκων ή εταιρειών τούτων ευρίσκεται εκτός της Τουρκίας, τα ειρημένα αυτοτελή υποκαταστήματα, υποκαταστήματα, πρακτορεία και αντιπροσωπείαι θα φορολογώνται μόνον δια το πραγματικώς εν Τουρκία χρησιμοποιούμενον κεφάλαιον ή δια τα εν αυτή πράγματι κτηθέντα κέρδη και προσόδους∙ τα κέρδη ταύτα και αι πρόσοδοι θα χρησιμεύωσι προς καθορισμόν του φορολογητέου κεφαλαίου, εάν δεν δύναται τούτο να εξακριβωθή.
Άρθρον 10.
Εάν η Τουρκική Κυβέρνησις θεσπίση απαλλαγάς από των φορολογικών υποχρεώσεων, οιασδήποτε φύσεως ή ονομασίας, αι απαλλαγαί αύται θέλουσι παρασχεθή εις τους εγκατεστημένους εν Τουρκία υπηκόους ή εταιρείας των λοιπών συμβαλλομένων Χωρών, εφʹ όσον παρέχονται και εις τους τούρκους υπηκόους ή τας εταιρείας τας συστηθείσας κατά τον τουρκικόν νόμον.
Την διάταξιν ταύτην ουδείς δύναται να επικαλεσθή όπως αιτήσηται το ευεργέτημα της εκ των φόρων απαλλαγής, της παρεχομένης εις τα υπό του Κράτους ιδρυθέντα καθιδρύματα ή εις εκδοχείς παραχωρήσεως δημοσίας υπηρεσίας.
Άρθρον 11.
Επί των εν τοις άρθροις 8‐10 αναφερομένων θεμάτων, οι επιβαλλόμενοι εν Τουρκία εις τους υπηκόους των λοιπών συμβαλλομένων Χωρών επαρχιακοί ή τοπικοί φόροι, δασμοί, τέλη δεν θα είναι διάφοροι ή ανώτεροι των επιβαλλομένων εις τους τούρκους υπηκόους.
Άρθρον 12.
Ουδέν αναγκαστικόν δάνειον ή άλλη εξαιρετική φορολογία επί της περιουσίας θέλει επιβληθή εν Τουρκία, και εν περιπτώσει έτι πολέμου, εις τους εγκατεστημένους ή εργαζομένους εν αυτή υπηκόους των λοιπών συμβαλλομένων Χωρών, επί των περιουσιών, δικαιωμάτων και συμφερόντων, των ευρισκομένων εν τω τουρκικώ εδάφει, ως και επί των εταιρειών, αυτοτελών υποκαταστημάτων, υποκαταστημάτων ή πρακτορείων, άτινα, συστηθέντα κατά τον νόμον μιας των ειρημένων χωρών, εγκαθίστανται ή διενεργούσιν εν Τουρκία τας εργασίας αυτών.
Άρθρον 13.
Καταργηθεισών των Διομολογήσεων, η Τουρκία δεν θα παρέχη εις τους υπηκόους των ξένων Δυνάμεων μείζονα προστασίαν εκείνης, ης απολαύουσιν οι υπήκοοι αυτής, όσον αφορά δε τα εν τω παρόντι Τμήματι αναφερόμενα θέματα, θα εφαρμόζη εις τους υπηκόους αυτής ως και εις τους υπηκόους των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων την αρχήν της ισότητος.
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Βʹ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
Άρθρον 14.
Οι εν Τουρκία υπήκοοι των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων και αντιστοίχως οι εν ταις χώραις των εν λόγω Δυνάμεων τούρκοι υπήκοοι θα παρίστανται ελευθέρως ενώπιον των ιθαγενών δικαστηρίων και θα δύνανται να ενάγωσι και ενάγωνται υπό τους αυτούς κατά πάντα όρους υφʹ ους και οι ημεδαποί, υπό την επιφύλαξιν των διατάξεων του άρθρου 18.
Άρθρον 15.
Υπό την επιφύλαξιν του άρθρου 16, τα ζητήματα της δικαστικής δικαιοδοσίας, εν ταις σχέσεσι μεταξύ της Τουρκίας και των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων, θα κανονίζωνται εφʹ όλων των θεμάτων, συμφώνως προς τας αρχάς του Διεθνούς Δικαίου.
Άρθρον 16.
Μεταξύ της Τουρκίας και των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων καθορίζεται, ότι, επί των θεμάτων της προσωπικής καταστάσεως: τουτέστιν εφʹ όλων των ζητημάτων των αφορώντων τον γάμον και την συζυγικήν κοινοκτημοσύνην, το διαζύγιον, τον χωρισμόν από τραπέζης και κοίτης, την προίκα, πατρότητα, υιότητα, υιοθεσίαν, ικανότητα των προσώπων, ενηλικιότητα, επιτροπείαν, κηδεμονίαν, απαγόρευσιν επί κινητών: το δικαίωμα της εκ διαθήκης ή εξ αδιαθέτου διαδοχής, αι διανομαί και εκκαθαρίσεις, και εν γένει επί θεμάτων οικογενειακού δικαίου, μόνα αρμόδια, έναντι των εγκατεστημένων ή ευρισκομένων εν Τουρκία μη μουσουλμάνων υπηκόων των ειρημένων Δυνάμεων, θα είναι τα ιθαγενή δικαστήρια ή άλλοι ιθαγενείς Αρχαί εδρεύουσαι εν τη χώρα του διαδίκου, ούτινος η προσωπική κατάστασις είνε επίδικος.
Η παρούσα διάταξις δεν θίγει την ειδικήν δικαιοδοσίαν των προξένων επί των ληξιαρχικών πράξεων, συμφώνως προς το διεθνές δίκαιον ή τας συναφθησομένας τυχόν ιδιαιτέρας συμφωνίας, ουδʹ έτι το δικαίωμα των τουρκικών δικαστηρίων όπως αιτώνται και λαμβάνωσι τας αποδείξεις σχετικώς προς τα ζητήματα, τα ανωτέρω αναγνωριζόμενα ως υπαγόμενα εις την δικαιοδοσίαν των ιθαγενών δικαστηρίων ή άλλων ιθαγενών Αρχών των διαδίκων.
Κατʹ εξαίρεσιν του πρώτου εδαφίου, τα τουρκικά δικαστήρια δύνανται ωσαύτως να κηρυχθώσιν αρμόδια ως προς τα εν τη ειρημένη παραγράφω αναφερόμενα θέματα, εάν πάντες οι διάδικοι υπαχθώσιν εγγράφως εις την δικαιοδοσίαν των δικαστηρίων τούτων, άτινα θα δικάζωσι κατά τον νόμον της χώρας των διαδίκων.
Άρθρον 17.
Η Τουρκική Κυβέρνησις δηλοί ότι θέλει εξασφαλίσει εις τους εν Τουρκία ξένους, όσον αφορά εαυτούς και τας περιουσίας των, ενώπιον των τουρκικών δικαστηρίων, προστασίαν σύμφωνον προς το Διεθνές Δίκαιον ως και προς τας αρχάς και μεθόδους τας γενικώς παραδεδεγμένας εν ταις άλλαις χώραις.
Άρθρον 18.
Παν ζήτημα σχετικόν προς την εγγυοδοσίαν αλλοδαπού (judicatum solvi), την εκτέλεσιν των αποφάσεων, την κοινοποίησιν των δικαστικών και εξωδίκων πράξεων, τας παραγγελίας, την καταδίκην εις τα έξοδα και τέλη, την ατελή δικαστικήν αρωγήν και την προσωπικήν κράτησιν θέλει διακανονιστή, εν ταις μεταξύ της Τουρκίας και των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων σχέσεσιν, διʹ ειδικών συμβάσεων μεταξύ των ενδιαφερομένων Κρατών.
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γʹ ΤΕΛΙΚΑΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρον 19.
Αι συμβαλλόμεναι Δυνάμεις επιφυλάσσονται το δικαίωμα όπως δηλώσωσι κατά την έναρξιν της ισχύος της παρούσης Συμβάσεως, ότι αι διατάξεις της Συμβάσεως ταύτης δεν θέλουσιν εφαρμοσθή επί του όλου ή μέρους των Κτήσεων αυτών (Dominions), των διατελουσών υπό αυτόνομον κυβέρνησιν, των αποικιών αυτών, προτεκτοράτων, κτήσεων ή υπερθαλασσίων εδαφών, των υπαγομένων υπό την κυριαρχίαν ή εξουσίαν αυτών, εν τοιαύτη δε περιπτώσει, η Τουρκία θέλει απαλλαγή των εκ της παρούσης Συμβάσεως απορρεουσών διʹ αυτήν υποχρεώσεων έναντι των ειρημένων Κτήσεων (Dominions), αποικιών, προτεκτοράτων, κτήσεων και εδαφών.
Ουχʹ ήττον, αι ειρημέναι Δυνάμεις θα δύνανται να προσχωρήσωσι μεταγενεστέρως, εν ονόματι πάσης Κτήσεως διατελούσης υπό αυτόνομον κυβέρνησιν, αποικίας, προτεκτοράτου, κτήσεως ή εδάφους, διʹ ά είχον τυχόν προβή εις δήλωσιν αποκλείουσαν ταύτα κατά τους όρους της παρούσης Συμβάσεως.
Άρθρον 20.
Η παρούσα Σύμβασις συνομολογείται δια χρονικήν περίοδον επτά ετών από της ενάρξεως της ισχύος αυτής.
Εάν η Σύμβασις δεν καταγγελθή υφʹ ενός οιουδήποτε των Υψηλών Συμβαλλομένων Μερών εν έτος τουλάχιστον προ της λήξεως της περιόδου ταύτης, θα παραμείνη εν ισχύι μέχρις ου καταγγελθή η καταγγελία αύτη θα παραγάγη τα αποτελέσματα αυτής μετά την πάροδον προθεσμίας ενός έτους.
Εάν η Σύμβασις καταγγελθή υπό μιας οιασδήποτε των συμβαλλομένων Δυνάμεων εκτός της Τουρκίας, η καταγγελία αύτη θα ισχύση μόνον μεταξύ της Δυνάμεως ταύτης και της Τουρκίας.
Η Τουρκία θα δικαιούται να καταγγείλη την Σύμβασιν είτε ως προς πάσας τας συμβαλλομένας Δυνάμεις, είτε μόνον ως προς μίαν εξ αυτών, εν τη τελευταία δε ταύτη περιπτώσει, η Σύμβασις θα παραμείνη εν ισχύι έναντι των λοιπών Δυνάμεων.
Άρθρον 21.
Η ΠΑΡΟΥΣΑ ΣΥΜΒΑΣΙΣ επικυρωθήσεται.
Αι επικυρώσεις αυτής θέλουσι κατατεθή, ως οίον τε τάχιον, εν Παρισίοις.
Άρξεται ισχύουσα υφʹ ους όρους και η υπό σημερινήν χρονολογίαν Συνθήκη Ειρήνης.
ΠΡΟΣ ΠΙΣΤΩΣΙΝ ΤΟΥΤΩΝ, οι ανωτέρω μνημονευόμενοι Πληρεξούσιοι υπέγραφαν την παρούσαν Σύμβασιν.
ΕΓΕΝΕΤΟ εν Λωζάννη, τη 24η Ιουλίου 1923, εις εν και μόνον αντίτυπον, όπερ κατατιθήσεται εv τοις αρχείοις της Κυβερνήσεως της Γαλλικής Δημοκρατίας, ήτις θέλει επιδώσει επίσημον αυτού αντίγραφον προς εκάστην των υπογραψασών Δυνάμεων.
• Η ΡΩΣΣΙΑ:
Τον Κύριον Nicolas Ivanovitch IORDANSKI
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ. Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΣΕΡΒΩΝ, ΚΡΟΑΤΩΝ ΚΑΙ ΣΛΟΒΕΝΩΝ:
Τον Δρα Miloutine YOVANOVITCH, ʹΈκτακτον Απεσταλμένον και Πληρεξούσιον Υπουργόν εν Βέρνη∙
• Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΙΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΕΩΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ:
Τον ISMET Pacha, Υπουργόν επί των Εξωτερικών, Βουλευτήν Αδριανουπόλεως.
Τον Δρα RIZA NOUR Bey Υπουργόν της Υγιεινής και Κοινωνικής Περιθάλψεως, Βουλευτήν Σινώπης∙
Τον HASSAN Bey, πρώην Υπουργόν Βουλευτήν Τραπεζούντας∙
ΟΙΤΙΝΕΣ, αφʹ ου επεδείξαντο αλλήλοις τα πληρεξούσια αυτών έγγραφα ευρεθέντα, εν πληροί τάξει και κατά τους απαιτουμένους τύπους, συνεφώνησαν επί των ακολούθων διατάξεων:
Άρθρον 1.
Τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη συμφωνούσιν όπως αναγνωρίσωσι και διακηρύξωσι την αρχήν της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας εντός των στενών του Ελλησπόντου, της Προποντίδος και του Βοσπόρου, των περιλαμβανομένων κατωτέρω εν τη γενική ονομασία “Στενά”.
Άρθρον 2.
Η δίοδος και η ναυσιπλοΐα των εμπορικών πλοίων και αεροπλοίων, και των πολεμικών σκαφών και αεροπλοίων εντός των Στενών, εν καιρώ ειρήνης ως και εν καιρώ πολέμου, θα κανονίζωνται από τούδε υπό των διατάξεων του ώδε συνημμένου Παραρτήματος.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
ΚΑΝΟΝΕΣ ΔΙΑ ΤΗΝ ΔΙΟΔΟΝ ΤΩΝ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΠΛΟΙΩΝ ΚΑΙ ΑΕΡΟΠΛΟΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΟΛΕΜΙΚΩΝ ΣΚΑΦΩΝ ΚΑΙ ΑΕΡΟΠΛΟΙΩΝ ΕΝΤΟΣ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ
§1.
Εμπορικά πλοία, συμπεριλαμβανομένων των πλωτών νοσοκομείων, θαλαμηγών και αλιευτικών πλοίων ως και των μη πολεμικών αεροπλοίων:
α) Εν καίρω ειρήνης:
Πλήρης ελευθερία ναυσιπλοΐας και διόδου, ημέρας τε και νύχτας, οιαδήποτε και αν ή η σημαία και το φορτίον, άνευ ουδεμιάς διατυπώσεως, τέλους ή υποχρεώσεως οιασδήποτε, υπό την επιφύλαξιν των διεθνών υγειονομικών διατάξεων, εφʹ όσον δεν πρόκειται περί αμέσως παρεχομένων υπηρεσιών, ως τελών πλοηγίας, φάρων, ρυμουλκίσεως ή άλλων ομοίας φύσεως, και χωρίς να θίγωνται τα επί του προκειμένου εξασκούμενα δικαιώματα υπό των ήδη παραχωρηθεισών υπό της Τουρκικής Κυβερνήσεως υπηρεσιών και επιχειρήσεων.
Προς διευκόλυνσιν της εισπράξεως των δικαιωμάτων τούτων τα διερχόμενα των Στενών εμπορικά πλοία οφείλουσι να δηλώσιν εις τους υπό της Τουρκικής Κυβερνήσεως υποδεικνυόμενος σταθμούς το όνομα, την εθνικότητα, την χωρητικότητα και τον προορισμόν αυτών.
Η πλοιηγία παραμένει προαιρετική.
β) Εν καιρώ πολέμου, της Τουρκίας παραμένουσας ουδετέρας:
Πλήρης ελευθερία ναυσιπλοΐας και διόδου, ημέρας τε και νυχτός, υπό τους αυτούς ως άνωθι όρους. Τα δικαιώματα και αι υποχρεώσεις της Τουρκίας, ως ουδετέρας Δυνάμεως, δεν επιτρέπουσα αυτή όπως λαμβάνη μέτρα δυνάμενα να παρακωλύσωσιν την ναυσιπλοΐάν εντός των Στενών, των οποίων τα ύδατα και η ατμόσφαιρα δέον να παραμένωσιν απολύτως ελεύθερα, εν καιρώ πολέμου, της Τουρκίας ούσης ουδετέρας, ως και εν καιρώ ειρήνης.
Η πλοηγία παραμένει προαιρετική.
γ) Εν καιρώ πολέμου, της Τουρκίας ούσης εμπολέμου:
Ελευθερία ναυσιπλοΐας δια τα ουδέτερα πλοία και τα μη πολεμικά ουδέτερα αερόπλοια, εάν το πλοίον ή το αερόπλοιον δεν βοηθή τον εχθρόν, μεταφέρον ιδίως λαθρεμπόρων πολέμου, στρατόν ή υπηκόους εχθρούς. Η Τουρκία θα έχη το δικαίωμα να εκτελή νηοψίας επί των ειρημένων πλοίων και αεροπλοίων, και, προς τον σκοπόν τούτον, τα αερόπλοια δέον να προσγειώνται ή προσθαλασσώνται εις τας επί τούτω καθορισθησομένας και παρασκευασθησομένας υπό της Τουρκίας ζώνας. Το δικαίωμα της Τουρκίας όπως εφαρμόζη εις τα εχθρικά πλοία τα υπό του Διεθνούς Δικαίου καθιερωμένα μέτρα δεν θίγεται ποσώς.
Η Τουρκία θα έχη πλήρες δικαίωμα να λαμβάνη οία μέτρα ήθελε κρίνει αναγκαία προς παρεμπόδισιν των εχθρικών πλοίων από του να χρησιμοποιώσι τα Στενά. Ουχʹ ήττον, τα μέτρα ταύτα δεν θα είναι τοιαύτης φύσεως, ώστε να παρακωλύηται η ελευθέρα δίοδος των ουδετέρων πλοίων, και, προς τούτο, η Τουρκία υποχρεούται να παρέχη αυτοίς τας αναγκαιούσας οδηγίας ή τους αναγκαίους πλοηγούς.
§2.
Πολεμικά σκάφη, συμπεριλαμβανομένων των βοηθητικών πλοίων, των μεταγωγικών, των αεροπλανοφόρων σκαφών και των πολεμικών αεροπλοίων.
α) Εν καιρώ ειρήνης:
Πλήρης ελευθερία διόδου, ημέρας τε και νυκτός, διʹ αοιανδήποτε σημαίαν, άνευ ουδεμιάς διατυπώσεως, τέλους ή υποχρεώσεως τίνος, αλλʹ υπό τοις κάτωθι επιφυλάξεις ως προς το σύνολον των δυνάμεων.
Η κατά μέγιστον όριον δύναμις Κράτους, ήτις δύναται να διέλθη των Στενών κατευθυνόμενη προς τον Εύξεινον Πόντον, δεν θέλει υπερβή την δύναμιν του ισχυροτέρου στόλου των Παρευξεινείων Δυνάμεων, του ευρισκομένου εν τη θαλάσση ταύτη κατά την στιγμήν της διόδου. Ουχʹ ήττον, οι Δυνάμεις επιφυλάσσουσιν εαυταίς το δικαίωμα όπως αποστείλωσιν εις τον Εύξεινον Πόντον, εν παντί καιρώ και πάση περιστάσει, δύναμιν μη υπερβαίνουσαν τρία σκάφη, ουδέν των οποίων θα ή μεγαλείτερον των 10.000 τόννων.
Ουδεμία ευθύνη θέλει βαρύνει την Τουρκίαν όσον αφορά τον αριθμόν των δια των Στενών διερχομένων σκαφών.
Όπως καθίσταται δυνατή η τήρησις του παρόντος κανόνος, η εν τω άρθρω 10 προβλεπομένη Επιτροπή των Στενών θα αιτήται παρʹ εκάστης Παρευξεινείου Δυνάμεως, την 1ην Ιανουαρίου και την 1ην Ιουλίου εκάστου έτους, τον αριθμόν των θωρηκτών, ευδρόμων μάχης, αεροπλανοφόρων σκαφών, ευδρόμων, αντιτορπιλλικών, υποβρυχίων ή παντός άλλου τύπου σκάφους, ως και των ναυτικών αεροπλοίων, άτινα διατηρεί εν τω Ευξείνω Πόντω, μετά καθορισμού των εξωπλισμένων σκαφών, των σκαφών μετά ηλαττωμένου προσωπικού, εν παρο‐πλισμώ, εν επισκευή ή μετασκευή.
Η Επιτροπή των Στενών θα ειδοποίηση είτα τας ενδιαφερόμενος Δυνάμεις περί του αριθμού των θωρηκτών, ευδρόμων μάχης, αεροπλανοφόρων σκαφών, ευδρόμων, αντιτορπιλλικών, υποβρυχίων, αεροπλοίων και ενδεχομένως, μονάδων άλλου τύπου, εξ ων συνίσταται η ισχυροτέρα εν τω Ευξείνω Πόντω Δύναμις. Προς τούτοις, πάσα μεταβολή προκύπτουσα είτε εκ της εισόδου εν τω Ευξείνω, είτε της εξόδου εξ αυτού παντός σκάφους ανήκοντος εις την ειρημένην Δύναμιν, θέλει αμέσως γνωστοποιηθή εις τας ενδιαφερομένας Δυνάμεις.
Ο αριθμός και ο τύπος των εξωπλισμένων σκαφών θέλουσιν μόνοι ληφθή υπʹ όψιν δια την εκτίμησιν της ναυτικής Δυνάμεως, ήτις θέλει διέλθη των Στενών κατευθυνόμενη εις τον Εύξεινον Πόντον.
β) Εν καιρώ πολέμου, της Τουρκίας ούσης ουδετέρας:
Πλήρης ελευθερία διόδου, ημέρας τε και νυκτός, διʹ οιανδήποτε σημαίαν, άνευ ουδεμιάς διατυπώσεως, τέλους ή υποχρεώσεως τίνος, αλλʹ υπό τους αυτούς περιορισμούς οίτινες προβλέπονται εν τη παραγράφω 2 εδ. α.).
Ουχʹ ήττον, οι περιορισμοί ούτοι δεν εφαρμόζονται επί των εμπολέμων Δυνάμεων επί ζημία των δικαιωμάτων αυτών ως εμπολέμων εν τω Ευξείνω Πόντω.
Τα δικαιώματα και αι υποχρεώσεις της Τουρκίας, ως ουδετέρας Δυνάμεως, δεν επιτρέπουσιν αυτή όπως λαμβάνη μέτρα δυνάμενα να παρακωλύσωσι την ναυσιπλοιαν εντός των Στενών, ων τα ύδατα και η ατμόσφαιρα δέον να παραμένωσιν εντελώς ελεύθερα, εν καιρώ πολέμου, της Τουρκίας ούσης ουδετέρας, ως και εν καιρώ ειρήνης.
Απαγορεύεται εις τα πολεμικά σκάφη και εις τα πολεμικά αερόπλοΐα των εμπολέμων να ενεργώσιν συλλήψεις, εκτελώσι νηοψίας ή προβαίνωσιν εις πάσαν άλλην εχθρικήν πράξιν εντός των Στενών.
Όσον αφορά τον ανεφοδιασμόν και τας επισκευάς, τα πολεμικά σκάφη θα διέπωνται υπό των διατάξεων της XIII Συμβάσεως της Χάγης του 1907, περί της θαλασσιάς ουδετερότητος.
Μέχρι της συνομολογήσεως διεθνούς Συμβάσεως καθοριζούσης τους κανόνας της ουδετερότητας δια τα αερόπλοια, τα πολεμικά αερόπλοια θα υπάγωνται εντός των Στενών εις ανάλογον προς το προβλεπόμενον δια τα πολεμικά σκάφη υπό της XIII Συμβάσεως της Χάγης του 1907.
γ) Εν καιρώ πολέμου, της Τουρκίας ούσης εμπολέμου:
Πλήρης ελευθερία διόδου δια τα ουδέτερα πολεμικά σκάφη, άνευ ουδεμίας διατυπώσεως, τέλους ή υποχρεώσεως τίνος, αλλʹ υπό τους αυτούς περιορισμούς οίτινες προβλέπονται εν τη παραγράφω 2 εδ. α.)
Τα ληφθησόμενα υπό της Τουρκίας μέτρα, προς παρεμπόδισιν των εχθρικών σκαφών και αεροπλοίων από του να χρησιμοποιώσι τα Στενά, δεν θα είναι φύσεως τοιαύτης, ώστε να παρακωλύηται η ελευθέρα δίοδος των ουδετέρων σκαφών και αεροπλοίων, και προς τούτο η Τουρκία υποχρεούται να παρέχη εις τα ειρημένα σκάφη και αερόπλοια τας αναγκαίουσας οδηγίας ή τους αναγκαίους πλοηγούς.
Τα ουδέτερα πολεμικά αερόπλοια θα διαπλέωσι τα Στενά υπʹ ευθύνη αυτών και θα υπόκεινται εις έλεγχον ως προς τον χαρακτηρισμόν των. Προς τον σκοπόν τούτον, τα αερόπλοια δένον να προσγειώνται ή προσθαλασσώνται εις τας ορισθησομένας και πρασκευασθησομένας επί τούτω υπό της Τουρκίας ζώνας.
§3.
α) Τα υποβρύχια των διατελουσών εν ειρήνη μετά της Τουρκίας Δυνάμεων δέον να διέρχωνται των Στενών επί της επιφανείας.
β) Ο αρχηγός ξένης ναυτικής δυνάμεως προερχομένης εκ της Μεσογείου ή του Ευξείνου Πόντου θα δηλώνη εις σηματοφορικόν τίνα σταθμόν κατά την είσοδον του Ελλησπόντου ή του Βοσπόρου, χωρίς να ανακόπτη τον πλουν του, τον αριθμόν και το όνομα των υπό τας διαταγάς αυτού σκαφών, άτινα πρόκειται να εισέλθωσιν εντός των Στενών.
Η Τουρκία θα γνωστοποίηση τους σηματοφορικούς τούτους σταθμούς, μέχρι δε της ανακοινώσεως ταύτης, η ελευθερία διόδου των ξένων πολεμικών σκαφών δια των Στενών δεν θέλει παύσει υφισταμένη, της εισόδου εντός αυτών μη δυναμένης ως εκ τούτου να επιβραδυνθή.
γ) Η άδεια δια τα πολεμικά και μη πολεμικά αερόπλοια όπως υπερίπτανται των Στενών, υπό τους προβλεπόμενους υπό των παρόντων κανόνων όρους, συνεπάγεται δια τα ειρημένα αερόπλοια:
1) Την ελευθερίαν πτήσεως υπεράνω λωρίδας εδάφους πέντε χιλιομέτρων επί εκάστης πλευράς των στενότερων μερών των Στενών.
2) Το δικαίωμα, εν περιπτώσει βλάβης, όπως προσγειώνται επί της παραλίας ή προσθαλασσώνται εντός των χωρικών υδάτων της Τουρκίας.
§4.
Περιορισμός της διόδου των πολεμικών σκαφών
Τα διερχόμενα δια των Στενών πολεμικά σκάφη δεν δύνανται εν ουδεμία περιπτώσει, εκτός της αβαρίας ή θαλασσίου κινδύνου, να παραμείνωσιν εντός αυτών πέραν του αναγκαιούντος αυτοίς προς διέλευσιν χρόνου , συμπεριλαμβανομένου και του χρόνου της αγκυροβολιάς κατά την νύκτα, εάν η ασφάλεια της ναυσιπλοΐας επιβάλλη τούτο.
§5.
Παραμονή εν τοις λιμέσι των Στενών και του Ευξείνου Πόντου.
α) Αι παράγραφοι 1, 2 και 3 του παρόντος Παραρτήματος, εφαρμοζόμεναι επί της διόδου των πλοίων, πολεμικών σκαφών και αεροπλοίων δια των Στενών και υπεράνω αυτών, δεν θίγουσι το δικαίωμα της Τουρκίας όπως εκδίδη τους κανονισμούς, ους ήθελε κρίνει αναγκαίους ως προς τον αριθμόν των πολεμικών σκαφών και των πολεμικών αεροπλοίων της αυτής δυνάμεως, άτινα θα δύνανται να επισκέπτωνται συγχρόνως τους τουρκικούς λιμένας και τα αεροδρόμια, ως και την διάρκειαν της παραμονής αυτών.
β) Αι Παρευξείνειοι Δυνάμεις θα έχωσι το αυτό δικαίωμα, όσον αφορά τους λιμένας και τα αεροδρόμια αυτών.
γ) Τα ελαφρά σκάφη, τα οποία αι ήδη εν τη Ευρωπαϊκή Επιτροπή του Δουνάβεως εκπροσωπούμενοι Δυνάμεις διατηρούσιν ως φυλακίδας εις τας εκβολάς του ποταμού τούτου και μέχρι του Γαλαζίου, θέλουσι προστεθή εις τα υπό της 2 παραγράφου προβλεπόμενα, δυνάμενα να αντικαθίστανται, εάν παραστή ανάγκη.
§6.
Ειδικαί διατάξεις περί της υγεινομικής προφυλάξεως
Τα πολεμικά σκάφη, εφʹ ων υπάρχουσιν κρούσματα πανώλους, χολέρας ή τυφοειδούς πυρετού, ή εφʹ ων εσημειώθησαν τοιαύτα από επτά ημερών, ως και τα σκάφη άτινα ανεχώρησαν από χρόνου βραχυτέρου των πέντε εισοσιτετραώρων εκ λιμένας μεμολυσμένου, οφείλουσι να διέρχωνται των Στενών εν καθάρσει και εφαρμόζωσι δια των μέσων, άτινα διαθέτουσι επί του πλοίου, τα αναγκαία προφυλακτικά μέτρα προς πρόληψιν πάσης δυνατής μολύνσεως των Στενών.
Η διάταξις αυτή εφαρμοσθήσεται και επί των εμπορικών πλοίων, εφʹ ων υπάρχει ιατρός, των διερχομένων κατʹ ευθείαν δια των Στενών, χωρίς να σταθμεύσωσιν ή εκφορτώσωσιν εμπορεύματα.
Τα εμπορικά πλοία, εφʹ ων δεν υπάρχει ιατρός, δέον, πριν εισέλθωσιν εντός των Στενών, και αν ακόμη δεν πρόκειται να σταθμεύσωσιν, όπως συμμορφώνται προς τας διεθνείς υγειονομικάς διατάξεις.
Τα πολεμικά σκάφη και τα εμπορικά πλοία, προσεγγείζοντα εις τίνα των λιμένων των Στενών, θα υπάγωνται εντός του λιμένος τούτου εις τας ισχύουσας εν αυτώ διεθνείς υγειονομικάς διατάξεις.
Άρθρον 3.
ʹΌπως διατηρήται ελευθέρα παντός κωλύματος ή δίοδος και η ναυσιπλοΐα εντός των Στενών, τα εν τοις άρθροις 4‐9 καθοριζόμενα μέτρα θα εφαρμόζωνται εις τα ύδατα και τας ακτάς αυτών, ως και εις τας εντός των Στενών ή παρʹ αυτά κείμενας νήσους.
Άρθρον 4.
Ουδετεροποιούνται αι κατωτέρω οριζόμεναι ζώναι και νήσοι:
1) Αι δύο ακταί του στενού του Ελλησπόντου και του Βοσπόρου κατά την έκτασιν των κατωτέρω καθοριζομένων ζωνών (Όρα συνημμένον χάρτην):
Ελλήσποντος: Βορειοδυτικώς, χερσόνησος της Καλλιπόλεως και περιοχή νοτιοανατολικώς γραμμής, αρχομένης από σημείου του κόλπου του Ξηρού κείμενου 4 χιλιόμετρα βορειοανατολικώς του Μπακλά ‐ Μπουρνού, καταληγούσης επί της Προποντίδος εις Κούμβαον και διερχόμενης νοτίως του Καβάκ (του χωρίου τούτου μη συμπεριλαμβανομένου)∙
Νοτιοανατολικώς, περιοχή περιλαμβανομένη μεταξύ της ακτής και γραμμής χαρασσομένης 20 χιλιόμετρα από της ακτής, αρχομένης από του ακρωτηρίου Εσκή ‐ Ισταμπόλ έναντι της Τενέδου και καταληγούσης εις την Προποντίδα επί σημείου της ακτής κειμένου αμέσως βορείως του Καραμπιγά.
Βόσπορος (υπό την επιφύλαξιν του εδικού καθεστώτος της Κωνσταντινουπόλως, Άρθ. 8):
Ανατολικώς, ζώνη εκτεινομένη μέχρι γραμμής χαρασσομένης 15 χιλιόμετρα από της ανατολικής ακτής του Βοσπόρου‐
Δυτικώς, ζώνη εκτεινομένη μέχρι γραμμής χαρασσομένης 15 χιλιόμετρα από της δυτικής ακτής του Βοσπόρου.
2) Άπασαι αι νήσοι της Προποντίδος, εκτός της νήσου Καλολίμνου.
3) Εν τω Αιγαίω, αι νήσοι Σαμοθράκη, Λήμνος, Ίμβρος, Τένεδος και αι Λαγούσαι νήσοι (Μαυρυαί).
Άρθρον 5.
Εντός δέκα πέντε ημερών από της ενάρξεως της ισχύος της παρούσης Συμβάσεως, θέλει συνέλθει Επιτροπή, αποτελουμένη εκ τεσσάρων μελών διοριζομένων υφʹ εκάστης των Κυβερνήσεων της Γαλλίας, της Μεγάλης Βρεττανίας, της Ιταλίας και της Τουρκίας, όπως καθορίση επί τόπου τα όρια των εν τω άρθρω 4 εδ. 1 προβλεπομένων ζωνών.
Αι εν τη Επιτροπή ταύτη αντιπροσωπευόμεναι Κυβερνήσεις θέλουσι μεριμνήσει περί των αποζημιώσεων, ων θα δικαιούνται οι οικείοι αυτών αντιπρόσωποι.
Πάντα τα εκ των λειτουργίας της Επιτροπής προκύπτοντα γενικά έξοδα θέλουσιν επιβαρύνει εξ ίσου τας αντιπροσωπευομένας Δυνάμεις.
Άρθρον 6.
Υπό την επιφύλαξιν των περί Κωνσταντινουπόλεως διατάξεων του άρθρου 8, ουδέν οχυρωματικόν έργον, ουδεμία μόνιμος εγκατάστασις πυροβολικού, ουδέν υποβρύχιον πολεμικόν μηχάνημα, εκτός των υποβρυχίων σκαφών, ως και ουδεμία εγκατάστασις στρατιωτικής αεροναυτικής, ή ναυτική βάσις δύνανται να υφίστανται εν ταις ουδετεροποιουμέναις ζώναις και νήσοις.
Ουδεμία ένοπλος δύναμις δύναται να σταθμεύση εν αυταίς, εκτός των προς διατήρησιν της τάξεως αναγκαιουσών δυνάμεων αστυνομίας και χωροφυλακής, των οποίων ο οπλισμός δέον να αποτελήται μόνον εκ του περιστρόφου, της σπάθης, του όπλου και τεσσάρων οπλοπολυβόλων ανά εκατόν άνδρας, αποκλειομένου παντός πυροβολικού.
Εντός των χωρικών υδάτων των ουδετεροποιουμένων ζωνών και νήσων, ουδέν υποβρύχιον πολεμικόν μηχάνημα δέον να υφίσταται, εκτός των υποβρυχίων σκαφών.
Παρά τα προηγούμενα εδάφια, η Τουρκία θα διατήρηση το δικαίωμα όπως διαμετακομίζη τας στρατιωτικός αυτής δυνάμεις δια των ουδετεροποιουμένων ζωνών και νήσων του τουρκικού εδάφους, ως και δια των χωρικών αυτών υδάτων, ένθα ο τουρκικός στόλος δύναται να αγκυροβολή.
Προς τούτοις, όσον αφορά τα Στενά, η Τουρκική Κυβέρνησις δικαιούται να επισκοπή, διʹ αεροπλάνων ή αεροστάτων, την επιφάνειαν και τον πυθμένα της θαλάσσης. Τα τουρκικά αερόπλοια δύνανται πάντοτε να υπερίπτανται των υδάτων των Στενών και των ουδετεροποιουμένων ζωνών του τουρκικού εδάφους και να προσγειώνται ή προσθαλασσώνται πανταχού εν αυτοίς εν πλήρει ελευθερία.
Η Τουρκία και η Ελλάς δύνανται ωσαύτως, εν ταις ουδετεροποιουμένας ζώναις και νήσοις και εν τοις χωρικοίς αυτών ύδασι, να ενεργώσι τας μετακινήσεις του προσωπικού τας αναγκαίας δια την εκπαίδευσιν, εκτός των ζωνών και νήσων τούτων, των εν αυταίς στρατολογουμένων ανδρών.
Η Τουρκία και η Ελλάς θα ώσιν ελεύθεραι να διοργανώσωσιν, εντός των ειρημίνων ζωνών και νήσων των οικείων αυτών εδαφών, παρατηρητήρια και τηλεγραφικάς, τηλεφωνικάς και οπτικάς συγκοινωνίας παντός συστήματος. Η Ελλάς δύναται να μεταφέρη τον στόλον της εντός των χωρικών υδάτων των ουδετεροποιουμένων ελληνικών νήσων, ουχί όμως και να χρησιμοποιή τα ύδατα ταύτα ως βάσιν επιχειρήσεων κατά της Τουρκίας ή δια ναυτικήν ή στρατιωτικήν συγκέντρωσιν προς τον σκοπόν τούτον.
Άρθρον 7.
Ουδέν υποβρύχιον πολεμικόν μηχάνημα, εκτός των υποβρυχίων σκαφών δύναται να τοποθετηθή εντός των υδάτων της Προποντίδος.
Η Τουρκική Κυβέρνησις δεν θέλει εγκαταστήση ουδέν μόνιμον πυροβολείον, ή τορπιλλοβλητικούς σωλήνας, δυναμένους να παρακωλύσωσιν την διάβασιν των Στενών, επί της παραλιακής ευρωπαϊκής περιοχής της Προποντίδος ή επί της παραλιακής περιοχής της Ανατολίας της κειμένης ανατολικώς της ουδετεροποιουμένης ζώνης του Βοσπόρου μέχρι της Αρετσού (Ρύσιον).
Άρθρον 8.
Εν Κωνσταντινουπόλει, συμπεριλαμβανομένων της Σταμπούλ, του Πέρα, Γαλατά και της Χρυσουπόλεως ως και των Πριγκηπονήσων, και εις τα εγγύτατα αυτής περίχωρα, θα δύναται να σταθμεύη φρουρά εκ 12.000 ανδρών κατά μέγιστον όριον, δια τας ανάγκας της πρωτευούσης, θα επιτρέπηται ωσαύτως να διατηρηθώσιν εν Κωνσταντινουπόλει εις ναύσταθμος και μία ναυτική βάσις.
Άρθρον 9.
Εάν, εν περιπτώσει πολέμου, η Τουρκία ή η Ελλάς, ποιούσαι χρήσιν του δικαιώματος αυτών ως εμπολέμων Δυνάμεων, προήρχοντο εις την ανάγκην όπως επιφέρωσι τροποποιήσεις εις την ως άνω προβλεπομένη ουδετεροποίησιν, θα είχον την υποχρέωσιν, άμα τη συνομολογήσει της ειρήνης, να αποκαταστήσωσι το υπό της παρούσης Συμβάσεως προβλεπόμενον καθεστώς.
Άρθρον 10.
Εν Κωνσταντινουπόλει θέλει συσταθή Διεθνής Επιτροπή, υπό την επονομασίαν “Επιτροπή των Στενών”, συγκροτούμενη κατά τα εν τω άρθρω 12 οριζόμενα.
Άρθρον 11.
Η Επιτροπή θα ασκή την δικαιοδοσίαν της επί των υδάτων των Στενών.
Άρθρον 12.
Η Επιτροπή, διατελούσα υπό την προεδρείαν ενός αντιπροσώπου της Τουρκίας, θα αποτελήται εξ αντιπροσώπων της Γαλλίας, της Μεγάλης Βρεττανίας, της Ιταλίας, της Ιαπωνίας, της Βουλγαρίας, της Ελλάδος, της Ρουμανίας, της Ρωσσίας και του Σεβρο‐ΚροατοΣλοβενικού Κράτους, ως Δυνάμεων υπογραψασών την παρούσαν Σύμβασιν και καθʹ όσον αύτη επικυρούται υπό των Δυνάμεων τούτων.
Η προσχώρησις των Ηνωμένων Πολιτειών εις την παρούοαν Σύμβασιν θα συνεπάγεται διʹ αυτάς το δικαίωμα όπως έχωσιν ωσαύτως αντιπρόσωπον εν τη Επιτροπή.
Το αυτό δικαίωμα, υπό τους αυτούς όρους, επιφυλάσσεται εις τα ανεξάρτητα Παρευξείνια Κράτη τα μη αναφερόμενα εν τω πρώτω εδαφίω του παρόντος άρθρου.
Άρθρον 13.
Αι εν τη Επιτροπή αντιπροσωπευόμεναι Κυβερνήσεις θα μεριμνήσωσι περί της χορηγηθησομένης τυχόν αποζημιώσεως εις τους αντιπροσώπους αυτών. Πάσα συμπληρωματική δαπάνη της Επιτροπής θα επιβαρύνη τας ειρημένας Κυβερνήσεις καθʹ ην αναλογίαν κατανέμονται αι δαπάναι της Κοινωνίας των Εθνών.
Άρθρον 14.
Η Επιτροπή θα εξακριβώνη ότι δεόντως τηρούνται αι αφορώσαι την δίοδον των πολεμικών σκαφών και πολεμικών αεροπλοίων διατάξεις, αίτινες αναφέρονται εν τοις παραγράφοις 2, 3 και 4 του συνημμένου τω άρθρω 2 Παραρτήματος.
Άρθρον 15.
Η Επιτροπή των Στενών θα εκπληρή την αποστολήν αυτής υπό την αιγίδα της Κοινωνίας των Εθνών, προς την οποίαν θα απευθύνη ετησίως έκθεσιν περί της εκπληρώσεως της αποστολής της, μετά πάσης, επί πλέον, χρησίμου πληροφορίας όσον αφορά το εμπόριον και την ναυτιλίαν. Προς τούτο, η Επιτροπή θα συνεννοήται μετά των υπηρεσιών της Τουρκικής Κυβερνήσεως των επιφορτισμένων τα της ναυσιπλοΐας εντός των Στενών.
Άρθρον 16.
Η Επιτροπή θέλει εκπονήση τους αναγκαίους κανονισμούς προς εκπλήρωσιν της αποστολής της.
Άρθρον 17.
Αι διατάξεις της παρούσης Συμβάσεως δεν θίγουσι το δικαίωμα της Τουρκίας όπως μετακινή ελευθέρως τον στόλον αυτής εντός των τουρκικών υδάτων.
Άρθρον 18.
Επιθυμούσαι όπως η ουδετεροποίησις των Στενών και των γειτνιαζουσών ζωνών μη καθίσταται υπό στρατιωτικήν έποψιν αιτία αδικαιολογήτου κινδύνου δια την Τουρκίαν και όπως μη τίθενται εν κινδύνω η ελευθερία των Στενών ή η ασφάλεια των ουδετεροποιουμένων ζωνών εκ πράξεων πολεμικών, τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη συμφωνούσιν επί των επομένων διατάξεων:
Εάν η ελευθερία της ναυσιπλοΐας των Στενών ή η ασφάλεια των ουδετεροποιουμένων ζωνών ετίθεντο τυχόν εν κινδύνω εκ παραβάσεως των διατάξεων περί της ελευθερίας διόδου, αιφνίδιας τινός επιθέσεως, ή πολεμικής τίνος πράξεως ή απειλής πολέμου, τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη, και, εν πάση περιπτώσει, η Γαλλία, η Μεγάλη Βρεττανία, η Ιταλία και η Ιαπωνία θέλουσιν εμποδίσει αυτάς, από κοινού, διʹ όλων των μέσων, τα οποία ήθελε προκρίνει προς τον σκοπόν τούτον το Συμβούλιον της Κοινωνίας των Εθνών.
Ευθύς ως αι πράξεις, αίτινες προκάλεσαν την υπό του προηγουμένου εδαφίου προβλεπομένην ενέργειαν, ήθελον καταπαύσει, το καθεστώς των Στενών, ως κανονίζεται υπό των διατάξεων της παρούσης Συμβάσεως, θα εφαρμοσθή εκ νέου επακριβώς.
Η παρούσα διάταξις, αποτελούσα αναπόσπαστον μέρος των διατάξεων των συναφών προς την ουδετεροποίησιν και την ελευθερίαν των Στενών, δεν θίγει ποσώς τα δικαιώματα και τας υποχρεώσεις, ας έχουσι τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη δυνάμει του Συμφώνου της Κοινωνίας των Εθνών.
Άρθρον 19.
Τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη θα καταβάλωσι πάσαν προσπάθειαν όπως, αι μη υπογράψασαι την παρούσαν Σύμβασιν Δυνάμεις, προσχωρήσωσιν εις αυτήν.
Η προσχώρησις αύτη κοινοποιηθήσεται, δια της διπλωματικής οδού, εις την Κυβέρνησιν της Γαλικής Δημοκρατίας και διʹ αυτής εις πάντα τα υπογράψαντα ή προσχωρούντα Κράτη, θα ισχύη δε αύτη από της ημέρας της κοινοποιήσεως εις την Γαλλικήν Κυβέρνησιν.
Άρθρον 20.
Η ΠΑΡΟΥΣΑ ΣΥΜΒΑΣΙΣ επικυρωθήσεται. Αι επικυρώσεις κατατεθήσονται εν Παρισίοις, ως οίον τε τάχιον. Άρξεται ισχύουσα υφʹ ους όρους και η υπό σημερινήν χρονολογίαν Συνθήκη Ειρήνης. Ως προς τας μη υπογραψάσας την Συνθήκην ταύτην Δυνάμεις, αίτινες, κατά την στιγμήν ταύτην, δεν έχουσιν ακόμη επικυρώσει την παρούσαν Σύμβασιν, άρξεται αύτη ισχύουσα από της καταθέσεως των επικυρώσεων αυτών, ήτις θέλει κοινοποιηθή προς τας λοιπάς συμβαλλομένας Δυνάμεις υπό της Κυβερνήσεως της Γαλλικής Δημοκρατίας.
ΠΡΟΣ ΠΙΣΤΩΣΙΝ ΤΟΥΤΩΝ, οι ανωτέρω μνημονευόμενοι Πληρεξούσιοι υπέγραψαν την παρούσαν Σύμβασιν.
ΕΓΕΝΕΤΟ εν Λωζάννη, τη 24η Ιουλίου 1923, εις εν και μόνον αντίτυπον, όπερ κατατεθήσεται εν τοις αρχείοις της Κυβερνήσεως της Γαλλικής Δημοκρατίας, υπό της οποίας θέλει επιδοθή επίσημον αυτού αντίγραφον προς εκάστην των συμβαλλομένων Δυνάμεων.
Horace RUMBOLD
PELLE
GARRONI
G.C. MONTAGNA
Κ. OTCHIAI
Β. MORPHOFF
STANCIOFF
Ε. Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ
Δ. ΚΑΚΛΑΜΑΝΟΣ
Const. DIAMANDY
Const. CONTZESCO
Ν. IORDANSKI
Μ. ISMET
Dr. RIZA NOUR
HASSAN
III. ΣΥΜΒΑΣΙΣ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΜΕΘΟΡΙΟΥ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ
ΥΠΟΓΡΑΦΕΙΣΑ ΤΗ 24 ΙΟΥΛΙΟΥ 1923
Η ΒΡΕΤΤΑΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ, Η ΓΑΛΛΙΑ, Η ΙΤΑΛΙΑ, Η ΙΑΠΩΝΙΑ. Η ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ, Η ΕΛΛΑΣ, Η ΡΟΥΜΑΝΙΑ, ΤΟ ΣΕΡΒΟ‐ΚΡΟΑΤΟ‐ΣΛΟΒΕΝΙΚΟΝ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΤΟΥΡΚΙΑ, εν τη μερίμνη αυτών όπως εξασφαλίσωσι την διατήρησιν της ειρήνης εις τα σύνορα της Θράκης,
Και θεωρούσαι προς τούτο αναγκαίον όπως ληφθώσιν αμοιβαίως ειδικά τίνα μέτρα εκατέρωθεν των συνόρων τούτων, καθʹ ά προβλέπεται εν τω άρθρω 24 της υπό σημερινήν ημερομηνίαν Συνθήκης ειρήνης,
Απεφάσισαν να συνομολογήσωσιν επί τούτω Σύμβασιν και διώρισαν ως Πληρεξουσίους αυτών:
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΟΥ ΗΝΩΜΕΝΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΒΡΕΤΤΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΙΡΛΑΝΔΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΥΠΕΡΘΑΛΛΑΣΙΩΝ ΒΡΕΤΤΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΩΡ ΤΩΝ ΙΝΔΙΩΝ:
Τον Εντιμότατον Sir Horace George Montagu RUMBOLD, Baronet, G.C.M.G., Ύπατον Αρμοστήν εν Κωνσταντινούπολη∙
• Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ:
Τον Μέραρχον Στρατηγόν κ. Maurice PELLE, Πρεσβευτήν της Γαλλίας, Ύπατον Αρμοστήν της Δημοκρατίας εν Ανατολή, Ανώτερον Ταξιάρχην Τάγματος της Λεγεώνος της Τιμής
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΙΤΑΛΙΑΣ:
Τον έντιμον Μαρκήσιον Camille GARRONI, Γερουσιαστήν του Βασιλείου, Πρεσβευτήν της Ιταλίας, Ύπατον Αρμοστήν εν Κωνσταντινουπόλει, μεγαλόσταυρον των Ταγμάτων των Αγίων Μαυρικίου και Λαζάρου και του Στέμματος της Ιταλίας∙
Τον Κύριον Jules Cesar MONTAGNA, Έκτακτον Αποσταλμένον και Πληρεξούσιον Υπουργόν εν Αθήναις, Ταξιάρχην του Τάγματος των Αγ. Μαυρικίου και Λαζάρου, Ανώτερον Ταξιάρχην του Στέμματος της Ιταλίας∙
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΑΥΤΟΚΡΑΤΩΡ ΤΗΣ ΙΑΠΩΝΙΑΣ:
Τον Κύριον Kentaro OTCHIAI, Jusammi, Μέλος πρώτης τάξεως του Τάγματος του Ανατέλλοντος Ηλίου, Έκτακτον και Πληρεξούσιον Πρεσβευτήν εν Ρώμη∙
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΒΟΥΛΓΑΡΩΝ:
Τον Κύριον Bogdan MORPHOFF, πρώην Υπουργόν των Σιδηροδρόμων, Ταχυδρομείων χαι Τηλεγράφων
Το Κύριον Dimitri STANCIOFF, Διδάκτορα του Δικαίου, Έκτακτον Απεσταλμένον και Πληρεξούσιον Υπουργόν εν Λονδίνω, Μεγαλόσταυρόν του Τάγματος του Αγίου Αλεξάνδρου∙
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ:
Τον Κύριον Ελευθέριον Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΝ, Πρώην Πρόεδρον του Υπουργικού Συμβουλίου, Μεγαλόσταυρόν του Τάγματος του Σωτήρος∙
Τον Κύριον Δημήτριον ΚΑΚΛΑΜΑΝΟΝ, Πληρεξούσιον Υπουργόν εν Λονδίνω, Ταξιάρχην του Τάγματος του Σωτήρος∙
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΡΟΥΜΑΝΙΑΣ:
Τον Κύριον Constantin I. DIAMANTY, Πληρεξούσιον Υπουργόν
Τον Κύριον Constantin CONTZESCO Πληρεξούσιον Υπουργόν∙
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΣΕΡΒΩΝ, ΚΡΟΑΤΩΝ ΚΑΙ ΣΛΟΒΕΝΩΝ:
Τον Δρα Miloutine YOVANOVITCH. Έκτακτον Απεσταλμένον και Πληρεξούσιον Υπουργόν εν Βέρνη∙
• Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΙΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΕΩΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ:
Τον ISMET Pacha, Υπουργόν επί των Εξωτερικών, Βουλευτήν Αδριανουπόλεως∙
Τον Δρα RIZA NOUR Bey Υπουργόν της Υγιεινής και Κοινωνικής Περιθάλψεως, Βουλευτήν Σινώπης∙
Toν HASSAN Bey, πρώην Υπουργόν Βουλευτήν Τραπεζούντας‐
ΟΙΤΙΝΕΣ, αφού επεδείξαντο αλλήλοις τα πληρεξούσια αυτών έγγραφα, ευρεθέντα εν πλήρει τάξει και κατά τους απαιτουμένους τύπους, συνεφώνησαν επί των ακολούθων διατάξεων:
Άρθρον 1.
Τα από του Αιγαίου μέχρι του Ευξείνου Πόντου εδάφη, τα διήκοντα εκατέρωθεν των συνόρων, άτινα χωρίζουσι την Τουρκίαν από της Βουλγαρίας και της Ελλάδος, θα ουδετεροποιηθώσιν εις βάθος τριάκοντα περίπου χιλιομέτρων, περιλαμβανόμενον εντός των κάτωθι ορίων (Όρα συνημμένον χάρτην).
1oν) Επί Τουρκικού εδάφους, από του Αιγαίου μέχρι του Ευξείνου Πόντου:
γραμμή αισθητώς παράλληλος προς την μεθόριον της Τουρκίας μετά της Ελλάδος και της Βουλγαρίας, ως καθωρίσθη εν τω άρθρω 2 παράγρ. 1 και 2 της υπό σημερινήν χρονονολογίαν Συνθήκης Ειρήνης. Η γραμμή αύτη θέλει χαραχθή εις απόστασιν τριάκοντα τουλάχιστον χιλιομέτρων από της εν λόγω μεθορίου, πλην της περιοχής Σαράντα Εκκλησιών, ένθα δέον να αφήση έξω της ουδετεροποιουμένης ζώνης αυτήν ταύτην την πόλιν μετά περιμέτρου πέντε τουλάχιστον χιλιομέτρων, υπολογιζόμενης από του κέντρου της πόλεως ταύτης. Η γραμμή αύτη αρχομένη από του ακρωτηρίου Ιμπριτζέ ‐ Μπουρνού, επί του Αιγαίου, θέλει καταλήξει εις το ακρωτήριον Σερμπές ‐ Μπουρνού, επί του Ευξείνου Πόντου.
2ον) Επί Ελληνικού εδάφους, από του Αιγαίου μέχρι της Ελληνο‐βουλγαρικής μεθορίου:
γραμμή αναχωρούσα από του άκρου του ακρωτηρίου Μάκρης (του χωρίου Μάκρη εξαιρουμένου), ακολουθούσα προς βορράν διεύθυνσιν αισθητώς παράλληλον προς τον ρουν του Έβρου μέχρι του Ταχταλή, και εξικνουμένη είτα προς ανατολάς του Μεχέρ ‐ κόζ εις σημείον καθοριστέον επί της ελληνοβουλγαρικής μεθορίου, δέκα πέντε περίπου χιλιόμετρα δυτικώς του Κιουτσούκ ‐ Δερμπέντ.
3ον) Επί Βουλγαρικού εδάφους, από της Ελληνοβουλγαρικής μεθορίου μέχρι του Ευξείνου Πόντου:
γραμμή αναχωρούσα εκ του ανωτέρου ορισθέντος σημείου, τέμνουσα την οδόν Αδριανουπόλεως εις Κοσή ‐ Καβάκ, πέντε χιλιόμετρα δυτικώς του Παπάς ‐κοϊ, είτα προχωρούσα εις απόστασιν τριάκοντα τουλάχιστον χιλιομέτρων από της ελληνοβουλγαρικής και της τουρκοβουλγαρικής μεθορίου, πλην της περιοχής του Χαρμανλή, ένθα δέον να αφήση έξω της ουδετεροποιουμένης ζώνης αυτήν ταύτην την πόλιν μετά περιμέτρου πέντε τουλάχιστον χιλιομέτρων, υπολογιζόμενης από του κέντρου της ειρημένης πόλεως, και καταλήγουσα επί του Ευξείνου Πόντου εις τον μυχόν του όρμου του κείμενου βορειοδυτικώς του Αμπερλέρ.
Άρθρον 2.
Επιτροπή οροθετήσεως, συγκροτηθησομένη εντός δέκα πέντε ημερών από της ενάρξεως της ισχύος της παρούσης Συμβάσεως, θα αναλάβη όπως καθορίση και χάραξη επί τόπου τα εν τω άρθρω 1 καθοριζόμενα όρια. Η Επιτροπή αύτη θα αποτελήται εξ αντιπροσώπων της Γαλλίας, της Μεγάλης Βρεττανίας, της Ιταλίας, της Βουλγαρίας, της Ελλάδος και της Τουρκίας, εκάστης των Δυνάμεων τούτων διοριζούσης ανά ένα αντιπρόσωπον. Οι αντιπρόσωποι της Βουλγαρίας, της Ελλάδος και της Τουρκίας θα μετέχωσι μόνον των εργασιών, αίτινες αφορώσι τα εδάφη των οικείων αυτών Κρατών το συνολικόν όμως πόρισμα των εργασιών τούτων θέλει καθορισθή και καταχωρισθή εν ολομέλεια της Επιτροπής.
Άρθρον 3.
Η ουδετεροποίησις των εν τω άρθρω 1 οριζομένων ζωνών, θέλει συντελεσθή και διατηρηθή συμφώνως προς τας κάτωθι διατάξεις:
1ον) Πάντα τα ήδη υπάρχοντα οχυρωματικά έργα, μόνιμα ή εκστρατείας, δέον να αφοπλισθώσι και κατεδαφισθώσι μερίμνη της Δυνάμεως επί του εδάφους της οποίας ευρίσκονται. Ουδέν νέον έργον τοιούτου είδους θέλει κατασκευασθή, ουδεμία δε αποθήκη όπλων ή υλικού πολέμου, ως και ουδεμία ετέρα επιθετική ή αμυντική εγκατάστασις στρατιωτικής, ναυτικής ή αεροπορικής φύσεως θέλει οργανωθή.
2ον) Ουδεμία ένοπλος δύναμις δύναται να σταθμεύη ή να μετακινήται πλην των ειδικών στοιχείων, ως χωροφυλακής, αστυνομικών δυνάμεων, τελωνοφυλάκων, οροφυλάκων, των αναγκαίων προς εξασφάλισιν της εσωτερικής τάξεως και επιτήρησιν των συνόρων.
Ο αριθμός των ειδικών τούτων στοιχείων, εν οις δεν θα περιλαμβάνονται αεροπορικαί δυνάμεις, δεν θα υπερβαίνη:
α) Εντός της ουδετεροποιουμένης ζώνης του τουρκικού εδάφους, 5000 άνδρας εν συνόλω∙
β) Εντός της ουδετεροποιουμένης ζώνης του ελληνικού εδάφους 2500 άνδρας εν συνόλω∙
γ) Εντός της ουδετεροποιουμένης ζώνης του βουλγαρικού εδάφους, 2500 άνδρας εν συνόλω.
Ο οπλισμός τούτων θα αποτελήται μόνον εκ του περιστρόφου, της σπάθης, του όπλου και τεσσάρων οπλοπολυβόλων ανά 100 άνδρας, αποκλειομένου παντός πυροβολικού.
Αι διατάξεις αύται δεν θίγουσι τας επιβληθείσας τη Βουλγαρία υποχρεώσεις δυνάμει της από 27 Νοεμβρίου 1919 Συνθήκης του Νεϊγύ.
3ον) Απαγορεύεται η υπεράνω της ουδετεροποιουμένης ζώνης πτήσις στρατιωτικών ή ναυτικών αεροπλοίων, οιανδήποτε σημαίαν και αν φέρωσι ταύτα.
Άρθρον 4.
Εν η περιπτώσει μία των ομόρων Δυνάμεων, ης το έδαφος αναφέρεται εν τη παρούση Συμβάσει, ήθελε τυχόν διατύπωση παράπονα ως προς την τήρησιν των προηγουμένων διατάξεων, τα παράπονα ταύτα θέλουσιν υποβληθή υπʹ αυτής εις το Συμβούλιον της Κοινωνίας των Εθνών.
Άρθρον 5.
Η ΠΑΡΟΥΣΑ ΣΥΜΒΑΣΙΣ επικυρωθήσεται.
Αι επικυρώσεις αυτής θέλουσι κατατεθή εν Παρισίοις, ως οίον τε τάχιον.
Άρξεται ισχύουσα ευθύς ως επικυρωθή υπό της Βουλγαρίας, της Ελλάδος και της Τουρκίας. Ειδικόν πρακτικόν θα πιστοποίηση τας επικυρώσεις ταύτας. Ως προς τας λοιπάς Δυνάμεις, αίτινες κατά την στιγμήν αυτήν δεν έχουσι τυχόν επικύρωση την Σύμβασιν, άρξεται αύτη ισχύουσα από της καταθέσεως των επικυρώσεων αυτών, κοινοποιηθησομένης προς τας λοιπάς συμβαλλομένας Δυνάμεις υπό της Κυβερνήσεως της Γαλλικής Δημοκρατίας.
Η Ιαπωνική Κυβέρνησις δύναται και απλώς να γνωστοποίηση εις την Κυβέρνησιν της Γαλλικής Δημοκρατίας, δια του εν Παρισίοις διπλωματικού αυτής αντιπροσώπου, ότι η επικύρωσις αυτής εγένετο, εν τοιαύτη δε περιπτώσει οφείλει να διαβιβάση αυτή, όσον το δυνατόν ταχύτερον, την πράξιν της επυκυρώσεως.
ΠΡΟΣ ΠΙΣΤΩΣΙΝ ΤΟΥΤΩΝ, οι ανωτέρω μνημονευόμενοι Πληρεξούσιοι υπέγραψαν την παρούσαν Σύμβασιν.
ΕΓΕΝΕΤΟ εν Λωζάννη, τη 24η Ιουλίου 1923, εις εν και μόνον αντίτυπον, όπερ κατατεθήσεται εν τοις αρχείοις της Κυβερνήσεως της Γαλλικής Δημοκρατίας, ήτις θέλει επιδώσει επίσημον αυτού αντίγραφαν προς εκάστην των υπογραψασών Δυνάμεων.
Horace RUMBOLD
PELLE
GARRONI
G. C. MONTAGNA
Κ. OTCHIAI
Β. MORPHOFF
STANCIOFF
Ε. Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ
Δ. ΚΑΚΛΑΜΑΝΟΣ
Const. DIAMANDY
Const. CONTZESCO
Μ. ISMET
Dr. RIZA NOUR
HASSAN
IV. ΣΥΜΒΑΣΙΣ ΠΕΡΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑΣ
ΥΠΟΓΡΑΦΕΙΣΑ ΤΗ 24 ΙΟΥΛΙΟΥ 1923
Η ΒΡΕΤΤΑΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ, Η ΓΑΛΛΙΑ, Η ΙΤΑΛΙΑ, Η ΙΑΠΩΝΙΑ, Η ΕΛΛΑΣ, Η ΡΟΥΜΑΝΙΑ, ΤΟ ΣΕΡΒΟ‐ΚΡΟΑΤΟ‐ΣΛΟΒΕΝΙΚΟΝ ΚΡΑΤΟΣ,
αφʹ ενός
ΚΑΙ Η ΤΟΥΡΚΙΑ
αφʹ ετέρου
Επιθυμούσαι όπως κανονίσωσι συμφώνως προς το σύγχρονον Διεθνές Δίκαιον τους όρους εγκαταστάσεως εν Τουρκία των υπηκόων των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων και τους όρους εγκαταστάσεως των Τούρκων υπηκόων εν ταις χώραις των Δυνάμεων τούτων, ως και τίνα ζητήματα αφορώντα την δικαστικήν δικαιοδοσίαν,
Απεφάσισαν να συνομολογήσωσιν επί τούτω Σύμβασιν και διώρισαν ως οικείους αυτών Πληρεξουσίους:
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΟΥ ΗΝΩΜΕΝΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΒΡΕΤΤΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΙΡΛΑΝΔΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΥΠΕΡΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΒΡΕΤΤΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΩΡ ΤΩΝ ΙΝΔΙΩΝ:
Τον Εντιμότατσν Sir Horace George Montagu RUMBOLD, Baronet, G.C.M.G., Ύπατον Αρμοστήν εν Κωνσταντινουπόλει∙
• Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ:
Τον Μέραρχον Στρατηγόν κ. Maurice PELLE, Πρεσβευτήν της Γαλλίας, Ύπατον Αρμοστήν της Δημοκρατίας εν Ανατολή, Ανώτερον Ταξιάρχην Τάγματος της Λεγεώνας της Τιμής
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΙΤΑΛΙΑΣ:
Τον έντιμον Μαρκήσιον Camille GARRONI, Γερουσιαστήν του Βασιλείου, Πρεσβευτήν της Ιταλίας, Ύπατον Αρμοστήν εν Κωνσταντινουπόλει,
Μεγαλόσταυρον των Ταγμάτων των Αγίων Μαυρικίου και Λαζάρου και του Στέμματος της Ιταλίας∙
Τον Κύριον Jules Cesar MONTAGNA, Έκτακτον Αποσταλμένον και Πληρεξούσιον Υπουργόν εν Αθήναις, Ταξιάρχην του Τάγματος των Αγ. Μαυρικίου και Λαζάρου, Ανώτερον Ταξιάρχην του Στέμματος της Ιταλίας.
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΑΥΤΟΚΡΑΤΩΡ ΤΗΣ ΙΑΠΩΝΙΑΣ:
Τον Κύριον Kentaro OTCHIAI, Jusammi, Μέλος πρώτης τάξεως του Τάγματος του Ανατέλλοντος Ηλίου, Έκτακτον και Πληρεξούσιον Πρεσβευτήν εν Ρώμη∙
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ:
Τον Κύριον Ελευθέριον Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΝ, Πρώην Πρόεδρον του Υπουργικού Συμβουλίου, Μεγαλόσταυρον του Τάγματος του Σωτήρος∙
Τον Κύριον Δημήτριον ΚΑΚΛΑΜΑΝΟΝ, Πληρεξούσιον Υπουργόν εν Λονδίνω, Ταξιάρχην του Τάγματος του Σωτήρος∙
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΎΣ ΤΗΣ ΡΟΥΜΑΝΙΑΣ:
Τον Κύριον Constantin I. DIAMANTY, Πληρεξούσιον Υπουργόν∙
Τον Κύριον Constantin CONTZESCO Πληρεξούσιον Υπουργόν∙
• Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΣΕΡΒΩΝ, ΤΩΝ ΚΡΟΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΛΟΒΕΝΩΝ:
Τον Δρα Miloutine YOVANOVITCH, Έκτακτον Απεσταλμένον και Πληρεξούσιον Υπουργόν εν Βέρνη∙
• Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΙΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΕΩΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ:
Τον ISMET Pacha, Υπουργόν επί των Εξωτερικών, Βουλευτήν Αδριανουπόλεως∙
Τον Δρα RIZA NOUR Bey Υπουργόν της Υγιεινής και Κοινωνικής Περιθάλψεως, Βουλευτήν Σινώπης
Τον HASSAN Bey, πρώην Υπουργόν Βουλευτήν Τραπεζούντας.
ΟΙΤΙΝΕΣ, επιδείξαντες αλλήλοις τα πληρεξούσια αυτών έγγραφα, ευρεθέντα εν πλήρει τάξει και κατά τους απαιτούμενους τύπους, συνεφώνησαν επί των ακολούθων διατάξεων:
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Αʹ ΟΡΟΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΣ
Άρθρον 1.
Η εν Τουρκία εφαρμογή εκάστης των διατάξεων του παρόντος Κεφαλαίου επί των υπηκόων και εταιρειών των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων εξαρτάται εκ του ρητού όρου πλήρους αμοιβαιότητας παρεχομένης εις του υπηκόους και εταιρείας της Τουρκίας εν ταις Χώραις των ειρημένων Δυνάμεων.
Εν η περιπτώσει μία των Δυνάμεων τούτων ήθελεν αρνηθή, δυνάμει των νόμων αυτής ή άλλου τινός λόγου, όπως παράσχη την αμοιβαιότητα ως προς οιανδήποτε των εν λόγω διατάξεων, οι υπήκοοι και αι εταιρείαι αυτής δεν θα δύνανται να επωφεληθώσιν εν Τουρκία της διατάξεως ταύτης.
Εν τη εφαρμογή του παρόντος άρθρου, αι υπό την προστασίαν ή εξουσίαν των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων υπαγόμενοι Κτήσεις (Dominions), αποικίαι και χώραι θα θεωρώνται εκάστη ιδιαιτέρως ως ιδία συμβαλλομένη Χώρα.
ΤΜΗΜΑ Αʹ
ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΜΟΝΗ
Άρθρον 2.
Εν Τουρκία οι υπήκοοι των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων θα γίνωνται δεκτοί συμφώνως προς το κοινόν Διεθνές Δίκαιον και θα διέπωνται υπʹ αυτού αυτοί τε και αι περιουσίαι των. Θα απολαύωσιν ως προς εαυτούς, τας περιουσίας, δικαιώματα και συμφέροντα αυτών της πληρεστέρας και διαρκεστέρας προστασίας των εγχωρίων νόμων και Αρχών. Μη θιγομένων των περί μεταναστεύσεως διατάξεων, θα έχωσι πλήρη ελευθερίαν εισόδου και εγκαταστάσεως εν Τουρκία και θα δύνανται, κατά συνέπειαν, να μεταβαίνωσι και διαμένωσιν εν αυτή, συμμορφούμενοι προς τους ισχύοντας νόμους και κανονισμούς.
Άρθρον 3.
Οι υπήκοοι των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων θα έχωσι το δικαίωμα εν Τουρκία να αποκτώσι, κατέχωσι και απαλλοτριώσι παν είδος κινητής και ακινήτου περιουσίας, συμμορφούμενοι προς τους νόμους και κανονισμούς της χώρας∙ θα δύνανται ιδία να διαθέτωσι ταύτην δια πωλήσεως, ανταλλαγής, δωρεάς, διαθηκικής διατάξεως ή δια παντός άλλου τρόπου, ως και να διακατέχωσι ταύτην συνεπεία διαδοχής εκ του νόμου ή συνεπεία διατάξεως μεταξύ ζώντων ή εκ διαθήκης.
Άρθρον 4
Η εν Τουρκία παραδοχή των υπηκόων των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων εις τα διάφορα είδη εμπορίου, επαγγέλματος ή βιομηχανίας και αντιστοίχως η εν τω εδάφει των ειρημένων Δυνάμεων παραδοχή των τούρκων υπηκόων εις τα διάφορα είδη εμπορίου, επαγγέλματος ή βιομηχανίας, θα αποτελέσωσιν αντικείμενον ιδιαιτέρων συμβάσεων συνομολογηθησομένων μεταξύ της Τουρκίας και των Δυνάμεων τούτων εντός δώδεκα μηνών από της ενάρξεως της ισχύος της παρούσης Συμβάσεως.
Εννοείται ότι μέχρι της συνομολογήσεως των εν λόγω συμβάσεων θα διατηρηθή το καθεστώς της 1ης Ιανουαρίου 1923, μη συνομολογουμένης δε τοιαύτης συμβάσεως μέχρι της λήξεως της ειρημένης δωδεκαμήνου προθεσμίας, εκάστη των συμβαλλομένων Δυνάμεων θέλει αναλάβει την ελευθερίαν ενεργείας αυτής, υπό την επιφύλαξιν του σεβασμού των υπό των ιδιωτών κεκτημένων δικαιωμάτων κατά την 1ην Ιανουαρίου 1923.
Άρθρον 5.
Αι κανονικώς συστηθείσαι εν τη χώρα μιας οιασδήποτε των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων εμπορικαί, βιομηχανικαί ή δημοσιονομικαί εταιρείαι, ως και αι εταιρείαι μεταφορών ή ασφαλειών αναγνωρίζονται εν Τουρκία.
Δια παν ό,τι αφορά εις την σύστασιν αυτών, την ικανότητα και το δικαίωμα του ενάγειν ενώπιον των δικαστηρίων θα διέπωνται υπό του νόμου της χώρας αυτών.
Αι εταιρείαι αύται θα δύνανται να εγκαθίστανται εν Τουρκία και να διενεργώσιν εν αυτή παν είδος εμπορίου και βιομηχανίας, όπερ δύνανται να μετέρχωνται οι υπήκοοι της χώρας εν η συνεστήθησαν, εφʹ όσον δεν απαγορεύεται εν Τουρκία εις τας τουρκικάς εταιρείας. Θα δύνανται να διεξαγάγωσιν ελευθέρως τας εργασίας αυτών, υπό την επιφύλαξιν της τηρήσεως των διατάξεων δημοσίας τάξεως, υπό την έποψιν δε ταύτην θα απολαύωσι των αυτών δικαιωμάτων, ων απολαύει πάσα ομοίας φύσεως τουρκική εταιρεία.
θα έχωσι το δικαίωμα να αποχτώσι, διακατέχωσι και απαλλοτριώσι παν είδος κινητής περιουσίας, συμμορφούμενοι προς τους νόμους και κανονισμούς της χώρας∙ το δικαίωμα τούτο θα έχωσιν ωσαύτως ως προς την ακίνητον περιουσίαν την αναγκαιούσαν δια την λειτουργίαν της εταιρείας, υπό την προϋπόθεσιν όμως ότι, εν τοιαύτη περιπτώσει, η απόκτησις της ακινήτου περιουσίας δεν αποτελεί το αντικείμενον της εταιρείας.
Άρθρον 6.
Οι υπήκοοι των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων δεν θα υπάγωνται εν Τουρκία εις τους αφορώντας την στρατιωτικήν υπηρεσίαν νόμους, θα απαλλάσσωνται πάσης υπηρεσίας και υποχρεώσεως ή αντισηκώματος αντικαθιστώντας την στρατιωτικήν υπηρεσίαν.
Δεν θα δύνανται να αποξενωθώσι της περιουσίας αυτών ή να αποστερηθώσιν, έστω και προσωρινώς, της χρήσεως αυτής, ειμή μόνον δια δημοσίαν ωφέλειαν νομίμως αναγνωριζομένην και έναντι προηγουμένης δικαίας αποζημιώσεως. Ουδεμία απαλλοτρίωση δύναται να λαβή χωράν άνευ προηγουμένης δημοσιότητος.
Άρθρον 7.
Η Τουρκία επιφυλάσσει εαυτή το δικαίωμα να απελαύνη διʹ ατομικών μέτρων, λαμβανομένων είτε κατόπιν νομίμου αποφάσεως, είτε συμφώνως προς τους νόμους ή κανονισμούς επί των ηθών, της υγείας ή επαιτείας, είτε δια λόγους εσωτερικής ή εξωτερικής ασφαλείας του Κράτους, τους υπηκόους των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων, ους υποχρεούνται αύται να δέχωνται, εν παντί καιρώ, μετά των οικογενειών των.
Η απέλασις θα λαμβάνη χωράν υπό συνθήκας σύμφωνους προς την υγιεινήν και τον ανθρωπισμόν.
ΤΜΗΜΑ Βʹ
ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρον 8.
Οι υπήκοοι των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων δεν θα υποβάλλωνται εις ουδένα φόρον, τέλος ή δασμόν, οιασδήποτε φύσεως ή ονομασίας, διάφορον ή επαχθέστερον εκείνου εις ον υποβάλλονται οι τούρκοι υπήκοοι, λόγω της εν Τουρκία διαμονής ή εγκαταστάσεως αυτών, ως και της εν αυτή εξασκήσεως παντός είδους εμπορίας, επαγγέλματος, βιομηχανίας, εκμεταλλεύσεως ή πάσης φύσεως εργασίας, επιτρεπομένων αυτοίς κατά τους εν άρθρω 4 προβλεπομένους όρους.
Οι υπήκοοι των ειρημένων Δυνάμεων, οι εγκατεστημένοι εν τω εξωτερικώ οίτινες, διερχόμενοι δια του τουρκικού εδάφους, επιχειρούσιν εν αυτώ οιανδήποτε εργασίαν, δεν θα υποβάλλωνται εις ουδένα φόρον, τέλος ή δασμόν, οιασδήποτε φύσεως ή ονομασίας, διάφορον ή επαχθέστερον εκείνου εις όν υποβάλλονται οι τούρκοι υπήκοοι ή οι εγκατεστημένοι εν Τουρκία, ξένοι διʹ ομοίας φύσεως και σημασίας εργασίαν κατά τας ισχύουσας εν Τουρκία φορολογικάς διατάξεις.
Αι εν Τουρκία περιουσίαι, δικαιώματα και συμφέροντα των υπηκόων των ειρημένων Δυνάμεων δεν θα υποβάλλωνται εις ουδένα φόρον, άμεσον ή έμμεσον, τέλος ή δασμόν διάφορον ή ανώτερον του επιβαλλομένου επί των περιουσιών, δικαιωμάτων και συμφερόντων των τούρκων υπηκόων, είτε κατά την απόκτησιν, διακατοχήν και χρήσιν των ειρημένων περιουσιών, είτε κατά την μετάθεσιν αυτών διʹ εκχωρήσεως, μεταβιβάσεως ή κληρονομιάς.
Άρθρον 9.
Αι εμπορικαί, βιομηχανικαί ή δημοσιονομικαί εταιρείαι, ως και αι εταιρείαι μεταφορών ή ασφαλειών, αίτινες, συστηθείσαι κατά τον νόμον μιας των λοιπών συμβαλλομένων Χωρών, εγκαθίστανται εν Τουρκία ή διενεργούσιν εν αυτή τας εργασίας των κατά τους εν τω άρθρω 5 προβλεπομένους όρους, δεν θα υποβάλλωνται εις ουδένα φόρον, τέλος ή δασμόν, οιασδήποτε φύσεως ή ονομασίας, εφʹ όσον δεν υποβάλλονται αι ομοίας φύσεως εταιρείαι, αι συστηθείσαι κατά τον τουρκικόν νόμον.
Αι αυταί διατάξεις εφαρμόζονται εις τα αυτοτελή υποκαταστήματα (filiales), υποκαταστήματα, πρακτορεία και λοιπάς αντιπροσωπείας οίκων ή εταιρειών των ειρημένων χωρών, άτινα εγκαθίστανται ή διενεργούσιν εν Τουρκία τας εργασίας των κατά τους εν άρθρω 5 προβλεπομένους όρους, εξυπακουομένου ότι, εάν η διεύθυνσις των οίκων ή εταιρειών τούτων ευρίσκεται εκτός της Τουρκίας, τα ειρημένα αυτοτελή υποκαταστήματα, υποκαταστήματα, πρακτορεία και αντιπροσωπείαι θα φορολογώνται μόνον δια το πραγματικώς εν Τουρκία χρησιμοποιούμενον κεφάλαιον ή δια τα εν αυτή πράγματι κτηθέντα κέρδη και προσόδους∙ τα κέρδη ταύτα και αι πρόσοδοι θα χρησιμεύωσι προς καθορισμόν του φορολογητέου κεφαλαίου, εάν δεν δύναται τούτο να εξακριβωθή.
Άρθρον 10.
Εάν η Τουρκική Κυβέρνησις θεσπίση απαλλαγάς από των φορολογικών υποχρεώσεων, οιασδήποτε φύσεως ή ονομασίας, αι απαλλαγαί αύται θέλουσι παρασχεθή εις τους εγκατεστημένους εν Τουρκία υπηκόους ή εταιρείας των λοιπών συμβαλλομένων Χωρών, εφʹ όσον παρέχονται και εις τους τούρκους υπηκόους ή τας εταιρείας τας συστηθείσας κατά τον τουρκικόν νόμον.
Την διάταξιν ταύτην ουδείς δύναται να επικαλεσθή όπως αιτήσηται το ευεργέτημα της εκ των φόρων απαλλαγής, της παρεχομένης εις τα υπό του Κράτους ιδρυθέντα καθιδρύματα ή εις εκδοχείς παραχωρήσεως δημοσίας υπηρεσίας.
Άρθρον 11.
Επί των εν τοις άρθροις 8‐10 αναφερομένων θεμάτων, οι επιβαλλόμενοι εν Τουρκία εις τους υπηκόους των λοιπών συμβαλλομένων Χωρών επαρχιακοί ή τοπικοί φόροι, δασμοί, τέλη δεν θα είναι διάφοροι ή ανώτεροι των επιβαλλομένων εις τους τούρκους υπηκόους.
Άρθρον 12.
Ουδέν αναγκαστικόν δάνειον ή άλλη εξαιρετική φορολογία επί της περιουσίας θέλει επιβληθή εν Τουρκία, και εν περιπτώσει έτι πολέμου, εις τους εγκατεστημένους ή εργαζομένους εν αυτή υπηκόους των λοιπών συμβαλλομένων Χωρών, επί των περιουσιών, δικαιωμάτων και συμφερόντων, των ευρισκομένων εν τω τουρκικώ εδάφει, ως και επί των εταιρειών, αυτοτελών υποκαταστημάτων, υποκαταστημάτων ή πρακτορείων, άτινα, συστηθέντα κατά τον νόμον μιας των ειρημένων χωρών, εγκαθίστανται ή διενεργούσιν εν Τουρκία τας εργασίας αυτών.
Άρθρον 13.
Καταργηθεισών των Διομολογήσεων, η Τουρκία δεν θα παρέχη εις τους υπηκόους των ξένων Δυνάμεων μείζονα προστασίαν εκείνης, ης απολαύουσιν οι υπήκοοι αυτής, όσον αφορά δε τα εν τω παρόντι Τμήματι αναφερόμενα θέματα, θα εφαρμόζη εις τους υπηκόους αυτής ως και εις τους υπηκόους των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων την αρχήν της ισότητος.
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Βʹ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
Άρθρον 14.
Οι εν Τουρκία υπήκοοι των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων και αντιστοίχως οι εν ταις χώραις των εν λόγω Δυνάμεων τούρκοι υπήκοοι θα παρίστανται ελευθέρως ενώπιον των ιθαγενών δικαστηρίων και θα δύνανται να ενάγωσι και ενάγωνται υπό τους αυτούς κατά πάντα όρους υφʹ ους και οι ημεδαποί, υπό την επιφύλαξιν των διατάξεων του άρθρου 18.
Άρθρον 15.
Υπό την επιφύλαξιν του άρθρου 16, τα ζητήματα της δικαστικής δικαιοδοσίας, εν ταις σχέσεσι μεταξύ της Τουρκίας και των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων, θα κανονίζωνται εφʹ όλων των θεμάτων, συμφώνως προς τας αρχάς του Διεθνούς Δικαίου.
Άρθρον 16.
Μεταξύ της Τουρκίας και των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων καθορίζεται, ότι, επί των θεμάτων της προσωπικής καταστάσεως: τουτέστιν εφʹ όλων των ζητημάτων των αφορώντων τον γάμον και την συζυγικήν κοινοκτημοσύνην, το διαζύγιον, τον χωρισμόν από τραπέζης και κοίτης, την προίκα, πατρότητα, υιότητα, υιοθεσίαν, ικανότητα των προσώπων, ενηλικιότητα, επιτροπείαν, κηδεμονίαν, απαγόρευσιν επί κινητών: το δικαίωμα της εκ διαθήκης ή εξ αδιαθέτου διαδοχής, αι διανομαί και εκκαθαρίσεις, και εν γένει επί θεμάτων οικογενειακού δικαίου, μόνα αρμόδια, έναντι των εγκατεστημένων ή ευρισκομένων εν Τουρκία μη μουσουλμάνων υπηκόων των ειρημένων Δυνάμεων, θα είναι τα ιθαγενή δικαστήρια ή άλλοι ιθαγενείς Αρχαί εδρεύουσαι εν τη χώρα του διαδίκου, ούτινος η προσωπική κατάστασις είνε επίδικος.
Η παρούσα διάταξις δεν θίγει την ειδικήν δικαιοδοσίαν των προξένων επί των ληξιαρχικών πράξεων, συμφώνως προς το διεθνές δίκαιον ή τας συναφθησομένας τυχόν ιδιαιτέρας συμφωνίας, ουδʹ έτι το δικαίωμα των τουρκικών δικαστηρίων όπως αιτώνται και λαμβάνωσι τας αποδείξεις σχετικώς προς τα ζητήματα, τα ανωτέρω αναγνωριζόμενα ως υπαγόμενα εις την δικαιοδοσίαν των ιθαγενών δικαστηρίων ή άλλων ιθαγενών Αρχών των διαδίκων.
Κατʹ εξαίρεσιν του πρώτου εδαφίου, τα τουρκικά δικαστήρια δύνανται ωσαύτως να κηρυχθώσιν αρμόδια ως προς τα εν τη ειρημένη παραγράφω αναφερόμενα θέματα, εάν πάντες οι διάδικοι υπαχθώσιν εγγράφως εις την δικαιοδοσίαν των δικαστηρίων τούτων, άτινα θα δικάζωσι κατά τον νόμον της χώρας των διαδίκων.
Άρθρον 17.
Η Τουρκική Κυβέρνησις δηλοί ότι θέλει εξασφαλίσει εις τους εν Τουρκία ξένους, όσον αφορά εαυτούς και τας περιουσίας των, ενώπιον των τουρκικών δικαστηρίων, προστασίαν σύμφωνον προς το Διεθνές Δίκαιον ως και προς τας αρχάς και μεθόδους τας γενικώς παραδεδεγμένας εν ταις άλλαις χώραις.
Άρθρον 18.
Παν ζήτημα σχετικόν προς την εγγυοδοσίαν αλλοδαπού (judicatum solvi), την εκτέλεσιν των αποφάσεων, την κοινοποίησιν των δικαστικών και εξωδίκων πράξεων, τας παραγγελίας, την καταδίκην εις τα έξοδα και τέλη, την ατελή δικαστικήν αρωγήν και την προσωπικήν κράτησιν θέλει διακανονιστή, εν ταις μεταξύ της Τουρκίας και των λοιπών συμβαλλομένων Δυνάμεων σχέσεσιν, διʹ ειδικών συμβάσεων μεταξύ των ενδιαφερομένων Κρατών.
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γʹ ΤΕΛΙΚΑΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρον 19.
Αι συμβαλλόμεναι Δυνάμεις επιφυλάσσονται το δικαίωμα όπως δηλώσωσι κατά την έναρξιν της ισχύος της παρούσης Συμβάσεως, ότι αι διατάξεις της Συμβάσεως ταύτης δεν θέλουσιν εφαρμοσθή επί του όλου ή μέρους των Κτήσεων αυτών (Dominions), των διατελουσών υπό αυτόνομον κυβέρνησιν, των αποικιών αυτών, προτεκτοράτων, κτήσεων ή υπερθαλασσίων εδαφών, των υπαγομένων υπό την κυριαρχίαν ή εξουσίαν αυτών, εν τοιαύτη δε περιπτώσει, η Τουρκία θέλει απαλλαγή των εκ της παρούσης Συμβάσεως απορρεουσών διʹ αυτήν υποχρεώσεων έναντι των ειρημένων Κτήσεων (Dominions), αποικιών, προτεκτοράτων, κτήσεων και εδαφών.
Ουχʹ ήττον, αι ειρημέναι Δυνάμεις θα δύνανται να προσχωρήσωσι μεταγενεστέρως, εν ονόματι πάσης Κτήσεως διατελούσης υπό αυτόνομον κυβέρνησιν, αποικίας, προτεκτοράτου, κτήσεως ή εδάφους, διʹ ά είχον τυχόν προβή εις δήλωσιν αποκλείουσαν ταύτα κατά τους όρους της παρούσης Συμβάσεως.
Άρθρον 20.
Η παρούσα Σύμβασις συνομολογείται δια χρονικήν περίοδον επτά ετών από της ενάρξεως της ισχύος αυτής.
Εάν η Σύμβασις δεν καταγγελθή υφʹ ενός οιουδήποτε των Υψηλών Συμβαλλομένων Μερών εν έτος τουλάχιστον προ της λήξεως της περιόδου ταύτης, θα παραμείνη εν ισχύι μέχρις ου καταγγελθή η καταγγελία αύτη θα παραγάγη τα αποτελέσματα αυτής μετά την πάροδον προθεσμίας ενός έτους.
Εάν η Σύμβασις καταγγελθή υπό μιας οιασδήποτε των συμβαλλομένων Δυνάμεων εκτός της Τουρκίας, η καταγγελία αύτη θα ισχύση μόνον μεταξύ της Δυνάμεως ταύτης και της Τουρκίας.
Η Τουρκία θα δικαιούται να καταγγείλη την Σύμβασιν είτε ως προς πάσας τας συμβαλλομένας Δυνάμεις, είτε μόνον ως προς μίαν εξ αυτών, εν τη τελευταία δε ταύτη περιπτώσει, η Σύμβασις θα παραμείνη εν ισχύι έναντι των λοιπών Δυνάμεων.
Άρθρον 21.
Η ΠΑΡΟΥΣΑ ΣΥΜΒΑΣΙΣ επικυρωθήσεται.
Αι επικυρώσεις αυτής θέλουσι κατατεθή, ως οίον τε τάχιον, εν Παρισίοις.
Άρξεται ισχύουσα υφʹ ους όρους και η υπό σημερινήν χρονολογίαν Συνθήκη Ειρήνης.
ΠΡΟΣ ΠΙΣΤΩΣΙΝ ΤΟΥΤΩΝ, οι ανωτέρω μνημονευόμενοι Πληρεξούσιοι υπέγραφαν την παρούσαν Σύμβασιν.
ΕΓΕΝΕΤΟ εν Λωζάννη, τη 24η Ιουλίου 1923, εις εν και μόνον αντίτυπον, όπερ κατατιθήσεται εv τοις αρχείοις της Κυβερνήσεως της Γαλλικής Δημοκρατίας, ήτις θέλει επιδώσει επίσημον αυτού αντίγραφον προς εκάστην των υπογραψασών Δυνάμεων.
Horace RUMBOLD
PELLE
GARRONI
G.C. MONTAGNA
Κ. OTCHIAI
Ε.Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ
Δ.ΚΑΚΛΑΜΑΝΟΣ
Const. DIAMANDY
Const. CONTZESCO
Μ. ISMET
Dr. RIZA NOUR
HASSAN
(ΜΕΡΟΣ Β')
ΠΗΓΕΣ :
(1) :
http://6dimdiapelefth.thess.sch.gr/Greek/Ekpaidefsi_Mousoulmanopaidwn/NomothesiaMousoulmanopaidwn/01m_SynthikesProtokolla/sinthiki_lozanis_1923.pdf
(2) :
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%85%CE%BD%CE%B8%CE%AE%CE%BA%CE%B7_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%9B%CF%89%CE%B6%CE%AC%CE%BD%CE%B7%CF%82
Ιστορία Ελληνική και Παγκόσμια
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου