Μοντέρνα εργασιακή σκλαβιά και εργασιακοί δυνάστες με δικαιολογία την κρίση

Φωτογραφία ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ

Του Χρήστου Ιακώβου 
Διευθυντή του Κυπριακού Κέντρου Μελετών

Οι μεγάλες προσδοκίες στη ζωή μας μπορεί να είναι και μεγάλες ψευδαισθήσεις ή μεγάλες ματαιοδοξίες αφού ενίοτε η σκληρή πραγματικότητα μας υποχρεώνει να δούμε τη ζωή μας με άλλη ματιά, απαλλαγμένη από τους φακούς της ονειροπόλησης που προκαλούσε η ευημερία και η ευμάρεια. Από τα υπόγεια της κοινωνίας μέχρι την απαστράπτουσα επιχρυσωμένη επιφάνειά της, η επικοινωνία μέσα από τη σημερινή οικονομική κρίση αποκαλύπτει σχέσεις και νοοτροπίες που ξαφνιάζουν, λες και ήταν θαμμένες στα σκοτεινά βάθη του κοινωνικού ασυνειδήτου.

Πάντοτε στη ζωή μία δοκιμασία αποτελεί αφορμή για να έρθουν στην επιφάνεια πράγματα και καταστάσεις τα οποία προηγουμένως είτε δεν βλέπαμε είτε δεν θέλαμε να δούμε. Σήμερα, η πρωτόγνωρη κρίση που κυρίευσε τον καθημερινό μας βίο και το συνεπακόλουθο «τσουνάμι» που πλήττει τις εργασιακές σχέσεις με καθυστερήσεις πληρωμών, μειώσεις μισθών, απεργίες, απολύσεις -όλα αυτά- έχουν αναδείξει μία άλλη πραγματικότητα, αυτή της λουστραρισμένης εργασιακής σκλαβιάς και της έξαρσης του φαινομένου των εργασιακών δυναστών. Πόσοι άλλωστε δεν έχουν βιώσει ή ακούσει εργασιακές ιστορίες τον τελευταίο καιρό που καταλήγουν στη μόνιμη επωδό: «αν σας αρέσει αν δεν σας αρέσει…δρόμο!» Πρόκειται για μία επιδημία που εξαπλώνεται, υπονομεύοντας την εργασιακή απόδοση, την επαγγελματική εξέλιξη, μα πάνω από όλα την ψυχική υγεία των εργαζομένων καθώς επίσης και την οικογενειακή τους ζωή.

Η κρίση έκανε τους χρόνιους εργασιακούς δυνάστες χειρότερους, ταυτόχρονα όμως, απεκάλυψε τους παροδικούς εργασιακούς δυνάστες. Αυτούς που ήξεραν να κρύβονται τόσο καιρό. Αυτούς που εξαντλούν την ευφυΐα τους στο να προσαρμόζονται στην ηδονή απόκτησης εξουσίας και επαγγελματικής ανόδου. Αυτούς που μεταμορφώνονται εν μία νυκτί από καλοσυνάτους συναδέλφους σε εργασιακούς δικτάτορες με έλλειψη ευαισθησίας, αν αυτό είναι προς το συμφέρον τους. Άλλο φιλία και άλλο δουλειά! Λες και ο άνθρωπος είναι κατασκευασμένος για να κάνει αναστολές στα συναισθήματά του. Μόνιμή τους επιδίωξη είναι να ανέλθουν ιεραρχικά αδιαφορώντας αν πατούν επί πτωμάτων. Οσφυοκάμπτες, οι οποίοι με την ίδια ευκολία που σκύβουν το κεφάλι, ξετυλίγοντας τη γλώσσα τους προς την εξουσία και σε ό,τι τους κάνει πιο δυνατούς, μεταμορφώνονται σε δυνάστες που δεν διστάζουν να εξουδετερώσουν οποιονδήποτε θεωρούν αντίπαλο, έστω και αν ο άλλος μπορεί να τους θεωρεί φίλους. Αυτή η κατηγορία δυστυχώς αυξάνεται και είναι δύσκολο να αντιμετωπισθεί.

Αμφότερες οι περιπτώσεις αποκαλύπτουν άτομα ανασφαλή και ναρκισσιστικά, με τα πόδια μονίμως μερικά εκατοστά πιο πάνω από το έδαφος, ερωτευμένοι με τη φωνή τους και τον καθρέφτη τους και με εκ βάθους αντιπάθεια προς τους γύρω τους. Η συμπεριφορά τους στον εργασιακό χώρο είναι τυποποιημένη: μεταξύ αγένειας και επιθετικότητας, αλλά σταθερά αλαζονικοί (εγώ είμαι ο σωστός και οι άλλοι λάθος). Άλλοτε φωνάζουν, άλλοτε βρίζουν και άλλοτε μιλούν υποτιμητικώς για τους άλλους. Όταν όμως συναντήσουν κάποιον απέναντί τους με αξιοπρέπεια και τους τρίξει τα δόντια, βάζουν με περισσή ευκολία την ουρά στα σκέλια. Παρουσιάζονται επικριτικοί για τα πάντα και σπανίως ή ουδέποτε επαινούν, εκτός και εάν έχουν να αποκομίσουν κάποιο εργασιακό όφελος. Το κουτσομπολιό αποτελεί επικοινωνιακό τους «χάρισμα», μέσω του οποίου διαδίδουν κακεντρεχείς φήμες για όσους αντιπαθούν ή θεωρούν απειλή για την άνοδό τους στην ιεραρχία. Γι’ αυτούς η εξουσία δεν ασκείται στη βάση δεοντολογίας και ηθικής αλλά απολαμβάνεται ως μία άλλη μορφή αυτοϊκανοποιήσεως. Άνθρωποι που αποδίδουν πάντοτε στους άλλους τις αποτυχίες τους αλλά ποτέ στους άλλους τις επιτυχίες τους έστω και αν χρειάζεται να εξιδανικεύσουν τα μειονεκτήματά τους, όπως ο σαλίγκαρος ερωτηθείς από τον αγέρωχο αετό, όταν ο δεύτερος επιστρέφοντας τον βρήκε να κάθεται στην υψηλά απόκρημνη φωλιά του: «Πώς έφθασες εσύ εδώ πάνω;» για να λάβει την μνημειώδη απάντηση, χαρακτηριστική της σημερινής περιρρέουσας πραγματικότητας: «Πολύ απλά. Έρποντας, γλείφοντας και με τα κέρατά μου!»

Επειδή όλοι μας τείνουμε να υποτιμάμε το αριθμητικό εύρος των ναρκίσσων, των δυναστών, των εργασιακών θυτών που κυκλοφορούν ανάμεσά μας και κάθε τόσο μιας πιάνουν εξ απήνης πρόσωπα υπεράνω υποψίας, θα πρέπει μάλλον μετά το πέρας της κρίσεως να ξανασυστηθούμε.

Σ’ αυτό τον κόσμο δεν ήρθαμε για να πάρουμε αξιώματα και δεν χρειαζόμαστε αξιώματα και τίτλους για να έχουμε τιμή και αξιοπρέπεια. Ακόμη περισσότερο, δεν ήρθαμε σ’ αυτό τον κόσμο για να πάρουμε ό,τι υπάρχει στη ζωή για τον εαυτό μας παρά μόνο για να κάνουμε τη ζωή μας και των άλλων πιο ευτυχισμένη και, αν μπορούμε, αυτόν τον κόσμο λίγο καλύτερο. Καλές Γιορτές!

mignatiou.com