Τετάρτη 30 Δεκεμβρίου 2015

Μερκαντιλισμός

analyst

Ο πλανήτης δεν χρειάζεται νέες εστίες πυρκαγιάς και σε καμία περίπτωση έναν παγκόσμιο πόλεμο, το έδαφος για τον οποίο φαίνεται να «προλειαίνει» οικονομικά η πρωσική κυβέρνηση της Γερμανίας – οπότε είναι καλύτερα να αποχωρήσει από την Ευρωζώνη
.
του Βασίη Βιλιάρδου 
”Όταν ο κόσμος υποφέρει από ένα πολύ χαμηλό επίπεδο αποταμιεύσεων, οι οποίες χρειάζονται για να χρηματοδοτήσουν τις απαιτούμενες επενδύσεις, οι πολιτικές που ενθαρρύνουν την αύξηση των αποταμιεύσεων είναι θετικές, όσον αφορά τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη.
Εάν λοιπόν συμβαίνει κάτι τέτοιο, εάν δηλαδή οι αποταμιεύσεις παγκοσμίως είναι πολύ χαμηλές, τότε οι οικονομίες με πλεονάζουσες αποταμιεύσεις, δημιουργούν ανάπτυξη στο εξωτερικό – εξάγοντας το πλεόνασμα αυτό όπου είναι αναγκαίο.
Στην παραπάνω περίπτωση η υιοθέτηση πολιτικών, από την πλευρά της προσφοράς, οι οποίες εστιάζουν στους τρόπους δημιουργίας πρόσθετων αποταμιεύσεων, μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη ανάπτυξη, καθώς επίσης τη διάχυση του πλούτου προς τα κάτω (trickle-down wealth expansion). 
Όμως, όταν οι παγκόσμιες αποταμιεύσεις είναι αρκετά υψηλές, όπως συμβαίνει σήμερα, καθώς επίσης πολύ εύκολο να διακινηθούν ελεύθερα, έτσι ώστε η ισορροπία να μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την αύξηση της ανεργίας, ο κόσμος δεν χρειάζεται περισσότερες αποταμιεύσεις – οι οποίες τότε είναι μάλλον καταστροφικές.
Δεν είναι απαραίτητες δηλαδή οι επιπρόσθετες αποταμιεύσεις, για να χρηματοδοτήσουν περισσότερες παραγωγικές επενδύσεις – όπως υποστηρίζουν οι οπαδοί της θεωρίας της προσφοράς. Αντίθετα, ο κόσμος χρειάζεται μεγαλύτερη ζήτηση, όπως σωστά επιμένουν οι υποστηρικτές της «αντίπαλης» θεωρίας (του Keynes).
Η περισσότερη βιώσιμη ζήτηση, με τη μορφή των αναγκαίων υποδομών του δημοσίου ή της υψηλότερης κατανάλωσης των πλουσιότερων εργαζομένων (αυξήσεις μισθών), οδηγεί τότε σε περισσότερες παραγωγικές επενδύσεις - με την εκμετάλλευση των «μη χρησιμοποιουμένων πόρων» (ανεκμετάλλευτη παραγωγική δυναμικότητα μίας οικονομίας), συμπεριλαμβανομένων των ανέργων.
Εάν υπάρχει λοιπόν κάτι που θα χαρακτηριζόταν ως μία παγκόσμια «μηχανή ανάπτυξης», τότε θα ήταν εκείνη η χώρα, η οποία θα ήταν σε θέση (ή θα αναγκαζόταν) να εισάγει το μεγαλύτερο μέρος των αποταμιευμένων κεφαλαίων, καθώς επίσης να εξάγει το μεγαλύτερο μέρος της ζήτησης - δηλαδή, να έχει το μεγαλύτερο εμπορικό έλλειμμα.
Από εδώ συμπεραίνεται ότι, οι χώρες με τα μεγάλα εμπορικά πλεονάσματα, οι οποίες πρέπει να εξάγουν τις υπερβολικά μεγάλες αποταμιεύσεις τους, όπως η Γερμανία και η Κίνα, δεν προκαλούν ανάπτυξη στο εξωτερικό. Επίσης πως εκείνα τα κράτη με τα μεγαλύτερα εμπορικά ελλείμματα, όπως είναι σήμερα οι Η.Π.Α., αποτελούν τις πραγματικές μηχανές ανάπτυξης του πλανήτη – αρκεί φυσικά να μην τους τελειώσουν τα «καύσιμα»» (M. Pettis με παρεμβάσεις).
.Εισαγωγή

Πριν ασχοληθεί κανείς με τους τρόπους μείωσης του χρέους (επί μέρους διαγραφές, πάγωμα, επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής, μηδενικά επιτόκια κλπ.), οφείλει να επικεντρωθεί στη βιώσιμη σταθεροποίηση του – στο να μην αυξάνεται δηλαδή, χωρίς όμως να δημιουργεί παράπλευρα προβλήματα (εξαθλίωση του πληθυσμού, ανεργία, χρεοκοπίες επιχειρήσεων κοκ.).
Αυτό αφορά την Ελλάδα, την Ευρωζώνη και τον υπόλοιπο πλανήτη – αφού το τέρας της υπερχρέωσης ζει και βασιλεύει,ενώ οι ενέργειες των κεντρικών τραπεζών συνεχίζουν να το εκτρέφουν.

Ένας από τους σημαντικότερους τρόπους είναι η καταπολέμηση του μερκαντιλισμού, τον οποίο έχουν υιοθετήσει οι πλεονασματικές χώρες, εις βάρος αφενός μεν των Πολιτών τους, αφετέρου ολόκληρου του πλανήτη. Αυτός είναι ουσιαστικά ο στόχος της ανάλυσης μας, από την οποία φαίνονται τόσο οι τεράστιες ζημίες που προκαλεί, όσο και οι κίνδυνοι για την ασφάλεια και την ειρήνη – στην οποία συμπεριλαμβάνουμε τις απειλές εμφυλίων πολέμων.
.

Ανάλυση

Μπορεί κανείς να παραθέσει μία σειρά αρνητικών γεγονότων, επικρίνοντας τεκμηριωμένα τις Η.Π.Α. – ειδικά μετά την υιοθέτηση του «ληστρικού» νεοφιλελευθερισμού εκ μέρους τους (1980, Friedman), την αλλαγή στάσης του ΔΝΤ μετά τη μονομερή καταγγελία του κανόνα του χρυσού το 1971 (σοκ του Νίξον), όπου το ταμείο έπαψε να υπηρετεί τη συμφωνία του Bretton Woods, την απελευθέρωση του χρηματοπιστωτικού τέρατος από τα δεσμά του, τη διεξαγωγή επεκτατικών πολέμων παγκοσμίως, την υπόγεια αποσταθεροποίηση κυβερνήσεων, με στόχο τη διευκόλυνση της ληστείας πολλών χωρών κοκ.

Εν τούτοις, υπάρχει και η καλή πλευρά της υπερδύναμης, αφού κανένας δεν μπορεί να ισχυρισθεί πως η προστασία του πλανήτη από κάθε είδους εγκληματικές «συμμορίες» δεν είναι απαραίτητη ή δεν κοστίζει πανάκριβα - καθώς επίσης πως η χώρα δεν συνεχίζει να είναι η μεγαλύτερη «ατμομηχανή ανάπτυξης» του πλανήτη, όπως συμπεραίνεται εύκολα από την εισαγωγή μας.
Επειδή όμως ο δικός μας γνωστικός τομέας δεν είναι η γεωπολιτική, αλλά η οικονομία, δεν θα αναφερθούμε καθόλου στη συμβολή της υπερδύναμης στην ειρήνη, καθώς επίσης στην ασφάλεια του πλανήτη – ούτε στην εποχή μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, όπου η επιβίωση της Ευρώπης, πόσο μάλλον η ευημερία της, θα ήταν σχεδόν αδύνατη, εάν δεν χρηματοδοτούταν η διαγραφή/διακανονισμός των χρεών (ειδικά της Γερμανίας), κυρίως εκ μέρους των Η.Π.Α., σε συνδυασμό με το σχέδιο Marshall.

Όλα αυτά αποτελούν άλλωστε παρελθόν – ενώ οι όποιες «καλές πράξεις» του παρελθόντος, δεν δικαιολογούν σε καμία περίπτωση τυχόν εγκλήματα του μέλλοντος. Θα αναφερθούμε λοιπόν στο παρόν, εξετάζοντας μόνο την οικονομική του πλευρά – ειδικά το εάν οι δύο μεγαλύτερες πλεονασματικές οικονομίες σήμερα, η Γερμανία και η Κίνα, οι οποίες θεωρούνται ως «οι ατμομηχανές» της παγκόσμιας οικονομίας (της Ευρωζώνης η πρώτη), δικαιολογούν τον «τίτλο» τους, χρησιμοποιώντας ως πηγή ένα πρόσφατο άρθρο (F&W).

Οφείλουμε βέβαια να τονίσουμε προκαταβολικά πως η ατμομηχανή ενός τραίνου, η οποία σέρνει τα βαγόνια πίσω της, δεν αυξάνει το βάρος τους - όπως συμβαίνει με την ανάπτυξη της Κίνας ή της Γερμανίας, η οποία δεν ενισχύει καθόλου την ανάπτυξη των υπολοίπων χωρών του πλανήτη, την οποία βοηθούσαν σίγουρα οι Η.Π.Α. Ειδικότερα τα εξής:

Ο μύθος της ατμομηχανής

Η Κινά αναπτύσσεται με ρυθμό 7,5% σύμφωνα με τις δηλώσεις της κυβέρνησης της, με τις οποίες οφείλουμε να είμαστε επιφυλακτικοί – γνωρίζοντας ότι σπάνια αντιπροσωπεύουν την αλήθεια. Σε κάθε περίπτωση όμως, η χώρα αυξάνει ραγδαία το ΑΕΠ της, σε μεγαλύτερο βαθμό από οποιαδήποτε άλλη – οπότε, σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη, λόγω του μεγάλου μεγέθους της, συμβάλλει σημαντικά στην παγκόσμια ανάπτυξη.
Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τη Γερμανία, όσον αφορά την Ευρωζώνη – τουλάχιστον στο παρελθόν, αφού η οικονομία της έχει επιβραδυνθεί πλέον σημαντικά. Ακριβώς για το λόγο αυτό χαρακτηριζόταν ως η αδιαφιλονίκητη «ατμομηχανή του ευρώ» - αυτή που συνέβαλλε δηλαδή τα μέγιστα στην ευρωπαϊκή ανάπτυξη.
Εν τούτοις, η ανάπτυξη μίας χώρας προκαλεί μία αντίστοιχη εξέλιξη στις άλλες, μόνο όταν λειτουργεί σωστά ο «μηχανισμός μεταβίβασης» - κάτι που δεν συμβαίνει με κανένα από τα δύο παραπάνω κράτη, η ανάπτυξη των οποίων έχει αρνητικά αποτελέσματα για τα υπόλοιπα, τα οποία οδηγούνται ακόμη και στην ύφεση.
Η αιτία της αρρώστιας, η οποία μολύνει τις υπόλοιπες χώρες, είναι τα εμπορικά πλεονάσματα της Κίνας, καθώς επίσης της Γερμανίας – ενώ η Γερμανία έχει ξεπεράσει πλέον την Κίνα, κατέχοντας την πρώτη θέση παγκοσμίως, όσον αφορά το καθαρό της εμπορικό πλεόνασμα. Στο γράφημα που ακολουθεί φαίνονται οι κυριότερες χώρες, όσον αφορά τα εμπορικά ελλείμματα (επάνω, largest deficit economies) και πλεονάσματα (κάτω, largest surplus economies), μεταξύ των ετών 2006 (αριστερά) και 2013 (δεξιά).
 .

Υπενθυμίζουμε εδώ το ότι, ένα καθαρό εμπορικό πλεόνασμα δεν δηλώνει πως οι εξαγωγές μίας χώρας είναι υψηλές, αλλά πως οι εξαγωγές της είναι μεγαλύτερες από τις εισαγωγές της (το αντίθετο, όσον αφορά το έλλειμμα). Απλοποιημένα, πως μία πλεονασματική χώρα πουλάει τα προϊόντα της στο εξωτερικό, χωρίς να αγοράζει ανάλογα προϊόντα ή υπηρεσίες από τις άλλες χώρες - κάτι που θα έπρεπε να κάνει, εάν ήθελε να διατηρήσει την ισορροπία, χωρίς να εκμεταλλεύεται τον υπόλοιπο πλανήτη.

Περαιτέρω, η συσσώρευση χρημάτων ξένων χωρών, είτε με τη μορφή υψηλών συναλλαγματικών αποθεμάτων (Κίνα), είτε με τις τοποθετήσεις των υπερβαλλόντων κεφαλαίων σε άλλες χώρες (Γερμανία), δεν είναι ο πραγματικός στόχος μίας Οικονομίας- η οποία οφείλει να υπηρετεί τους Πολίτες της, αφού δεν πρόκειται για μία επιχείρηση, αλλά για ένα κράτος.

Απλούστερα, είναι απολύτως φυσιολογικό για μία επιχείρηση να επιδιώκει το μεγαλύτερο δυνατό κέρδος, όταν εμπορεύεται τα προϊόντα της – κάτι που δεν ισχύει για τα κράτη, στα οποία πρέπει να προέχει η ευημερία των Πολιτών τους.
.

Τα καθαρά εξαγωγικά πλεονάσματα

Εδώ οφείλει να εξηγηθεί γιατί θεωρείται πως τα πλεονασματικά κράτη του είδους της Κίνας ή της Γερμανίας, αδιαφορούν για την ευημερία των Πολιτών τους – όπως συνήθως συμβαίνει στα απολυταρχικά καθεστώταστα οποία τα άτομα υποχρεώνονται να ενδιαφέρονται μόνο για το κράτος τους και όχι για τον εαυτό τους. Δεν θα επεκταθούμε βέβαια στη θεωρητική ερμηνεία του ολοκληρωτισμού, μέσα από τη «συλλογικότητα» του οποίου ακόμη και τα αδύναμα άτομα αποκτούν μία καταστροφική δύναμη, ικανή να προκαλέσει μία παγκόσμια δυστυχία.

Στα πλαίσια αυτά, χρειάζονται ορισμένες απλουστευμένες εξισώσεις, στις οποίες έχουμε αναφερθεί επανειλημμένα στο παρελθόν. Η πρώτη αφορά τη «σύσταση» του ΑΕΠ, σύμφωνα με την οποία:
.
(α)  ΑΕΠ = Κατανάλωση + Επενδύσεις + Δημόσιες Δαπάνες + Καθαρές Εξαγωγές (εξαγωγές – εισαγωγές)

Εάν οι εξαγωγές είναι υψηλότερες από τις εισαγωγές, τότε ο δείκτης «καθαρές εξαγωγές» (ΚΕ) είναι θετικός, πλεονασματικός – διαφορετικά είναι αρνητικός, ελλειμματικός.
Ένα πλεόνασμα στις καθαρές εξαγωγές τώρα, εάν όλοι οι άλλοι παράγοντες της εξίσωσης παραμένουν αναλλοίωτοι, αυξάνει το συνολικό εθνικό προϊόν (ΑΕΠ) μίας χώρας – οπότε μειώνεται η ανεργία, ενώ ένα μέρος του πλεονάσματος καταναλώνεται στο εξωτερικό.
Το αντίθετο συμβαίνει όταν οι καθαρές εξαγωγές είναι αρνητικές, ακόμη και αν η κατανάλωση παραμένει σταθερή: η εσωτερική παραγωγή μειώνεται προς όφελος του εξωτερικού, ενώ η ανεργία αυξάνεται. Ακριβώς για το λόγο αυτό αναφερόμαστε σε εισαγωγή θέσεων εργασίας στην πρώτη περίπτωση, καθώς επίσης σε εξαγωγή απασχόλησης στη δεύτερη. Η επόμενη εξίσωση αφορά τη συνολική αποταμίευση μίας οικονομίας, σύμφωνα με την οποία:

(β)  Αποταμίευση = Συνολική παραγωγή (ΑΕΠ) – Κατανάλωση – Δημόσιες δαπάνες
(κατανάλωση του δημοσίου)

Η αποταμίευση ορίζεται λοιπόν ως η συνολική παραγωγή μίας οικονομίας, η οποία δεν «αναλώνεται» από την εσωτερική κατανάλωση (ιδιωτική) και από τις δαπάνες του κράτους (δημόσια κατανάλωση). Περαιτέρω, εάν στην πρώτη εξίσωση μεταφέρουμε την κατανάλωση και τις δημόσιες δαπάνες αριστερά, τότε θα έχουμε το εξής:

(γ)  ΑΕΠ – Κατανάλωση – Δημόσιες δαπάνες = Επενδύσεις + Καθαρές εξαγωγές

Εδώ γνωρίζουμε ήδη (από το β), πως η αριστερή πλευρά τις εξίσωσης ορίζει τις συνολικές αποταμιεύσεις – οπότε έχουμε το εξής:
.
(δ)  Αποταμιεύσεις = Επενδύσεις + Καθαρές εξαγωγές

Επομένως, οι επενδύσεις, καθώς επίσης οι καθαρές εξαγωγές μίας χώρας είναι εφικτές ακριβώς σε εκείνο το βαθμό, στον οποίο η Οικονομία παραιτείται από τη δημόσια και την ιδιωτική κατανάλωση – γεγονός που ισχύει, ανεξάρτητα από την παραγωγικότητα της. Έτσι καταλήγουμε στην τελευταία μας εξίσωση, σύμφωνα με την οποία:

(ε)  Καθαρές Εξαγωγές = Αποταμιεύσεις – Επενδύσεις

Συμπερασματικά λοιπόν, οι Καθαρές Εξαγωγές απαιτούν να είναι οι Αποταμιεύσεις (η παραίτηση δηλαδή από τη δημόσια και ιδιωτική κατανάλωση), υψηλότερες από τις Επενδύσεις. Με απλούστερα λόγια, όσο υψηλότερες είναι οι Επενδύσεις στο εσωτερικό μίας χώρας, τόσο μικρότερες οι Καθαρές Εξαγωγές της (πλεόνασμα εμπορικού ισοζυγίου ή θετικό πρόσημο της διαφοράς «Εξαγωγές – Εισαγωγές»).
Ακριβώς για το λόγο αυτό λέγεται πως «η Γερμανία αποταμιεύει μέχρι θανάτου» – ενώ η μείωση των επενδύσεων στο εσωτερικό της φαίνεται από το γράφημα που ακολουθεί.
 .
Η εξέλιξη των εσωτερικών επενδύσεων εκ μέρους της κάθε χώρας (ως ποσοστό επί του ΑΕΠ αυτών)..
Η εξέλιξη των εσωτερικών επενδύσεων εκ μέρους της κάθε χώρας (ως ποσοστό επί του ΑΕΠ αυτών).
 .
Ευτυχώς λοιπόν που η Φύση (η Οικονομία εν προκειμένω) εξισορροπεί από μόνη της τις ανθρώπινες ανοησίες – αφού η μείωση των επενδύσεων στη Γερμανία θα εμποδίσει τη συνέχιση του εγκλήματος (τερατώδες πλεονασματικό ισοζύγιο της τάξης του 7%), όσον αφορά τις υπόλοιπες χώρες του πλανήτη. Αυτό συμβαίνει ήδη, αφού η γερμανική οικονομία έχει πάψει να αναπτύσσεται, «βυθιζόμενη» στα όρια της στασιμότητας.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου