Νόμος του Gresham

Αντικλείδι

O Νόμος του Γκρέσαμ είναι μια θεωρία που αναφέρεται κυρίως στην οικονομία αλλά έχει εφαρμογή και σ αλλες πτυχές της ζωής μας , απο την πολιτική ως την κοινωνία.

Λέει με λίγα λόγια ότι:  τα κακά νομίσματα εκτοπίζουν τα καλά, επειδή τα πρώτα διατηρούνται στην κυκλοφορία, αφού η πραγματική τους αξία είναι χαμηλότερη από την ονομαστική, ενώ τα καλά αποσύρονται για να μετατραπούν σε πολύτιμα μέταλλα.

Το πρώτο γνωστό παράδειγμα είναι στους «Βατράχους» του Αριστοφάνη, στο μέσο περίπου του έργου*, ο χορός λέει πως «ό,τι έπαθε η πόλη μας με τα νομίσματα, το παθαίνει και με τους πολιτικούς». «Προτιμούμε – λέει – τα κίβδηλα νομίσματα, τα μπρούντζινα, κομμένα πρόχειρα και πεταχτά, αντί για τα παλιά, γνήσια, γνωστά και τιμημένα, που έχουν πέραση σε Έλληνες και ξένους».

Η ιστορία λέει ότι περίπου 2.000 χρόνια μετά τον Αριστοφάνη, το 1558, ο Thomas Gresham απέστειλε επιστολή στη βασίλισσα Ελισάβετ με την ευκαιρία της ενθρόνισής της. Ο Gresham προειδοποίησε ότι τα κακά νομίσματα «διώχνουν» τα καλά. Εάν κυκλοφορούν νομίσματα με διαφορετική πραγματική αξία (το ένα, για παράδειγμα, περιέχει περισσότερο ασήμι από το άλλο) αλλά με την ίδια ονομαστική αξία (ας πούμε μία λίρα), τότε οι πολίτες θα κρατήσουν «κάτω από το μαξιλάρι» την «καλή» λίρα και θα χρησιμοποιήσουν για τις συναλλαγές τους την «κακή». Στο τέλος, αυτή η διαδικασία θα οδηγήσει σε εξαφάνιση τις «καλές» λίρες (τιμημένες από Έλληνες και ξένους, όπως λέει ο Αριστοφάνης) και στην οικονομία θα κυκλοφορούν μόνο κακής ποιότητας νομίσματα με αποτέλεσμα την υποτίμηση του νομίσματος. Ο Gresham προειδοποίησε τη βασίλισσά του ότι μετά τις υποτιμήσεις των νομισμάτων επί βασιλείας του Ερρίκου Η΄ και του Εδουάρδου Στ΄, «όλο σας το άξιο χρυσό έχει εγκαταλείψει τη χώρα».

__

*Το ίδιο που παθαίνει η πόλη με το νόμισμα ­ παλιό και καινούριο ­ το ίδιο πράμα… κάνει και με τους πολίτες, τους καλούς και τους κακούς. Τα παλιά νομίσματά μας, γνήσια κι όχι κάλπικα, που πιο ωραία,… δεν υπάρχουν πουθενά, που σωστή η κοπή τους είναι μόνο αυτή, και που περνούν και στις χώρες των βαρβάρων κι όπου οι είν’ Ελληνες, εμείς δεν τα θέλουμε. Οι μπακίρες μονάχα κυκλοφορούν που κόπηκαν τελευταία κι είναι ελεεινή η κοπή. Και τους… φρόνιμους πολίτες μας, άντρες τίμιους κι όπως πρέπει,… τους προπηλακίζουμε, και στις θέσεις βάζουμε… κάτι μούτρα μπρούτζινα, κάτι αχρείους και γιους αχρείων,… που η πόλη μήτε και για φαρμακούς στα παλιά καλά της χρόνια δε θα τους δεχότανε. Αμυαλοι! Μα τώρα αλλάξτε τελοσπάντων ταχτική. Βάλτε τους καλούς στις θέσεις. Αν πετύχετε, οι σοφοί θα σας επαινούν. Αν πάλι τύχει κάποια αναποδιά και σκοντάψετε, θα λένε: Πέσιμο είναι, μα έντιμο» (μετάφρ. Θρ. Σταύρου)