Ο πόλεμος των πολιτισμών ή ο πόλεμος των ορυκτών πόρων;

Νέα Κρήτη

Στο σημερινό μας άρθρο με αφορμή την τρομοκρατική επίθεση στο Παρίσι που φυσικά καταδικάζουμε θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε την αιτία της ύπαρξης εξτρεμιστικής τρομοκρατίας κατά της Δύσης.

Του Αθανάσιου Πίτατζη

Τις τελευταίες μέρες έχουμε κατακλυστεί  από άρθρα και στο εσωτερικό και στο εξωτερικό περί ύπαρξης πολέμου μεταξύ δύο πολιτισμών, πιο συγκεκριμένα πολλοί υποστηρίζουνε για πόλεμο μεταξύ Δύσης και Ανατολής ενώ άλλοι για πόλεμος μεταξύ του Ισλαμικού Κόσμου και του Χριστιανικού.

Στην σημερινή μας ανάλυση θα αναδείξουμε ότι το η ρίζα του προβλήματος σε ότι αφορά είτε τον πόλεμο των πολιτισμών είτε την τρομοκρατία είναι η ασφαλής πρόσβαση της Δύσης αλλά και ο εφοδιασμός της με πρώτες ύλες, πιο συγκεκριμένα θα αναφερθούμε στο φυσικό αέριο και στο πετρέλαιο. Τους δύο τελευταίους δύο αιώνες η Δύση (Ευρώπη και Β. Αμερική) έχει στηρίξει την ιλιγγιώδη ανάπτυξη της στην κατανάλωση των πρώτων υλών κυρίως της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής. Άρα δεν μιλάμε για έναν πόλεμο των  πολιτισμών αλλά για ένα πόλεμο των ορυκτών πόρων. Ακόμη η ύπαρξη δυτικών στρατευμάτων  στην Μέση Ανατολή και την Αφρική τα τελευταία 100 χρόνια για να εξασφαλιστεί η απρόσκοπτη μεταφορά των υδρογονανθράκων στις Δυτικές αγορές  έδωσε την ευκαιρία στην δημιουργία εξτρεμιστικών ομάδων με πρόσχημα την καταπίεση της Δύσης.

Αποθέματα υδρογονανθράκων στην Μέση Ανατολή και την Αφρική

Αποδεδειγμένα Αποθέματα Πετρελαίου παγκοσμίως για το έτος 2013, Πηγή:  Anon, 2014. BP Statistical Review of World Energy June 2014 About this review (June).

Αποδεδειγμένα Αποθέματα Φυσικού Αερίου παγκοσμίως για το έτος 2013, Πηγή:  Anon, 2014. BP Statistical Review of World Energy June 2014 About this review (June).

Από τα παραπάνω σχεδιαγράμματα φαίνεται ότι οι χώρες της Μέσης Ανατολής κατέχουν:

• Το 48% των παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου και

• Το 43,2% των παγκόσμιων αποθεμάτων Φυσικού Αερίου

Άρα η Δύση θα χρειαστεί να εμπλέκεται στην Μέση Ανατολή για πολλά χρόνια για να εξασφαλίσει τις απαραίτητες ποσότητες υδρογονανθράκων και πρώτων υλών.

Στρατηγικές επιλογές της Δύσης για απεμπλοκή από την Μέση Ανατολή

Είναι φανερό ότι οι επιλογές της Δύσης επί αυτού του θέματος είναι περιορισμένες και όλες είναι μεγάλου χρηματικού κόστους, αυτές είναι:

• Συνολική επίλυση των προβλημάτων στην Μέση Ανατολή με την δημιουργία καινούργιων κρατών ομοιογενών πληθυσμών, λύση των υπάρχοντών προβλημάτων όπως  η σύγκρουση ανάμεσα σε Ισραήλ και Γάζα αλλά και η καθιέρωση δύο περιφερειακών γεωπολιτικών  παικτών που θα εποπτεύουν την περιοχή, όπως το Ιράν και η Σαουδική Αραβία με τη υποστήριξη της Δύσης βέβαια.

• Σταδιακή απεξάρτηση της Δύσης από τους υδρογονάνθρακες της Μέσης Ανατολής

Αυτή η στρατηγική θέλει χρόνια για να υλοποιηθεί και σημαντικά χρηματικά ποσά για την πλήρη ανάπτυξη της. Ακόμη κάποιες ενέργειες που πρέπει να υλοποιηθούνε για την επίτευξη του στόχου αυτού είναι:

• Περιορισμός της χρήσης του πετρελαίου σε όλο το φάσμα της Οικονομίας αν είναι αυτό δυνατόν και η αντικατάσταση με φυσικό αέριο ή άλλες μορφές ενέργειας.

• Εφαρμογή μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας, όπως η  αλλαγή κοινωνικής κουλτούρας που οδηγεί σε χρήση λιγότερης ενέργεια ανά άτομο.

• Επέκταση της χρησιμοποίησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

• Ανάπτυξη της τεχνολογίας εξορύξεων μη συμβατικών υδρογονανθράκων όπως το σχιστολιθικό φυσικό αέριο και οι υδρίτες μεθανίου. Βέβαια εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε ότι θα πρέπει  να περιοριστεί το περιβαλλοντικό αποτύπωμα  των διαδικασιών αυτών όσο το δυνατών γίνεται.

Χάρτης ύπαρξης αποθεμάτων Υδριτών Μεθανίου, Πηγή:http://www.naturalgaseurope.com/methane-hydrates-and-the-potential-natural-gas-boom

Από τον παραπάνω χάρτη εξάγεται το συμπέρασμα ότι μόλις υπάρξει διαθέσιμη εμπορικά η τεχνολογία εξόρυξης υδριτών μεθανίου η Δύση θα είναι ένα βήμα πιο κοντά από την απεξάρτηση της από τους υδρογονάνθρακες της Μέσης Ανατολής. Βέβαια όλα αυτά είναι δυνατόν να συμβούν λόγω των τεράστιων αποθεμάτων που υπάρχουνε πάνω στον πλανήτη μας αλλά και ότι η παρουσίας τους είναι μακριά από την Μέση Ανατολή. Τέλος η εμπορική εκμετάλλευση καινούργιων πηγών ενέργειας εξαρτάται από την εξέλιξη της τεχνολογίας, τις συνθήκες της παγκόσμιας αγοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου, το κόστος εξόρυξης και οι παγκόσμιες τιμές φυσικού αερίου και πετρελαίου.

Για το τι είναι οι Υδρίτες Μεθανίου, μπορείτε να ενημερωθείτε από παλιό μας άρθρο εδώ.

Κόστος εξόρυξής υδρογονανθράκων και τιμές πετρελαίου

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Rystad Energy, μίας συμβουλευτικής εταιρείας με έδρα το Όσλο της Νορβηγίας το 2015 θα είναι δύσκολη χρονιά για το πετρέλαιο λόγω των τιμών πετρελαίου. Παρακάτω σας παρουσιάζουμε ένα σχεδιάγραμμα με τις τιμές πετρελαίου ανάλογα με το κόστος εξόρυξης ανά είδος υδρογονάνθρακα. Επίσης στον οριζόντιο άξονα παρουσιάζεται το μερίδιο αγοράς με ορίζοντα το 2020 του κάθε είδους πετρελαίου.

Πηγή:http://www.rystadenergy.com/AboutUs/NewsCenter/PressReleases/2015-will-be-extraordinarily-tough-for-oil-companies

Από το παραπάνω σχεδιάγραμμα φαίνεται ότι η Μέση Ανατολή δεν είναι σημαντική μόνο λόγω αποθεμάτων αλλά και λόγω χαμηλού κόστους  εξόρυξης. Ακόμη από αυτό το σχεδιάγραμμα είναι κατανοητό πόσο σημαντικές είναι οι τιμές πετρελαίου και ότι αυτήν την περίοδο με τις χαμηλές τιμές έχουμε ενεργειακό πόλεμο εν εξελίξει. Πολλοί ισχυρίζονται ότι ο στόχος αυτού του πολέμου είναι οι γεωπολιτικοί αντίπαλοι των ΗΠΑ, κάτι που δικαιολογείται με τις τιμές στα 70 - 80 $ το βαρέλι αλλά με τα τιμές στα 30 - 50 $ το βαρέλι είναι φανερό ότι περνάμε σε ένα πόλεμο ανάμεσα στους πετρελαιοπαραγωγούς  της Μέσης Ανατολής με τους παραγωγούς σχιστολιθικού πετρελαίου των ΗΠΑ.

ΗΠΑ - Στρατηγική Απεξάρτησης από εισαγωγές Φυσικού Αερίου και Πετρελαίου

Η Αμερική από το 2008 και μετά την επανάσταση του σχιστολιθικού φυσικού αερίου και πετρελαίου έχει ως πάγια στρατηγική την απεξάρτηση από τις εισαγωγές υδρογονανθράκων ή τουλάχιστον  όσο το δυνατόν περισσότερο την ελαχιστοποίηση των εισαγωγών. Για να πετύχουν οι ΗΠΑ κάτι τέτοιο εφαρμόζουν και τις δύο στρατηγικές επιλογές που αναφέραμε παραπάνω, αυτές είναι:

• Αναδιαμόρφωση του χάρτη της Μέσης Ανατολής με στόχο της απρόσκοπτη τροφοδοσία της Δύσης με υδρογονάνθρακες, έλεγχος της περιοχής από περιφερειακούς γεωπολιτικούς παίκτες μέσω της ισορροπίας δυνάμεων, βλέπε Ιράν και Σαουδική Αραβία. Αυτή η στρατηγική εξηγεί και την σύσφιξη των σχέσεων τελευταία ανάμεσα σε Ιράν και ΗΠΑ. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να διαβάσετε το παρακάτω άρθρο:  http://www.defence-point.gr/news/?p=105092

Πηγή: http://www.defence-point.gr/news/?p=105092

Σε αυτό το σημείο θα δανειστούμε αυτούσια δύο κομμάτια από το άρθρο του Κύριου Του Δρ. Γεωργίου Κ. Φίλη με όνομα "Συνωμοσία ο χάρτης… «προφητεία» για τη Μ. Ανατολή του 2006;" στην ιστοσελίδα  http://www.defence-point.gr για να κατανοήσουμε την γεωπολιτική ανάλυση του χάρτη από ένα ειδικό επί του θέματος.

Παραθέτουμε τα κομμάτια:

«Ο συγκεκριμένος χάρτης δημοσιεύθηκε στο Περιοδικό των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ (Armed Forces Journal) τον Ιούνιο του 2006. Ο συγγραφέας της ανάλυσης που συνόδευε την «πέτρα του σκανδάλου» ήταν ο Ραλφ Πίτερς, ενώ ο τίτλος του άρθρου ήταν «Blood borders: How a better Middle East would look» (Ματωμένα Σύνορα: Πως θα έμοιαζε μια καλύτερη Μέση Ανατολή). [1] Λίγο-πολύ, ο Ρ. Πήτερς προχώρησε σε μία προωθημένη για την εποχή ανάλυση - σενάριο, αναφορικά με το πώς θα μπορούσε να διαμορφωθεί μία Μέση Ανατολή, η οποία θα ήταν απαλλαγμένη από τα τεχνητά σύνορα της μετα-Οθωμανικής και αποικιακής εποχής της δεύτερης δεκαετίας του 20ου αιώνα, και θα διαμορφωνόταν μία κατάσταση η οποία θα ήταν πολύ πιο αντιπροσωπευτική των εθνοτικών και θρησκευτικών πραγματικοτήτων της περιοχής, άρα και πολύ πιο σταθερή». [1]

«Με βάση αυτή τη λογική - ελπίζουμε - παράθεση επιχειρημάτων, η παρουσίαση «προφητικών» χαρτών 8 έτη πριν την «υλοποίηση» των προβλέψεών τους επί του πεδίου, δεν αποτελεί τόσο μία συνωμοσία όσο μία συνεπή και βαθιά γνώση των καταστάσεων και της τροπής που θα μπορούσαν να πάρουν διαφορετικά γεγονότα, μετά από τις ενέργειες και τις παραλείψεις των διαφόρων τοπικών και περιφερειακών γεωπολιτικών δρώντων. Εάν φυσικά τις διάφορες «ενέργειες» ή «μη-ενέργειες» κάποιος τις θεωρήσει και αυτές ως «συνωμοσία», αυτό είναι ένα άλλο ζήτημα.

Με συνωμοσία ή χωρίς συνωμοσία, για την ώρα, ο χάρτης του 2006 στο κομμάτι που αφορά το Ιράκ, φαίνεται να βγάνει αληθινός.» [1]

• Η δεύτερη στρατηγική των ΗΠΑ είναι η ανάπτυξη τεχνολογίας εξόρυξης μη συμβατικών μορφών υδρογονανθράκων όπως το σχιστολιθικό φυσικό αέριο, μια στρατηγική που σύμφωνα με διεθνείς οργανισμούς θα την καταστήσει ενεργειακή αυτόνομη σε φυσικό αέριο και πετρέλαιο μέχρι και το 2020, άρα πλήρη απεξάρτηση των ΗΠΑ  από τους υδρογονάνθρακες της Μέσης Ανατολής. Ακόμη σύμφωνα με την τελευταία στρατηγική δικαιολογείται και ο πόλεμος των τιμών πετρελαίου που βλέπουμε τους τελευταίους μήνες,

Οφέλη της Αμερικής από την απεξάρτηση της εισαγωγής υδρογονανθράκων - Παράδειγμα για την Ευρώπη

• Άνθιση της εγχώριας Οικονομίας

• Μείωση των τιμών των καυσίμων

• Γεωπολιτική ευελιξία, αν αναλογιστούμε ότι πριν 4 χρόνια η ΗΠΑ είχαμε μόνιμα στον Περσικό Κόλπο 3 μοίρες αεροπλανοφόρων και συνολικά 5-7 εκτός ΗΠΑ για να επιτηρούν τις διόδους διέλευσης της διεθνής ναυσιπλοΐας. Τώρα έχουνε μόνο 2 ενεργές μοίρες αεροπλανοφόρων, μία στον Περσικό και μία στο Ειρηνικό (βλέπε κάτω τον αντίστοιχο χάρτη από το γεωπολιτικό Ινστιτούτο  των ΗΠΑ το Stratfor). Τέλος η γεωπολιτική ευελιξία είναι εμφανείς και από το ότι οι ΗΠΑ παίζουνε σχεδόν 50:50 το Ιράν και την Σαουδική Αραβία.

•  Μείωση των στρατιωτικών δαπανών και εξοικονόμηση χρημάτων που μπορούν να διατεθούν στη έρευνα για την ανάπτυξη της τεχνολογίας εξαγωγής υδριτών μεθανίου

• Μείωση του ελλείματος Ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών

• Μείωση του ελλείματος της ομοσπονδιακής κυβέρνησης των ΗΠΑ

Πηγή: http://www.stratfor.com/analysis/us-naval-update-map-dec-25-2014#axzz3OfImvjzT

Γενικά Συμπεράσματα από την ανάλυση μας

• Είναι φανερό ότι η Ευρώπη αν δεν δράσει σύντομα θα καταστεί ενεργειακός όμηρος για πολλές δεκαετίες είτε από τη Ρωσία είτε από την Μέση Ανατολή είτε ακόμη και από τις ΗΠΑ.

• Ο πόλεμος των τιμών πετρελαίου θα συνεχιστεί και το 2015 σύμφωνα με πολλούς αναλυτές και θα προκαλέσει πολλές γεωπολιτικές ανακατατάξεις.

• Λαμβάνοντας υπόψη το οικονομικό κραχ του 2008, τον οικονομικό πόλεμο από το 2008 μέχρι σήμερα, τον ενεργειακό πόλεμο λόγω των τιμών πετρελαίου το τελευταίο οχτάμηνο, την πιθανή ενεργειακή αυτονομία των ΗΠΑ σε λίγα χρόνια, την στρατιωτική απόσυρση των ΗΠΑ από την Ευρώπη αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο (κάτι που είχε γίνει και πριν τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο), τις γεωπολιτικές αναταράξεις στην Ευρασία (βλέπε Ουκρανία, Συρία, Ιράκ  και Λιβύη) είναι πιθανόν να οδεύουμε όχι στον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά σε περιφερειακές συγκρούσεις μεγάλης εμβέλειας.

Προσωπική εκτίμηση: Η παραγωγή φυσικού αερίου από υδρίτες μεθανίου, λόγω των τεράστιων αποθεμάτων μπορεί να είναι ο καταλύτης των σχέσεων της Δύσης με τον Ισλαμικό κόσμο.

Είναι φανερό από όλα τα παραπάνω ότι το γεωπολιτικό παίγνιο πάνω στον πλανήτη καθορίζεται από τον πόλεμο για τον έλεγχο των ορυκτών πόρων και όχι από τον πόλεμο των πολιτισμών.

Αθανάσιος Πίτατζης, Διπλωματούχος Μηχανικός Παραγωγής και Διοίκησης, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Μεταπτυχιακός φοιτητής 2014-2015 στο ΤΕΙ Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (Καβάλα) στο Μεταπτυχιακό Φυσικού Αερίου και Πετρελαίου.

[1] Πληροφορίες από το Άρθρο Συνωμοσία ο χάρτης… «προφητεία» για τη Μ. Ανατολή του 2006,http://www.defence-point.gr/news/?p=105092

Πηγή: mignatiou.com