Η κυβέρνηση Μαρκεζίνη (β΄ μέρος)

Νέα Πολιτική 

Του Μελέτη Μελετόπουλου*

Στις 4 Νοεμβρίου, στο μνημόσυνο του Γεωργίου Παπανδρέου στο Πρώτο Νεκροταφείο, ξέσπασαν οι πρώτες αντιδικτατορικές εκδηλώσεις (ήμουν τυχαία παρών και θυμάμαι πώς το σύνθημα «Παπανδρέου» εξετράπη από τους συγκεντρωμένους πολίτες και φοιτητές σε «Δημοκρατία» και στην συνέχεια «Κάτω ο Παπαδόπουλος»). Παρενέβη η αστυνομία και έγιναν συγκρούσεις.

Στις 6 Νοεμβρίου, στην σύνοδο του ΝΑΤΟ στην Χάγη, οι Έλληνες υπουργοί Αμύνης και Εξωτερικών Εφέσιος και Ξανθόπουλος-Παλαμάς δέχτηκαν οξύτατη κριτική από τον Κίσσιγκερ γιά την στάση της Ελλάδας στον αραβοϊσραηλινό πόλεμο.

Στις 14 Νοεμβρίου το βράδυ καταλαμβάνεται το Πολυτεχνείο, χωρίς αρχικά αντίδραση της αστυνομίας. Το Πολυτεχνείο σύντομα καθίσταται πόλος προσέλκυσης φοιτητών και πολιτών, εκπέμπονται από τους εγκλωβισμένους φοιτητές δραματικές εκκλήσεις, η παγκόσμια κοινή γνώμη συγκινείται. Τα χαράματα της 17^ης Νοεμβρίου, αφού μεταφέρθηκαν τεθωρακισμένα στο κέντρο  της Αθήνας, ένας ίλαρχος έδωσε σε αντιπροσωπεία των φοιτητών προθεσμία εκκένωσης του κτιρίου. Στην συνέχεια, τεθωρακισμένο άρμα μάχης εισέβαλε μέσα στο Πολυτεχνείο ισοπεδώνοντας την καγκελόπορτα της κυρίας εισόδου. Στην συνέχεια εισήλθαν στρατιώτες των ειδικών δυνάμεων, που εκκένωσαν το κτίριο και παρέδωσαν τους εναπομείναντες φοιτητές στην αστυνομία. Εκτός Πολυτεχνείου, ελεύθεροι σκοπευτές αγνώστου ταυτότητας πυροβολούσαν όλη μέρα και σκότωσαν άσχετους πολίτες. Ακολούθησε η κήρυξη στρατιωτικού νόμου από τον Παπαδόπουλο.

To επόμενο τραγικό λάθος του Μαρκεζίνη είναι ότι, μετά την καταστολή του Πολυτεχνείου και μέσα στην γενική κατακραυγή, επισκέφθηκε την ανώτατη στρατιωτική ηγεσία στο Πεντάγωνο, ταυτιζόμενος έτσι πλήρως με το καθεστώς και τον στρατιωτικό νόμο που αυτό είχε επιβάλει. Ίσως ήλπιζε έτσι να επιβιώσει πολιτικά και να οδηγήσει την χώρα σε εκλογές. Αλλά ο Μαρκεζίνης δεν εθεωρείτο πλέον από κανέναν ως υπολογίσιμος παράγων σταθεροποίησης. Ούτε από την κοινή γνώμη ούτε από τις Ένοπλες Δυνάμεις ούτε από το απριλιανό καθεστώς. Όταν  ο Παπαδόπουλος ανετράπη μαζί με την κυβέρνηση Μαρκεζίνη από τον Ιωαννίδη στις 25 Νοεμβρίου, κανείς δεν ασχολήθηκε και κανείς δεν έκλαψε γιά τον Μαρκεζίνη. Απλά όλοι θεώρησαν ότι «κάηκε», φιλοδοξώντας να παίξει έναν ρόλο που τον υπερέβη, ή μάλλον έναν ρόλο που η συγκυρία καθιστούσε αδύνατο.

Γνώρισα τον Σπύρο Μαρκεζίνη δέκα χρόνια μετά τα γεγονότα, συγκεκριμένα το καλοκαίρι του 1983. Ήμουν φοιτητής, μέ δέχθηκε στο γραφείο του και μου μιλούσε ακατάπαυστα επί επτά ώρες (!). Ήταν ιδιοφυής, τέρας γνώσεων, μέγας ιστορικός και ένας από τους ελάχιστους επιτυχημένους «τσάρους της οικονομίας» στην Ελλάδα. Αλλά η αυτοπεποίθησή του με τρόμαξε. Ποτέ, σκέφτηκα, ένας πολιτικός δεν πρέπει να έχει τόσο θηριώδη αυτοπεποίθηση. Ο Μαρκεζίνης ήταν έμπλεος εαυτού, και το 1973 πίστεψε ότι θα μπορούσε να τα βάλει ταυτόχρονα με την χούντα, τους Αμερικανούς και τον πληθωρισμό. Απέτυχε, και η αποτυχία του τον κατέστρεψε, και μαζί του και την χώρα.

Από τον Σπύρο Μαρκεζίνη μένει ένα μεγάλο ανεκπλήρωτο «αν»: αν είχε επιτύχει το πείραμα δεν θα είχε υπάρξει η δικτατορία Ιωαννίδη, και ασφαλώς δεν θα είχε συμβεί η τραγωδία της Κύπρου, η Μεταπολίτευση θα είχε γίνει ομαλά και όχι με αποδομήσεις, το ελληνικό κράτος και την ελληνική οικονομία θα είχε διαχειρισθεί ένας Ευρωπαίος πολιτικός με οικονομική διάνοια. Στην Ιστορία, όμως, δεν υπάρχουν «αν», μένει αυτό που τελικώς πραγματοποιείται και υφιστάμεθα όλοι μας.

*Διευθυντής της Νέας Πολιτικής (Δημοσιεύτηκε στο Kontra News)

Η κυβέρνηση Μαρκεζίνη (α΄ μέρος)