Επιστροφή του έθνους

Από την έντυπη έκδοση της Ναυτεμπορικής

Της Κατερίνας Τζωρτζινάκη

ktzor@naftemporiki.gr

Όπως τα σμήνη των μελισσών... έτσι η μια φυλή μετά την άλλη...». Τον Όμηρο και την Ιλιάδα του από μετάφραση αρκετοί τρυγήσαμε και για «έθνος» δεν μιλήσαμε. Στη Ραψωδία Β, μέσα σε μόλις πέντε στίχους (87-91), «έθνεα είσι μελισσάων... ως των έθνεα πολλά νεών», απαντάται δύο φορές με διαφορετικές αναφορές.

Στη Ραψωδία Ν, μήπως αρχίζει να σχηματίζεται η γραμμή; «ως Αινεία θυμός ενί στήθεσσι γεγήθει/ως ίδε λαών έθνος...».

Η αρχή των Μηδικών Πολέμων δίνει απάντηση για «το Ελληνικόν». Οι Αθηναίοι αποκρίνονται στους Λακεδαιμόνιους ότι συνθηκολόγηση με τον εχθρό είναι αδιανόητη γιατί «το Ελληνικόν, εόν όμαιμόν τε και ομόγλωσσον, και θεών ιδρύματά τε κοινά και θυσίαι ήθεά τε ομότροπα». Έτσι μας τα μεταφέρει ο Ηρόδοτος στις «Ιστορίες» και κάποιοι, αιώνες μετά, στήνουν για το «όμαιμον» φασαρίες, για να προωθήσουν ιδεολογίες.

Δεν διαβάζουν όλες τις ιστορίες. Το Ελληνικόν (σ.σ.: δεν αναφέρεται ρητά σε «έθνος») «αφότου φάνηκε, την ίδια πάντα γλώσσα μιλεί - αυτή είναι η πεποίθησή μου. Aφότου όμως ξέκοψε από το πελασγικό, αδύνατο τότε και στην αρχή μικρό, αυξήθηκε ύστερα και πλήθαινε σε έθνη, καθώς προσχώρησαν σ’ αυτό κυρίως οι Πελασγοί, αλλά και πολλά άλλα βαρβαρικά φύλα. Τέλος είμαι της γνώμης ότι το Πελασγικό έθνος πρωτύτερα και εφόσον ήταν βαρβαρικό, ποτέ δεν γνώρισε μεγάλη δύναμη».

Γνωρίζει πάλι δύναμη το έθνος γενικώς, παρά τις διαφορετικές ερμηνείες, τις εμπειρίες, τις κοινωνίες, και τις ιδεολογίες. Το έθνος, για άλλους έθος, για άλλους γένος, για άλλους πένθος, επιστρέφει. Πώς αμφισβητούν η Ρωσία του Πούτιν και η Κίνα του Σι την αμερικανική ηγεμονία; Πού επένδυσε ο Τραμπ για να πάρει την εξουσία και πού οι Brexiteers στη Βρετανία; Γιατί αναζωπυρώνονται εθνικά αισθήματα σε όλη την Ευρώπη και αποσχιστικές τάσεις παίρνουν κράτη στο κατόπι;

Το σκηνικό αλλάζει, την παγκοσμιοποιημένη αγορά πόσοι κάνουν χάζι; Ένας κόσμος αναζητεί ξανά το σύνορο ή την (κοινωνική) προστασία. Αταξία. Η «Διεθνής των εθνικισμών» έτοιμη ν’ αδράξει την ευκαιρία.

Ναυτεμπορική